QVAERITVR Tertio, vtrum Deus possit conuertere omnem creaturam in suum corpus illo modo conuersionis, quo conuertit panem. Et videtur, quod sic: quia virtus Dei plus potest facere de potentia obedientiali creaturae, quam virtus coeli de potentia naturali materiae: sed coelum potest conuertere inuicem om nia, in quibus est potentia priuationi adiuncta, sicut sunt illa, quae sunt infra sphaeram actiuorum, & passiuorum. ergo Deus omnem creaturam in aliam potest con uertere: quia in omni creatura est potentia obedientiae.

sED Contra: Philosophus primo de generatio ne dicit, quod illa sola sunt adinuicem transmutabilia: quae communicant in materia.

Item Augu. dicit, quod Deus non potest corpus conuertere in spiritum.

REsPONDEO, circa istam quaestionem primo videndum est, qualis sit ista conuersio. secundo, quod non est annihilatio Tertio, quod quaeritur.

QVANTVM ad primum sunt duae conclusio nes. Prima, quod est conuersio totalis. secunda, quod est supernatura lis. De primo sciendum, quod est conuersio totius in totum: ita quod nihil de substantia remanet ex parte termini a quo: nec additur termino ad quem: sed corrumpitur tam forma, quam materia, quae dicuntur conuerti quantum ad essentiam, & esse.

sed quidam dicunt formam quidem corrumpi: sed nudam materiam realiter vniri corpori Christi, sicut fit in nutritione. Et similiter factum fuisse, quando Christus comedit post resurrectionem: aliter non fuisset bonum argumentum resurrectionis.

sed contra: quia tunc quotidis corpus Christi auge- retur per additionem materiae, sicut illud, quod nutritur, vel saltem in die coenae, quando erat corpus passibile, fuisset au gmentatum, & aliquid per secessum fuisset, & esset emittendum, quod est absurdum.

Nec valet, si dicatur, quod augmentat inquantum quantum: hic autem quantitas non conuertitur: quia augmentum quantitatis est per quantitatem, & au gmentum substantiae per substantiam: quia ex non substantiis non fit substantia. Et quicquid sit de hoc: cum mutari sit aliter se habere nunc, & prius: non potest negari mutatum substantialiter illud, quod habet substantiam realem, quam prius non habebat: cum autem materia sit substantia realis, si habet materiam manentem, quam prius non habebat. ergo substantialiter est mutatum corpus Christi. Et quia ipsi ad ducunt authoritatem Dam̃. dicentis, quod hic mutatio non est mutatio substantialis: quia materia panis, & vini fi sub forma sanguinis, & corporis Christi: sicut in nutritione: dicendum, quod simile est quo ad corruptionem formae: non quo ad permanentiam materiae: sicut nec quo ad corruptionem accidentium. Nec est verum, quod per aduentum alimenti corpus non mutetur, imo mutatur se habens aliter nunc, & prius: quia forma informat, quod prius non informabat, & compositum habet partem, quam prius non habebat: licet non significabilem, nec distinctam. Et sicut per hoc, quod aliqua pars materiae deperditur, nutritum mutatur: sic per hoc, quod aliqua restituitur. Cum enim nutritio sit quaedam mutatio. ergo nutritum inquantum huiusmodi est mutatum: sed nutritum non est nutrimentum. ergo in nutritione non solum est mutatio ipsius nutrimentl, quod corrumpit, sed etiam ipsius nutriti: quamuis enim mutatio non respiciat materiam, sicut terminum, sed vt subiectum: formam vero, sicut terminum: tamen non solum est mutatio, quando no ua forma generat, vel corrumpltur: sed etiam quando modus formae praeexistentis mutat, vel variatur: sicut patet in intentione, & remissione. Vnde cum in nutritione forma nutriti se ha beat aliternunc, & prius. scilicet informando, quod prius non informabat substantialiter. ergo potest dici mutatio substan tialis nutriti: quod repugnat immortalitati corporis Chri sti.

Nec valet, quod dicunt, quod in corpore Chri sti post resurrectionem per comestionem non probaretur vera caro, nisi esset conuersio: cum angelus in corpore assumpto posset omnia facere praeter conuersionem: hoc non valet: quia nec illa conuersio est aliquid sensibile Vnde per eam non plus credidissent, quam sine ea: quia non videbant eam.

Praeterea, sequutum fuisset augmentum in corpore Christi: quia additio materiae, vel restaurat deperditum, vel causat augmentum, vel vtrunque. Et si in his, qui transierunt tempus augmenti nihil augmentet, hoc est, quia totum est neces sarium in restaurationem deperditi. Alias de necessitate naturae videret sequi, vel augmentum, vel condensatio: si plus haberet de materia, quam prius: nec esset maior quantitas, quam prius.

Ex hoc sequit secunda conclusio, quod ista conuersio est supernaturalis dupliciter. Primo quo ad modum faciendi, propter realem distantiam terminorum in inuiuicem transeuntium: quia virtus creata, quod non tangit, in illud non agit. Vnde virtus verborum potest attingere panem ad hoc, quod desinat hic esse, sed non attingit ad coelum, & per consequens non agit etiam instramentaliter ad conuersionem ex parte termini ad quem.

secundo est supernaturalis quo ad substantiam facti: licet quidam dicant contrarium dicentes, quod ista conuersio est solum supernaturalis quo ad modum faciendi, quia subito agere excedit virtutem naturae, sed non quo ad genus facti: quia natura conuertit totum in totum: generando, & nutriendo: & sic habet ptantem super vtrumque licet non creando nec annihilando.

sed hoc non videt: quia saltem natura, nec subito, nec in tempore potest aliquid conuertere in distans. Vnde cum corpus Christi sit in coelo, & hostia, vel vinum sit in altari, quod isto manente hic, & illo illic: fiat conuersio vnius in alterum: in mille annis natura non faceret.

Et si dicatur quod hoc pertinet ad modum faciendi, non ad substantiam facti: dicendum, quod nec quo ad substantiam facti. Nam dicitur totum conuerti in totum, quando nihil conuersi manet secundum actum essendi. Vnde quando aer conuertit in ignem per sui corruptionem, & illius generationem: & quando alimentum in nu tritum: non mutatur totum in totum vniformiter, quia materia manet eiusdem rationis, sicut prius, sed non forma, nisi in pura potentia. Hic autem sic totum conuertitur in totum, quod non plus remanet materia, quam forma, sed perdit materia entitatem, sicut forma: quod natura facere non potest, auferre s. materiae essentiam suam, sicut nec dare: cum sit ingenerabilis, & incorruptibilis. Natura enim non potest generare, quod non potest corrumpere, nec econuerso: quia omne generabile per naturam est corruptibile. 1. de coelo. Vnde sicut natura non potest producere animam rationalem, & coelum, sic nec destruere.

Ad rationem, quae dicunt, quod si est in potentia vnum ad aliud, quia communicant in materia. ergo vnum potest in aliud conuerti: verum est modo naturali, qui est, vt materia semper maneat incorrupta, quod non est hic.

CIRCA secundum sciendum, quod ista conuersio non est annihilatio, quia non est versio in nihil, sed in ali quid: licet illud, in quod est versio, non acquirat ex versio ne nouam formam, sicut cum aer vertit in ignem per generationem, nec nouam materiam: sicut cibus conuertitur in cibatum: sed sicut quando est corruptio sine generatione: vt quando lux cor rumpitur ipsa forma non annihilatur: sed conuertitur in subie ctum: non sic quod subiectum ex luce generetur: nec quod aliquid lu cis addat essentiae subiecti: sed transit in subiectum cedens in potentiam. Et quamuis non sit plus in potentia huius partis: in qua cedit, quam alterius: dicit tamen plus in istam partem conuerti, vel transire. sic dicitur substantia conuerti in corpus Christi, & transsubstantiari: & haec substantia in illam transire, non qa in illa fiat noua forma substantialis, aut materia: sed per simplicem transitionem in illam: quia ibi relinquit nouum effectum, vt statim dicet.

sed contra hoc arguunt aliqui quod materia maneat quinque viis. Primo sic. Quod non est magis in alio nunc, quam prius: non est magis conuersum, vel mutatum in ipsum nunc, quam prius. sed si panis non manet post conuersionem in corpore Christi secundum se totum, nec secundum aliquid sui: puta secundum materiam, aut formam: non est in ipso post conuersionem plus, quam ante. ergo non de bet dici conuersum in ipsum nunc plus, quam prius.

si dicat, quod vnum manet in alio, quia communicant in materia cum eo, & vnum est educibile de altero virtute di uina, non valet: quia simili modo maneret panis in corpore Christi, si esset corruptus corruptione naturali: quia eodem modo communicaret cum ipso in materia, & posset educi de ipso virtute diuina. secundo sic, omnis terminus actionis attingitur per actionem, sed in conuersione panis in corpus Christi: corpus Christi est terminus. ergo per talem actionem attingitur. sed si nihil sit in ipso, qualiter attingatur non est intelligibile, quia sic esset actio, per quam nihil ageretur.

Nec valet, si dicat, quod per conuersionem fit aliquid in esse corpus Christi: hoc. scilicet quod de nouo corpus Christi est in sacro altaris: quia istud directe non fit per conuersionem: quia si fieret conuersio totius in totum secundum substantiam, & omnia accidentia: corpus Christi non esset ibi plus, quam prius, ergo &c.

Tertio sic: si in corruptione materia desineret esse, quemadmodum & forma: non esset cor ruptio, sed annihilatio: sed secundum hanc positionem materia panis desinit esse, sicut forma. ergo ibi est vera anni hilatio, & non conuersio.

Quarto sic: qualiter potest intelligi conuersio formae in formam praeesistentem Non est intelligibile, quia nihil videt hic esse, nisi quod vna desinit esse, alia incipit esse, ex quo per desitionem vnius nihil ad uenit alteri: & quod materia, quae fuit sub vna forma fit de nouo sub alia: quemadmodum dicit Philosophus 1. Physi. quod materia primo fit sub vno contrariorum, postea sub alio, quod est pro opinione contraria.

Quinto sic: quia si materia non annihilat, sed conuertitur: hoc est altero duorum modorum, aut quia manet non in se, sed in suo simili. scilicet in mate ria alterius, aut quia ex ipsa & materia alterius efficitvnum. Primum non potest dici: quia conuersio non defferret ab anni hilatione: annihilata enim materia vnius nihilominus ipsa remanet in simili in materia alterius. Nec potest dici magis conuerti in mareriam alicuius determinati, quam in materiam cuiuscunque alterius: cum materia omnium sit eiusdem rationis. si vero dicatur secundum habere propositum: quia sicut materia non distinguitur a materia, nisi per formam sub qua est: sic non potest effici vnum cum materia alterius: nisi quia vtrunque efficitur sub eadem forma.

sed dicendum ad primum per interemptionem maioris: quod imo conuersum, secundum quod huiusmodi non manet secundum aliquid sui. Vnde aer conuertitur in ignem, & dicitur conuerti secundum formam: & forma dicitur conuersa secundum nihil sui manens: non autem dicitur conuersus secundum materiam, sed additus. Et similiter, quia hic est conuersio secundum totum desinit esse: alias non esset conuersio totius in totum.

Vel potest dici sine assertione, quod Deus potest conuertere substantiam in accidens, & econuerso: sicut in generatione, quae fit ex speciebus. Et tunc substantia panis conuertitur in corpus Christi secundum es se praesens realiter in altari: & corpus Christi esse in altari est in potentia obedientiali ad esse substantiam panis: vt sic materia in materiam, & forma in formam conuertantur: non secundum esse absolutum substantiale: sed secundum illud esse in altari. Cum enim eorum, quorum vnum est in potentia ad aliud Deus possit vnum conuertere in aliud si materia est in potentia ad formam, Deus potest materiam conuertere in formam, & econuerso, quia potest reparare, quod - destruxit. Nec oportet illud, de quo fit aliud manere in illo actu tanquam pars: quia de materia educitur forma: cuius pars non est materia. Et similiter cum omne accidens corporeum sit in potentia materiae: de potentia materiae educi potest, & in illud materia conuerti potest: & econ uerso accidens in materiam. Et secundum hoc post conuersionem manet secundum esse potentiale totum in corpore Christi secundum esse in altari. Dico autem potentiale a po tentia obedientiali non a naturali. secundum autem istum modum aliter manet panis in potentia post conuersionem in corpore Christi, quam maneret post annihilationem: nam post annihilationem fieret, vel de nihilo, vel de corpore Christi secundum se: & non de esse corpus Christi in altari: cum illud esse non esset.

Ad secundum dicendum, quod terminus actionis, quae est conuersio, est corpus Christi esse in altari. Et hic attingit, quia sicut terminus corruptionis est generatio, sic terminus corruptionis panis est terminus generationis illius modi essendi in corpore Christi. Et sicut Magister posuit nihil de alimento conuerti in ve ritatem humanae naturae quo ad additionem: sed quo ad modum essendi, vt non consumat, vel vt habeat in quid agat, sic & corruptio panis fit: vt non conuertatur in corpus Christi secundum esse intrinsecum ei additum: sed in modum essendi eius in sacramento, & hic terminus attingitur. Ad probationem, quae adducitur: responsum est in praecedenti quaestione.

Ad tertium dicendum, quod licet totum desinat esse: non tamen totum est an nihilatum: quia annihilatio est versio in nihil: hic autem est ver sio in aliquid. Et quando aer conuertitur in ignem, non solum aer, cuius aliquid manet, non dicitur annihilari: sed nec for ma substantialis, nec accidentia: de quibus, nec totum, nec pers manet, dicuni annihilari: sed conuerti: quia vertuntur in aliquid, & non in nihil. Et similiter in nutritione secundum opinionem Magistri diceretur alimentum conuerti in ma gnitudinem corporis nutriti, si augeatur non in aliquid intrinsecum veritatis. Et licet nihil maneat, sed totum secedat: tamen propter effectum positiuum, quem relinquid: dicitur non annihilari. Et similiter conuersio in corpus Christi secundum esse in altari sacramentaliter, quam uis nihilremaneat de conuerso: quia tamen manet in suo effectu reali: de quo potest dici virtute reduci. ideo non an nihilatur.

Ad quartum cum dicitur: forma non conuerti in formam, nisi per hoc, quod communicant sibi materiam & sic vnum contrarium conuertit in aliud: veru est via naturae: sed dicitur hic formam conuerti in formam: non quia vna forma fiat simpliciter ex alia corrupta: nec quod vna addatur alte ri: tunc enim non fieret vna ex alia: sed fieret vna cum alia, & compositum ex duabus: sed dicitur forma panis conuerti in formam corporis: quia ex decisione formae panis: fitexisten tia formae corporis Christi ibit, vbi erat forma panis.

Ad quintum dicendum, quod materia neutro modo conuertitur in materiam. scilicet nec per remanere in suo simili tantum: quia hoc esset, etiam si vere annihilaret, nec per coniungi materiae corporis Christi: sed per hoc, quod in eam transsubstantiatur ad esse, vbi ipsa erat. Inquantum enim per desitionem materiae panis fit materia corporis: ibi reali ter praesens: vbi illa erat localiter dicitur conuerti mate ria in materiam.

CIRCA tertium sunt quatuor conclusiones. Prima conclusio est, quod loquendo de conuersione, quae est per immixtionem alicuius Deus non potest conuertere nisi communicantia in materia. Et hoc etiam verum est de conuersione, quae est per generationem: sic quod aliquid conuersi maneat in principium inexistens conuertentis: puta de terra facere coelum nouum, vel de vel de Luna nouum solem, aut angelum, nisi sit materia communis apta nata subiici istis formis aequaliter: & pari ratione de conuersione in praeexistens manente materia, vt in alimento. Et hoc intelligitur de compositis, non de formis: quia formae communicant in materia: nec tamen vna forma fit alia, nec ex albedine fit nigredo per naturam.

secunda conclusio est, qui formam conuerti in formam, & materiam in formam, & econ uerso, forte diuina virtute fieri potest. Ex quo enim ma teria est in potentia ad formam non solum naturaliter, vt de ea forma educatur: sed etiam obedientialiter videtur, quod materia possit conuerti in formam, & econuerso: & per consequens forma conuerti in formam. Et tunc si aliqua non communicant in materia: dum tamen communicent in forma aliqua: potest vnum conuerti in aliud secundum esse illius formae: ita quod licet corpus Christi, & coelum non communicent in materia: quia tamen conueniunt inesse localiter, vel praesentialiter alicubi diffinitiue quan tum ad hoc poterunt conuerti in se inuicem: ita quod sicut substantia panis potest conuerti in corpus Christi: ad hoc, quod sis praesentialiter, vbi ipsa erat localiter: sic & corpus coeli quantum ad hoc: non autem angelus, cui non conuenit esse praesens circumscriptiue etiamsi conueniret diffinitiue. Et lices hoc videatur probabile: tamen communis opinio tenet simplici ter, quod non possint inuicem conuerti: nisi quae communicant in materia: de quorum. f. vno potest fieri aliud: quia illud de quo fit aliud, est principium inexistens: non autem est aliquid in angelo, vel in coelo, quod possit esse pars corporis corruptibilis, quia nec materia, nec forma. ergo nec vnum in aliud videtur posse conuerti simpliciter.

sed contra hoc est: quia natura conuertit alimentum in hominem, quae tamen ex alimento nunquam generaret hominem. ergo Deus potest conuertere corpus corruptibile in incorruptibile, & corpus in spiritum: licet ex vno non posset facere aliud.

sed dicundum, quod Deus potest facere immediate quicquid potest mediate: natura autem mul ta potest facere mediate, quae non potest immediatem. Vnde conuertit alimentum immediate in animal: ex quo tamen immediate non potest animal generare, sed mediate: quia semen est superfluum alimenti. sed illud, ex quo nec media te, nec immediate potest aliud generare, nunquam potest in aliud conuertere: sicut nunquam conuertit vapores in corpus coeleste, nec econuerso. Nec Raphael conuertebat cibum, quem assumebat in seipsum, nec huiusmodi. Vnde cum Deus nec mediate, nec immediate possit de non communicante in ma teria facere aliud, sicut ex principio in existente. ergo nec vnum in aliud conuertere. sed si faceret vnum ex alio acciperetur ordinabiliter, id est, vnum post aliud. Et sic ex corpore faceret angelum, id est, post corpus.

Tertia conclusio est ad propositum. scilicet quod si potest conuerti, non solum omne corpus in aliud, sed etiam in spiritum: tunc conuertatur panis in corpus Christi: sic quod non solum in mate riam, sed in formam, quae est anima rationalis. si autem non possit corpus conuerti in spiritum, nec substantia in accidens: tunc dicitur panis conuerti in corpus Christi, non prout corpus dicit genus substantiae, nec prout dicit solam quantitatem, nec prout dicit materiam cum quantitate, vel materiam cum modo quantitatis. sed prout dicit partem, id est, compositum ex materia, & anima rationali: prout dat esse corporeum, non sic intelligendo, quod realiter fiat conuersio in animam, quae non differt nisi ratione: prout est spiritus animalisrationalis, & prout dat esse corporeum sed ratione solius materiae dicitur conuerti in compositum: sicut dicitur corpus humanum esse quantum, & extensum, & alimentum conuerti id corpus humanum, prout dicit compo situm non ratione formae, sed solius materiae

Quarta conclusio est, quod cum panis secundum nihil fui addatur corpori Christi, sicut nec corpus coeli: cum etiam substantia coeli ita possit desinere manente quantitate diuina virtute: sicut substantia panis cum etiam corpus Christi possit esse praesens realiter in loco coeli: sicut in loco panis non estratio, quare non possit coelum conuerti in corpus Christi, sicut panis isto modo conuertendi.

si dicatur, quod nihil potest conuerti transsubstantiatiue in ali quid, nisi quod est in eo in potentia videtur, quod imo diuina virtute possit forma coeli cedere in materiam coeli, & in eam conuerti: de cuius tamen potentia non educitur, sicut forma corruptibilis cedit in potentiam suae materiae, quando corrumpitur. Et sic quasi transit in eam sine hoc, quod aliquid addat ei, & similiter lux coeli quando corrumpitur, & pari ratione alia forma coeli virtute Dei. Ex hoc patet solutio ad oppositum.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 3