Table of Contents
Commentarius in libros sententiarum
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta nouae Legis causent gratiam.
Quaestio 2 : de diffinitione sacramenti
Quaestio 3 : de institutione sacramentorum
Quaestio 4 : Utrum constent ex rebus, et verbis
Quaestio 5 : Utrum convenienter fuerit instituta
Quaestio 6 : Utrum sacramenta legalia conferrent gratiam
Distinctio 2
Quaestio 1 : De institutione sacramentorum novae legis an sint a Christo instituta
Quaestio 2 : de baptismo Ioannis
Distinctio 3
Quaestio 1 : De forma baptismi, an possit mutari
Quaestio 2 : Utrum plures possint unum baptizare
Quaestio 3 : utrum baptismus debeat fieri in aqua
Distinctio 4
Quaestio 1 : utrum baptismus deleat omne culpam, et omnem poenam
Quaestio 2 : Utrum character in baptismo imprimatur
Quaestio 3 : de baptismo flaminis, et sanguinis
Quaestio 4 : De carentibus usu rationis, utrum sint baptizandi
Quaestio 5 : De ficte accedentibus, utrum baptismus, cessante fictione, habeat effectum suum
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum Christus secundum quod homo potuerit dimittere peccata
Quaestio 2 : Utrum malus minister possit baptizare
Quaestio 3 : Utrum liceat petere, vel recipere baptismum a malo ministro
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero
Quaestio 2 : Utrum intentio in baptismo requiratur
Quaestio 3 : An fides requiratur in baptismo
Distinctio 7
Quaestio 1 : De confirmatione secundum se
Quaestio 2 : Utrum confirmatio characterem imprimat
Quaestio 4 : Utrum episcopus sit proprius minister huius sacramenti
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum eucharistia sit sacramentum
Quaestio 2 : Utrum eucharistia fit tantum sumenda a ieiunis
Quaestio 3 : De forma huius sacramenti, scilicet utrum una dependeat ab alia.
Distinctio 9
Quaestio 1 : utrum peccator sumat corpus Christi
Quaestio 2 : Utrum peccatori liceat sumere corpus Christi
Quaestio 3 : Utrum polluto liceat sumere corpus Christi
Quaestio 4 : Utrum peccatori sit deneganda communio?
Distinctio 10
Quaestio 1 : utrum corpus Christi sit in sacramento altaris, realiter, et essentialiter
Quaestio 2 : utrum Christus sit in altari totaliter
Quaestio 3 : utrum Christus sit in sacramento altaris localiter
Quaestio 4 : utrum Christus sit in altari visibiliter
Distinctio 11
Quaestio 1 : utrum panis, et vinum sit conueniens mateteri huius sacramenti
Quaestio 2 : Vtrum conuersio sit completa ratio essendi corpus Christi in altari realiter
Quaestio 4 : utrum Deus possit conuertere vnum corpus in plura corpora, sicut econuerso facit
Distinctio 12
Quaestio 1 : utrum liceat pluries in die communica re
Quaestio 2 : utrum Deus possit facere accidens sine subiecto
Quaestio 3 : utrum in sacramento altaris sint accidentia sine subiecto
Quaestio 4 : utrum species in sacramento altaris possint aliquid immutare
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum non sacerdos possit conficere
Quaestio 2 : utrum sacerdos teneatur celebrare
Quaestio 3 : de haereticis, utrum sint exterminandi
Quaestio 4 : utrum plures sacerdotes possint eandem hostiam consecrare
Distinctio 14
Quaestio 1 : utrum poenitentia sit sacramentum
Quaestio 2 : utrum poenitentia sit virtus
Quaestio 3 : de poenitentia in comparatione ad alias virtutes
Quaestio 4 : de subiecto poenitentiae
Quaestio 5 : de continuatio ne poenitentiae
Quaestio 6 : de solenni poenitentia
Quaestio 7 : de effectu poenitentiae, utrum sit necessaria ad salutem
Distinctio 15
Quaestio 1 : utrum peccatum impediat satisfactionem
Quaestio 2 : utrum restitutio sit pars satisfactionis
Quaestio 3 : utrum eleemosyna sit satisfactionis pars
Quaestio 4 : utrum ieiunium sit pars satisfactionis
Quaestio 5 : de oratione, utrum sit satisfactionis pars
Distinctio 16
Quaestio 1 : de remissione venialium, utrum possint remitti sine mortalibus
Quaestio 2 : Vtrum poenitentia possit per aliquid impediri
Quaestio 3 : de circunstantiis, an sint confitendae
Quaestio 4 : utrum poenitentia habeat partes
Distinctio 17
Quaestio 1 : de contritione, utrum deleat peccatum
Quaestio 2 : utrum sit necesse confiteri sacerdoti statim de omnibus
Quaestio 3 : utrum confessio sit facienda proprio sacerdoti
Quaestio 4 : an confessio possit fieri alieno sacerdoti, de licentia proprii sacerdotis
Quaestio 5 : utrum confessio dimidiata iterari debeat
Quaestio 7 : confitens et non poenitens impleat praeceptum de semel confitendo in anno
Quaestio 8 : utrum confessio facta ab illo qui non est contritus valeat
Distinctio 18
Quaestio 1 : utrum excommunicatio debeat esse in Ecclesia
Quaestio 2 : quis possit excommunicare: vtrum scilicet excommunicatum possit excommunicare
Quaestio 3 : utrum in iure debeat esse aliqua excommunicatio lata
Quaestio 4 : de effectu excommunicationis
Quaestio 5 : de absolutione ab excommunicatione
Quaestio 6 : utrum minor excommunicatio, repellat a sacramentis
Quaestio 7 : de suspensione: utrum impediat absolutionem
Quaestio 8 : de inter dicto: utrum violans interdictum sit irregularis
Distinctio 19
Quaestio 1 : utrum claues sint in Ecclesia
Quaestio 3 : de correctione fraterna. utrum cadat sub praecepto
Quaestio 4 : de denunciatione, utrum debeat eam praecedere fraterna correctio
Distinctio 20
Quaestio 1 : utrum aliquis in morte possit vere poenitere
Quaestio 3 : utrum vnos pro alio possit satisfacere
Quaestio 4 : de indulgentiis, utrum tantum valeant, quantum sonant
Distinctio 21
Quaestio 1 : de Purgatorio quaeritur, utrum ibi culpa remittatur
Quaestio 2 : de generali confessione utrum deleat omnem culpam
Distinctio 22
Quaestio 1 : utrum peccata semel dimissa redeant
Quaestio 2 : utrum damnato ad mortem, petenti confessionem debeat negari
Quaestio 3 : de forma huius sacramenti, utrum haec sit conueniens forma huius. Ego absoluo te etc.
Distinctio 23
Quaestio 1 : de extrema vnctione, quo ad essentiam, utrum habeat determinatam materiam
Quaestio 2 : de ministro: utrum sacerdos possit hoc sacramentum ministrare
Quaestio 3 : de subiecto, utrum solus infirmus debeat inungi
Quaestio 4 : De effectu extremae vnctionis.
Distinctio 24
Quaestio 1 : utrum ordo sit sacramentum
Quaestio 2 : de charactere, utrum in quolibet ordine imprimatur character
Quaestio 3 : de annexis ordinum: an corona sit ordo
Quaestio 4 : utrum distincti ordines habeant distinctos actus
Quaestio 5 : utrum ministri debeant habere vestes speciales
Quaestio 6 : utrum in ecclesia sit aliqua maior potestas sacerdotali
Quaestio 7 : de episcopatu utrum sit ordo
Distinctio 25
Quaestio 1 : utrum omnes episcopi possint conferre ordinet
Quaestio 3 : de impedimento ordinis
Quaestio 4 : utrum Papa possit committere symoniam
Quaestio 5 : utrum symonis mentalis obliget ad resignationem beneficii per eam obtenti
Distinctio 26
Quaestio 1 : quid est matrimonium, et utrum sit coniunctio maris, et foeminae
Quaestio 2 : an matrimonium sit licitum
Quaestio 3 : utrum matrimonium sit in praecepto
Quaestio 4 : utrum matrimonium sit sacramentum
Distinctio 27
Quaestio 1 : utrum rite contracta possint dissolui
Quaestio 2 : utrum consensus sit causa effectiua matrimonij
Quaestio 3 : utrum matrimonium soluatur per ingressum religionis
Quaestio 4 : utrum cum bigamo liceat dispensare
Distinctio 28
Quaestio 1 : an sponsalia iurata faciant matrimonium
Distinctio 29
Quaestio 1 : an metus matrimonium impediat
Quaestio 2 : an conditio impossibilis apposita sponsalibus, vel matrimonio vitiet, aut vitietur
Distinctio 30
Quaestio 1 : de errore, an impediat, et dirimat matrimonium
Quaestio 2 : de matrimonio beatae Virginis, utrum fuerit verum matrimonium
Distinctio 31
Quaestio 1 : an matrimonium habeat bona excusantia
Quaestio 2 : utrum propter bona matrimonij excusentur coniuges a peccato
Quaestio 3 : utrum fine praedictis bonis possit actus matrimonij excusari
Distinctio 32
Quaestio 1 : utrum coniunx teneatur reddere debitum petenti
Quaestio 2 : utrum vnus coniunx sine licentia alterius possit vouere continentiam
Distinctio 33
Quaestio 1 : utrum vnquam licuerit habere plures vxores
Quaestio 2 : de virginitate utrum fit dignissima virtutum
Distinctio 34
Quaestio 1 : utrum matrimonio sint assignanda aliqua impedimenta
Quaestio 2 : utrum impotentia ad actum matrimonij impediat matrimonium
Distinctio 35
Quaestio 1 : utrum ex causa fornicationis liceat coniugem dimittere
Quaestio 2 : utrum dimittens vxorem ob fornicationem possit alteri nubere
Distinctio 36
Quaestio 1 : utrum seruitus impediat matrimonium
Quaestio 2 : utrum seruus possit contrahere matrimonium sine consensu domini sui
Distinctio 37
Quaestio 1 : utrum sacer ordo impediat matrimonium
Quaestio 2 : utrum vxoricidium impediat matrimonium
Distinctio 38
Quaestio 1 : utrum bene definiatur votum a Magistro in litera dicente, quod votum est etc
Quaestio 2 : de diuisione voti
Quaestio 5 : De vtilitate voti, et virginum consecratione.
Distinctio 39
Quaestio 1 : de dispari cultu, utrum impediat matrimonium
Distinctio 40
Quaestio 1 : de consanguinitate, utrum impediat matrimonium
Distinctio 41
Quaestio 1 : de affinitate, utrum impediat matrimonium
Quaestio 3 : de illegitimitate, utrum scilicet aliqua prolessit illegitima
Distinctio 42
Quaestio 2 : utrum scilicet liceat agere vel accusare ad diuortium celebrandum
Distinctio 43
Quaestio 1 : utrum resurrectio omnium hominum sit futura
Quaestio 2 : utrum aliquid corruptum possit per naturam idem numero reparari
Quaestio 4 : utrum resurrectio mortuorum fiat in instanti vel in tempore
Distinctio 44
Quaestio 2 : utrum corpora gloriosa futura sint impassibilia per aliquam formam sibi iuhperrentem
Quaestio 3 : utrum virtute diuina corpus gloriosum possit esse cum alio corpore glorioso
Quaestio 4 : an corpus gloriosum moueatur in instanti ratione suae agilitatis de loco ad locum
Quaestio 5 : Vtrum corpora gloriosa habeant claritatem
Quaestio 6 : utrum corpora damnatorum post resurrectionem patiantur ab igne passione proprie dicta
Quaestio 7 : utrum animae damnatorum ante resumptionem corporum patiantur ab igne corporeo
Distinctio 45
Quaestio 1 : utrum suffragia viuorum prosint defunctis
Quaestio 2 : vtrum suffragia facta pro aliquo, sibi soli valeant, et non aliis pro quibus non fiunt
Quaestio 3 : de receptaculis animarum post mortem
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum scilicet iustitia sit in Deo
Distinctio 47
Quaestio 1 : utrum generale iudicium sit futurum
Distinctio 48
Quaestio 1 : utrum Christus iudicaturus sit in forma humana
Quaestio 2 : utrum motus coeli cessabit
Distinctio 49
Quaestio 1 : utrum intellectus creatus possit videre Deum clare et immediate
Quaestio 2 : utrum videntes deum videant omnia in eo
Quaestio 3 : utrum beatitudo principaliter consistat in actu intellectus vel voluntatis
Quaestio 4 : de obiecto fruitionis, utrum scilicet Deus sit immediatum obiectum fruitionis
Quaestio 5 : utrum viatori possit communicari visio Dei intuitiua quae non sit beatifica
Quaestio 6 : utrum beatitudo sanctorum post resurrectionem sit fatura maior quam sit modo
Quaestio 7 : Vtrum omnes homines summe et de necessitate appetant beatitudinem
Quaestio 8 : utrum beatitudo educatur de potentia creaturae
Distinctio 50
Quaestio 2
Utrum confirmatio characterem imprimatSECVNDO Quaeritur, vtrum confirmatio characterem imprimat. Et videt, quod non: quia per hoc quod olim eligebantur fortes a timidit, vt praeliarent in deserto, & in aliis bellis Domini non imprime bar eis character. ergo nec nunc.
AD Eui dentiam huius quaestionis tria sunt videnda secundum tres effectus huius sacramenti, qui sunt character, gratia, & cognatio spiritualis.
Prima, quod primus effectus confirmationis est character. Cum enim confirmatio sit sacramentum, quo homo deputatur ad aliquid sacrum: puta ad confessionem fidei, & constantem eius defentionem, ideo characterem imprimit. sic enim videmus, quod his, qui ad mundi militiam eligunt, imprimit aliquod signum permanens: puta, quod aureis paramentis vtuntur in armis, & equestribus instrumentis ad differentiam aliorum. In bellis etiam certa signa portantur ante eos, & olim militibus in brachio, vel alibi cauterium imprimebatur. ergo conueniens est milites Christi aliquo spirituali charactere distingui, & consignari. Nec obstat, quod arguit, quia in ve. le. illa distinctio non erat sacramentum: & sacramentum, quod ibi erat distinctiuum, vt circuncisio si gnum sensibile imprimebat, vnde inuisibili non egebant.
secunda conclusio est, quod confirmatio imprimit characterem distinctum a baptisinali, & ordinis, quia diuerfarum causarum suut diuersi effectus immediati. Vnde cum character sit immediatus sacramenti effectus characterem imprimentis tria sacramenta no. le. characterem imprimentia tres diuersos cha racteres imprimunt. Propter quod nullum horum trium est ite rabile.
Hic tamen est dubium, vtrum sit irregularis reconfirmans, sicut rebaptizans scienter, & reconfirmatus, sicut rebaptizatus ignoranter. Nam de rebaptizante, vel mi nisterium praebente: habetur extra de aposta. c. 2. de rebapti zato. de consec. dist. 4. Qui bis. De reconfirmante non sic expressum est, nec de reconfirmato, nisi quod dicit de consec. dist. 5. Dictum est nobis bis, vel ter, vel amplius baptizatos, aut confirmatos, non seculo, sed soli Deo sub habitu regulari, vel clericali religiosissime famulari decretum est. Ex quo posset videri, quod aequaliter vterque esset irregularis: sed glo. intelligit ad oppositum propter id, quod dicit in habitu. Ex quo videt, quod in clericatu possit remanere, & promoueri. Vnde significat contrarium decretum. c. qui bis. vbi dicitur, quod est irregularis. Et respondet, quod in casu necessi tatis remanent in habitu clericari dispesatiue, vel in ha bitu clericali, sed sine ordine, & dignitate, per quod nihil habet, de reconfirmato, si istud capitulum, quod dictum est non imponit irregularitatem: quia illud. c. qui bi. non loquitur nisi de rebaptizato. Et licet aequaliter prohibeantur reiterari: quia tamen poena, quae de vno exprimitur, in alio tacetur, non est extendenda maxime ista paena, quia nullus iudicandus est irregularis, nisi sit iure expressum de sententia ex. Isꝗ in ecclesia. lib. 6.
Tertia conclusio est, quod chara- cter confirmationis praesupponit characterem baptismalem, non illu ordinis cuiuscumque. Primum patet, quia baptismus est ianua sacramentorum, sine quo nullum sacramentum recipi potest, nisi forte matrimonium. Vnde & presbyter non baptizatus ba ptizandus est, & per omnia ordinandus, & pari ratione con firmandus, si prius fuisset de facto confirmatus: de presby tero non baptizato. c. 1. secundum patet, quod licet apostoli prius fuerint ordinati, quam confirmati, quia non fuerunt confir mati ipsi, nec aliquis alius hoc sacramento ante Penthe. quia nec ante debuit dari spiritus robur. & plenitudo: qui tamen ante fuerant sacerdotes, non sic tamen debet fieri in nobis. Prius enim debet recipi sacramentum, quod est commune, quam id, quod est speciale. Vnde de congruitate character ordinis praesupponit characterem confirmationis, & non econuerso. Nam & si apostoli prius comederunt agnum, postea conicauerunt, non propter hoc nos sic facere debemus.
De ite ratione autem confirmationis prohibita habet. 1. q. 1. manus impositio: vbi glo. dicit, quod est quaedam manus impositio reconciliatiua: qua reconciliantur ab haeresi reuertentes, quae potest iterari. Alia est curatoria, super egros manus imponent, & bene habebunt. Et haec etiam iterat, quod potest intelligi de extrema vntione. Tertia est absolutoria in sacramento poenitentiae, quae etiam iterat, nisi solemnis. Quarta est con firmatoria. Quinta ordinatoria. Haeae duae non repetun tur, quia per eas characteres imprimunt.
CIRCA secundum sciendum est, quod secundus effectus confirmatio nis est gratia. Vbi sunt tres conclusiones.
Prima, quod sacramentum confirmationis confert gratiam, & non solum coni ratione, quia est sacramentum no le. sed speciali ratione, quia deputat ad aliquid sacrum: quod digne sine gratia fieri non potest, quia non est speciosa laus in ore peccatoris. Item quia deputat ad opus ardussimum, & maxime charitatis, vt animam suam ponat quis pro Christo. Vnde quia Deus non deficis in necessariis. ideo in hoc sacramento dat gratiam, & etiam plenitudinem gratiae: vt dicitur in litera. Et habet de conse. dist. 5. c. Nouissime. vbi dicit, quod in hoc sacramento datur spiritus sancti gratia septiformis cum omni plenitudine sanctificatis.
secunda conclusio est, quod gratia confirmationis differt a gratia baptismi, non quidem gratum faciente: quae est vna in omnibus sacramentis: sed gratia sacramentalis, quae differens est in dif ferentibus sacramentis: vt declaratum est supra dist. 2. Nihilominus tamen quia & haec gratia sacramentalis fluit ab illa, quae est in essen tia ad eam debet adultus per liberum arbitrium se praeparare. Inde est, quod illi, qui perfectae aetatis sunt, monentur confessionem facere prius: vt mundi donum spirituss. valeant accipere, de conse. dist. 5. c. Vt ieiuni. quod etiam in omni so sceptione sacramenti post baptismum obseruandum est ei: qui post baptismum mortaliter peccauit: quia sicus baptismus est ianua sacramentorum ante quod nullum sacramentum recipi potest, aut debet, sic penitentia est secunda tabula post naufragium. Vnde post naufragium ad eam prius, quam ad aliud est recurrendum. Vnde contri tus antequam confessus, si commode potest, nec eucharistiam, nec ordinem, nec extremam vnctionem, nec confirmationem accipere debet ante confessionem.
Tertia conclusio est, quod gratia confirmationis perficit gratiam baptismalem, sed differenter: quia gratia sacramentalis confirmationis perficit sacramentalem baptismum: sicut vna virtus perficit aliam a se differentem: sicut fortior minus fortem: vnde perfectio earum requi rit connexionem. Vnde de conse. di. 5. c. De his. in fi. vnum sine altero perfici non pont: sicut nec liberalitas sine magnificentia, nec aliqua virtus sine magnanimitate. Gratia vero gratum faciens in baptismo collata, si perseuerat per confirmationem perficit, quia & essentialiter auget, vt aucta mereat perfici. Vnde de conse. dist. 5. c. 1. Omnes fideles per manus impositionem episcoporum post baptismum spiritum sanctum accipe debent, vt pleni Christiani inueniant.
CJRCA Tertium sciendum est, quod tertius effectus Spiritus sancti est cognatio spiritualis. Circa quam sunt tres conclusiones.
Prima, quod confirmatio indu- cit spiritualem cognationem, sicut baptismus. 30. q.4. Si q- vnus. Vnde sicut inter baptizantem, & vxorem eius matri- monio consummato, & omnes filios eius ex vna parte, & ba- ptizatum, & patrem, & matrem eius ex altera: & similiter inter leuantem de sacro fonte, & vxorem eius matrimonio consum mato ex vna parte cum filiis suis, & baptizatum ex alia cum patre, & matre eius contrahitur cognatio spiritualis: quae matri monium impedit, & dirimit omnibus illis modis est de con- firmato, & tenente eum, & vxoribus, & liberisde cognatione spirituali. c. 1. lib. 6.
Secunda conclusio est, quodsicut non debent plures leuare baptizatum: si tum fiat spiritualis co- gnatio ad omnes contrahitur: non quidem inter illos adinui cem: sed inter quemlibet eorum ex vna parte, & baptizatum, & parentes eius ex altera: sic per omnia est de tenentibus confirmationem: de conse. di. 4. Non plures. & de cognatio- ne spirituali. c. 2. lib. 6.
Tertia conclusio est, quodsi cut vir non debet tenere vxorem, nec filiu eius in baptis- mo: quod siscienter fecerit, priuat se iure suo in petendo debitum: si autem ignoranter, non propter hoc separan- tur: sic per omnia est de confirmatione. 30. q. 1. de his. & infra de cognatione spirituali. q. 2. dist. Et per haec pa- tet responsio ad oppositum, quia non est simile.
On this page