Quaestio 1

⁋ Nunc ergo ad propositum reuertentees cepto insistamus. Supra dictum est quod etc.

⁋ Distinctionis. xxxviii. questio vnica. Via hic Magister insistit in duabus distinctionibus: scilicet. xxxviii. et xxxix an cum prescientia dei stet rerum futurarum contingentia. In primis quara: questionem priambulam an est aliqua prpositio de futuro contingenti determinate vera.

⁋ Secundo queram questionem hic principaliter motam.

⁋ Pro prime quaestionis elucidatione supponamus quod contingens biphariam accipitur: Vel prime intentionaliter pro re que potest esse et potest non esse et sic quelibet creatura (et sola) est contingens: siue sit siue non sit. Antichristus est contingens: subiectum supponit prpoter ampliationem termini contingens. Quo fit quod hec consequentia est nulla. hoc est futurum contingens. ergo hoc est futurum.

⁋ Alio modo ca pitur secunde intentionaliter pro propositione que nec est necessaria nec impossibilis.

⁋ Aliqui rati sunt Aristotelem velle dicere nullam propositionem de futuro contingenti esse veram vel esse falsam: concessisset enim disiunctiuam veram: et negasset copulatiuam compositam ex oppositis: vt nauale bellum erit cras: nullum nauale bellum erit cras: hanc concessisset: copulatiuam negando.

⁋ Sed diceret aliquis: non est vero simile quod Aristoteles ita opinatus est: cum illa concedendo protinus duceretur ad contradictionem. vt sic arguen do: hec affirmatiua nauale bellum erit cras non est vera: et significat nauale bellum fore. ergo nauale bellum non erit. quia ab eo quod res est vel non est / oratio dicitur vera vel falsa secundum Philosophum. Atencedens est verum. ergo e consequens. et vltra. hec affirmatiua non est falsa: et significat nauale bellum fore eras. ergo nauale bellum erit eras. antecedens est verum. ergo et consequens.

⁋ Dicit al ter istorum: quod ex illo non conuincitur quod non dixerit: sed quod dicere non debuit. nec mirandum cum non solum in hoc errauerit logice: sed in multis aliis sibi manifeste contradixit.

⁋ Licet enim apud me certum est Aristotelem in aliquibus aberrare: vt in contradictione eorum que fide habemus. et quis sit an semper in materia topica accepit partem apparentiorem: sed ipso teste nemo est damnandus gratis secundo de celo. et per consequens curiosissimus pariter et grauissimus Philo sophus sine causa non est reprobandus.

⁋ Isti in hac parte non capiunt mentem Aristotelis (vt opinor vnde cum Philosophus vtrinque in vltimo capite primi Peri hermenias disputauerit in fine solutionem inuit. si nauale bellum erit eras Aristotel dixisset illam nunc veram. et etiam ab eterno eam conces sisset fuisse veram: si fuisset formata: vt in litera di cit. nihil enim differt sortem currere cras: et ante mille annos. et si nullum nauale bellum sit futurum eras: ab eterno illa erat falsa quia ab eterno ex eo quod res est vel non est erit vel non erit / propoositio dicitur vera vel falsa. De aliquibus non dubitauit: vt de talibus: aliquis homo ambulabit anno futuro: aliquis homo comme det eras. Sortes ethiops albus curret eras.

⁋ Illa proositio est determinate vera apud Aristotele que est sic se habens quod propositio de preterito enuncians ipsam fuisse veram non est de cetero falsifica. bilis: ita quod non potest impediri quin sit vera. vt veritates propositionu de preterito quarum veritates non des pendent ex vna de futuro: et propositio de praesenti falsa. Secus est de hac Antichristus erit: est vera et ab eterno fuit vera. potest tamen fieri quod nunquam veniat Antichristus. et per consequens quod hec non sit vera nec vnquam fuerit vera. alioquin non consultaremus de fu turis contingentibus. Non enim consultamus an darium vicit Alexander. vel an frumentum est in horreo: sed bene de acie futura dirigenda in campum. Et hoc quadrat cum Aristotele qui tenet. vi. Ethicorum ad preteritum nullam esse potentiam.

⁋ Si dicas: sor tes erit: est de futuro cotingenti: et tamen non potest impediri quin post hoc instans sit: saltem naturalitur. quia sic loquimur: bene enim sequitur: sortes est: ergo sortes erit. alioquin rei permanentis non rapartim fiuentis dabitur vltimum instans esse contra Philosophum. viii. Physicorum.

⁋ hoc non venit a contingentia: sed a praesentialitate.

⁋ Vel sic. vocamus illud determinate verum quod potest nunc sciri: vt sunt propositiones de praesenti et preterito: de quibus locuti sumus. et licet multe tales sint ca liginose: vt vnicornis in deserto pugnat cum Elephanto: tamen si esset intellectus qui intelligeret rem sicut se habet ex parte rei illa esset scita: loquor de intellectu viatorum more Aristotelis. Quod deus omnia intelligat determinate: non est dubium. secus est de futuris impedibilibus. Arnoldus erit carthusien. apud nos omnes erant indeterminate vera. Et istud est conforme modo loquendi vulgarium: qui fortasse acce pit ex ordium a sapientibus recte intelligentibus: ae modo loquendi Aristotel vtentibus. si sortes et plato sunt competitores circa idem beneficium cum equali a pparentia. si petatur vter horum erit victor: dicimus de futuris contingentibus non est determinata veritas. ac si diceremus: incertum est.

⁋ Istis prelibatis facile est respondere obiectionibus quas quidam fa cit contra Philosophum. sumo inquit istam gratia exempli Antichristus erit: et sic arguo. hec est vera aut non est vera: si est vera. habeo intentum. si non tunc sic. hec Antichristus erit non est va. ergo Antic hristus non erit. antecedens est verum per responsionem: ergo consequens est verum. et vltra: ergo hec est falsa Antichristus erit: per legem contradictoriarum qua etiam Philosophus vsus est. sed si vna est vera: reliqua est falsa. et e conuerso. & tunc habetur propositum quod hoc Antichristus erit: est vera vel falsa. quia sequitur hec est vera. ergo hec est vera vel falsa. similiter ex alio habetur intentum. quia opposita est vna singularis de futuro. et est vera. vt conclusum est. Que autem sequa hec est va Antichristus non erit. ergo Antichristus non erit. patet. quia ex opposito sequitur oppositum. sequi tur enim per primum assumptum de mutua consequentia rei ad veritatem propositionis Antichristus erit. ergo hec est vera: Antichristus erit.

⁋ Respondetur: quod quando petit aui illa Antichristus erit est vesra aut non est vestra. do pri mum. licet me lateat. non stes de Antichristo in materia fidei sufficit quodcumque aliud futurum contingens: sed illa non est determinate vera cum nesciar et conceditur quod disiunctiua vel illa de disiuncto est de terminate vera. ergo aliqua paro eius. nego consequentiam quem ad modum scio hanc: Papa dormit vel nullus Pa pa dormit: et neutram partem illius scio. et sic hec copulatiua est determinate falsa: Papa dormit et nullus Papa dormit: et neutra pars est determia te falsa. Quid interdum pro analogia accipio propositio nes de praesenti quas dico determinate veras non mireris: quia ad scalam nostre materie conducit. lye altera pars sit determinate vera: vt ante tetigimus sed ad refellendas consequentias arguentis hoc adducimus Taceo de multis malis consequentiis: quas inter arguen dum capit iste doctor. que cognoscuntur ex artibus. Non respondeo ad alias rationes eius: quia non sunt magni ponderis contra Philosophum.

⁋ Istis presuppositis pono aliquas proositiones corollarias.

⁋ Prima proositio. aliqua est propositio de future contingenti determinate vera: probatur: hec est deter minate vera: dies iudicii erit per symbolum Apo stolorum et Nicenum similiter.

⁋ Secunda propositio. queli bet proositio de futuro contingenti vetra est determi nate vera. patet: vel ita est sicut per eam significatur vel non: si ita est et sic est vera: et per consequens determinate ve f dem enim est verum et determinate verum. nec contra dico Aristoteli: quia aliter capio terminum.

⁋ Tertia ppositio. nulla propositio de futuro contingenti est inceuitabiliter vera. Probatur: quia sequeretur quod eius ve ritas non posset impediri: quod est falsum.

⁋ Quarto propositio. nulla propositio affirmatiua de futuro potest mutari de veritate in falsitatem ante positionem reiin esse. patet. quia est falsa ante positionem rei in esse. ergo res ponetur in esse. ergo semper ante illud propositio enuncians illam rem fore erat vera. ergo non erat falsa ante positio nem rei in esse: secundum illam significationem intelligo. et posita constantia propositionis. opposito modo dicatur de negatiua de futuro contingenti. sed bene potest mutari de falsitate in veritatem: sed non contr. Falsitas enim vnius concomitatur veritatem alterius: et contra.

⁋ Quo fit quod non est idem propositionem esse immutabiliter veram et ineuitabiliter veram.

⁋ Quinta propositio: aliqua propositio ab eterno fuit vera: et tamen in potestate mea est vt nunquam fuerit vesra. patet de hac Ioannes tanget pilare in hoc instanti: si illud tangam ab eterno fuit vera. hoc est semper ita erat sicut per eam significatur. et supponimus coustantiam propositionum: et palam est quod est situm in mea facultate non tangere pilare. et per consequens facere quod hec nunquam fuerit vera.

⁋ Sexta propositio. nulla talis propositio affirmatiua vel negatiua potest successiue esse vetra et falsa. nec contra falsa et postea vesra ante illud instans pro quo enum ciat aliquid fore vel non fore. probatur: quia si talis ponatur esse vesra ante illud instans: sequitur quod nunquam antea fuerit falsa et si ponatur esse falsa: sequitur quod numquam antea fuerit vera.

⁋ Septima propositio: quelibet iffirmatiua de qua loquimur in quarta propione est mutabiliter vestra simplicitur. patet: interdum erit ver a et postea falsa. post corruptionem Antichristi si deus impediat eum esse resurrecturum quod est ei possibile: vel capiatur de brunello. similiter negatiua est mutabiliter falsa. sed affirmatiua falsa est immutabiliter falsa. et negatiua vestra est etiam tunc immutabiliter vestra.

⁋ Qctaua propositio. quelibet talis affirmatiua vera potest incipe esse falsa: sed affirmatiua falsa non potest incipe esse vera.

⁋ Nona propositio. nulla talis potest incipe esse vera vel falsa ante illud instans vel tenpus futurum pro quo enunciat aliquid esse futurum vel non esse futurum.

⁋ Decima propositio. aliqua propositio est vestra: et potest esse falsa. et tamen non potest desinere esse ve ra: nec incipere esse falsa. patet de hac: Anti christs non saluabitur. hec enim est vea et potest esse falsa. Pariforma aliqua est falsa: et potest esse vestra: et tamen non potet desinere nec incipe esse vesra. patet de hac: Anticxpius saluabitur.

⁋ Quo fit quod hec consequentia est nulla: hec propositio nunc non est vera: et immediate post hoc potest fore vera. ergo potest incipere esse vera. quia per consequens significatur quod pos sibile est: quod falsitas mutetur in veritatem: sed oportet eam exponendo: ponere modum vt cadat in illas de in esse copulatim quod per illam propositionem denotatur.

⁋ Undecima propositio. alique sunt propositiones due: qua rum vtraque potest esse vera: et tamen nec simul nec succet siue. hoc est vna post alteram. patet de duabus contradictoriis contingentibus.

⁋ Duodecima. naturaliter loquendo licet nullum futurum contingens necessario eueniet: necesse est omne futurum contingens esse futurum. Prior harum patet per ascensum sub termino futurum distributo. Secunda pars patet: quia de inesse illius est necessaria propositio: et modus pro tali supponit. non ponitur distributio nec aliquid impediens veritatem illius: igitur.

⁋ Decimater tia propositio. quelibet singularis illius erit falsa omne futurum contingens est futurum: sed illa vni uersalis est perpetue necessitatis posita constantia propositionis.

⁋ Sed dicis hec est vera: futurum con tingens esse est necesse: et qualibet singularis sua fal a sa. ergo ex vero sequitur falsum.

⁋ Aliqui hoc concedunt per et non bene) male enim dant singulares illius: quia oportet quod subiectum singularium stet pro illo pro quo stat subie ctum indefinite. et sic non dabunt indiffinitam veram cum singularibus falsis.

⁋ Decimaquarta propositio. aliqua est disiunctiua necessaria: cuius quelibet pars est falsificabilis. patet de hac disiunctiua: hoc futu rum contingens erit: vel hoc futurum contingens erit et sic de aliis: demonstrando omnia: capiendo omnes singulares istius: futurum contingens erit.

⁋ Dices sic. hec disiunctiua est necessaria: sortes non currit vi homo mouetur: sortes currit vel sortes non currit ad datur. et nulla pars est negatiua. necessitas illius ptrer semper habebit aliquas partes veras. et necesse est esse sicut per aliquam partium significatur. licet quelibet ca thegorica sit falsificabilis.

⁋ Arguitur necessitas. Aliter bene sequitur: aliquod futurum est futurum. ergo hoc est futurum vel illud est futurum per descensum. antecedens est necessarium. ergo et consequens.

⁋ Sed hic potes negare consequentia: nisi ponatur constantia. et sic dices totale antecedens est contingens: et per consequens probatio est nulla.

⁋ Decimaquin ta sequitur. aliqua copulatiua composita ex precise ne gatiuis est impossibilis: cuius quelibet cathegori ca erit vera. nec due cathegorice repugnant inter se. nec. iii. nec. iiii. et sic de quibuscumque finitis. hoc patet de copulatiua composita ex contradictoriis illius disiunctiue. si vnum contradictorium est necessarium: reliquum est impossibile. In his. iiii. prpositionibus locutus sum naturaliter (vt tu ipse vides) vt futurum est futurum est contingens simpliciter. vt patet ex dictis. semper enim loquimur de futuro contingenti Quidam facit magnum processum: et inutilem contra oannem scotum qui quartus post eum intrauit. Ioannes ille tenuit quod ista: futurum esse futurum est necesse: est falsa de virtute sermonis. Et exponit Ansel de concor. capitu. iiii. super illa propositione: rem futu ram necesse est esse futuram.

⁋ Sed iste non dubitat quin Ioannes contradicat Anselmo: et veritati. sed ego magis admiror quomodo non dubitat. et addo cum alio certissimum esse quod illa est falsa: siue capiatur in sen su composito siue diuiso. ergo vel oportuit negare Anselmum: vel eum exponere. Ibi ponit notabile: non est idem rem praesentem esse et rem esse praesentem: rem futuram esse et rem esse futuram: cum oculum non habeat ad ampliationem ( vt ipse dicit) non est idem et rem est se albam: et rem albam esse albam. et ex consequenti ar multa alia inepta descendit. non modo in logica: sed ad ineptias theologales in materia de futuro contingenti. quare contra eum non insisto.

⁋ Dubitatur circa hanc materiam quando contingens est contingens.

⁋ Respondetur primittendo vnam distinctionem circa hanc propositionem: quando res est potest non esse.

⁋ hecpro pro potest triphariam sumi. Uno modo sic. quando res est: tunc est in potentia vt in futuro non sit. Alio modo quod tum sit in potentia vt etiam non sit tunc. et hoc biphariam. Uno modo sic. quod propositio enuncians ipsum non esse tumpotest esse vera in futuro. et hi duo sensus sunt lucid Alio modo sic quod potest esse vera: etiam pro illo tunc non quod potest esse successio de esse post non esse vel econuer so in eodem instanti: quia hec implicat.

⁋ Ad dubitationem motam due sunt positiones. Prior tenet e non est possibilis potentia ad opposita quod eodem insten ti. sicut enim quando res labitur in preteritum nullum agene potest facere quod illa res non fuerit: sic nullum agenes potest facere remiam positam in esse non esse nisi per lapsum huius instantis. vt si habeam volitionem in hoc instanti circa a non possum in hoc instanti ha¬ bere nolitionem: quia sequitur contradictio quod res est er non est. Eodem modo de non esse si in hoc instanti non habeam b volitionem non possum eam pro nunc habe re.

⁋ Argumenta multa solent adduci contra ha positionem: que pendent in hoc verbo sortes in a instanti habens actum voluntatis potest non elicere. Distinguitur: vel in posterum vel post lapsum a instan tis: et sic est verum. vel pro tunc: et sic negatur. Simi liter dicatur de ista: posito quod in hoc instanti volun tas non habet b actum: voluntas nunc potest elicere b. sed non potest elicere nunc b.

⁋ Sed contra rationem positionis arguitur sic. Eodem modo deberet dicere quod ad futurum non est potentia contra opinam tes. patet quia ad presens non est potentia pro tunc per te: quia omnis potentia que est potentia pro aliquo instanti: potest reduci ad actum pro illo instanti: non obstante quocunque posito: ergo signato sorte qui cras peccabit non est in potestate eius quod non pec⁋ cet: quia talis potentia non potest reduci ad actum hoc posito quod eras peccabit.

⁋ Dices non esse simile: quia propositio de futuro contintingenti non habet veritatem nisi dependentem a positione futura rei in esse: que positio futura rei in esse est in potestate cause: quod rem ponat vel non ponat. Secus est in illa de inesse cum iam res sit posita in esse: et realiextra suam causam.

⁋ Insuper non sequitur: deue nunc potest producere vnum angelum: ergo nunc producit illum. et si non sequatur per regulam consequen tialem vulgarem: oppositum consequentis stat cum an tecedente. scilicet quod potest nunc vnum angelum produce re: et eum nunc non producit.

⁋ Dices licet non sequatur: nunc deus potest producere vnum angelum ergo nunc eum producit: tamen bene sequitur: deus potest producere nunc vnum angelum: ergo nunc eum producit.

⁋ Sed contra. ergo si mundus fuisset ab eterno de necessitate est. patet: quocunque instanti dato in quo est in illo de necessitate est. igitur.

⁋ Sed negas conditionalem. antecedens enim est possibile. et consequens est impossibile: quod aliqua creatura de necessitate est. Et secunda pobatio non valet. set quocunque instanti dato in quo mundus est de necessitate est in illo: non sequitur quod de necessitate est simpliciter. quia dato a in stanti in quo est de necessitate: potest deus facere quod amplius non sit: ita quod a sit vltimum instans esse mi di. Pariforma poterat ante corrupisse mundum Sicut in simili secundum hunc modum de monstrande instans in quo sortes peccat: iste actus de necessitate est in hoc instanti: sed quia poterat sortes ante hoc instans fecisse: quod iste actus non sit in hoc in stanti: propterea dicitur posse vitare peccatum: vt solet dici de expositione vitare secundum hanc positionem sortes vitat nunc peccatum: sortes nunc non peccati et immediate ante hoc poterat nunc peccare pro nunc.

⁋ Sed dicis: nemo peccat pro aliquo instanti: in quo non potest vitare peccatum.

⁋ Verum est in eo in quo non est: neque fuit potens ad euitandum.

⁋ Sed dices: in hoc instanti vult occidere vnum hominem: et non potest illnd nunc vitare: et ante hoc poterat illud impedire ne nunc peccaret: ergo ante omisit.

⁋ Sed nego praesuppositum. nulla est omissic impresentiarum. non enim est speciale praeceptum vitare hoc peccatum aliud ab illo: non occidas.

⁋ Sed dicis: ex isto aliquis obligatur ad impossibile: obligatur enim non habere istum actum. et hoc non est situm in facultate eius.

⁋ Illud non est simpliciter impossibi¬ le: poterat hoc euitasse licet non pro nune cum positione rei in esse. Etiam secundum multos: sortes ex culpa preuia obligatur ad impossibile sibi. vt patet si incurrat temulen tiam vel frenesim ex culpa.

⁋ Preterea argumentor sic. primus angelus poterat peccare in primo insta ti quo erat in rerum natura: et ille actus non erat in potestate eius pro tunc: nec ante illud instans: quia prius non fuit. quomodo potest aliquis euitare aliquid vel potuit pr tempore pro quo non fueritus

⁋ Quidam de fratre Guiller mo Qcliam miratur quonam pacto teneat angelum peccare in quocumque instanti pro quo est in rerum natura et omne quod est de necessitate est quando est.

⁋ Secundus doctor vadit ad prioritatem nature: sed opinione mea labitur in idem inconueniens cum Quillermo: quia egerr me he due propositiones simul coherent. Omne quod est de necessitate est quando est: et primus angelus poterat peccars in primo instanti quo erat in rerum natura quia non videtur posse dari bona responsio ad obiectiones que fieri praesent contra hanc positionem. Et contra aliam non es illa difficultas. Teneamus partem condictoriam positioni contra quam nunc obiecimus: scilicet quod est potentia ad opposita pro eodem instanti: sortes enim nunc non diligit deum: et nunc est in libera potestate sortis pro nunc diligere deum.

⁋ Voluntas libere vult sic exponitur: voluntanunc vult: et potest pro nunc non velle. Voluntas libere non vult: voluntas nunc non vult et potest velle pro nunc Similiter ad multas alias obiectiones quas tangit quidam in primo. vt voluntas omnem suum actum libere suspendit sic exponitur: nunc nullum actum habet: et pro nunc potest habere: voluntas nunc non peccat: et potest pro nunc peccare: exponunt hanc sortes vitat peccatum.

⁋ Argu mentum aduersariorum nullum est. illa enim non debet dici potentia que nullo modo potest reduci ad actum: sed habeat sortes nunc a actum per te potest nunc non habere a: et pro nunc reducatur ad actum: et dabis a esse a non esse: soluant alii argumentum commne de futuro contingenti: et eorum est hic solutum. Antichristus erit et potest non fore ponen do illam in esse.

⁋ Secundo argumentor. istud est contra philsophum mmo neri hermenias: omne quod est quando es de necessitate est.

⁋ Ad illam propositionem dicitur quod hec est multiplex secundum quod quando potest resolui in si vel in omne. si in si dupliciter: vel in sensum categorico vel in sensu hypothetico. Si primum: vel est vna de conditionato subiecto vel de conditionato praedicato. Si secundum: necesse potest necessitare totam conditionalem vel consequens. Si secundum vel insensu composito vel in sensu diuiso. sensus isti sunt per spicui. Si de conditionato subiecto: falsa sensum hypo theticum de virtute sermonis non habet. Si sit de conditionato praedicato vesra est in sensu diuiso. quod sit sensus ore quod est necessario est si est: et sortes necessario est si est et chimera necessario est si est. Si de temperato subiecto in sensu diuiso est falsa: sed de temperato praedica to a quodam doctore conceditur. ita quod sit sensus omne quod est necessario est quando est. Et consequenter concederet: quod sortes necessario est: quando est. hac negata sortes necessario est et hoc vtrobique esse verum: quod si ipsa sit vera in sensu di uiso quod pariter hec erit vera: hec est necessaria: sortes est quando est. hec tamen conter negatur in tali sensu. in sensi composito hec est concedenda ita quod sit sensus omne quod est quando est esse necesse est: quia ipsa est vna indefinita cu ius praedicatum pro solis propositionibus necessariis supponit: et subiectum pro aliquibus talibus vtputa omne quod est quando est / est: sed quaelibet singularis illius est contingens demptis personas diuinas demon strantibus: nec hoc concludit contingentiam vniue salis vt patet mere physicede necessitate huius: omnis homo est animal: et omnium singularium contingentia.

⁋ Tertio arguitur. si quando res est potest non esse: tunc esset consiliandum de praesentibus sicut de futuris.

⁋ Insuper nemo excusaretur propter subrectionem superuenientem: et propter carentiam deliberationis

⁋ Amplius deus potest punire aliquem quam cito peccat: pot enim in primo instanti quo peccat damnare.

⁋ Ad primum negatur consequentia quando res iam posita est. non etia: consultamus de repente futuris.

⁋ Ad aliud negatur antecedens: licet enim voluntas habeat libertatem contingentie respectu alicuius actus presentis: non tamen ex hoc ponitur quod hoc habeat respectu cuiuslibet.

⁋ Ad tertium respondetur quod immediate post peccatum mortale potest deus punire: etiam non implicat quod damnetur in illo instanti quo peccat: peccatum enim est prius natura