Quaestio 1

⁋ Nunc illud restat discutiendum: vtrum me lius aliquid possit facere quam facit. etc.

⁋ Distinctionis. xliiii. questio prima. LIrca istam quadragesimamquartam distin actionem. Queritur vtrum deus potuerit mundum fecisse meliorem quam fecerit.

⁋ Casio mundum vt excludat deum et includat cetera contenta.

⁋ Respondetur per distinctiones: vel est sermo de melioratione substantialiter vel accidentaliter: vel est sermo de isto mundo vel de alio mundo possibili.

⁋ Istis distinctionibus prepositis pono conclusiones.

⁋ Prima est: non poterat fecisse istum mundum meliorem essentialiter: nec ar liquod indiuiduum eius. probatur in indiuiduis eiusdem speciei specialissime non cadit maior perfectio a minor perfectio. et per consequens non poterat fecisse hominem perfectiorem entitatiue

⁋ Secunda propositio. deus poterat fecisse istum mundum perfectiorem accidentaliter. poterat enim dedisse hominibus maiorem gratiam: pariter a angelis: poterat etiam produ xisse maiores equos: et velociores. etc.

⁋ Tertia prpositio. deus potest producere mundum alterius speciei ab isto perfectiorem entitatiue. et hoc mul tiphariam vel per productionem vnius indiuidui tantum vel totaliter aliorum indiuiduorum: si enim produ- ceretur vnum indiuiduum de nouo alterius speciei ab omnibus indiuiduis productis iam iste mum dus esset alterius speciei a mundo priori. Oue posset mundum alterius speciei producere arguitur sic. potest producere indiuiduum alterius specien a quolibet indiuiduo producto: et si vnum potest duo potest: tria potest. et sic sine statu: ergo mundum producere potest cuius quodlibet indiuiduum specie distingueretur a quolibet indiuiduo istius mum di. Assumptum patet: quia intellectus meus potest facere actum alterius speciei ab omnibus indiuiduis qune forte fuerunt: ergo deus potest face re indiuiduum alterius speciei ab omnibus indiuiduis que fuerunt. hec consequentia est bo¬ na. et antecedens non est tibi dubium. ergo consequens non est negandum.

⁋ Etiam probo quod non debes du bitare antecedens. possum enim ferre actu intellectus supe tria obiecta quatuor specie distincta copulatim: su per quae nullus ferebat actum. et possum habere notitia reflexam super illum actum.

⁋ Sed hic (et bene dices quod anima Christi tales actus habuit.

⁋ Secundo arguo ad idem: quocumque corpore creato deus potest creare aliud in indiuiduis eiusdem speciei. ergo si non est status in indiuiduis non est status in speci bus.

⁋ Tertio arguitur sic. ante creationem mundi vel erat certus numerus aliquorum indiuiduo rum in specie quem deus poterat producere: vtputa quia poterat producere indiuidua speciei iam pro ducte: et nulla alia. primum videtur irrationabile. se cundum non valet: quia tunc productio aliquorum indiuiduorum impediret deum ne posset producer indiuidua alterius speciei.

⁋ Preterea nihil non implicans contradictionem est negandum a potentia dei: istud non implicat contradictionem: igitur consequentia tenet cum maiore. et minor patet: det aduersarius contradictionem quae sequitur.

⁋ Ultimo arguitur sic. inter quecunque quanta quorum vnum est maius alio: deus potest creare quantu minus maio re a maius minore: sed indiuiduum superioris spe ciei non excedit indiuisibiliter indiuiduum inferioris. igitur inter illa potest creare indiuiduum vno perfectius: et altero imperfectius.

⁋ Ex ista conclusione infero cum supplemento illorum que sequentur in materia de infinito: quod deus potest creare infinitor mundos specie distinctos concentricos et eccentricos. creet enim deus in prima parte proportiona li mundum eccentricum alterius speciei ab isto tam gentem istum mundum in puncto (vt solet esse de duobus circulis vel duabus spheris) dicatur ille mundus a. in secunda parte proportionali creet mumdum alterius speciei ab a tangentem a sicut a tan git mundum nostrum: et sic consequenter per om nes partes prportionales hore future: iam erunt in finiti mundi specie distincti: et poterat illud idem fe cisse de concentricis.

⁋ Sed contra istud arguitur sic. sequitur quod deus posset creare vnum mundum infinite perfectum: et per consequens esset ita perfe ctus sicut deus. consequens est falsum. igitur. probo consequentiam: quia deus potest creare in instan ti terminante illam horam vnum mundum quolibet mundorum aliorum perfectiorem: sit ille mundus c. tunc sic arguitur. in infinitum perfectus est aliquis istorum mundorum (demonstrando mundos infinitor productos in partibus proortionalibus hore) per te et quolibet illorum c perfectior est. ergo cest infinite perfectus. tenet consequentia sicut in quantis in inf nitum magnum est aliquod istorum corporum. eto quolibet illorum est maius. ergo cest in infinitum magnum: et infinitum. idemtidem in paruitate: infinitum paruum est aliquod illorum corporum: et c quol bet illorum est minus. ergo c nullius magnitudinis est. et ita vtrobique videtur valere modus arguendi.

⁋ Et confirmatur: quia vel deus videt indiuiduum supremum producibile vel non. si primum est sta tus: et si ponatur status in creatione illorum indiuiduorum: pari ratione debes dare statum in specie bus. si non videt: ergo non omnia nude intuetur contra praedeterminata in distinctione. xxxv.

⁋ Ac primum dicitur quod consequentia principalis nihil va let. in infinitum perfectus est aliquis illorum mundorum: et c qnolibet illorum est perfectior. ergoc est infini te perfectus. quemadmodum non sequitur: in infinitum perfectus est aliquis istorum: et equus quolibet istorum est perfectior: ergo equus est infinite perfectus deus enim potest inter equum a asinum producere infinita indiuidua: quorum quodlibet asinum in perfectione exuperet a minoris perfectionis sit quam equus. hec enim consequentia non tenet in rebus specie distinctis.

⁋ Ad secundum dicitur: quod quodlibet creabile a deo de videt distincte: patet per ascensum.

⁋ Secunda propositio. deus non videt perfectissimum quod potest creare sic quod non potest creare perfectius. patet qui nullum tale est dabile et non videt deus impossi bile.

⁋ Tertia propositio. omnia producibilia a deo deus videt: capiendo omnia distributiue a non colle ctiue. hoc liquet ex dictis in. xvii. distinctione huius.

⁋ Preterea: ex hac positione sequitur quod inter duo extrema finita potest claudi infinitum: contra Aristotelem primo Posteriorum.

⁋ Respondetur: distin guendo quod inter duo extrema finita potclaudi infi nitum: vel multitudine: et sic conceditur secundum dei pote tiam absolutam: vel magnitudine: et sic negatur. deus enim potest in qualibet parte pportionali ho re creare vnum angelum. creetur a in prima parte proportionali hore et b instanti terminatiuo hore iam inter a et b infiniti creantur angeli.

⁋ Si dicas vnde cimo confessionum capitulo tertio dicit Augustinus duo domine fecisti vnum prope te: alterum prope nihil vnum quo superius tu esses alterum quo inferius nia hil esset: scilicet materiam primam.

⁋ Insuper dabile est ens perfectissimum: ergo potest dari ens imperfectissimum: et qua ratione potest dari nunc datur: ergo non potest creare nouas species.

⁋ Ad primum istorum dicitur quod loquitur de facto: potest enim crea re materiam alterius speciei perfectiorem ista: et fortasse vnam formam imperfectiorem ista materis.

⁋ Ad secundum negatur consequentia. datur ma ximum corpus quod potest esse. patet de corpe infia nito vndiquaque. non quidem maximum in entitater sed in extensione. sed non datur minimum in extensione.

⁋ Amplius arguitur. sequeretur quod deus produxit mundum ignobilem. contra illud Geneseos primo. Vidit deus cuncta que fecit: et erant valde bona: patet: quia poterat produxisse mundum meliorem.

⁋ Rursus: deus potest creare aliquid inter hominem ei equum alterius speciei ab vtroque illorum: dicatur illud a / a excedit equu in perfectione: ergo potest diuidi in equale equo a in excessum. separetur ille excessus iam dabit a alterius speciei ab equo equalis perfectionis cum eque

⁋ Ad primum nego: quod deus produxit mundum ignobilem immo pulchrum: patet ex tanta varietate in celis circa planetas erraticos: stellas fixas: varios motus si multaneos ab oriente in occidentem: et contra superpolos zodiaci et super polos mundi. hoc patet etiam in istis infe rioribus: ita quod magnitudo cause relucet in suo effe ctu nobilissimo. secundum illud Job. v. Qui facit magna et inscrutabilia et mirabilia absque nunero. qui dat pluu uiam super terram: et irrigat aquis vniuersa. non quin infinitos effectus meliores potest producere.

⁋ Et refellitur argumentum in aduersarios qui non negarent quin posset producere mundum secundum quodlibet indiuiduum pulchrius accidentaliter. Nec valet dicere quod tunc vniuersum non esset pulchrius: vt si esset optimus color in pariete non tantum decoris afferret aspicienti sicut va rietas colorum.

⁋ hoc inquam non valet quia esset va rietas sufficiens in rebus productis dato quod accidenta liter essent perfectiores.

⁋ Ad secundum dicitur con cedendo quod a excedit equum in perfectione: sed nego quod potest diuidi in equale equo a in excessum. hoc enim non tenet in rebus diuersarum specierum. signo vnam superbiam malam vt quattuor cum vno veniali cum ea: signo aliam superbiam intensiorem illa quantunmcunque volueris: ducatur binarius ex superbia priori mortali et veniali a / et alia superbiab / iam b est peior a / et non potest dari excessus quo b / excedit a et equalitas copulatim Quod nulla pars b est equalis a patet: non superbia vt uattuor: quia a est peior illa. et si dederis aliquam partem intensiorem quam vt quattuor iam illa includit exces sum mortalem: modo quodlibet mortale est peius in in dignitate quam veniale: et dato quod veniale a mortale sint eiusdem speciei entitatiue: peccatum mortale est in infinitum peius in ratione offense: nolo tamen dicere quod cuilibet mortali intensior pena gradualis correspon deat quam huic veniali.

⁋ Sed contra probationem pri me conclusionis arguitur sic. due anime intellectiue sunt perfectiores vna anima intellectiua. ergo probatio nulla. antecedens patet. homo est perfectior sua anima in tellectiua: quia quicquid perfectionis est in anima illud est in homie: et aliquid aliud: materia aliquid perfectio nis includit.

⁋ Item sicut omne totum est maius entitatiue sua parte: ita quodlibet totum diuersarum rationum est perfectius altera partium. et vltra: homo est perfectior anima sua et imperfectior duabus animabus Quod partet demonstrando binarium animarum vna illarum est ita perfecta sicut anima hominis: et altera anima est perfe ctior materia homins: ergo iste binarius (duabus ani mabus demonstrantis )/ est perfectior homine. Nam alioqui binarius vnius homins et vnius equi non est perfectior binario homnins at asini: tunc sic. iste binarius duarum animarum est perfectior hoc homine creato: et hec anima non est perfectior hoc homine: ergo hec anima non est eque perfecta cum duabus animabus.

⁋ Preterea per articulum prrisiensem dicere animam iude esse ita perfecta sicut animam Cchristim puris naturalibus est error: et tamen sunt eiusdem speciei: ergo non inconuenit dare duo indiuidua eiusdem speciei inequaliter perfecta.

⁋ Insuper demonstremus a albedinem ex vna parte vnius gradus et albedinem vt duo b etc.

⁋ Arguitur sic b est ita perfecta sicut a et cest equaliter perfecta sicut a. ergo duplex perfectio est in b et cad a: et sic si esset infinita albedo intensiue illa est infinite perfectior a: et tamen albedo infinita in gradu et a sunt eiusdem speciei.

⁋ Simili ter dualita vb etc est eiusdem speciei specialissime cum a.

⁋ Ad primum nego assumptu homo est perfectior sua anima et binario animarum et ternario: et consequentia assumpta ad probandum binarium aimarum esse perfectiorem homins non valet quando ille res demonstrate in anteceden te sunt eiusdem speciei: secus est de comparatione assumpta de homine et equo respectu homins at asini.

⁋ Ad secundum de anima Christi et anima iude non est intelligibile co vna anima indiuisibilis eiusde speciei specialissime cum alia sit alia perfectior entitatiue seu substantialiter. Quod anima intellectiua sit indiuisibilis. patet quia s haberet partes eiusdem rationis: tunc plures anime possunt facere vnam animam sicut plures gradus forime accidentalis componunt vnam formam vel componere possunt: quod non admittitur

⁋ Potest dici quod articum lus intelligitur de nobilitate maiori per virtutes et scientias beatitudinem et similia: vel quia sublimatur a per sona diuina per vnionan hypostaticam.

⁋ Sed con tra: hoc non est ad intentionem articuli: nullus enim theologus de hoc dubitauit vt patet capite. viii. hec sunt verbaarticuli. inconueniens est ponere alios intellectus nobiliores aliis: quia cum ista diuersitas non potest csse ex parte corporum: oportet quod sit er parte intelligentiarum: et sic anime nobiles et ignobiles essent necessa rio diuersarum specierum sicut intelligentie: error. quia sic anima Christinon esset nobilior anima iude.

⁋ Respondetur negando quod solutio data non sufficiat: articum lus enim bene dicit animam Christi esse nobiliorem anima iude e illa nobilitas non prouenit ex differentia specifica nec er parte corporum: sed non sequitur propterea quod est nobilior anima iude substantialiter: sed est fallacia consequentis: et dicitur quod nullus bonus theologus de hoc dubitat: sed contra tales non fabricantur arti culi: sed contra non bene capientes.

⁋ Insuper vnus homo eiusdem speciei cum alio est eo ingeniosior a ha bet meliora naturalia: vt molles carne sunt apti mem te: secundo de anima: sic forre articulus intelligit quod vna anima eiusdem speciei cum alia splendidius capit quam alia vel per lumem naturale concreatum: et sine eo. Sicut secundum coniter loquentes requiritur lumem glorie ad clare videm dum deum: et sic duo homines habentes corpora equalia in equaliter caperent equali opera adhibita. Qui ponunt intellectum accidens anime inherens possunt fa cile respondere: sed hoc non ponimus sed ipsum idem tificatum cum anima realiter: animam intellectum et voluntatem dicimus: ergo non est intentio articuli dicecere animam Christi perfectiorem esse anima iude substantialiter nec intend ebat suos obligare ad illud: cum opi positum in hoc studio communiter teneatur.