QVARTO quaeritur de voti dissolutione & liberatione, & in sponsali vtrum episcopus possit dispensare in voto religionis. Et videtur quod sic: quia ipse potest dispensare in omni voto temporali, nisi Crucis secundum Inno. & Hosti. extra de vo. c. 2. &. c. Et multa· sed votum religionis est temporale, nisi vouerit intrare & remanere, vel animo remanendi. ergo &c.

Contra, quia non potest di spensare in voto continentiae, sed votu religionis includit votum continentiae & plus. ergo &c.

Respondeo, cum liberetur quis a voto tripliciter. Primo per impletionem. secundo, per irritationem. Tertio, per dispensationem. Et his tribus votum dissoluatur: ideo hic quatuor sunt videnda. Primo, de impletione. secundo, de irritatione Tertio, de comutatione, & redemptione, & dispen satione in generali. Quarto, de dispensatione in speciali-

Quantum ad primum sunt nouem conclusiones. 3Prima cont lusio est, quod quicumque implet votum eo modo quo promisit liberatur: quia solutione eius quod de betur omnis obligatio tollit, vt dicitur Inst. quibus mo. tol. ob. in principio.

sed circa hoc est dubitatio de illo qui vouit intrare religionem, sic quod ex voto non est ob ligatus ad remanendum. Vtrum intrans animo exeundi non standi nec probandi impleat.

Et dicendum, quod non, quia propositum accidentale quo ad substantiam & efficaciam. scilicet sine quo potest esse votum & meritorium non obligat: quamuis sit annexum voto, sicut in eo qui vouet ire ad sanctum Iacobum proponens peditare: quia pere grinatio est bona & meritoria: idem esset si sit accidentale quo ad substantiam, & essentiale quo ad efficaciam: si cut quis vouet ieiunare proponens cum deuotione sine qua non est acceptum ieiunium. scilicet cum tristitia sicut hy pocritae tristes: tamen est bonum & melius quam comestio: quia carnem macerat: aut sicut aliquis vouet iciunare, proponens sine mortali illud peragere, sine quo non est meritoriu, sed tamen liberatur simpliciter implendo sine istis annexis: sed quando est essentiale quo ad substantiam, quando sine eo nec illud esset votum, nec illud esset materia voti, tunc obligat votu & ad id quod principaliter promittitur, & ad id quod ei annectitur. Obligatur enim vouens ad id sine quo votum non potest esse votum: quia quicunque vult aliquid, vult eo ipso implicite omne id sine quo id esse non pont: vnde cum nihil malum possit esse materia voti & ingressus sine proposito remanendi vel experien di, & cum proposito statim exeundi fit malus, nec ex se habeat rationem honi nisi ex experientia vel remanentia: inde est quod quando vouet intrare saltem animo experi endi, propositum annexum est de eo quod est sabstantiale voto quo ad materiam & efficaciam: vnde ad vtrunq, ob ligatur. Et per hoc responderi potest ad. 3. Decretales quae adducuntur in contrarium. Prima de sponsalibus. commissum, vbi ille qui iurauit contrahere matrimonium, & suspi rat ad religionem: potest quidem cum ea contrahere, & matrimo nio non consu:mato religionem intrare, quod faciens con trahet animo statim resiliendi & tamen liberatur a iuramento: quod tamen iurauerat contrahere animo consummandi, & vsque ad mortem perseuerandi. secunda est de vsuris. c. Debitores. vbi ille qui iurauit soluere vsuras licet intendisset non repetere: potest tamen solutas repetere & libe ratur a iuramento soluendo licet animo repetendi. Ter tia est de voto. c. penult. vbi ille qui iurauit vel vouit in trare religionem si in epraem eligatur, potest religionem intrare, & nihilominus postea epatum acceptare, & sic implet votum intrando animo exeundi propter episcopatum.

Dicendum est ergo, quod non est simile, quia illa faciendo humiliauit intentione licitam, licet contrariam non quo ad substantiam rei quae agebatur. Quod enim qui contraxit matrimonium verum intret religionem ante consummationem est licitum & verum. Et similiter quod soluat vsuras & dominium transferat, & postea repetat bene stant simul, aut quod intres religionem, & fiat epraes, sed quod sit bonus ingressus, & sit cum animo exeundi non stant simul, vel quod sit ingressus promis sus & cum animo exeundi, quia talis ingressus non cadit sub voto, sed solum ille qui est cum animo probandi vel perseuerandi. ideo &c.

secunda conclusio est de illo qui vouit intrare: vtrum intrando animo remanendi postea ex eundo impleat votum. Et dicendum quod si vouit intentione non remanendi, nisi sibi placeret: probando implet nec tenetur remanere, & idem est si simpliciter vouit intrare, quia tunc secundum iuris intentionem videtur obligatus. si autem intentione remanendi tenetur in illa vel alia remanere, quia licet propositum per se non obliget: tamen cum alio obligat: vnde cum plus teneatur ad religionem ex voto quam ex ingressu: cum ingressus cum proposito remanendi obliget ad rema nendum in illa vel in alia: de regularibus. c. Consulti. multo magis votum cum proposito remanendi. sed secun dum dicta in prima conclusione videtur, quod is qui vouit intrare religionem animo remanendi non tenetur remane re, quia sine hoc potuit esse votum & meritorium, contrarium dicit Hosti. in. c. de voto. & Thom. Vnde dico quod si religio videtur sibi bona, & credit se posse sustinere: tenetur remanere vel in ipsa vel in alia. si autem sibi videtur, quod non posset nec hanc nec aliam sustinere, non tenetur re manere, sed potest ad secundum redire: non tamen vt saeculariter viuat: quia cum habuerit animum remanendi tacite intelli gebatur si expediret, aliternon potuit vouere. similiter si sibi videtur expedientior alia religio potest ad eam transi re: quia intelligitur nisi aliud magis expediat. Et in istis casibus dico, quod illa intentio fuit essentialis voto etiam quo ad substantiam: quia sicut intrare & sine probatione exire, cum sit malum non potest cadere sub voto, sic etiam pro bare quod bonum est & non tenere, est malum nec vouibile: vnde quicunq, vouit intrare religionem sine animo re manendi tenetur tandiu remanere quousque sufficienter probauerit, quo non facto si exierit tenetur aliam saltem ad probandu intrare. si vero animo remanendi tunc te netur in aliqua si potest remanere vsque ad mortem.

Ad secundum dicendum, quod illa circunstantia videtur in substantiam facti redundare cum vouerit simpliciter ip trate: & intrare non est bonum nisi fiat animo probandi vel remanendi: inde est quod secundum intentionem quam habuit implere debet: quia illa fuit quasi specifica & essentialis differentia determinans: secus autem est de aliis quae accidunt ipsi materiae voti.

Tertia conclusio est superius ta cta de illo qui vouit intrare religionem: vtrum illa refutam te vel eadem reprobata teneatur aliam intrare. Et siquidem erat obligatus ad religionem absolute, licet non intendisset: nisi de ista ea refutante vel pereunte obligatus est ad aliam quia obligatio non fuit certae speciei sed generis: sicut qui pro mittit dare equum, licet non intendat emere alienum sed dare suum: si omnes sui pereant: nihilominus tenetur dare alium. si autem non intendebat se obligare nisi ad istam religionem praecise, videi quibusdam quod illa refutante liberatus est: quia per eum non stat & sibi impossibile factum est quod vouit: & simpliciter si ipsa reprobetur: nisi sic quod professi maneant in illa si volunt, vel ad aliam transeant.

sed illud non videt, quia ille qui vouet certam religionem, quia cum hoc non stat vita saeculi, per consequens vouet dimittere saeculum: vnde si istam religionem non potest habere, vel quia ipsa non vult, vel quia prohibiti sunt recipere ad professionem: quia ratione voti impliciti quo abrenunclauit saeculo tenetur non redire ad saeculum, videtur per consequens debere in aliam religionem remanere.

Quarta conclusio est, an is qui impedit votum impleri ab alio, tenetur votum implere in se ipso. Dicendum quod si licite hoc facit, vt pater propter necessi tatem, vel vt traheret ad meliorem religionem, vel propter suum profectum spiritualem, vt tribunus biennio Martinum in saeculo retinuit, non peccat nec tenetur ad aliquam emendam. si autem illicite, tunc non sufficit vt tantam instantiam faciat de reducendo, quantam fecit in retrahendo: sed aequiualentem, vel se loco eius reddere debet, sicut cuius consilio furtum factum est alias non fiendum: non liberatur monendo furem de re stituendo, sed tenet de suo aequipollens reddere. Quicumque enim opere vel consilio per se vel per alium tulit alienum, vel alij debitum, vel damnificauit, tenetur ad restitutionem aequiualentis.

Quinta conclusio est, quod profitendo re ligionem approbatam est homo libetatus ab omni alio voto simplici, siue esset reale, siue personale, siue mixtum: quia etiam si vouisset arctiorem religionem liberatur profitendo laxio rem, de regularibus. c. pe. lib. 6. sed si erat votum reale, mo nasterium tenetur illud implere quantum bona valent si erat certae ecclesiae, vel religioni aliae votum factum. si au tem vouerat dare pauperibus vel ecclesiae absolute impleuit votum profitendo: quia sua secum dedit pro Deo, & Deo & pauperibus: probatur autem ista conclusio, extra de voto. c. scripturae. vbi dicit Reus voti aliquatenus non habetur qui temporale obsequium in perpetuam noscitur reli glonis obseruantiam commutasse. Hoc autem est verum de voto simplici indistincte siue sit perpetuum, siue temporale, siue particulare, siue totale, vt religionis: secus de voto so lenni sacri ordinis, quia ad illud remanet obligatus profi tens religionem: vt sic duplicis voti reus habeatur si frangat castitatem. Item per epatum obligatus si profiteat sine licentia Papae non liberatur: quia habet alas ligatas: nec potest volare ad solitudinem sine licentia, de renun. c. Nisi cum pridem. Item obligatus voto solenni alteri religioni arctiori, vel aequali sine licentia petita & obtenta de facto ali am profitens non liberatur a peccato: sed quando de licen tia praelati primae profitetur laxiorem, vel petita & non ob tenta profitet arctiorem, vel etiam non petita licet fieri non debear, facta tamen tenet & a prima liberatur.

sexta conclusio est, quod ad liberationem a votis in saeculo emissis non est necessaria irritatio illius in cuius manu fit pro fessio, nec dispensatio eius, nec alterius: quia fit per solu tionem & impletionem haec liberatio, & non per irritationem, nec per commutationem, nec redemptionem: sed eoipso o profitetur ab omni voto liberatur: sicut enim si quis ob- ligatus alicul ex diuersis causis fieret eius seruus ab omni bus liberaretur: ita & qui voto Crucis, vel mille aliis Deo tenetur: profitendo fit seruus Dei dedicans corpus per votum castitatis: animam per votum obedientiae, exteriora per votum paupertatis: & ideo cedens sic bonis de omni bus bonis de quibus votum vouerat soluit Deo, quicquid potest se seruum eius faciendo: vnde in nullo antiquo tenet.

septima conclusio sequitur ex quinta & serta. scilicet quod pro fitens religionem approbatam liberatur ab omni debito pe cuniario humano: quia si quis ex contractu vel quasi, delicto vel quasi est homini obligatus in aliquo quod in pecuniam conuerti potest, & pecunia aestimari, liberatur eo ipso quod fit seruus non hominis, nec potens habere propri um: huius aut est religiosus. ideo &c. Vnde si promisis scribere, vel aliquid artificio suo facere, non tenetur pro priis manibus operari: sed tenetur monasterium ad aesti mationem quantum bona eius valent, non quantum persona, quia remanet liber cum possit fieri epraes: quod non est de seruo proprie dicto, licet dominus cuius seruus prius eras obligatus teneatur secundum aestimationem ipsiusmet serui: quia seruus aestimari potest: libertas autem inaestimabilis est: & ideo liber homo aestimari non potest cuiusmodi est religiosus, nisi quantum ad hoc quod nihil habere potest proprium, nec per consequens ad aliquod huiusmodi ob ligari: sed si debeat facere restitutionem incertam, cum illa de beatur pauperibus authoritate ecclesiae distribuenda: & ipse authoritate ecclesiae se & sua dederit monasterio: & per consequens pauperibus, quia bona ecclesiarum sunt bo na pauperum: videtur monasterium non teneri ad restitutionem vlterius faciendam: sicut teneretur si esset restitutio cer ta ex se, vel per ecclesiam iam certificatam: puta quod esset appli cata omnis incerta restitutio in subsidium terrae sanctae. Es hoc intelligo quando de suo & suo nomine tenebat ad restitu tionem incertam: secus si in manibus suis tanquam executor haberet bona subiacentia restitutioni incertae: quia illa de beret monasterium authoritate superioris vel alij distri buere vel sibi retinere, quia se & sua non aliena potuit dedi care.

Octaua conclusio est, quod profitens religionem approbatam a poena peccato debita in foro Del liberatur per hoc quod fit seruus Dei. Non enim est illi necessaria cer ta delicti satisfacti qui totum vitae tempus obedientiae im pendit sui conditoris, de poe. Dist. 15. his authoritatibus. Vnde dicit glos. de voto. c. scripturae. Quod lntrandi mo nasterium non est poenitentia imponenda pro peccato ante commisso. sic enim remittitur Austulfo poenitentia publi ca si monasterium voluerit ingredi. 32. q. 2. Admonere. vers. Ingredere monasterium. Et hoc propter continuatio nem poenitentiae & exercitij in quo semper debent esse mo nachi. ar. 16. q. 1. Nos autem. si autem postquam monasterium ingressi sunt delinquunt bene subiiciunt poeniten tiae & disciplinae abbatis, secundum loci regulam, de regula ribus. c. vlt. & de sententia excommunicationis Cum illorum.

Nona conclusio est, quod professio liberat a poena debita in foro mundi. Quidam autem dicunt oppositum, puta si homicida profi teatur religionem, quod non propter hoc ei parcitur quin per iudicem ecclesiasticum degradatus exponatur iustitiae saeculari animaduersione debita puniendus in omni casu, in quo post professionem delinquens degradaretur & iustitiae saeculari traderetur siue sit haeresis siue crimen laesae maiestatis siue aliud: sed prima opinio est probabi lior: quia cum plus fieri religiosum quae simpliciter ad ecclesiam confugere: sicut homicida confugiens ad ecclesiam non traditur iustitiae saeculari mutilandus vel occi dendus: sed ecclesia seruat sibi vitam & membra, multo magis illi qui fit religiosus: quia non solum de monaste rio non debet eiici, plus quam latro alias confugiens: imo eti am post professionem extra monasteriam inoentus non debet capi ab epraeo degradandus, & exponendus, quia semper est in ecclesia qui totam vitam ecclesiae dedicauit, nec est simile de illo qui post professionem deliquit: quia iste existens in ecclesia: vnde ab ea tueri non debet: sicut nec is qui in ecclesia occidit, vel furatus est ab illa tueri debet. Et idem videtur de illo qui post furtum pro quo laicus suspenditur, vel post aliud crimen culpabile: non tamen faciens irregularem: promouetur ad sacros ordines, vel & clericatur, quod. scilicet non degradetur: sed sicut confugiens ad ecclefiam saluetur: secus autem si propter crimen factus esset ir regularis: quia tunc tonsura vel ordo furtiue suscepta eum non protegeret: propter hoc forte cum quis religio nem ingreditur non interrogatur vtrum sit ad mortem obliga tus, vel vtrum commiserit crimen capitale: cum tamen interrogei, an sit debitis obligatus, quia profitendo obligatio vtriusque tollitur, sed pecuniaria in monasterium vertitur, non autem corporalis: sed bene deberet quaeri, vtrum sit irre guralis, ad minus irregularitate quae requirit Papae dispensationem, quia alias est inutilis ad religionem clericorum: imo forte ad eam non debet recipi sicut nec ad clericatum

Quantum ad secundum articulum de irritatione voti sunt duodecim conclusiones. Prima in generali, quod vbi non est votum irritum sed irritandum tenet quousq, sit irritatum, & obligat: postquam autem est irritatum non tenetur vouens seruare: imo nec debet contra voluntatem illius qui irritauit, qui tamen irritare potuit. Quod enim non mutatur quare stare prohibetur. C. de testi. l. sancimus. sicut cum est electio irritanda propter vnius contemptum, si ille non contradicat sed consentiat electio tenet.

secunda conclusio est, quod differunt dispensatio & irritatio: quia irritatio potest fieri sine causa & ad libitum irritantis, sicut vir ad libitum irritat votum coniugis: ita quod nec ipse peccat irritando: quia nemini facit iniuriam qui iure suo vtitur, nec ille vtendo & votum omittendo, quod fuit inefficax a prin cipio: sed praelatus dispensat in voto non propter voti inefficaciam: quia subditus plene potuit vouens, sed propter aliquam causam: vnde requiritur ex parte dispensantis authoritas, & ex parte dispensati causa vtilitatis, vel necessitas eius, vel reipu. in omni genere dispensationis: & omni praelato dispensante etiam Papa, quia nec Petro, nec alij commissa est potestas in destructionem, sed in aedificatio nem. Et hoc vtiq, verum est in proposito, quia voti obliga tio iuri naturali & diuino innititur: nam in his quae non sunt mala, nisi quia prohibita iure positiuo quod ipse potest ad libitum abrogare, potest ipse per consequens & in illis ad libitum dispensare.

Tertia conclusio est in speciali de epo qui habet alas ligatas. si ergo epraes vouit intrare religionem ipse tenetur implere sicut potest. scilicet petendo licentiam resignandi a Papa, quod si Papa non licenti et, vel votum irritet propter impossibilitatem excusatur, sed si Papa velit dare licentiam tenetur.

Quarta conclusio est de seruo, quia si seruus vouit intrare religionem domino non permittente, vel irritante votum, non tenetur, sed domino permit tente tenetur, & manumissus tenetur.

Quinta conclusio est de coniuge, qui continentiam vouit nisi altero debitum petente: quia tenetur continere etiam illo mortuo simpliciter. sed illo irritante tenetur reddere, quia in tantum potest alius irritare quod est ius suum & non plus.

sexta conclusio est de religioso, quia si religiosus vo tum emittat tenet implere, nisi praelatus irritet: quia in his quibus est liber & sui iuris, potest vouere. Cum ergo ipse non teneatur obedire, nisi in illis quae sunt regulae & constitutionum secundum quae professus est: ergo in aliis est liber, ergo si vouerit debet implere, sed licet non sit subditus praelato in illis sic quod ineis teneatur obedire: est tamen in illis sic subditus praelato, quod non potest se ad illa obligare in praeiudicium praelati: quod esset si non posset illud votum irrita re: quia ipse omni tempore potest ei imperare illa quae sunt regulae & constitutionum, quod non esset si pro tunc vellet facere alia, & ad illa teneretur. ideo &c.

septima conclusio est de irritatione parentum · Vbi sciendum est quod si im puberes intrent religionem, parentes vel tutores possunt irritare si volunt ante annum & diem, a tempore scientiae computan dum: vlterius autem non, vt si adultus vel adulta Deo seruire elegerit, non est potestas parentibus, vel tutoribus, vel curatoribus prohibendi. 20. q. 2. Puella. vbi sciendum est, quod impuberes dicuntur foemina vsque ad. 12. annum: masculus vsque ad. 14. annum completos, quia non sufficit attigisse, sed oportet esse in fine. 12. vel. 14 vt dicit glo. 20. q. 1. c. Firma. licet Hug. dixerit qui statim, quando malitia supplet aeta tem possit se vouere Deo: sicut dare diabolo per peccatum, vel saltem sicut quando malitia supplet aetatem, & corporis potentia ad matrimonium: quia est ita potens impubes sicut pubes alius in. 14. & si non sicut in. 20. potest contrahere matrimo nium carnale ita & spirituale: sicut aliquis impubes ita discretus est ad vouendum, & fortis ad sustinendum religionem sicut vnus alius pubes: vnde de tali videretur quod posset intrare inuitis parentibus sicut & contrahere, maxime quia iure ciuili filiusfa. potest religionem intrare patre inuito: non autem matrimonium contrahere. C. de episcopi. & cle. l. Deo nobis. Insti. de nup. Et pro hoc est. 20. q. 1. Firma erit professio virginitatis, ex quo iam adulta aetas esse coeperit, & quae solet apta nuptiis deputari sit perfecta: sed contrarium tenent communiter Canonistae, de regulari. c. Postulasti. quia naturalius & suauius est carni viuere in matrimonio quae in claustro: vnde ad illud citius ratione conualescit & corpus, nec ius positiuum potest impedire matrimonium sicut religio. Quod autem inducitur de iure ciuili non valet, quia secundum veritatem ita pot filius inuitis pa rentibus matrimonium contrahere carnale, sicut spirituale. Ad illud. c. Firma. dicendum quod aetas quae est apta de iure & cursu coni ad matrimonium, illa est apta ad religionem: non autem illa quae de iure speciali. Vel dicendum de hoc verius & plenius sicut dixi in tertio. Dist. 39. q. 3. de casu nouitij.

Octaua conclusio est, quod parentes intelligun tur pater, quia habet filium in potestate, vel qui est eius tu tor legitimus: non autem mater patre viuente quo inuito etiam matre offerente reuocaret, & ipso volente & matre renuente posset intrare: quia matres nec naturales filios ha bent in propria potestate: patre vero mortuo mater & auia si non conuolauerunt ad secunda vota habent tute lam filij vel nepotis impuberis, & tunc ad eas pertines filium offerre vel retrahere: sed si ad secunda vota conuolatperdit tutelam iure scripto: licet alicubi sit contrarium de consuetudine, & quando tutelae officio fungi non potest, sed ad alium tutela deuoluitur legitimum vel datiuum, ad matrem non pertinet irritare sed ad tutorem. Et de hoc dixi in tertio. Dist. 39. q. 3. de casu nouitij.

Nona conclusio est, quod quando parentes vel tutores repetunt, & est dubium vtrum isti sint tales & ille sit maior vel minor: potest ille ad se defendendum constituere procuratorem authoritate episcopi: vel eius officialis, vel authoritate corundem potest sibi dari curator ad litem. In causis enim spiritualibus & beneficialibus ille quem constat esse maiorem. 14. annis potest per se, vel per procuratorem a se institutum agere & conueniri: ac si esset maior. 25. annis, quando authoritate cer tum est quod est minor sed maior infante: tunc potest ipse au thoritate episcopi vel officialis ipsius constituere procu ratorem, vel sibi dari tutorem ad huiusmodi lites, de iudi. c. si annum lib. 6. multo magis vbi dubitatur vtrum sit pubes vel impubes: potest ipse cum authoritate superioris constituere: quia haec causa spiritualis, & agitur de corpore suo sicut in matrimonio.

Decima conclusio est iuxta hanc: na postannum & diem dissimulationis parentum veltu torum, vel si a parentibus vel tutoribus impubes est oblat ipse non potest contradicere ante pubertatem nec exiret sicut nec in matrimonio ante illud tpraes contradicere, sicut dicit glo. 20. q. 2. Puella. ar. de spon. impube. c. de illis. simili ter parentes post oblationem & dissimulationem contradice re non possunt: sed licet parentes possint offerre & retrahere: tutores tamen extranci, vel non parentes non possunt of ferre inuitum vt videtur, licet possint retrahere: quia non est ita res eorum sicut parentum, qui fructum ventris sui offerre possunt etiam inuitum quousque habens aetatem perfectam possit contradicere. Vider etiam quod nisi mater conuolans ad secum da vota de consuetudine habet tutelam filij, non propter hoc sequitur quod habeat tutelam quo ad retrahendum, quia consuetudo iuri contraria non est extendenda ad casum de quo non loquitur. ff. de legi. l. quod vero. nec etiam consuetudo laico rum: sicut nec statutum potest praeiudicium facere iuri inspiritualibus.

Vndecima conclusio est dubia, si impubes filius fa. intrat religionem emittens votum simplex, vel solemne patre inscio vel inuito, & ipso retrahente ante annum & diem, an puer post pubertatem quando potest inuito patre intrare teneatur. Et videtur quod non, Nu. 30 patre irritante votum puellae in puella ri aetate: ipsa amodo voti non tenei. Tho. contra, ex quo habuit vsum perfectum liberi arbitrij quo ad Deum est obligatus. Idem autem intelligit vel in puella non habente vsum rationis, vel durante puellari aetate: vnde & coniunx retractus ab alio ad secundum coniuge mortuo tenetur redire. Et similiter seruus retractus a domino post votum si factus est liber teneturredire.

Duodecima conclusio est dubia quae tacta fuit supra. 37. Dist. vtrum votum solemne cu ius solemnitas per ecclesiam irritatur dirimat matrimonium post contractum. Dicendum quod sic. Primo, in ordine sacro: quia ecclesia irritat non characteris impressione ratione cuius annectiturcastitas: sed excusationem vel aliquid aliud: vn de si ordinatus in subdiaconum vel supram ab haeretico vel degradato, vel quocumq, ab ecclesia prohibito qui characterem recipit contrahat matrimonium dirimendum est. se cundo videtur idem, quando est solemnitas prohibita ratione temporis, sicut si conferantur ordines in indebito tempore: aut si fiat professio ante annum in ordine Mendicantium vel expresse vel tacite per susceptionem habitus cum triduo. Non enim stant ista simul, quod aliquis secundum iudicium ecclesiae non possit in saeculo remanere, & quod teneatur cum vxore remanere: vnde cum talis tacite vel expresse professus non possit ad saeculum redire, vt dicitur de re gu. c. Non solum. lib. 6. per consequens nec in saeculo contrahere. Idem videtur tertio, de religione reprobata vt supram: secus autem de professione prohibita ratione aetatis, quia nullam religionem potest profiteri. Item secus de prohibita ratione conditionis vt professio serui. Item secus de prohibita ratione coniugij: vnde si puberes qui-pro fessionem fecerunt ante pubertatem contrahant, tenet matrimonium. similiter si seruus post professionem a domino retractus contrahat tenet. Et idem si vir inscia vxore professus retractus ea mortua contrahat, tenet, quia pro fessio irritatur a iure dupliciter. Vno modo ratione religionis simpliciter & absolute sicut seruus, impubes, con iugatus, non plus potest profiteri vnam religionem quam aliam: & ista professio cum nulli religioni obliget saltem solenniter: per conseqnens matrimonium non dirimit. Aliquando autem professio irritatur ratione huius religionis vt quia reprobata, vel quia in ea non debet ante annum pro fiteri, qui & bene in alia religione posset profiteri: & tunc talis professio est valida simpliciter, licet irrita secundum quid: vnde dirimit matrimonium post contractum, nisi quid dicat, quod non fuit prefessio in praeiudicium retrahentis: sed fuit in praeiudicium retracti sed hoc dici non po test, quia aut est vere prosessus & sic quo ad omnes: aut non vere: & sic quo ad nullum nisi quis dicat, quod sicus sponsalia nulla causant impedimentum dirimens quod consequitur non quod praecedit: sic professio nulla dirimit quod sequitur matrimonium non quod praecedit, sed non est simile, quia illud est iure expressum quod potest facere personas inhabiles: hic autem non videtur tenenda Distinctio supradicta.

Quantum ad tertium de voti redemptione, commutatione, & Dispensatione in generali, sunt septem conclusiones. Prima, Quod videtur differre redemptio & commutatio, sicut emptio & permutatio, quia in prima requiritur precium in pecunia numerata: vnde si ille qui vouit ad sanctum Iacobum ire: habet illic hostes & non versus Romam, & liberetur a prima peregrinatione & obligetur ad visitandum limina apostolorum, commutatio est. si vero impeditus ire ab soluat, & praecipit sibi tantum dare pro Deo quantum erat expensurus eundo & redeundo, redemptio est, quae etiam debet esse iusti praecij & aequalis, extra eo. Magnae. vt nihil minus eroget quam erat expensurus.

secunda conclusio est, quod in votum religi. authoritate iuris omnia commutant etiam sine dispensatione: quia tanquam perpetuum & perfectum alia includit: vnde si quis ex voto emisso ad arctiorem religionem intrandam non esset obligatus ad profitendum nec ad remanendum: sed solum ad intrandum & experiendum, sicut frequenter contingit: tali licet vouere & ad vouendum in ducere laxiorem religionem ad profitendum & manendum, & primum votum tanquam temporale includitur in secundo tan quam perpetuo, & plus est experiri & profiteri religionem laxiore, quae expiri tantum arctiorem, & licet experiendo arctiorem posset moueri ad profitendum: tamen ad hoc ex voto non obligatur, vt supponitur. In votis autem transferendis consideratur vtrum id quod per se cadit sub obligatione vnius voti, includatur eo quod per se cadit sub obligatione alterius: vnde Decretalis quae dicit imponendam poenitentiam profitenti laxiorem post votum arctioris, de regu. c. Qui post votum. lib. 6. intelligitur de illo qui vouit animo remanendi qui tenetur remanere: vnde talis vsque ad professionem est in mora votum implendi: cum de iure & de facto possit & debeat redi re ad arctiorem: post professionem autem absoluitur, non quia plus fecerit quam vouerat: sed quia votum solenne de re minori derogat voto simplici, etiam de re maiori. si autem non vouisset intrare arctiorem cum proposito remanendi: tunc in trando vel vouendo laxiorem cum proposito remanen di, plus facit quam vouit: vnde non est in mora nec peccato: nec tamen ex toto liberatur nisi perprofessionem, sed tunc liberatur non solum propter solennitatem, sed pro pter inclusionem temporalis in perpetuo.

Tertia conclusio est, quod licet vota personalia commutentur in relig. quia verbo commutandi vtitur Decretalis, de voto. c. scripturae. vel vt dictum est in primo articulo soluantur per professionem, & etiam realia quo ad personam: non tamen quo ad monasterium sicut nec debita. Quandiu er goaliquis est nouitius excusatur a voto personali alio: puta iciuniorum & huiusmodi non autem a reali: puta de dando eleemosynam: imo per se debet debita soluere: sed per professionem, qua bonis cedit & mundo moritur, vota personalia extinguuntur, sed realia debita in monasterium transferentur: quia obligatur sicut haeres non vltra valorem bonorum si ignorauit, vel inuentarium fecit sicut nec quicunque aliu s haeres. Dico autem bonorum, quae ad monasterium venerunt. Nam de reliquis sufficit cedere actionem, nec compellitur monasterium litigare.

Quarta conclusio declaratiua tertiae est, quod licet secundum ius ciuile haeres teneatur soluere debita in solidum nisi fecerit inuentarium: tamen monasterium quod debitor intra uit non tenet vltra valorem eorum quae recipit etiam si inuentarium non fecit. Quod autem dicit gl. de test. c. 1. quod tenet in solidum verum est in ecclesia saecularium qui tenentur scire le ges, sed non religiosi qui prohibentur audire leges, nec tenentur eas scire: vnde ignorantia inuincibilis eos excu sat. quia illud possumus quod de iure possumus, nec etiam Canones tenentur scire illi qui per constitutiones a Papa approbatas vetantur addiscere scientias saeculares. sed quia imperitia culpae annumerat in eo qui officium aliquod as sumit: sicut mulieri quae non tenetur scire iura imputatur si potuit consulere peritiores & non fecit, sicut etiam illi qui executiones testamentorum recipiunt quod tamen licet: quia religio munda & immaculata est visitare pupillos, & viduas: illi inquam iuris ignorantia non excusantur, quia expensis execationis possunt habere confilium cum peritis.

Quinta conclusio est, quicunque & quandocunq, potest in vo tis dispensare, quod plus est & etiam commutare quod minus, sed non econuerso: quia quandoque subest iusta causa commutandi non dispensandi: non sic autem olim poterat votum com mutari, quia res Deo quaerebatur. Numeri vlt. sicut quidam Legistae dicunt, quod nudo pacto sine traditione transfertur dominium in ecclesiam rei donatae. Vel potest dici, quod in voto personali habet locum commutatio, & similiter in voto reali facto in genere in quibus non est dominij transtatio quando autem est votum reale speciale: puta qui aliquis voues equum suum determinatum Deo, tunc ipse quidem non po test commutare authoritate propria, nec authoritate illius qui non posset equum ecclesiae alienare: sed authoritate il lius qui equum iam traditum cum non sitres sacra posset alienare, ante traditionem potest commutare, & potest fieri pactum cum nobilibus de equo quem pro mortuis cum funere offerunt redimendo.

sexta conclusio est, de il lo qui filium suum determinatum vouit religioni ad persua sionem alicuius: quia aut vouit simpliciter aut sub condi tione si ille vellet: quocunque enim vouerit ipse quidem vnum pro alio mutare non potest, nec authoritate vel con sensu eius qui induxit ad vouendum: sed si vouit simpliciter tenetur puerum statim cum in religione potest educari offerre etiam inuitum, sicut & inuitum ad scholas potest ponere ad arti ficium, sed puberem inuitum ponere non potest, sed si vouit si illi placeret non tenei illum offerre, antequam ille habeat vsum rationis & consentiat.

septima conclusio est, quod si pater vouit filium vel filium iam ablactatos matre inscia vel inuita, potest & debet illa inuita offerre monasterio: quia ex tunt filius totaliter est sub cura patris. si autem vouis eum adhuc in vtero existentem, quia partus est pars viscerum non potuit in praeiudicium matris: & idem videtur quamdiu est sub lacte: quia adhuc est sub cura matris quodammodo plus quam patris, qui per alium non perse nutrire: vnde sine consensu matris non potest qui in vtero est vel lactens cum effectu voueri a solo patre, quum mater postit votum irritare.

Quantum ad quartum articulum de dispensatione sunt tres conclusiones. Prima, quod in votis est posfibilis dispensatio, non solum illa quae est iuris declaratio, sed etiam illa quae est iuris relaxatio. Et quidem in positinis Papa statuit & destituit? vnde ibi habet locum vtraque dispensatio. sed in votis videt quod non habeat locum dispen fatioilla quae est iuris relaxantio: quia ius naturale vel diui num Papa tollere vel mutare non potest. sed quia luris nate ralis & diuini determinatio pertinet ad ius positiuumi Ideo sicut in poenis potest homo dispensare quamuis ius natura le dictet delicta puniri: qa· naturalis aequitas dictat mat leficia puniri propter bonum relpu. & secundum arbitrid iustum eius qui reipub. praeest. Vnde quando melius est non puniri in hoc casu, tunc nonest contra ius naturale dispeti sare. similiter de iure naturali & diuino est votum reddere propter honorem Dei: si ergo allud magis cedat ad honorem Dei potest dispensari, quamuis ista dispensatio ad hod magis sit declaratio quam relaxatio.

secunda conclus- sio est de modo & forma dispensandi, quia requiritur quod sit expressa vel saltem intenta: vnde siue in votis siue in aliis nunquam factum superioris dispensat, nisi hoc ipse exprimat vel satem dispensare intendat. In epraeo quidem & alio inferiori a Papa videtur Canonistis quia subsunt iuri, quod non sufficit quod intendant dispensare nisi exprimaut, sicu dicitur de conces. praeben. c. Literas. vbi archiepraes promouendo scienter illum, qui dispensatione indigebat, non propter hoc dispensauit, & de schismaticis. c. 2. sicut epraes. non sine verbo absoluit a sententia excommunicationis quan tuncumque intendat: sed de Papa qui non subest iuri certum est, quod faciens aliquid animo dispensandi licet non exprimat eo ipso sufficienter dispensat, sicut & simplici salutatione ab soluit excommunicatum, si hoc ex certa scientia facit & per hoc absoluere intendit: videtur tamen verius cum praelatieti am dissimulando dispensant, quod est sine verbo & facto, quod multo magis in omnibus in quibus non est eis taxatus modus & forma dispensandi: eo ipso dispensant quod fa ciunt effectum animo dispensandi, vel sciunt & non contra dicunt, quando facile & libere contradicere possunt

Tertia conclusio est de causa dispensationis. Et quidem in positiuis, sic volo, sic iubeo, sit pro ratione voluntas: quia quod principi placuit legis habet vigorem: & sicut lex quamquam dura seruanda est ab omnibus, sic eti tiam lex priuata sine causa valet, quamuis contra Isidorus: quia lex est quod ratione constiterit. sed in his quae sunt lu ris diuini: secus vt no. de voto. c. Non est. Et debent con siderari tria, vt in. c. Magnae. quid licet, quid decet, & quod expedit. Vnde Host. dicit quod in pluralitate beneficiorum potest pro libito dispensari: quod non videt. Primo qui dem, quantum ad episcopum qui dispensat in pluralitate be neficiorum simplicium, de praebem. De multa. quia ipse non est supra ius positiuum, sicut nec Papa supra ius diuinum. Vnde sicut Papa non potest sine causa dispensare aduersus ins diuinum, sic nec episcopus aduersus ius positiuum. vnde quando dispensat cum illegitimis, vel quocunque ali ter iure communi impedito debet habere iustam causam: similiter non videtur quod Papa fine iusta causa possit dispensare in pluralitate beneficiorum quorumcunque: cum hoc innitatur iuri naturali & intentioni fundatorum, qui potuerunt in traditione rei suae legem imponere per quam plures & non pauciores Deo seruirent. Et tamen periculosius habere plures minus pingues, quam pauciores praebendas pinguiores, quia perprimum praeiudicar pluribus melio ribus, qui nec forte vnam habent: debet esse autem talis can sa qui melius sit recedere a iure communi quam tenere, & non fufficit quod aeque bonum: aliter erit dissipatio: & non dispensutio & peccat vterq.. scilicet dispensans etiam Papa, & is cum quo dispensatur si sciat: vnde Hosti. Peccat Papa si fine causa in votis dispensat, nec ei obediendum est si manifeste lique at: quod sit contra domini voluntatem. Alias in dubiis obediendum est. Vnde si dispensaret sine iusta causain solemni voto con tinentiae viri vel mulieris, qui croderet iustam causam, ex cusaretur, non ille qui sciret iniustam: esset tamen verum matrimonium quantum ad vtrunque, quia claudicare non potest, sed sciens non posset petere sedreddere.

Quarta conclusio est de authoritate disponsandi. Vbi sciendum est quod nollus est iudex in sua causa noc fuperior sibi ipsi, pro pter quod nemo fecum dispensare pontnisi propter delectum superioris: quia vbi mora est periculum allatura dilatid est spernenda. argu. de debitore fugiente quem propria anthoritate licet capore. Vnde nec episcopus secum, sed confessor eius in omni casu:quo ipse episcopus cum sum iuferiore potest dispensare. sed Papafecum potest disperr sure, sicut cum aliis, quia superiorem non habet euius authoritate vti posset. sed it his quae sunt iuris posttialdr sponsatione non eget quia legibucsolocui est, sed to hi- quae diuini vel naturalis, secum dispensare potest. sed me lius quod suo confessori committeret, qui authoritate Dei ipsum absoluit eo ipso quod ab eo in confessorem electus est: sicut etiam indulgentias suas lucratur faciendo quod alij lu crantes faciunt, aut etiam si minus facit propter specialem causam, sicut Bonifa. semel eundo potuit Iucrari quod alij per. 30. dies: quia nec sic poterat, vt alij frequentare, & sic de facto posset matrimonium contrahere & si esset religiosus, sicut cum aliis ordinatis vel professis posset dispensare, sed peccaret, quia pro se non haberet sic iustam causam. Nam in publico contrahens scandalizaret, in occulto etiam retraheretur a solicitudine ecclesiae. sed tamen dispensatio eius licetur sit indebita teneret: quamuis indulgentiae sme iusta causa non teneant: nullus autem inferior secum dispensare potest nisi ius sibi concedat: si cut constitutiones religiosorum dant praelatis quod vtantur dispensationibus, sicut & caeteri fratres.

Quinta conclusio est de ministro dispensationis inferiore Pa pa. Potest enim episcopus dispensare in votis temporali bus secundum Tho. excepto voto terrae sanctae, non in perpetuis seeundum Host. episcopus & superior in omni voto volum tario excepto voto continentiae & crucis dispensare potest. ex causa, sine causa non potest. 5. q. 7. 5. vbi rigor disciplinae. &. 5. sequentibus. &. 5. voluntatis intuitu. &. c. sequen tibus.

sed contra, qui cleri. vel vo. c. veniens. vbi epraes dispensat cum illa quae post sponsalia emisit votum con tinentiae audita seueritate viri, qui hoc audiens cum alia contraxit. Dicendum, quod illa mulier emiserat votum non sponte nec intentione seruandi, sed solum timore viri, & intentione liberandi se ab eius saeuitia, sicut etiam in his quae calore iracundiae fiunt votis facilius dispensatur, vel in puerili aetate, extra eo. c. 2. vel dicendum quod ibi episcopus dispensat authoritate Papae mandantis speciale & non sua. Item Hostiem. contradicit sibi dum postea subiungit, quod is qui deuouit se relig. animo ibi perpetuo remanendi: licet possit exire de iure ante annum, de regu. c. statuimus. ante consulendum est sibi in iudicio animae, quod votum suum ceddit sivult animam suam saluare, nisi ante annum, & pro fessionem emissam per epraem ex causa, vel per Papam etiam professione facta ex magna causa secum fuerit dispensatum. Cum enim votum religionis includat votum continentiae, & sit perpetuum & continuum in illo qui vouit animo remanendi: non potest epraes dispensare, sicut nec in voto terrae san ctae quod minus est. Ex hoc videt quod epraes possit dispensare in voro Romanae peregrinationis, nisi forte viua voce Eapa sibi retineat, quod videi ex hoc quod poenitentiarius sum mus quando concedit alicui licentiam eligendi confessorem etiam qui posset commutare, solet excipere illam peregrinatiotem & sancti Iacobi. Multa enim sibi viua voce retines quae non sunt iure scripta: sicut etiam episcopi multos casus sibi retinent in synodis qui non reseruantur eis a iure: sicus etiam Romipetarum impeditores non sunt excommunicati a Ca none, sed viua voce in octaua Martini & in die coenae. sic igitur est dicendum quod eprae potest dispensare in omni voto continentiae temporali. Item in omni voto perpetuo nisi continentiae & religione siue sit perpetuum & continuum: vt non comedere carnes in perpetuum, siue sit perpetuum & discontinuum, vi perpetuo non comedere carnes feria. 4& huiusmodi: & in omni voto temporali. In voto autem religionis etiam per quod homo non tonetur remanere, sed acquitat se per probare temporaliter, non potest. Quod patet primo sic, quia in dispensando quibus vetita sunt minora intelliguntur vetita esse maiora, de senten. excom. Cum illorum. sed epraes noo potest dispensare in vote Crucis etiam temporali: puta cum illo qui vouit irvltra mare, & stare solum ibi per aonum & non ibi mori: ergo nec in voto religionis etiam temporali. sed dicere tur hic quod votum religionis non est malus, nec vincit illud nisi sit perpetuum: quia si aliquis intraret religionem & ante professionem exiret, tenetur implere votum Crucis prius susceptum, a quo non liberatur nisi per profes sionem quae est votum perpetuum. Vnde secundo potest sic probari, quia illud votum religionis quod de se & per se est perpetuum, licet per accidens possit fieri temporale: illud simpliciter iudicatur perpetuum: sed tale votum est quo aliquis vouet intrare religionem: ergo cum in votis perpetuis saltem continentiae episcopus non possit dispensare: ergo non in isto: quia idem iuris est in certis & in dubiis quantum ad identitatem iudicis. Vbi enim aliquis est iudex in casu certi, idem ipse est iudex in casu dubij: sicut episcopus qui vbi certum est esse leuem iniectionem absoluit ibi in casu dubij, & ipse absoluit si iudicat leuem. sicut ergo si esset certum hoc votum esse perpetuum episcopus non dispensaret, sed tantum Papa, ita & si dubium eum: quia maxime praesumitur quod perpetuo remanebit. Tertio, quia summus poenitentiarius plus potest in dispensando quam episcopus, sed ipse non potest dispensare in voto religionis, ita vt liceat in saeculo remanere: sed sic vt liceat ad aliam laxiorem transire etiam professione facta, sicut licentiat apostatas: ergo nec epraes potest: hic an tem videtur quod si existens in laxiore religione voueat at ctiorem quod episcopus possit dispensare: quia non est votum per petuae continentiae nec religionis simpliciter: cum iam sit obligatus ad vtrunque: sed solum est quaedam supererogatio voti: vnde videtur quod epraes possit dispensare: & similiter in voto simplici religionis arctioris quod liceat ad laxio rem transire, non autem quod liceat in saeculo manere. Nam quantum ad primum casum, sicut non potest quis vel non debet a laxiore ad arctiorem transire licentia non petita: fi tamen transeat petitione omissa tenet ingressus, sic etiam de voto simplici arctioris non debet transire ad laxiorem, si tamen transeat, tenet. Et ita videtur quod professus in laxiori non debet arctiorem vonere nisi licentia petita: sed si vouerit tenet nec alius irritare potest: sed tenetur licentiare: sed potest episcopus dispensare: sicut abbas pote dispensare in professo arctiorem quod intret laxiorem: non tamen sine consensu conuentus potest alienare personam con uontus, nisi hoc habeat ex priuilegio speciali.

sexta conclusio est, quod archidiaconus non habet iure suo authoritatem dispensandi contra ius commune, nisi quantum competit sibi ex consuetudine legitime praescripta, per quam lus epraeale potest acquirere non Papale: quia esset potius corruptela: vnde nec ipse nec episcopus quacunque consuetudine vel praescriptione possunt sibi vendicare illam dispensationem quae summo Pontifici reseruatur: nisi forte centum annis: quia contra eeclesiamRomanam non currit, nisi centenaria quae etiam praescribit aliqua non propter hoc omnia: vnde archidiaconus qui consueuit dispensa re in bannis non propter hoc potest in votis, & qui in votis peregrinationum, non propter hoc in votis abstinen tiarum, & sic de aliis.

septima conclusio est de abba te qui in dispensando nihil in votis pont: licet irritare possit plos quam epraes, de sententia excommunicationis Cum illorum. Nam religiosi aut ante professionem votum emiserunt, & sic profitendo liberantur aut post profesiionem: & tunc est locus irritatio ni, non dispensationi, nec in saecularibus sibi pleno lure subiectis potest nisi consuetudo daret.

Octaua conclusio est de archiepo, quia archiepraes inquantum huiusmodi nihil potest vel habet in subditis suffraganeorum, licet ipsos possit absoluere visitando. Non enim sequitur potest absoluere a voti fractione: ergo dispensare: tamen potest audire confessiones sine licentia curati & epi: alias nihil spam le esset in eo. Videretur tamen quod sicut potest absoluere a septentia episcopi, llcet non debeat, sed ad eum remitte re sic & dispensare: & quod cum suffraganeis suis posset dispensare, cum sint subditi, quamuis confessores ab eis & ab abbatibus electi possint cum eis dispensare, sicut & absolue re a casibus etiam episcopis retentis.

Nona conclusio est de poenitentiariis. Nam poenitentiarij quorumcunq, non habent potestatem dispensandi, nisi quantum eis committitur specialiter. Nam potestas dispensandi respicit iurisdictio nem. Vnde potest etiam committi homini inferioris ordi nis. sed vtrum non sacerdos possit dispensare in votis suo vel alieno iure: vel dispensationem committere, dubium est, quia confirmatus in episcopum dat indulgentias, & offi cialis non sacerdos dispensat in bamnis. summus autem poenitentiarius dispensat in voto religionis commutan do vnam religionem in aliam, sicut patet in literis quas ab eis apostatae deferunt.

Decima conclusio est de Papa, quantum possit dispensare, quem omnes concedunt posse dispensare cum omni homine in omni voto voluntario, temporali & perpetuo, simplici & solenni per sacri ordinis susceptionem: quia castitas est illi annexa ex statuto ec clesiae etiam particulariter: puta occidentalis, quia Graeci vtuntur coniugio etiam in sacerdotio. Papa autem in statuto concilij generalis & vniuersalis potest dispensare, a quo omnia concilia habent authoritatem & non econuerso.

Vndecima conclusio est quam multi negant, quod Papa potest dispensare in voto solennizato: per professionem quod teneat matrimonium post contractum: quia Papa statuit illud quod ipse cum vult destituit: vnde sicuit potest facere quod matrimonium teneat in gradu ab ecclesia prohibito, ita quod teneat post professionem, cuius solennitas est per ec clesiam quae facit tales personas inhabiles. Non enim sub stantia voti facit personam illegitimam, quae est a iure natu rali vel diuino, sed solemnitas quae est per ecclesiam. Et po test esse sufficiens causa dispensandi, vt si sarracaenus Rex cum tota terra promittit conuersionem si sanctimonialis sibi detur, cuius amore captus est. sicut Iacob consensit dare Dynam filio Regis sichen alienigenae propter circuncisionem, aut si Regina concupiscens monachum similiter. sic enim Moyses duxit vxorem Aethiopissam alienigenam. Et qui posset licere patet: quia licet Papa non possit facere, quod professus non fuerit professus: potest tamen facere quod non sit obligatus religioni, nec ad vota re ligionis: quia in omni obligatione intelligitur authoritas Papae excepta: sicut non potest facere quod calix non fuerit con secratus, sed bene potest ipsum deordinare ab hoc ad quod per consecrationem est dedicatus: vt si prohibeat ne cum calice sancti Dionysij celebretur in memoriam & reueren tiam ipsius: vnde non erit monachus obligatus ad castitatem si sibi Papa irritat obligationem, tanquam ecclesiae con trariam & maioris boni impedit, & per consequens poterit contrahere: & sic de aliis votis. sicut fecit Regi Aragonum prius monacho, quem propter defectum prolis siue haeredis Regis compulit exire monasterium ad matrimonium contra hendum, qui vxoratus liberatus fuit a voto castitatis: vnde nec post mortem vxoris tenebatur continere & paupertatem habere: vnde filios haeredes habuit, nec per consequens obedientiae, quia non potest tolli vnum de essentialibus quin tollantur alia secundum quosdam: vnde quod ipse vxore im praegnata rediit ad monasterium fuit perfectionis. Et se cundum hoc potest dici ad Decretalem, quod verum est quod quandiu alligatus est regulae non potest sibi dari licentia: quia castitas est sibi annexa: vnde cum monachus fit episcopus, non habet proprium nec potest testari, nisi de priuilegio speciali, nec est liberatus ab obedientia: vnde si resignans epatui redeat ad claustrum: tenet obedire sine noua professione, sic patet in Raymundo qui postquam resignauit epatui inuitus factus est magister ordinis. Per hoc etiam patet quod potest de regulari bus facere saeculares.

Duodecima conclusio est ad euidentiam superioris, quod Papa potest facere simpliciter de monacho non monachum, quia esse monachum essentialiter est esse obligatum ad tria vota per talem modum profitendi: licet autem non possit Papa facere quod iste non fuerit sic obligat', quia nec Deus posset: potest tamen facere quod qui sic fuit ob ligatus non plus sit obligatus: quia aut hoc prohibet votum, vel ius diuinum aut statutum humanum. Non primum, quia in voto vt votum est Papa potest dispensare, nec etiam statutum, quia omne statutum iuris positiui amouere potest. sicut ergo Papa potest facere quod religiosus non sit obligat' ad silentium, vel ad abstinentiam, ita potest facere quod non sit obligatus ad pau pertatem, castitatem, & obedientiam, quia licet ista vota dican tur substantialia in religione plus quam alia, ex hoc qui sine istis non est religio, quae posset esse sine aliis: nihilominus tamen quando in regula & statutis continentur alia sicut ista: aeque sunt essentialia religioni illa sicut ista, cum omnis religio contineat ista tria & multa aequaliter: qua ratio ne ergo Papa potest in illis dispensare, & in istis: istis autem tribus amotis non stat religio: ergo Papa potest facere de monacho non monachum. si dicatur non valet, quia abbas dispensat in silentio qui non dispensat in castitate. Dicendum quod hoc est, quia illa dispensatio secundum regulam est sibi commissa & non ista: Papa vero dispensat non quia regu la sibi committit: sed iure suo tanquam ille in cuius praeiudicium nihil promitti potuit, & qua ratione Papa potest dispensare in omnibus essentialibus: eandem & fortiori ratione in duobus vel vno, sed verum quod tunc non remaneat mona chussi vel ab omnibus vel ab aliquibus absoluatur, quia illa tria sunt de essentia monachatus.

Tertiadecima conclusio est de instantiis quae solent fieri contra id quod dictum est Papam. scilicet posse dispensare in voto continentiae so lennizato per professionem, quamuis in parte solutae sint.

Prima instantia, quia abdicatio proprietatis sicut & custodia castitatis adeo sunt annexa regulae monachali, vt contra eam nec summus Pontifex valeat licentiam indulgere, extra de statu monac. cum ad monasterium. in fin.

solutio, Papa non potest dispensare, sed irrritare, vel non potest dispensare quamdiu ille manet monachus, quia essentialiter est hoc illi annexum, sed potest facere non monachum.

secunda instantia est, quia consecrata perpe tuo durant quamdiu & illae res. solutio, solennitas voti pro ut dirimit matrimonium post contractum quo ad istum effectum per ecclesiam, quae statuit tales personas inhabiles, & sic debet intelligi de voto. c. 1. lib. 6. alias falsum esset si intelligeretur quod essentia sua esset per ecclesiam: cum sacer or do qui est verum sacramentum non sit per ecclesiam, sed quod irritet matrimonium sequens est annexum vterque ex statuto ecclesiae, & non de iure naturali quo solum pater & mater sunt inhabiles, nec lege diuina· Licet autem non possit fie ri quin consecratum fuerit consecratum: potest tamen fieri quod ex conse cratione non sequatur illud quod ex solo statuto ecclesiae ipsum consequit, cuiusmodi est esse inhabile ad matrimo nium.

Tertia instantia est, quod Papa non potest dispensa re in matrimonio non consummato, sed professio soluit mater imonium non consummatum, & sic est fortius vinculum & per consequens minus dispensabile.

solutio, professio soluit vinculum non consummatum, non ex statuto ecclesiae, sed ex hoc quod est mors ciuilis: vnde profiteri vitam heremiticam soluit mrimonium, sicut vitam coenobiticam: potest autem Papa dispensare in morte ciuili: quia potest heremitam cogere ad epatum redire. ideo &c. Item quia in morte ciulli non est aliquod reale amouendum sicut est in matrimonio: ideo ex statuto Dei est quod mors ciuilis, quae est dispensabilis per hominem tollat matri monium indispensabile per hominem. Ista tertia instantia fit a quibusdam, & sic, quia si Papa posset in solemni voto continentiae dispensare: tunc iste cum quo dispensaret, posset licite ad secundum reuerti & contrahere matrimonium. sed pona- mus quod intrasset religionem post matrimonium initiatum, & ratum, & non consummatum, & eo professo vxor eius contra xisset cum altero: tunc sequeretur quod aliquis viuente legitima vxore posset cum alia contrahere: hoc autem non vider, quare &c.

Sed ad hoc ipsimet respondent & bene, quia si cut non est inconueniens post matrimonium consummatum alterum mori, & sic matrimonium solui, & nihilominus si mortuus suscitaret, posset contrahere cum alia prima viuente, sicut non est inconueuiens qui post matrimonium initiatum & per ingres sum religionis & per mortem spiritualem solutum, si religiosus per di spensationem suscitet ad vitam ciuilem, quod contrahat cum alia prima viuente, nec propter hoc habet plures vxores sed vnam tm̃, quia cum prima fuit solutum mrimonium. 58 Ad argumentum in oppositum est dicendum, quod votum religionis per se qui dem est perpetuum, licet per accidens sit temporale, vt dictum est.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 4