Quaestio 2

⁋ Veruntamen adhuc instant: et secundum con ilunctionem argumentando ita procedunt.

⁋ Distinctionis. xl. questio secunda. SEcundo circa hanc distinctionem quero: an sit aliqua causa predestinationis: Non intendimus quaerere an re: quae est prdestinatio sit aliqua causa: quia palam sest quod non. Sed volumus quaerere vtrum ali quid se teneat ex parte creature quare ipsa est predestinata vel reprobata: et hec dubitatio est arduissima de qua sapientes plurimum inter se dissentiunt: multis dicentibus quod deus gratis praedestinat: et gra tis reprobat. Ita quod nulla est causa quare Iacob praedestinauit et Esau reprobauit: nisi diuinum beneplacitu: et multa sanctorum auctoritates cum hoc quadrant quis Ma¬ gister allegat in litera. sicut Malachie primo. Iacotus dileci: Esau autem odio habui. cui vult miseretur et quem vult indurat. Et Augustinus in libro de praedestinatione sanctorum. et vere satis quadrat Apostolus ad Romanos. ix et istud a plerisque tenetur. Placet aliis quod reprobationis est aliqua causa: ita quod deus non prius aliquem reprobanisi in eo sit peccatum preuisum. Sed mere gratis praede stinat.

⁋ Alii autem volunt quod aliquos gratis pradestinat vt beatam virginem / Joannem baptistam: et sanctificatos in vte o. Alios autem propter merita praedestinat.

⁋ Ab aliis te etur quod nec praedestinat aliquem gratis nec sine causa reprobat: sed quia videt aliquem decessurum in meritis et in gratia illum praedestinat: quem videt decessurum in peccato mor tali vel originali ab eterno illum reprobat.

⁋ hec que stio est altissima quod innuit Apulus dicens. Q altitudo di uitiarum sapientie et scientie dei: quam incomprehensibilia etc.

⁋ Ponuntur conclusiones.

⁋ Prima conclusio est: deus faliquos praedestinat sine eorum meritus. patet de paruulis baptizatis: vel cum aliis sacramentis mox decedentibus

⁋ Quare aliquis praedestinat non proptiobonum vsum liberi arbitrii ( et hec est ratio beati Augustini in de praedestinatio ne sanctorum. Non valet quod propter vsum quem habuissent si vixissent eos praedestinauit: nullus enim / vt palam est) premiatur do meritis quae nuquam factet: sed solum sunt in poten tia

⁋ Sed dices: forte praedestinat istum propter ponum vsum liberi arbitrii in isto vel in alio hunc baptizante: vel quia videt quod iste finaliter decedet in gratia.

⁋ Preterea arguitur: hoc est contra apostolum ad Romanos. viii et ix. dicitur enim ad Romanos. ix. "cum enim nondum nati fuissent: aut aliquid egissent boni aut mali: et secundum electionem propositum dei maneret non ex operibus: sed ex vocante dictum est ei ete. Iacob dilexi: Esau autem odio habui". glosa marginalis: in Iacob noi hil inuenit amandum nisi milericordie sue donum. vuli dicere suum beneplacitum erat causa quare Iacob erat predestinatus. Et interlinearis glo. dicit Malachias dicit de iam praeteritis quod Iacob gratia electus non merito: et ista vltima ratio currit de omnibus praedestinatis.

⁋ Preterea: ordinate volens prius vult finem et postea media ad illum finem: deus est agens ordinatum: et beatitudo est finis creaturarum: ergo deus prius natura vult beatitudinem: et postea gratiam / fidem / bonum vsum liberi arbitrii: ergo deus predestinat mere gratis praedest nat vniuersaliter gratia dicit glo. magistralis) / est predestinationis effectus. hoc tenet expresse Magister in hac distin. capi. ii. et patet in Enchiridio. ca. lxviii.

⁋ Secunda conclusio probabilis. Reprobationis est ali qua causa. probatur. deus non est prius vltor quam aliquis est peccator: secundum Augustinum super Genelim. xlii. ergo non vult prius prioritate nature aliquem punire quam sit ille peccator. hoc patet auctoritate Augusti ni in libro de praedestinatione sanctorum: et Magister in litera allegat.

⁋ Preterea ad Romanos. viii. "quos praesci-uit et praedestinauit". glosa: non enim sic praeparauit sanctos ad iustitiam percipiendam sicut preparauit iniquos ad iustitiam amittendam: quia prauitatis preparator nunquam fuit. hoc summe notabis in glo. marginali.

⁋ Tertio probatur per Augustinum de praedestinatione contra spelagianos dicentem. deus prescius futurorum non personarum acceptione: sed iudicio equitatis quosque mise ricordia gratuita predestinat ad vitam eternam: ceteros autem debita pena punit: quos ideo punit: quia quid essent futuri prescuit. Sequitur. iudam enim cum presciuisset deus in vitiis poprie voluntatis pessimum fore et electione discipulatus mala vsurum: penam ti predestinauit ex merito: et tandem concludit quod hec re¬ gula inconcusse tenenda est: peccatores in peccatis preicitos esse non predestinatos: penam aut esse preparatam: sed quod presciti sunt: et ponitur in gloria super illud. Ad Romanos octauo. "nam quosque vocauit". etc

⁋ hoc etiam patet. xxiii. quest. iiii. capi. Nabucholonosor. o. cum vero: "cum vero aliquos a deo autem traditos desideriis suis: aut obduratos legimus aut relictos magnis pectis suis / hoc ipsos meruisse profitemur: quia talia eorum crimina precesserunt: vt ipi sibi penam debuerint: qua eis etia supplicium verteretur in reatum: atque neque de iudicio dei querimur quo deserit meritos deseri: et misericordie eius gratias agimus t qua liberat meritos liberari". Et sequitur. "vires vtique obedientie non ideo cuiquam subtraxit quia eum non predestinauit: sed ideo eum non predestinauit: quia recessurum ab ipsa obedientia preuidit."

⁋ Preterea hic mo dus plebi et populo satisfacit: esto quod a celebribus viris teneatur oppositum probabiliter. cum plerique famati iri hanc viam insequantur: non videtur esse periculum qui non certitudinaliter constat de opposito: et vtrinque criptura sacra exponitur.

⁋ Contra primam conclusionem arguitur: ex ea sequitur quod deus est acceptor prsonarum contra batantum Lucam Actuum. x. patet: quia praedestinauit Iacob t non Esau.

⁋ Pretetea praedestinatio includit electionem iuxta illud ad Ephesios primo. Elegit nos ante mundi constitutionem: sed electio non est inter equales omnino: ergo inter electos et non electos reperitur diuersitas propter quam isti eliguntur et non illi.

⁋ Ad primum nego consequentiam. deus enim nulli obligatur: sed bea tus Lucas dicit ad illud propositum: quod deus non vult solum udeos saluos: sed grecos et alios gentiles. patet con sideranti literam.

⁋ Ad secundum dicitur electio bifariam accipitur. Uno modo specialiter prout sequitur de liberationem et sententiam consilii: sicut Aristoteles definit tertio Ethicorum. Electio est desiderium consiliabile. et talis non cadit inter penitus equalia ante consilium scita esse talia. Alio modo electio capitur pro libe ra acceptione vnius ante alterum: et potest esse inter equales. patet de episcopo conferente beneficium alteri duorum equalium.

⁋ Secundo arguitur: agens vniuersale agit in omne quod non habet impedimentum. patet de sole: sed deus est agens vniuersale qui solem suum facit oriri super bonos et malos: et per consequens omnibus dat gratiam: et quemlibet praedestinat nisi in eo reperiat impedimentum.

⁋ Insuper posita gratia finali in aliquo ille est predestinatus: a gratia finali non posita talis non est predestinatus: ergo preuisio finalis gratie est causa praedestinationis.

⁋ Ad primum istorum dicitur quod maior est falsa in agente libero. patet in exemplo Apo stoli de figulo.

⁋ Ad aliud distinguo illam de ablatiuo. Vel si exponatur per si: et sic concedo. loquendo de lege ordiata sic si exponitur per dum. Si exponatur per quia et sic nego hanc causalem: sed hanc causalem concedo quia sortes est predestinatus sortes discedet finaliter in gratia. primum tamen in intentione est vltimum in executione. Ita hic imaginaberis in praedestinatione sicut est secundum legem communem in beneficiis: quod nullus romoueatur ad episcopatum nisi fuerit dignus et doctus: et sacerdos diaconus et ita de aliis ordinibus. t supposito quod sit in potestate mea omnia ista conferre concurrente libero arbitrio hominis: tunc si sortes puer mihi offeratur per intellectum ego ex gratuita voluntate intendo a volo ex nunc dare ei pro tali tempore a epi scopatum: et quia iuxta leges positas exigitur quod sit sacerdos: ideo volo ipsum promoueri ad sacerdotium. et quia ad hoc peruenitur per diaconatum / subdiacona¬ tum: et sic deinceps. Ita in mente ordino ipsum promoue i ad ista. In isto processu. primum donum in intentione a preordinatione est a episcopatus tanquam finis: sed pri mum in assecutione est assignare sorti doctorem: sic in proposito primum douum in di:ina preordinatione est donum beatitudinis talis vel tante ex mera gratuita libertate dei tanquam finis optimus: et quia secundun leges presuppositas medium principaliter necessarium ad talem et tantam gloriam est tanta gratia: ideo deus pre ordinauit dare isti tantam gratiam: et consequenter preordinauit varios modos quibus simul vel successiue per uenitur ad talem vel tantam gratiam: illi autem modi sunt vocatio ad gratiam baptismalem / sic operari / sic resistere / sic resurgere. Et hunc ordinem videtur innuere Apls ad Roma. viii. quos praedestinauit hos et vocauit: et quis vocauit hos et iustificauit. quos autem iustificauit hos et magnificauit. ita quod primu et vltimum donum hic positum est beatitudo que est primum in intentione: et vltimum in assecutione. Et hoc patet per glosam super illo verbo: omnias cooperantur in bonum: iis qui secundum propositum vocati sunt sancti. ad Roma. viii. glosa quasi diceret quod vocati sunt non aliunde est quam a praede¬ tinatione dei: et inde est quod omnia cooperantur eis in bo num: non ex meritis eorum: et sic merita sunt dispositio ad habendam beatitudinem: que est primo primitate nature preuisa et preuolita ab ipso deo

⁋ Tertio arguitur super illud ad Roma. ix. Misericordiam prestabo cui miserebor. ponit glosa exemplum de Saul: et dicit quod deus hunc reprobauit: et Dauid ele git: quia presciuit bonum vsum gratie dei in Dauide: et presciuit abusum gratie in Saul.

⁋ Confirmatur prepositis ab eterno duobus voluntati diuine petro a Iu da: circa Petrum deus habuit propositum dandi vitam eternam: vel habuit idem propositum circa iudam: et sic est predestinatus: quod est falsum. vel nullum habuit propositum ab eterno: et adhuc eum abiicit: et hoc est reprobare.

⁋ Ad tertium coceditur quod Saul est repro batus propter demerita prescita: et hoc est pro secunda conclusione. Et dauid non est reprobatus cu non presciretur malus futurus finaliter: sed cum presciretur bene victurus: non tamen propter hec (vt propter dicat circunstantiam cause finalis) est predestinatus.

⁋ Ad confirmationem dico quod ab eterno iudas erat praescitus: sed non tempore aut instanti erat iudas preuisus quin in illo erat prescitus propter demerita in quibus finaliter decessurus erat: demeritum enim erat causa fina is quare erat praescitus. Interdum capio praescitum vt tantum valet quantum preuisum: non numquam vt tantum valet quantum reprobatum. sic loquentes in hac parte vtuntur.

⁋ Quar to arguitur: in omni opre diuine misericordie concurrit iustitia: ergo in praedestinatione concurrit iustitia: ergo est aliqua ratio a aliquod meritum preuisum: quare iustum est hunc eligi et non illum. antecedens pobatur per illud psalmiste. Uniuerse vie domini misericordia et veri tas: et quia iustus est domeins in omnibus viis suis.

⁋ Et con firmatur: quia differentia praedestinatorum a non praedestinatis prouenit ex iudicio dei iusto occulto a inuestigabili ab homine: et prouenit ab occultis meritis creature rationalis: ergo non prouenit ex gratuita dei voluntate nec precise: quia sic placet. consequentia patet: quia si non esset aliqua ratio propter quod ille est predestinatus nis quia deus vult / facile esset hominibus reddere rationem nec proueniret illa differentia ex iudicio occulto. antecedens probatur per Augusti. lxxxiii. q. q. lxviii. et ad Roma. ii. S altitudo diuitiarum. et Psalitum. Iudicia tua abyssus multa / secundum glo. ibi loquitur de praedestinatione et reproba¬ tione.

⁋ Ad primum respondetur quod concurrit rectitudo ordinationis diuine cui conformis est illa ordiatio. Sed non oportet concurrere tale dictamen intellectus preuium illi ordinationi tamquam regula e mensura illius: quae dictet sic et non aliter debere fieri ex determinata causa.

⁋ Ad confirmationem dicitur / quod Augustinus loquitur de promotione speius sancti speciali: et de desertione alicuius peccatoris in via ex aliquibus causis: vel intelligi tur de meritis tamquam de causa dispositiua sine qua non prdinaretur ad beatitudinem: sicut diximus de mediis ad episcopatum. Etiam iudicium dei est occultum: et nos latens: quia licet hec pars sit probabilior (et vt apparet anctorum auctoritatibus conformior) multi tamen dicunt ilud prouenire ex meritis: et sic nos latet. forte sufficit dicere quod aliquo modo merita suut causa praedestinaionis: et finalis gratia quandam extensam causalitatem tenet respectum beatitudinis et econuerso: sicut dictum erat superius. res future sunt causa prescientie et econuerso.

⁋ Vel sic: actus meritorius aliquam causalitatem habet saltem sine qua non respectu gratie: et sic est quedam prioritas ex pacto diuino: et gratia est prior actu meritorio. si hoc sufficiat ad sanctorum auctoritates bene est. Nos homines forte ita bene capimus si dicatur quod deus propter gratiam finalem predestinat ac si diceretur oppositum: sed quia conclusio quam posuimus mulum appodiat super sanctorum auctoritates eam posuimus.

⁋ Contra secundam conclusionem nunc argumentor: in qua dicitur quod deus reprobat propter demerita preuisa: et oc sic: super illud ad Roman. ix. "cum nondum nati ssent" glosa Augustini ostendit: sicut non pro meritis precedentibus illud fuisse dictum: ita nec pro meritis futuris amborum: et ita non ex operibus futuris bonis vel nalis quia bona vel mala non erant futura.

⁋ Idem idetur Apostolus dicere de Iacob et Esau: non ex meritis vel operibus siue preteritis siue futuris: sed ex proposito diuine voluntatis: quod intelligitur de reprobatione sine demeritis sicut de praedestinatione sine meri tis: patet per dubitationem quam statim Apostolus mo uet dicens. Quid igitur dicemus: numquid inquitas est apud deum: hec questio nulla esset: si reprobaret propter demerita: si enim gratis praedestinat: cum propter demerita reprobet: ex hoc non apparet sequi quod apud deum sit iniquitas. hoc patet ex responsione qua Apotolus adducit ex scriptura ad ostendendum quod deus sine meritis miseretur: et quod alios sine demeritis repro bat adducens illud Exodi. xxxiii. miserebor cuius voluero: et clemens ero in quem mihi placuerit.

⁋ De obduratione adducit illud Exodi. ix. de Pharaone vt ostendam in te fortitudinem meam. hoc patet de massa figuli de qua Apostolus loquitur: quod figulus ex vna parte facit vas ad honorem: ex alia vas ad con tumeliam.

⁋ Respondeo: illa copulatiua negatiua: vel categorica de copulato extremo est vera ratione alterius partis: et hoc sufficit ad eius veritatem: sicut demonstratis ceco vidente: hec est vera: iste et iste non vident copulatim: non enim verum est quod iste est electus ex meritis: et iste reprobatus ex demeritis: nec illa re sponsio est sophistica. patet de discrimine inter reprobos et electos.

⁋ Potest dari alia solutio quam glosa Augustini dat super illo verbo: Iacob dilexi: Esau autem odio habui / dices. In Iacob antequam natus fuisset quid diligebat deus nisi gratuitum sue miseridordie donus et in Esau antequam natus fuilset nec fecisset aliquid. mali quid odiebat nisi origiale peccatur hoc est dictu prima ratio reprobationis non est propter peccata actu alia futura prescita: sed peccatum originale est prima ratio omnibus hominibus nascituris ex adam presentatis ab eterno conspectui diuino circunscripto respectu ad opera futura eorum meritoria vel de meritoria. non est aliqua differentia quia omnes offe runtur vt rei damnationis pro peccato originali: sed deus mera voluntate et gratuita dei bonitate vult et ordinat liberare illum a reatu peccati orig nalis et perducere ad beatitudinem: alterum autem iuste damnat ad penam debitam pro originali. Et ratione huius mouet Apostolus questionem: quomo do erit equitas apud deum si eorum qui diuino aspctui offeruntur eque digni vel eque indigni vnun eligit ad beatitudinem: alterum reprobat ad gehen nam. Licet consequenter enim reprobet ad tantan penam sensus propter demerita actualia futura: ta men non primo reprobat a beatitudine propter de merita.

⁋ Insuper super illo verbo. dicit enim scri ptura pharaoni: glosa sicut Iacob per misericordiam eligit: ita Esau per iustitiam reprobauit. et pha raonem per iudicium sicut esau reprobauit.

⁋ Item super illo verbo Apostoli: cuius vult miseretur et quem vult indurat. Augustinus. cuius vult miseretur gratuite et quem vult indurat iusto iudicio obdurationis meritum inuenimus: mine vero mer tum non inuenimus. meritu autem obdurationis est peccati totiue masse damnate. sequitur. Quisquis igitur obduratus est: se obduratum debite: et quisquis ad iutus est: se adiutum gratis agnoscat. et vbi Augustinus loquitur de causa praedestinationis et reproba tionis: praedestinationiattribuit gratiam et miser cordiam: sed reprobationi attribuit iudicium et iusti tiam. iudicium autem iuste condemnatiuum videtur respicere culpam.

⁋ Ad exemplum de figulo dicendum quod similitudo illa intelligitur quod sicut in materia lu ti non precedit ratio propter quam ex hac portione magis debeat fieri vas in honorem quam ex illa portine: sed sola voluntate facit hoc figulus: ita in ma s sa humani generis descendentis ab adam natura li propagatione praesentata diuino intellectui ab eterno non est differentia quare iste eligatur ad bea titudinem et non ille. Sed similitudo non debet extendi ad hec quod reprobatio aliorum ad penam sensus vel dam natus non habeat rationem ex parte ipsorum: omnes enim sunt rei damnationis: sed ille eligitur liberaliter ma gis quam ille: non propter maiorem dignitatem vel minorem indignitate preintellectam in isto magis quam in illo. Unde super illo verbo: an non habet potestatem figulus: glosa. cum omnes ex vna eademque massa simus. et cuncti peccatores: deus alteri miseretur et alterum despicit non sine iustitia.

⁋ Secundo arguitur quidam ideo non sunt credituri: sed infideles perman suri et ideo eis negatur auxilium dei per quod essent fu turi fideles et iusti quia a deo sunt reprobati. igitur non ideo sunt reprobati quia infideles et iniusti futuri. consequentia tenet quia non est circulus in propositionibus causalibus. antecedens probatur per Augustinum in libro de dono perseuerantie circa medium tractantem illu Luce decimo: ve tibi cororaim: ve tibi besaida: quia si in tpro et sidone etc. dicit ibi Augustinus quod ideo tyvrii et sydonii non crediderunt quia non erant praede stinati: et si verbum christi audissent et virtutes vi dissent credidissent: et penitentiam egissent: sed quia non praedestinati sed potius reprobati erant: ide, virtutes per quas credidissent et penitentiam egit sent coram eis facte non fuerunt. quia igitur non eis datum est vt fideles essent: negatum est etiam eis vnde crederent. Quo fit (vt videtur) quod non pro pter eorum incredulitatem vel culpam eorum futuram fuerunt reprobati et non praedestinati.

⁋ Sed respondetur quod deus non dedit eis auxilium speciale: sed ipsum subtraxit propter aliqua peccata preterita et precedentia casum istum. tamen propter reprobationem eternam non substrahit isti ad¬ ulto influentiam generalem quin ille potest facere quod in se est vtendo naturalibus bene moraliter.

⁋ Nunc de omnipotentia dei agendum est vbi prima consideratio occurrit quomodo.

⁋ Distinctionis. xlii. questio vnica. Irca. xlii. distinctionem quero vtrum deius sit prima causa simplicitur omnipotens et vniuersaliter omnifaciens.

⁋ In primis explicabimus terminum omnipotens. postea responsuri ad titulum questionis.

⁋ Et ponuntur propositiones.

⁋ Prima deus non dicitur omnipotens a potentia passiua: nihil enim in se suscipere potest

⁋ Secunda proppo sitio. deus non dicitur omnipotens a potentia actiua quasi qualibet potentia actiua sit formaliter potens: qnia non habet formaliter potentiam calefaci endi quemadmodum ignis.

⁋ Tertia propositio. deus nondicitur omnipotens quia potest producere omne possibile produci siue omne illud quod produ ci non implicat contradictionem: quia tunc filius et spiritus sanctus non esset omnipotens. quia neu ter illorum potest producere omne producibile: vter que autem illorum a parte producitur.

⁋ Quarta pro positio. deus dicitur omnipotens quia potest omne factibile siue omne illud quod fieri non implicat contradictionem facere.

⁋ hoc prenotato pono conclusiones.

⁋ Prima est. omniu que fiunt deue est causa ea de non esse ad esse producens. patet per illud Ioannis primo. Omnia per ipsum facta sunt et sine ipso factum est nihil. Et per illud symboli factorem omnium visibilium et inuisibilium. Et per illud apocalipsis primo. Ego sum alphato princi pium et finis. Et extra de summa trinitate et fide catholica capitulo firmiter. Ipse est creator omnim visibilium spiritualium et coporalium.

⁋ Secunda conclusio. omnium que fiunt deus est causa ea immediate producens. hec conclusio probatur ab Augu. stino quinto super genesim caplo xxiii. Et per illud verbum christi: pater meus vsque nunc operatur. ad longum deducit quod ad productionem cuiuslibet effe ctus deus immediate concurrit. propter quam pricipalitatem dicit aliquando ista non nisi a deo fieri et ipsa creari.

⁋ Contra primam conclusionem ar guitur. ex ea sequitur quod nullus est effectus mere naturaliter productus. consequens est contra commu nem diuisionem: qua dicitur quod aliquis effectus producitur naturaliter a aliquis libere. patet quia ad cuiuslibet es fectus productionem concurrit causa libera. puta deus. igitur.

⁋ Sed forte dices libertas in modo loquendi non prouenit a causa prima sed a causa secunda. Contra: causa prima prius producit effectum quam causa secunda. ergo in illo priore quicunque effectus est mere liber.

⁋ Preterea sequitur quod concurreret cum calore ad calefaciendum b passum. et cum frigore ad corrumpendum illum calorem. et sic iuuat calorem et impedit eum.

⁋ Ad pri mum inter arguendum tactum est vnum punctum solutionis. Et distinguo quod deus prius agit quam causa secunda: vel prioritate temporis vel instantis: et sic negatur: vel prioritate nature et sic conceditur causalitas creature dependet a deo concausante. et non econtrario. sicut creatura dependet a deo: et non econuerso. si causalitas creature causalitati di sub ordinatur deus totum effectum potest producere se solo: et totaliter. non autem econuerso.

⁋ Sed dices: nunc est calor vt quatuor productus in b passo al igne et deo: ponamus quod ignis non concurisset sed solus deus produxisset: quid erit ergo.

⁋ Dico quod cam sus implicat producendo sicut produxit. quia compro duxit cum causa secunda: sed si effectum produca. totaliter alr producit. licet nihil alid producat quam quod cum causa secunda produxit.

⁋ Ad aliud concedo nec hoc est inconueniens respectu diuersorum agi tium vt solet dici de sole et influentiis. et sicut possum coagere leuando graue et te impedire addendo potes dus: sic deus mecum coagit ad leuandum trabem:s. coagit trabi ad resistendum. Nec propterea sequitur quod sibiipsi resistit. vt patet de sole et influentiis celestibus.

⁋ Sed contra. dices tunc quod calor vt qua tuor non posset corrumpere frigus vt duo. patet quia deus et frigus vt duo resistunt: que se habent inportione maioris inequalitatis respectu caloris ve quatuor. modo a proportione maioris inequalitatis resistentie non fit actio.

⁋ Ad hoc dicitur ne gando consequentiam: causa enim secunda scilicet frig minus resistit quam calor potest agere: et causa prima non resistit secundum omnipotentiam suam: etiam cum ca lore agit.

⁋ Et ex illo soluitur argumentum quod graue non descendit infinita velocitate per plenum: licet enim deus coagat ad illum descensum: non tamer secundum omnem potentiam suam.

⁋ Si dicas de us potest omnia solus facere: ergo superfiue inuo cat causalitatem causarum secundarum.

⁋ Ad ho responsum est questione secunda quarti sententia rum.

⁋ Sed dices: quando est calor vt quatuor agens in frigus vt duo: et augetur calor ad octo vsque non duplatur causa effectiua.

⁋ Verum est totalis: sed bene causa secunda.

⁋ Sed contra istud dices: calor vi octo sine concursu dei potest corrumpere frigus vt vnum: alioquin frigus infinite esset resistentie

⁋ Nego consequentiam nihil enim potest agere deo non coagente: nec durare per instans deo subtra dente manutenentiam suam. quemadmodum lumen re spectu corporis luminosi.

⁋ Et si dicas: eadem est proportio concursus dei et caloris vt octo ad resistem tiam frigoris vt vnum cum resistentia dei sicut est caloris vt octo ad frigus vt vnum: sed in primo casu est actio: ergo etiam in secundo.

⁋ Nego quod sit eadem proportio.

⁋ Secundo arguitur sic: deus non con currit ad productionem monstrorum: ergo nec ad productionem aliarum rerum. Antecedens probatur deuteronomii. xxxii. dei perfecta sunt opera. mo do monstra sunt peccata in natura: secundo physi corum.

⁋ Preterea genesis secundo dicitur quod requeuit de us die septimo ab vniuerso opere quod patrarat requieuisse autem doeiter: non quia operando lassus: sed quia nouam creaturam facere cessauit: sed quotidi fiunt noui effectus. igitur.

⁋ Item: septimo de c uitate dei capitulo trigesimo: deus res quas condidit sic administrat vt eas agere proprios motus sinat.

⁋ Ad primum dicitur quod opera dei primaria erant perfecta secundum perfectionem eis debitam et conuenientem pro tali statu secundum dispo sitionem artificis sapientis: quandam aliqua opera pai ticularia ad que deus coagit sunt comparatiue tupia et difformia difformitate nature non culpe. Nec propter defectum influentie prime cause: sed propter defectum in causa secunda actiua vel passiua. tamen ista conferunt ad decorem vniuersi vt de mul titudine colorum in pictura: et de multitudine vo cum et chordarum in cithara et melodia.

⁋ Ad aliud dicitur quod dicitur requieuisse: quia nouam creaturam secundum speciem creare cessauit. quilibet enim et fectus producibilis continebatur virtualiter in na turis conditis. Etiam potest dari effectus vnius speciei a quolibet effectu alterius speciei differens patet per nouam commixtionem animalium in libia. et in productione actuum voluntatis et intelle ctus super varia obiecta: sed ille res iam sunt in suis causis.

⁋ Ad aliud dicitur quod deus non priuat crea turas actionibus suis quas acceperunt ab eo: sed propterea non credendum est quod ignis calefaciat a sua natura sine concursu dei. quando enim deus subtrahit suam coactionem conseruando cause entitatem causa secunda non agit: patet de igne in fornace regis babylonis qui non calefecit pueros: danielis tertio.

⁋ Si dicas quod tuuc deus dicitur calefacere es frigefacere.

⁋ Dicitur quod verum est effectiue: sed non formaliter.

⁋ Tertio arguitur: cuiuslibet rei deus est causa: peccatum est res: ergo peccati de est causa. consequentia tenet in tertio prime: maiore in obliquo a minore in recto concludendo eandem obli quitatem. et vltra: peccati deus est causa: ergo deus peccat. non enim alia de causa sortes dicitur peccare.

⁋ Respondetur per propositiones.

⁋ Prima est. peccati deus est causa. probatur per syllogismum adductum.

⁋ Sed quia homines solent dicere quod non quoad difformitatem. Secunda propositio. Difformitatis deus est causa: probatur sic. huius actus deus est causa de monstrando odium proximi: hic actus est difformi tas: ergo difformitatis deus est causa. difformitas enim actus nihil aliud est quam actus difformis.

⁋ Tertia propositio. peccatum deus facit e causat: illa potest probari expositorie.

⁋ Quarta propositio. de us non est causa peccati nec facit peccatum nec malum culpe. probatur: quia per illam denotatur quod formale de facere vel causare cadat in connotatum de ly peccatum. quod est falsum. quia peccatum sup ponit pro aliquo actu connotando quod fit taliter qualiter non debet fieri: vel non fit taliter qualiter de bet fieri. modo hoc est falsum: quia per illud significatur quod deus est instigator illius difformitatis.

⁋ Quinta propositio. non sequitur: peccati deus est causa: ergo deus peccat. patet: quia antecedens est ve rum: et consequens impossibile. nec illud admittimus per communicationem idiomatum: quia solum ille peccat qui fecit illud quod tenetur non facere: vel omittit il lud quod tenetur facere: modo illud non conuenit deo: quia non est obligabilis:

⁋ Sit analogia: precipiat ab bas sorti trahere currum: prohibeat platoni trahere eundem sub obedientia: iam sortes et plato trahunt currum: sorte non peccante plato peccat. sic est de deo a de nobis.

⁋ Sexta propositio. hec consequem tia est nulla: deus fecit hoc quod est peccatum: ergo deus facit hoc peccatum. factio enism in ante cedente denotatur cadere in materiale significa¬ tum rei pro qua supponit terminus peccatum: in consequente denotatur cadere in connotationem et sic est alia appellatio. Sicut econuer so non sequitur: sortes facit platonem doctum logicum: et plato nem esse doctum logicum est plato: ergo sortes fa cit platonem.

⁋ Et si dicas: deo auctore non fit ho mo deterior. hanc distinguo. na vet sensus est: nu quam ad essentiam actus deus concurrit per quem ho mo est deterior per suum proprium concursum: et sic nego: vel sensus est in quo propositio capitur: homo non est deterior per instigationem et precepta dei: et boc est verum. non enim instigat ad peccandum- sed regulas salutiferas viuendi tribuit.

⁋ Et sic potest intelligi glosa Augustini: Ioannis primo Sine ipso factum est nihil id est peccatum quo ad connotatum: et Amos tertio. si erit malum in ciuitate quod dominus non fecerit. Et eccltsiastici. xi. bo na et mala: vita e mors: pauprtas et honestas a deo sunt. Ista inteiguntur de malis pene et non culpe Vel si de malis culpe sit interdum sermo intelligatur quo ad subtactum malum deus facit: sed non male. sicut secundi ethiulo primo: non omnis faciens iustum est iustus: quia non facit iuste.

⁋ Sed dices: tuc idem actus est bonus et malus: bonus a deo quia ab eo bene fit: et malus quia fit male a creatura.

⁋ hoc non inconuenit respectu diuersorum: sicut idem actus potest esse imperatus a duo bus homnibus ab vno homine bene / ab alio male: non tame sequitur quod idem actus est bonus et non bonus.

⁋ Sa petes: an deus faciat effectum finite an infinite. Et an similiter pius concurrit cum maiori causa quam cum minori.

⁋ Si denotetur finitas er parte principii con stat hoc esse falsum. quia deus est infinitus. Si ex parte effectus: effectus a deo productus est finitus: sed in nobis interdum agens inuariatum intrinsece nunc producit cum maiori conatu nunc cum miore: vt patet de sor te nunc trahente paruum lignum: nunc grossum. et quam to magis tendit ad minimum effectum quem non potest trahere tanto amplius dicitur conari: et quantomagis recedit ad illo tanto minus dicitur cona ri. Et si possemus dare pondus infinite resistentie quod ferre potest sortes: diceremus quod infinite age ret: nulla enim est resistentia er parte dei: et sic non proprie conatur. Et propterea peto abs te: quid vocas tu infinite concurrere. Et limitato termino te bi respondebitur: alioquin erit vbalis disceptatio

⁋ Ad aliud potest dici: quantum estde se equaliter concurrit cum causa maiori et minori.

⁋ Quarto arguitur. ex isto sequitur quod nullus esset effectus vni uocus cum sua causa: contra modum loquendi in philosophis.

⁋ Insuper: a nobiliori causa non argu tur nobilior effectus: quia musca cum deo potest produ cere equum sicut sortes debilis cum homine infiniti vigoris potest portare infinitum pondus.

⁋ Respondetur quod effectus potest dici vniuocus ab vna causa et equiuocus ab altera: vt vniuocus est calor a calore: equiuocus respectu dei.

⁋ Ad secundu. conceditur quod interdum aliquid minus perfectum producit perfectius se: vt albedo notitiam sui.

⁋ Si dicas: anima et albedo sunt quid perfectius. Tunc est argumentum de animalibus quae producuntur a solea celo. sol a homo generant hominem: secundo physicorum: modo viuentia praestant non viuentibus

⁋ Sed dices naturaliter loquendo: celum est per fectius hoc crabrone: celum enim est animatum: patet per auerroim tertio celi commento tertio: recipiens ista¬ formam: et animatum cum ea est corpus celeste. hoc patet per eum in de substantia orbis in principio.

⁋ Respondetur: licet naturaliter loquendo dabibitur pricipalis causa secunda nobilior suo effectu vt nunc dictum est: tamen secundum veritatem ce lum non est animatum: et sic respectu crabronis vel mu ris per putre factionem geniti non dabis causam secundam perfectiorem: quia non solum ex perfectione concluditur causalitas: sed ex multis aliis viis. nul la enim est experientia quod musca producat asinum nec est ad hoc ratio mouens. et sic gratis diceres muscam producere posse asinum: licet aliquid imper fectius concurrat ad productionem perfectioris. Et analogia assumpta non est ad propositum.

⁋ Quin to arguitur. ex hoc sequitur quod quanto plures cau se concurrunt tanto deus magis agit: et sic si essent infinite cause secunde agentes infinite ageret et sic pius agit quando pius auxilii habet.

⁋ Insuper videtur esse imperfectionis adiuuare secum concausantem. vt in nobis patet.

⁋ Ad quinium con ceditur illatum. opposito modo est de nobis: quan to enim plures nobiscum agunt tanto minus agi mus.

⁋ Ad secundum nego quod sit imperfectionis. sed infirmitatis est non posse solitarie hoc facere modo hoc non conuenit deo.