Quaestio 16

⁋ Distinctionis septimedecime questio. xvi. SUperiori questione locuti sumus de maxima forma: nunc querendum est: an detur minima forma. Et quia aliqua for ma habet partes extensiuas et intensiuas: aliqua intensiuas tantum: hanc materiam in duas questiones partiemur: quarum prior mentionem faciet de minimo sceundum extensionem: que aditum praebet ad minimum secundum intensionem.

⁋ Propterea nunc queritur vniuersalius: an detur minimum. naturale.

⁋ Titulus quaestionis non intelligitur de minimo simpliciter: quia illud non potest esse: quia si est minimum est paruum: et per consequens quantum. et sic dato quod teneamus cum Demoerito: quod continuum confletur ex punctis: non datur minimum in continuo. punctum enim impartibile non est quantum: quia quodlibet quantum habet partes ex quibus confletur.

⁋ Illo membro minimi simpliciter reiecto loquimur de minimo naturali: puta an detur aliquod ita paruum cui repugnat minus esse extra suum totum quia in suo toto est in infinitum pua pars. Nec de potentia dei etiam loquimur: quancunque enim partem quantumlibet pruam deus potest conseruare extra suum totum sicut in suo toto conseruatur. loquor ergo naturaliter.

⁋ Et quia potest esse quaestio de paruo quod non potest naturaliter durare per notabile tempus vel cui repugnat esse minus: et est iste secundus sen sus maioris momenti. Sed de vtroque membro in hac quaestione futurus est semo.

⁋ Notabis hic varium esse modum opinandi: aliquibus ponentibus statum in extrinseco: aliis autem in intrinseco. Exemplum. dant minimam quantitatem sub qua non potest esse homo: a paruo ad magnitudinem ascendendo sub illa non potest esse homo: et sub qualibet minori super extremum minimum: gratia exempli sint decem pedes minima quantitas sub qua non potest esse homo: quia sub illa quantitate non potest esse homo: sed sub qualibet minori super aliud extremum. Nec datur aliquis habens quamlibet quantitatem minorem oportet dare singulares de inesse: sub ista quantitate minori potest esse homo / demonstrando septem pedes: et ita de qualibet alia singulari vt tuipse nosti ex logica. In alio extremo datur maximum quod non extrinsecum. verbi causa sit pedale. sub ista quantitate propoter quantitatem paruam non potest esse homo: et sub qualibet minori fieri potest: suppleas citra decem aliud extremum: et secundum istud non dabitur maximus homo: qui potest esse naturaliter nec affirmatiue nec negatiue. neque minimus totalis: sed maximus qui non et minimus qui non. Et ista membra qui vult potest tueri.

⁋ Rationabilius tamen est secundum communiter loquentes dare terminum intrinsecum in maximo a minimo quod sic (si extrema dari debeantus.

⁋ In illo ergo sensu procedendo de minimo naturali partite sunt positiones: quarum vna vi detur commentatoris in plerisque locis quam sequitur quidam alius doctor in commentariis primi physicob rum. alia est positio conterranei oppositum tenentis que opinione mea est etiam defensabilis: nec dictis Ar istotelis repugnat. vtrumque modum in hac quaestione prosequemur.

⁋ Et primo primum pro quosit conclusio fundamentalis hec: datur minimum naturale: tam in bomogeneis quam in heterogeneis. probatur i beterogeneis sic: non sub quantalibet peruitate repr bilis est homo totalis. ergo est status in minimo: et si in maximo quod non habeatur status. hoc instituto sufficit. probatur antecedens. quia daeius oppositum naturaliter quero a te: quare non vidisti hominem de homine loquens de totali intelligo vt muscas abigam. tante paruitatis quante est formica. non potest dari ratio: nisi quia anime hominis aduersatur informare tam pue molis materiam quante est materia grani sinapis. sic etiam de magnitudine argumentum dedu cere potes. Et sicut reperitur in animalibus perfectis et idem videtur in omnibus.

⁋ Ulterius quarto celi commento vigesimoquarto. finis conueniens augmentabili est mensura terminata in longitudine latitudine et profunditate. verbigratia: mensura hominis non est nisi ad humanitatis mensuram natu ralem. et. viii. physicorum. commento. lxii. res naturali ter habent magnitudines terminatas. Et primo. celi commento. lxxii. Si natura alicuius forme fue rit nata esse in corpe infinito: necesse est vt natura illius forme sit infinita. hoc idem ponit in elementis. sexto physicorum. commento sexagesimosecundo Primum in omni generatione et corruptione est mi nima pars que potest inueniri de generato: minimum enim de generato est determinate quantitatis. vbi gratia: minima pars est terminata scilicet minima que potest esse ignis. Et sexto Physicorum commento nonagesimoprimo. Omne generabile naturale habet aliquam quantitatem naturaliter in initio generationis et in fine: et ita quantitas habet extrema et mediuim. verbigratia: quoniam quantitates embrionum sunt terminate: scilicet minimi embrionis. et maximi embrionis: et similiter quantitates hominum sunt termiate scilicet maximi et minimi. Unde impossibile est augeri in infinitum aut diminui. Nam si transiuerit natura lem quantitatem in diminutione et additione statim corrumpetur. omnis enim actio cuiustlibet entis perficitur per quantitatem et qualitatem terminatam. sicut est dispositio in entibus artificialibus. Et septimo physicorum. commento secundo. Primus motus in igne es minima pars que potest esse ignis in actu. Et secundo de anima. commento. xxxvii. Caro habet in paruitate magnitudinem quam non pertransit.

⁋ Ex dictia Auerro vs habes hanc conclusionem: quod res natura lis terminatur ad minimum: sic quod nullum minus illo in tali specie naturaliter potest existere seorsum siue in homogeneis / siue in heterogeneis / siue in ele mentis / siue in elementatis.

⁋ Secundo habes quod quando stupa applicatur igni quod minimum naturale ignis producitur in instanti: et hoc expresse in forma ponit con mentator. et hoc quando stupa est remota ab igneSi pure successiue produceretur forma ignis iam dabitur minus minimo naturali extra suum totum per instans: quinimo per tempus. secus est si poneretur stupa prope ignem: quia tunc forma ignis pure succes siue producetur in materia illius stupe: quia facit aliquod vnum cum priori igne. vt enim experientia do¬ cet: non habetur minus minimo naturali extra suum totum.

⁋ Tertio sequitur: quod si minimum stupe sit pedale: et applicetur igni stupa pedalis cum dimidia totum corrumpetur in instanti: supposito quod stupa remoueatur ab igne. probatur corollarium: quia si non potest esse ignis minor quam pedalis. ergo pedale stupe conuertetur in ignem. et si aliud semipedale staret sub forma stupe daretur minus minimo naturali stupe contra con clusionem. secludo remouenda. hoc est impedimenta parui momenti que possunt impedire corollarium. Ubi potes dicere quod illa stupa rarefiet ad quadru plum: quia paulo mutatis terminis redit corollarium. non producit totum istud in instanti de per se: quia si fuisset minimum naturale stupe post vnam partem inflanmatam vel aliquid maius illa solum produxisset mini mum naturale ignis in instanti: et reliquam partem incinerasset pertibiliter. ergo de per accidens hoc fecit ne maneret minus minimo naturali stupe.

⁋ Quar to sequitur: quod aliquod agens extrinsecum ita cito agit in partem remotam sicut in partem propinquam. patet de igne incinerante secundam partem illius minimi ignis generandi: ita cito sicut primam. non nego quin poterat esse dispositio preuia (et debuit) qualitatiuarum dispositionum que fit successiue: licet minimum naturale caloris quod ad ex tensionem producebatur subito. intensio illius caloris non sufficienter disponebat passum ad susceptionem forme ignis: propter ea successiue calefiebat. et quando est sufficiens ca lefactio subito introducitur forma substantialis ignis et hoc sensibiliter videmus calefaciendo pannum prode ignem ad habendum pannum incineratum pro comseruatione ignis producti inter calibem et silicem

⁋ Sed dices in casu tertii corollarii pedale citius calefiet quam semipedale sequens. et in eodem instanti producetur ignis in semipedalitate et in pedalitate. ergo per corollarium ille ignis producetur in materiam indi spositam: puta in sequens semipedale.

⁋ Respon detur: quod non sequitur etiam subito introducit calorem. et saltem erit prioritas naturalis inter calorem et formam substantialem ignis. non tamen inconuenit quod ignis producatur sub minori caliditate vel raritate quam forma ignis exigat ad bene existendum: quia forma ignis introducta et raritatem et caliditaterm forme conuenientem introducit.

⁋ Ex isto sequitur quinto: quod maius minimo naturali generatur subi to per modum sequele: puta quando reliquum non potest per se existere: sed de per se solum minimum naturale generatur subito. hoc est quando altera pars potest per se existere.

⁋ Sexto sequitur: quod ignis producit ignem vltra spheram sue actiuitatis: in aliqua enim popinquitate ignis petest generare ignem et in aliqua non potest: vt experinento dinoscimus. Non enim sequitur: producit ignem in pedale remotum: ergo in aerem pedalem propinquum: quia non est sic aer susceptiuus: et re sistentia totius aeris impedit. Probatur corolla rium: posito quod parua portio stupe (immo pars digitalis) ponatur infra spheram actiuitatis in qua ignis generat ignem: et reliqua pars vltra illam incinerabitur que est minor minimo naturali: ergo pars remotior etiam incinerabitur que est simpliciter et absolute vltra suam spheram. licet potest sua sphera actiuitatis dici de per accidens. non loquimur de sphera calefaciendi: sphe ra actiuitatis producende forme ignis includitur in sphera calefactionis.

⁋ Si ponas minimum natura¬ le stupe a minimum ignis pedalia posita stupa bipe dali remota ab igne sic scilicet quod prima medietas corrumpetur in instanti: queritur quomodo corrumpetur secunda medietas.

⁋ Respondetur quod successiue calefiet: et forma ignis postea illam materiam incine rabit. non enim esset necesse subito incinerare proter ignem qui iam coniungitur primo igni: sed si successiue igniretur daretur minus minimo naturali stupe¬

⁋ Si ponas de potentia dei stupam bipedalem equaliter dispositam quo ad omnes suas partes ad forme ignis susceptionem. tunc queritur quid erit de susceptione illius forme.

⁋ Dicitur quod prima pedali tas producetur in instanti.

⁋ Sed forte dices non est necesse quod illa pedalitas incinerata cum igne princi pali incendant secundam medietatem secu: primum enim instans esse prime pedalitatis incinerate erit vltimum instans non esse secunde pedalitatis igni te: si igitur successiue secunda pedalitas igniretur dare tur minus mini mo naturali stupe.

⁋ Potest ratio nabilius dici quod secundus ignis cum igne principali in eodem instanti in quo est incinerat secundam pedali tatem.

⁋ Sed si ponatur bipedalis stupa cum digitali parte adiuncta sufficienter disposita ad susceptio nem forme ignis primum pedale incinerabitur in instanti: pars digitalis pure successiue: et subito pars pedalis sequens. Nec super hoc mireris de stupabipedali data quod prima medietas concurrat ad inflanmationem secude pedalitatis in primo instanti quo est in rerum natura. quia si esset minimum naturale stupe summe dispositum ad susceptionem ignis in hoc instanti produceret ignem primo: et applicetur illi stupe. Iam iste ignis in eodem instanti in quo est incinerat stupam datam. quare ergo magis inconueniet primum pedale stupe ignitum posse concurrere ad generationem secunde pedalitatis in illo instanti primo in quo est. et sic si essent plura minima sepera ta omnia summe disposita in quantolibet numero exoptas ignis incinerabit in eodem instanti primum minimum. et primum cum igne in eodem instanti producet ignem in secundum minimum. et ad omnia peda lia que sunt in sphera sue actiuitatis sequentia con currit in eodem instanti: et minima que sunt extra spheram ignitionis principalis ignis incinerabum tur a precedentibus in quorum sphera sunt. licet enim forma substantialis producatur successiue quo ad petes substantiales extra materiam minimi: non tam inconuenit formam subito ab extrinseco in minimum produci.

⁋ Si detur maximum quod non naturale oportet quod illud introducatur per vltimum instans non es subito. et illud membrum reputauit quidam magis probabile interdum: sed reperiens offendiculum in itinere quod tunc oportet dare vltimum instans esse rei permanentis retrocessit ad minimum. Sed postea dicetur quod istud non debuit ipsum impediuisse a progressu: set cum vix pedaliter distabat ab isto reputabat oppositum esse probabile.

⁋ Dicamus ergo in conclusione quod datur minimum naturale.

⁋ Contra conclusionem arguitur sic. ipsum minimum est quantum et essentiale est quanto vt posset diuidi in partes: quarum quelibet eiusdem rationis cum toto potest remanere seorsum sicut suum totum.

⁋ Confirmatur ista ratio: quia si minimum naturale aque diuideretur in duas partes: iam quelibet pars diuisa erit aqua aqua enim non componitur ex non aquis.

⁋ Si dicas: quod illa aqua et quelibet pars eius desinet esse: et quelib: pars materie informabitur forma continentis vel circunstantis. hoc non valet: quia ponatur extra vniuersum vel in vacuo.

⁋ Respondetur (sicut dictum est a principio) quod naturaliter loquimur alioquin concederetur illatum: nego igitur quod quodlibet quantum potest diuidi naturaliter. patet de celo a eius partibus. Et li cet quelibet pars integralis aque est eiusdem ratio nis cum toto: non tamen potest durare extra suum totum sicut in toto: quia mas et femina sunt eiusdem ra tionis: et tamen femina potest concipere a non mas. Si membrum separetur ab animali bruto non informat a nima illam partem: tamen informauit illam in suo toto propoter paruam diuisionem in materia anima desinit informare materiam suapte natura. patet de vulnere etali in homine et aliis animantibus: nimirum quod desinat informare per hoc quod vna pars separatur ab alia. Et quando ponis minimum naturale aque diuidi: dicitur quod forma aque non informat illam materiam: quem admodum si secares brutum in duas partes / vtraque pars informabitur forma cadaueris: et non amplius forma brutali. sic quando partes minime aque in duas partes diuiduntur desinit forma aque illas informare que informabuntur forma aeris circunstante vel ignis: dato etiam quod non sit optima dispositio pro receptione forme aeris in fine partionis. a qua enim componitur ex aquis et ex duabus rebus qua rum quelibet est non aqua. aqua est aque. licet ma teria sit non aqua et forma: non aqua non oportet quod aqua sit non aque. quia tunc aqua non esset aque cum existem tia subiecti. Et vlterius quando ponis illud minimum in vacuo vel extra vniuersum ad casum preter legem danda est solutio conformis. Dicitur quod si ali quod agens creatum posset diuidere partes illius aque aque materia manebit sine forma substantiali nisi deus aliquam aliam formam producat. sufficit quod forma aque non amplius informabit illam materiam. Et si deus non concurrat ad productionem noue forme sicut potest i(quia nullam habent aliqui ap parentiam in oppositum. Dicitur quod manebit materia sine forma substantiali.

⁋ Secundo arguitur. ex isto sequitur quod res prmanens habebit vltimum instans sui esse completum. hoc est contra Aristotelem. viii. Physicorum textu commenti sexagesiminoni. probo consequentiam: ponatur vnum minimum natura le ignis cui applicetur aqua multum frigefactiua in hoc instanti quod est vltimum instans non esse actio nis. tunc sic: hoc est vltimum instans esse completum ignis: cum in hoc instanti iste ignis est: et in nullo instanti post hoc erit nec aliquid eius erit aliqua densitas que repugnat forme substantiali ignis. vel ar guatur eodem modo post separationem partium a toto.

⁋ Insuper videtur illud preter rationem: quod alicuius rei generande vna pars producatur in instan ti et alia successiue.

⁋ Ad primum dicitur duplicitur: tum primo negatur quod rei permanentis detur vltimum instans esse completum. immo desinet esse paer primum sui non esse. Res enim sub minori quantita te potest durare quando est genita quam potest produci. Puer enim non potest generari in frigore in quo potest durare postquam est ge nitus. Similiter aqua potest manere sub maiori calidi tate quam posset generari.

⁋ Sic datur maxima quantitas sub qua res naturalis non potest durare postquam produ- cta est: sub illa non potest durare: et sub qualibet maio ri citra aliud extremum. et sic non desinit per vltimum instans sui esse: sed per primum non esse.

⁋ Secundo conceditur il¬ latum a hoc debet iste homo concedere si respondeat consequenter ad sua dicta cum teneat in secundo angelum se posse mutare in instanti a notitiam intuitiuam non posse haberi de re absente: et tunc si angelus haberet notitiam intuitiuam d me a mox instantanee mutaret se ad taprobanam quantum cunque intensa fuerit illa notitia in hoc instanti non erit posthoc instans nec aliquid eius: sicut superius diximus in tertia distinctione huius. Nec propterea consequens est quod corrum pens minimum naturale sit infinite actiuitatis: quia ma ioris potentie est corrumpere in vna hora quam in duabus horis / in media hora quam in vna hora: et sic sine fine. e go infinite potentie est corrumpere in instanti. Istud prouenit ex natura rei non potentis esse sub minori quantita te. Et istud Aristotelis octauo physicorum intelligitu extra istos casus peculiares.

⁋ Ad aliud nego quod sit preter rationem: vt patet per rationes et auctoritates allegatas et analogias. Si corpus luminosum producatur in instanti praesenti quod est a: iam ipsum producit lumen subito in partem remotam sue sphere: et tamen reliquum producit successiue si ad illas moueatur.

⁋ Circa aliud membrum ponitur alia conclusio. Non est dare minimum corpus potens seorsum existere de aliquo generabilium et corruptibilium ex contrarietate continentis: sic scilicet quod illud corpus pos set continuo contrario resistere: et nullum minus. Probatur quia si aliquod corpus potest alicui medio per se contrario resistere: medietas illius corporis potest per idem tempus medio in duplo vel in quadruplo minus contra rio resistere.

⁋ Preterea dato illo minimo corpore quod corrumpet in die vel in medio a continenti ei con trario: et palam est quod illud minimum in medio instanti illius diei erit debilius quam nunc sit in certa proportione sed in nulla proportione istud minimum est potentiua quam aliqua eius pars: ergo aliqua paro eius tante re sistentie est sicut tunc erit illud minimum: sit illa pars tunc sequitur quod b est ita potens ad resistendum per me dium diem illi medio ne corrumpatur ipsum ab eo: sicut tunc erit minimum: sed b est minus illo minimo: quia est eius bars: ergo illud minimum non est minimum potes resiste re hoc modo.

⁋ Sed dubites: si ponatur minimum na turale inter duos ignes quorum. alter est in vno extremet alter in alio: an quelibet pars istius stupe incinera bitur ab vtroque igneus

⁋ Respondetur per propositiones. Prior. totalis stupa incinerabitur ab illis duobus subito: quia vna medietas ab vno a alia medietas al alio: loquor de subitanea introductione forme substam tialis: dato quod successiue disponatur passum: non refert

⁋ Secunda propositio: vterque illorum ignium concurri ad productionem cuiusubet medietatis. probatio: quia si a ignis non produceret medietatem remotiorem a se par tialiter hoc esset quia b totaliter illam incendit: a melius applicatur ipsi b igni: sed hoc consequens est falsum: quelibe enim pars minimi naturalis equaliter applicatur ad illum effectum ipsi a igni.

⁋ Ulterius si b ignis non fuisset presens a ignis partem remotam inflammasset et a ignis non preuenitur a b: nec ab ipso impeditur: quaniam partialiter concurrit: ergo propositum.

⁋ Sed datis duobus minimis naturalib. positis inter a et br a vnum incendit et b reliquum: a non partialiter concurrunt ad iinflamma tionem vnius: sed dato a pedalitrium minimorum stupe a proximum incendit et bsibi proximum nullatenus con municando: sed communicant in tertio cum illis ignibus productis.

⁋ Alius est modus quem tenet doctor sul tilis quod non est dabile minimum naturale: cum quocum que paruo dato potest minus dari corruptiuo circunscripto: ita quod si esset vnum lignum et deus impediret omne corruptiuum extrinsecum agere in ipsum potest diuidi in partes quantumcunque paruas: sic scilicet quod quelibet eorum seorsum existeret: et dato quod nullum instrumentum reperia tur ad diuidendas partes minutissimas tamen repugnat tia non est er parte rei quin si quaelibet seperaretur ab alia ipsa duraret. hoc est si angelus potest corpus quantumcunque pa uum diuidere in mille millesimas extra vniuersum vel in vacuo / quaelibet illarum duraret: et istud potissimum in ho mogeneis vel elementis: et dato quod teneatur aliquid pro duci in instanti tamen non est contradictio quin res sub minori quantitate potest esse postquam genita est quam posset primo generari.

⁋ Ad auctoritates philosophi de minima carne primo physicorum: varia est expositio: aliquibus di centibus quod datur minima caro potens per se existere per norabile tempus. vinum eim citius corrumpitur a circunstantie in parua quantitate quam in magna vt expe rientia docet: et ita in aqua et aliis.

⁋ Alio modo sic: da bilis est minima caro: loquitur philosophus contra anaxagoram qui dicebat quod quodlibet sit ex quolibem: et fortasse vo luit dicere quod erat congregatio corporum simul non facien tium aliquod vnum: et non sunt infinita corpora totaliaergo oportet dare minimum negatiue: et tunc capta minima carne procedit argumentum Aristotelis contra anaxago ram deueniendo ad minimam carnem.

⁋ Alio modo sic: licet semper maneat caro auferenda tamen non remanet sufficientis quantitatis ad compositionem rei generande quod sufficit philosopho. quia vo caliginose a philosopho re citata est mens anaxagore: non potest dari lucida responsio.

⁋ Ad ceteras auctoritates Aristotelis vi deas responsiones in doctore subtili distinctione secunda secundi sententiarum et quinto metaphysice questio. ix

⁋ De commentatore dico quod eum negare non inconuenit sicut in ista parte iste doctor eum negauit: nos autem non amplius insistimus quia aliam positionem paulo rationabiliorem putamus: ista tamen defendi potest.