Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in Libros Sententiarum

Liber 1

Praefatio

Prologus

Articulus 1

Praeambulum

Circa litteram

Distinctio 1

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 2

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 3

Pars 1

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Pars 2

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 4

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 5

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 6

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 7

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 8

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 9

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 10

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 11

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 12

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 13

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 14

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 15

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 16

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 17

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 18

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 19

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 20

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 21

Praeambulum

Articulus 1

Circa littera

Distinctio 22

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 23

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 24

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 25

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 26

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 27

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 28

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 29

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 30

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 31

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 32

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 33

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 34

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 36

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 37

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 38

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 39

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 40

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 41

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 42

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 43

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 44

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 45

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 46

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 47

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 48

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Liber 2

Praefatio

Distinctio 1

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 2

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 3

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Articulus 7

Articulus 8

Circa litteram

Distinctio 4

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 5

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 6

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 7

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 8

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 9

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 10

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 11

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 12

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 13

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 14

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 15

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 16

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 17

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 18

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 19

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 20

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 21

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 22

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 23

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 24

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 25

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 26

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 27

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 28

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 29

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 30

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 32

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 33

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 34

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 35

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 35

Distinctio 36

Praeambulum

Praeambulum

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 1

Articulus 1

Circa litteram

Articulus 2

Articulus 2

Circa litteram

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 37

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 38

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 39

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 40

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 41

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 42

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 43

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 44

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Liber 3

Praefatio

Distinctio 1

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 2

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 3

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 4

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 5

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 6

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 7

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 8

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 9

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 10

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 11

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 12

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 13

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 14

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 15

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 16

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 17

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 18

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 19

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 20

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 21

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 22

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 23

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Articulus 7

Articulus 8

Circa litteram

Distinctio 24

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 25

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Circa litteram

Distinctio 26

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Circa litteram

Distinctio 27

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Articulus 7

Articulus 8

Articulus 9

Circa litteram

Distinctio 28

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 29

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 30

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 31

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 32

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 33

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 34

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 35

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 36

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 37

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 38

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 39

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 40

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Liber 4

Prologus

Distinctio 1

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Circa litteram

Distinctio 2

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 3

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 4

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 5

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 6

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Circa litteram

Distinctio 7

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Articulus 7

Circa litteram

Distinctio 8

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 9

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 10

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Articulus 7

Circa litteram

Distinctio 11

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 12

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Circa litteram

Distinctio 13

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 14

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Articulus 7

Articulus 8

Articulus 9

Articulus 10

Articulus 11

Circa litteram

Distinctio 15

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 16

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 17

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 18

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Articulus 7

Articulus 8

Articulus 9

Articulus 10

Articulus 11

Articulus 12

Circa litteram

Distinctio 19

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 20

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 21

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 22

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 23

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 24

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 25

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Circa litteram

Distinctio 26

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 27

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 28

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 29

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 30

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 31

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 32

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 33

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 34

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Circa litteram

Distinctio 35

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 36

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Circa litteram

Distinctio 37

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 38

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Articulus 7

Articulus 8

Articulus 9

Articulus 10

Circa litteram

Distinctio 39

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 40

Praeambulum

Articulus 1

Circa litteram

Distinctio 41

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 42

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Circa litteram

Distinctio 43

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Articulus 7

Circa litteram

Distinctio 44

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 45

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Articulus 6

Articulus 7

Circa litteram

Distinctio 46

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 47

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 48

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Circa litteram

Distinctio 49

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Distinctio 50

Praeambulum

Articulus 1

Articulus 2

Articulus 3

Articulus 4

Articulus 5

Circa litteram

Prev

How to Cite

Next

Articulus 1

1

¶ Articulus primus. CIrca hanc distinctio primo queritur de essentie vnitate. Sciendo de personarum pluralitate. Circa primum queruntur quattuor.

2

¶ Primo vtrum in deo sit ponere essentie vnitatem.

3

¶ Secundo vtrum quodlibet attributum diuine essentie sit ipsa diuina essentia tantum

4

¶ 3o vtrum divina essentia sit attributorum aliqua pluralitas secundum rationem

5

¶ 4o vtrum inter illa sit aliquis ordo secundum intelligendi rationem.

Quaestio 1

Utrum una sit divina essentia tam vel plures
6

¶ Questio I. PRimo ergo queritur vtrum vna sit diuina essentia tantum vel plures. Et videtur quod plures. Anselis monolis 15 c. Omne quod melius est ipsum quam non ipsum in deo ponendum est: sed melius est prures diuinas essentias esse quam non esse. Cum secundum philosophum 3o thopicorum plura bona paucioribus magis sunt eligenda. ergo videtur quod sint plures diuine essentie.

7

¶ Item tunc vnumquodque perfectum est cum potest producere sibi simile: secundum philosophum 4o metheum. sed diuinatessentia est perfectissima: ergo potest essentiam sibi similem producen. Sed secundum philosophum. 3. phy. in perpetuis non differt esse et posse. ergo sunt plures diuine essentie.

8

¶ Item potentior est lux spiritualis quam corporalis. sed lux corporalis potest lucem sibi similem producere. ergo cum secundum beatum Io. in prima canonica sua. c. primo deus sic lux potest similem lucem sibi producere et si potest producta est: quia vt supra dictum est in perpetuis non differt esse et posse.

9

Contra Philosophus. 12 metaphy. in fine dicit quod pluralitas principatuum non est bonum: sed si essent plures dii esset pluralitas principatuum: quia vnus deus non est sub alio. ergo non sunt plures dii.

10

¶ Item philosophus. 8. ethicorum. c. X. dicit quod regnum est optima politia. dicit etiam ibidem quod in regno principatur vnus melius est ergo in vniuerso esse vnum principem quam plures. sed si essent plures dii essent principes plures. rationabilius est ergo ponere vnum deum tantum.

11

Respondeo quod vna est diuina essentia tantum: quando patet auctoritatibus et rationibus. Dicit enim Deutro.6. Audi israel dominus deus tuus deus vnus est.

12

¶ Item philosophus in fine. xii. metaphy. loquens de principe totius vniuersitatis concludit quod vnus est princeps. Auicenna etiam dicit primo metaphy. c. 6 quod impossibile est vt ei quod est necesse esse sit compar aduo cans necesse esse deum.

13

¶ Item. 9. meta. sue. cai. primo dicit quod vniuersitas habet principium et subdit quia est vnum inquantum non est communicans ei aliquid vllo modo in suo esse quod est ei. et propter hanc vnitatem est im par. Dicit etiam Trimegistus de diuinitate ad Asclepium quod vnus est mundus vnus est deus.

14

¶ Patet etiam hoc rationibus auctoritatibus roboratis.

15

¶ Prima talis est secundum beatum Diony. 5. de diui. no. Omnis multitudo ab vnitate trahit originem. ergo tota multitudo vnitatis rerum vnum habet primum principium tantum. Illud autem principium deus est.

16

¶ Secunda talis. Omnis ordo essentialis cum habeat prius et posterius in dignitate oportet quod habeat aliquid primum. primum vero alicuius ordinis vnum est tantum: aliter non esset primum sed illud quod simpliciter est primum in dignitate deus est. ergo tantum est vnus deus: qui quamuis non ordinetur ad multitudinem creaturarum: tamen tota multitudo creaturarum ordinatur ad ipsum. Et hec ratio trahi potest ex verbis Anselmi monolis 4. ca.

17

¶ Tertia talis. Omnes creatu re aliquam habent connexionem: quia partes sunt vnius mundi. connexionem autem diuersorum oportet reducere ad aliquid vnum. oportet ergo conmnexionis creatu rarum esse vnum primum principium tantum. Et hec ratio trahi potest ex verbis philosophi. xii. metaphy. circa finem: vbi loquens contra illos qui ponebant plura principia non conmnexa: dicit quod in con nexam vniuersi substantiam faciunt. Et ex verbis Platonis dicentis in Thymeo: quod mundus est vnus. quia iuxta vnum exemplar formatus est.

18

¶ Quarta talis. Omne imperfectum oportet trahe re originem ab aliquo simpliciter perfecto. perfectum autem simpliciter non potest esse nisi vnum: quia si essent plures essentie perfecte: aliqua perfectio esset in vna que non esset secundum illum modum: nec altiori in alia: et sic neu tra simpliciter esset perfecta. Quia secundum quod potest trahi ex verbis philosophi. 5. metaphy. c. de perfecto. Illud autem simpliter perfectum in quo reperiuntur omnes nobilitates cuius libet entis per modum tamen altiorem. Illud est simpliciter perfectum deus est. Unde etiam Commentator ibi dicit: quod hec est dispositio primi principii scilicet dei. et potest hec ratio trahi ex sententia Dam. libro primo ca. 5.

19

¶ Quinta talis. Quod incircunscriptum est vbique est: et si loca essent infinita vbique esset. cum ergo diuina essentia sit in circunscripta vbique est. ergo si essent plures diuine essentie vnam oporteret esse in aliam: et ita vnam penetrari ab alia. Quod autem ab alia penetraretur purus actus non esset: quod est contra diuine essentie rationem. non sunt ergo plures diuine essentie sed vna tantum. Et hec ratio sum potest a Dam libro primo cap. 2.

20

¶ Sexta talis. Ansel. prosot ca. 2. dicit quod deus est quo magis cogitari non potest: sed si essent plures dii quolibet illorum aliquid maius coguari posset: quia illi plures simul aliquid maius essent quam vnus tantum: ergo vnus est deus.

21

¶ Septima talis. Siessent plures dii in aliquo different: aliter non essent plures plures essentie si in nullo conuenirent alter illorum non haberet deitatem: et ita iam non essent plures dii: ergo in aliquo conuenirent et in aliquo differret. et sic summe simplices non essent vt autem inferius probabitur scilicet dis. 8. deus est summe simplex. ergo vnus est deus tantum.

22

Ad primum in oppositum cum dicis quod melius est plures deos esse quam vnum etc. Dico quod falsum est: quia hoc esset ponere quemlibet illorum limitatum et in pluribus bonis limitatis non posset esse tantum de bonitate quantum est in bono infinito. Uerbum autem philosophiintelligendum est de pluribus bonis: presupposita equalitate bonitatis in quolibet bonorum plurium et in quolibet bonorum paucorum.

23

¶ Ad 2m cum dicis quod vnumquodque perfectum est cum potest producere sibi simile etc. Dico quod hoc in telligendum est in generabilibus et corruptibilibus. nec enim propter hoc iudicamus solem imperfectum: quia non potest alium solem generare: nec angelum: quia non potest generare alium angelum.

24

¶ Ad 3m cum dicis quod potentior est lux spiritualis quam corporalis etc. Dico quod verum est: sed aliquid est nobilitatis in natura inferiori quod non esset nobilitatis in natura superiori. Unde secundum. b. Diony. de diui. no. c. 4. inter medium et finem: esse iracundum est nobilitatis in cane: et tamen non est nobilitatis in homine: Sic dico quod nobilitatis est in luce creata posse lucem sibi similem generare ab ea in essentia differentem: hoc tamen non esset nobilitatis in luce increata: quia hoc esset contra rationem sue summe simplicitatis: et sue infinite perfectionis: sicut probari posset ex his que dicta sunt in corpore questionis.

Quaestio 2

Utrum uti sit actus voluntatis
25

¶ Questio. II. Secundo queritur vtrum quodlibet attributum divine essentie sit ipsa diuina essentia tantum. Et videtur quod non. quia ipsa dinina essentia non est attributum sed fundamen tum attributorum suorum. sed si quodlibet attributum esset ipsa tantum: ipsa esset attributum: ergo nullum attributum diuine essentie est ipsa diuina essentia tantum.

26

¶ Item attributum diuine essentie est illud quod signatur hoc nomine sapientia: et hoc nomine veritas et sic de aliis. sed nullo nomine signare possumus diuinam essentiam: quia ipsam nescimus: et nullus imponit nomen rei quam nescit: ergo nullum attributum diuine essentie est ipsa diuina essentia.

27

¶ Item essentia non est sapientia tantum: quia est sapientia et bonitas et sic de aliis: ergo a simili videtur quod sapientia non sit essentia tantum.

28

Contra Quodlibet attributum divine essentie est in ea. sed quicquid est in divina essentia est ipsa tantum: quia sicut dicit in commento super octauam propositionem de maximis theoturs. Cum deus sit simplex nihil est in eo preter id quod ipsum est: ergo quodlibet attributum diuine essentie est. ipsa diuina essentia tantum.

29

Respondeo quod attributum potest considerari secundum id quod est vtpote inquantum sapientia vel bonitas et sic de aliis: vel sub ratione qua attributum est. Primo modo dico quod si per hoc aduerbium tantum non excludatur nisi res: que non est realiter idem cum diuina essentia: attributum est diuina essentia tantum: quia nulla res realis siue absoluta siue relatiua: que non est realiter idem cum diuina essentia est de ratione attributi secundum id quod est: quia hoc stare non potest cum summa diuine essentie simplicitate nulla etiam res a ratione constituta: que proprie dicitur res ratio nis est de ratione attributi secundum id quod est. Absurdum enim est dicere quod aliqua res a ratione constituta sit de ratione diuine sapientie. Si autem per lyer tantum excludatur non solum res que non est realiter idem cum diuina essentia: sed etiam res secundum rationem intelligendi actu vel aptitudine differens ab ea: attributum non est diuina essentia tantum. illuminatio enim diuini intellectus et diuina essentia sunt de ratione istius attributi quod est diuina sapientia: ita quod ipsa illuminatio videtur quasi formalius significari nomine sapientie: quia est ratio a qua nomen sapientie imponitur ad significandum. predicta autem illuminatio differt secundum rationem intelligendi actu vel aptitudine ab essentia. Inter illa enim secundum suum esse intellectum est vel esse potest aliqua differentia. Differentia autem que non consequitur res nisi secundum suum esse intellectum non est differentia realis: sed tantum secundum rationem intelligendi. Siautem consideretur attributum sub ratione qua attributum est: sic dico quod de ratione attributi est aliqua res rationis constituta per actionem intellectus. ex hoc enim sapientia est attributum sub ratione qua attributum quod intellectus eam deo attribuit: dicendo intellectualiter deum esse sapientem seu sapientiam esse in deo: ipsum autem sic de deo dici opus est rationis. Exemplum si dicatur petrus est sapiens de ratione sue sapientie secundum id quod est: non est aliqua res rationis ab intellectus constituta: tamen subea ratione qua dicitur de petro de eius ratione est res rationis: quia sicut dicit Auicenna 3 metaphy. c. vlt. Predicatum et subiectum formaliter important res rationis.

30

Ad primum dicendum quod eadem res sub vna ratione bene est in seipsa cosiderata sub ratione alia. Bene enim dicitur quod diuinitas est in deo.

31

¶ Ad 2m dicendum quod aliquando per nomen significare intendimus aliquid distincte et in singulari: quod tamen significare sic non possumus: quia nec sic intelligimus et nullus imponit nomen rei quam nescit: nec ex dictis sequitur quod aliquid ignotum intendamus. quia sicut dicit Augu. x. de trinitate. cap. primo. non est idem cum dicitur amat scire incognita. ac si diceretur amat incognita: quia vt parum post dicit. qui scire amat incognita: non ipsa incognita sed ipsum scire amat. Predictam distinctionem tangit Anselis monolis ca. 5. dicens de nominibus dictis de deo quod valde minus aliquid immo longe aliud in memnte mea sua significatione constituuntur quam sic illud ad quod intelligendum per hanc tenuem significationem mens ipsa mea conatur perficere. Dico ergo quod si aspiciamus ad illud quod per nomen alicuius attributi. verbi gratia. per nomen sapientie significare intendimus illud est diuina essentia sub ratione qua illuminatam seu illumina tio est diuini intellectus ita quod formalius significat ipsam illuminationem a qua nomen sapientie imponitur quam essentiam. nomen enim formalius significat illud a quo ad significandum imponitur quam illud ad quod significandum imponitur ad vtrumque tamen significandum imponitur. Si aut inspiciamus ad illud quod nomine sapientie significamus distincte et in singulari: sic proprie nomen non dicitur de diuina essentia nisi negatiue: et sic forte intelligitur illud verbum Diony. 2. cap. ange. hierar. Negationes: in diuinis vere sunt: affirmationes vero in compacte. Et illud Alani. exo propositione de maximis theos Omne simplex proprie est et improprie dicitur esse.

32

¶ Ad 3m dicendum quod si ly tantum non excludat nisi rem que non est realis idem quod sapientia: essentia est sapientia tantum. Si autem excludat rem secundum rationem differentem a sapientia: sic essentia non est sapientia tantum: quia bonitas secundum rationem differt a sapientia.

33

¶ Ad primum ad partem aliam dicendum quod non plus concludit nisi quod nullum attributum differt a diuina essentia secundum remrealem: et hoc verum est: et dico rem realem: quia res generaliter accepta dicitur de rebus rationis.

Quaestio 3

Utrum in divina essentia sit attributorum aliqua pluralitas patet rationem
34

¶ Questio. III. Tertio queritur vtrum in diuina essentia sit attributorum aliqua pluralitas patet rationem. Et videtur quod non. Boeus de trini. libro primo E Aca. 3. id vere vnum est in quo nullus est numerus: ergo verius est vnum in quo non est numerus: neque secundum rem: neque secundum rationem: quam vbi est numerus secundum rationem: ergo cum pluralitas secundum rationem importet numerum secundum rationem: non possumus cum summa vnitate essentie talem ponere pluralitatem.

35

¶ Item pluralitas secundum rationem est pluralitas conceptuum: sed de us in comprehendendo suam perfectionem non format plures conceptus. ergo in ipso nulla est pluralitas secundum rationem.

36

¶ Item philosophus. 4. metaphy. ratio quam significat nomen est diffinitio: sed attributa que sunt in deo diffiniri non possunt: quia sunt ipse deus. Et secundum Auicennam 8. metaphy. cap. 5. deus non habet diffinitionem ergo attributa dei rationem non habent: non plurificantur ergo secundum rationem.

37

Contra Uidemus intellectum posse distinguere vbi nulla est realis distinctio. Unde vnam simplicem qualitatem vtpote albedinem potest intellectus subdiuersis rationibus intelligere vtpote sub ratione qua qua litas: vel sub ratione qua color: vel sub ratione qua albedo. ergo similiter non obstante quod deus sit vna res simplex: potest eius perfectio sub pluribus rationibus apprehendi. non repugnat ergo simplicitati diuine esse in deo pluralitatem attributorum secundum rationem.

38

Respondeo quod in diuina essentia est attributorum pluralitas: secundum rationem: ad cuius intelligentiam sic procedendum est. primo declarandum quid importatur nomine diuinorum attributorum.

39

¶ Secundo quid importatur nomine differentie secundum rationem.

40

¶ Tertio quomodo differant attributa secundum rationem per comparationem ad intellectum creatum.

41

¶ Quarto quomodo per comparationem ad intellectum diuinum. Quantum ad primum articulum sciendum est quod diuina attributa sunt superexcellentie perfectionum repertarum in generibus entium quarum quamlibet melius est simpliciter hebere per modum intrinsece rei quam non habere cuiusmodi sunt esse viuentem: sapientem: potentem: verum: iustum: beatum: eternum: et quicquid absolute melius est quam non ipsum que de diuina essentia vere et proprie praedicantur. hebere enim quamlibet istarum rerum per modum rei intrinsece rem habentem faceret meliorem quam non hebere. Unde si lapis heberet formam sapientie esset res melior quam sit modo. Similiter si homo iustus est: si sibi superaddatur sapientia melior est: quamuis melior esset iustus non multum sapiens quam sapiens iniustus: non sic autem posset dici de omnibus perfectionibus repertis in generibus entium non enim esset homo melior habendo formam auri vel atgenti per modum rei intrinsece quam non habendo et sic de multis aliis: quapropter quamuis in deo sint superexcellentie perfectionum repertaru in generibus entium: non tamen omnia nomina signntia istas perfectiones de deo praedicamus: praedicatione enim propria non diceremus deum esse aurum: nec deum esse asinum: nec deum esse lapidem: nisi per modum translationis. secundum quod dicit apostolus id est ad Corum. x. petra erat christus: cum tamen in deo sint superexcellentie perfectionum auri et asini et lapidis. dicuntur autem ille superexcellentie perfectionum attributa diuine essentie: non quia primo in pleniorimodo sint ille perfectiones in creaturis quam in diuina essentia: quia econtra est: sed quia tales perfectiones diuine essentie at tribuimus ipsas de diuina essentia predicando: dicendo diuina essentia est potens: sapiens iusta et sic de aliis. Unde est in communi vsu loquendi: si aliquis predicat sapientiam de aliquo. dicendo petrus est sapiens: nos dici mus quod talis attribuit petro sapientiam. hoc de prim artius. Quartum ad 2m sciendum quod relationes secundum rem dicuntur que consequuntur res secundum esse suum reale quod habent in actu: et relationes secundum rationem que non consequuntur res nisi inquantum intellecte sunt: siue possint esse in actu reali vt intellecte sunt siue non. hoc addo propter vniversalitatem que consequitur rem sub talimodo intellectam quod sub tali modo non potest habere esse reale actualis existentie. quicquid enim actu est in re vnum numero est: quamuis iste secunde magis pure sint secundum rationem quam alie. Similiter dico quod differentia secundum rem est que consequitur rem secundum esse suum reale quod habet in actu: et differentia secundum rationem que non consequitur remnisi inquantum est intellecta siue in esse reali et actualis existentie esse possit sub tali modo sub quo intellecta est siue non: quia ergo ipsa attributa secundum suum esse reale quod realiter habent in deo: nulla consequitur differentia: ideo dico quod in deo non differunt secundum rem: quia tamen inquantum intellecta sunt bene consequitur ea aliqua differentia vt iam patebit: ideo dico quod differunt differentia quae est secundum rationem: et pure est differentia secundum rationem: quia sicut attributa in deo diuersam realem existentiam non habent ita nec possunt habere differentiam secundum rem. hoc de secundo articulo. Quantum ad 3m articulum notandum est quod ista pluralitas rationum conuenit ex hoc quod res que deus est superat intellectum nostrum: ita quod vna conceptione non potest apprehendere omnesmodos perfectionum que sunt in deo: et ideo aliam conceptionem format de diuina sapientia: aliam de potentia et sic de aliis: maxime quia ad cognoscendum ista in deo ascendit a creaturis in quibus ista sunt differentia. Diuinus autem intellectus: quia totam suam perfectionem comprehendendo semetipsum intelligit vno conceptu: totam suam perfectionem plenissime dicit: beati tamen quia deum immediate vident: sibi possent vnum nomen imponere quod nec signaret sapientiam tantum: nec potentiam tantum: sed omenes perfectiones dei quas in deo apprehendunt. Unde prostatu patrie dicitur de nobis Sach. vltimo. quod in illa die erit dominus vnus et nomen eius vnum. non tamen possent ipsum nominare vno nomine exprimente plenarie totam dei perfectionem: eo quod illam perfectionem quantum cognoscibilis est non cognoscunt propter ipsius perfectionis infinitatem: et intellectus creati limitationem. Est ergo pluralitas istarum rationum ex parte ipsius dei propter plenitudinem perfectionis: et ex parte nostri intellectus: qui deficienter se habet ad comprehendendum diuinam perfectionem: nec sunt iste diuerse conceptiones quas de deo formamus casse vel vane: quia istis omnibus est correspondens in deo plene et omnimoda eius perfectio: sine aliqua reali pluralitate. et hoc de 3o Quartum ad 4m patet potest ex predictis quod dicendum Dicendum est enim quod illa attributa in deo sunt vnum re: et rationes eorum secundum quod sunt in deo per modum rei e trinsece sunt vnum re: sed rationes eorum secundum quod ab intelligentibus creatis concepte sunt vel conceptibiles et ab ipso deo intellecte: plures sunt non pluralitate reali: sed quia in eis sunt plures respectus rationis ad intellectum. Conceptio aut quam facio modo de sapientia dei: et illa quam facio de potentia et sic de aliis: quamuis ab eterno non essent: tamen ab eterno fuerunt intellecte a deo: sicut etiam et omues creature fuerunt a deo intellecte ab eter no: quamuis ab eterno non habuerint esse: vnde vdee earum aliter fuerunt in deo ab eterno: aliter creature: quia idee fuerunt in deo per modum rei intrinsece: et ita re¬ aliter et fuerunt et sunt realiter idem quod deus. ego autem et alie creature non fuimus in deo per modum rei intrisece: nec realiter nec fuimus idem quod deus: sed sicut obiectum vtpote color dicitur esse in vidente et asinus in intelligente: quia creatura ab eterno fuit secundarium obiectum intellectus diuini. Dico ergo quod pluralitas attributorum fuit ab eterno per comparationem ad plures conceptiones que a deo ab eterno fuerunt intellecte quas ex tempore formauit intellectus creatus de diuina perfectione vel potuit formare.

42

Ad primum in oppositum cum dicis quod illud vere vnum est in quo nullus est numerus. Dico quod pluralitas que consideratur per comparationem ad plures conceptiones intellectus: in nullo est contra rationem summe simplicitatis: quia illa pluralitas a deo intellecta non fuit in deo per modum rei intrinsece: et ideo per illam pluralitatem intellectam non est minus simplex. Sicut si ego per essentiam meanet vnico actu: qui idem esset cum essentia mea intelligerem omnino que intelligo: non propter hoc essemminus simplex quam si intelligerem vnum tantum.

43

¶ Ad 2m cum dicis quod deus in comprehendendo suam perfectionem non format plures conceptus etc. Dico quod verum est: tamen ab eterno intellexit plures conceptus quos facturi eramus ex tempore de sua perfectione: et intellexit cuilibet illorum conceptuum esse aliquid vere correspondens in sua perfectione: que tamen summe est vna.

44

¶ Ad 3m cum dicis quod ratio quam signt nomen est diffinitio etc. Dico quod intelligendum est in habentibus diffinitionem. In his autem que non habent diffinitionem ratio est illud quod primo concipimus per nomen quod significat illam rem. Unde ratio diuine sapientie est illud quod primo concipimus per hoc nomen sapientia: et hoc est illud a quo imponitur ad significandum: quod videtur esse formalius in significato eius.

Quaestio 4

Utrum inter attributa divine essentie sit aliquis ordo rationum.
45

¶ Questio. iiii. QUarto queritur vtrum inter attributa diuine essentie sit aliquis ordo rationum. Et videtur quod non. Augustinus 19 de ciuitate capitulo 13. Ordo est parium dispariumque Arerum sua cuique loca tribuens dispositio: sed inter diuina attributa nullo modo est disparitas secundum rationem. omnes enim rationes eorum equalis sunt nobilitatis cum vnum sint in deo: ergo inter illa non est ordo secundum rationem.

46

¶ Item non est ibi ordo secundum ratio nem ex parte diuine essentie: nec ex parte intellectum: quia illud attributum quod vna vice intelligit primo: alia vice potest intelligere secundo. ergo nullo modo lectus cassa est et vana cui nihil respondet in re. sed certum est quod inter diuina tributa non est aliquis ordo rea lis cum sit vna res tantum: ergo intellectus intelligens ea secundum quendam ordinem cassus est et vanus. sed ordo ratio nis non videtur posse accipi nisi per comparationem ad intellectum. ergo inter diuina attributa nullus ordo rationis est.

47

Contra. Ut patet ex questione praecedenti in attributis est aliqua pluralitas secundum rationem: sed pluralitas in qua non est ordo est inordinata: cum ergo in diuinis nihil sit inordinatum: inter diuina attributa est aliquis ordo secundum rationem.

48

¶ Item prius est in deo secundum rationem intelligendi intelligere quam velle: ergo in ipso priora sunt secundum rationem intelligendi attributa respicientia intellectum quam respicientia volutatem.

49

Respondeo Cum impossibile sit esse ordinem sine aliqua pluralitate et inter diuina attributa non sit aliqua realis pluralitas secundum rem absolutam nec secundum rem raliuam vt patet ex quaestione precedenti: impossibile est quod inter diui¬ na attributa sit aliquis realis ordo: quia tamen inter diuina attributa est aliqua pluralitas in comparatione ad intellectum que est pluralitas rationis eo quod non consequitur ea nisi inquantum intellecta sunt: non est inconueniens ponere quod inter diuina attributa sit aliquis ordo secundum rationem intelligendi inquantum intellectus noster priorem conceptionem de vno facit quam de alio. Unde prius in nostra ratione intelligendi est diuinum esse quam aliquod attributum eius et intelligere quam velle: et attributa respicientia intellectum priusquam respicientia voluntatem: nec loquor hic de ordine qui tantum est ex parte voluntatis: quia tali ordine posset in nostra ratione intelligendi quamdoque vnum esse prius: quandoque posterius sicut placeret nobis: sed loquor de ordine qui est in conceptionibus nostri intellectus intelligentis diuina attributa secundum illum ordinem secundum quem magis sunt apta nata intelligi: et sic intelligendo diuinas perfectiones est talis ordo ex parte nostra. Prius enim secundum rationem intelligendi intelligimus diuinam esse quam aliquam eius perfectionem. Secundo suum intelligere. Tertio suum velle. Et inter suas perfectiones priores sunt in nostra ratione intelligendi: ille que respiciunt ipsum inquantum est essentia: quam ille que respiciunt ipsum inquantum est vita. Et inter primas prior est vnitas. secunda simplicitas. Communior est enim ratio vnitatis quam simplicitatis. omne enim simplex vnum est: sed non conuertitur generaliter loquendo de vno: quod ideo dico: quia vnum compositum non est pure et proprie vnum: quia si non sit diuisum: tamen est diuisibile. Unde dicit Augustinus libro de vera religio ne vltra medium. Omne corpus verum corpus est: sed falsa vnitas. Ratio summe simplicitatis et vnitatis sunt in diuina essentia ratio infinitatis. et ista tria ratio immutabilitatis et immutabilitas cum predictis sunt ratio eternitatis. Unde inferius per diuine essentie simplicitatem probabitur in diuina essentia esse infinitas: et per diuinam simplicitatem et infinitatem immutabilitas: et per immutabilitatem eternitas. Inter perfectiones etiam que conueniunt deo inquantum est vita: priores sunt ille in nostra ratione intelligendi: que respiciunt ipsum intelligere quam ille que respiciunt ipsum velle: et inter primas prior vnitas quam sapientia. Ideo enim deus scit se: quia per essentiam suam intellectui perfecte ostendit se talem qualis est ipse. sed essentia vniuscuiusque rei est eius veritas inquantum per ipsum res est ex parte sua talem ostendit se qualis est ipsa. Inter perfectiones que respiciunt diuinum velle. prima est bonitas. secunda misericordia. 3o iustitia: et illa ad quam omnes alie ordinantur est diuina beatitudo: que omnes diuinas perfectiones in sua ratione concludit. Que autem dicta sunt cum Augo concordant: qui. 15 de trinitate. c. 5. omnes diuinas perfectiones reducit ad eternitatem: sapientiam: beatitudinem. Ex dictis potest concludi quod istarum trium perfectionum: vnitas: veritas: bonitas. primo secundum rationem intelligendi est vnitas. 2t veritas 3o bonitas. et ideo de hoc non opetet facere quaestionem. Ad primum in oppositum dicendum quod illud verbum Augustini intelligitur de ordine qui est inter res diuersas. Potest etiam dici quod iste conceptiones quas ordinate facimus de diuinis attributis habent disparitatem inquantum vnam primo formamus et aliam 2o ipsa tamen attributa nullam in penitus disparitatem habent cum sint res vna.

50

¶ Ad 2m dicendum quod quamuis istis ordinatis conceptionibus: non respondeat aliquis ordo realis imperfectionibus diuine essentie: tamen ipse perfectiones talis sunt nature quod aptiores sunt secundum vnum ordinem intelligendi quam secundum alium.

51

¶ Ad 3m dicendum quod sicut illi pluralitatis secundum rationem qua dicuntur esse plura attributa: non respondet aliqua realis attributorum pluralitas: nec tamen est cassa: quia illi respon det plenitudo diuine perfectionis de qua ab intellectu usso ilinne linge vte eetrinnes loqtin e. in quaestione precedenti. Sic iste ordo conceptionum cassus non est: quia respondet natura diuinarum perfectionum per quam exigunt mags secundum vnum ordinem quam secundum alium apprehendi.

PrevBack to TopNext