Articulus 1

¶ Questio I. PRimo ergo quero vtrum essentia diuina genercinist vtuet quod no. quia pater generat: sed diuina essentia est pater: ergo diuina essentia generat.

¶ Item actus essentiales sicut creare et gubernare predicantur de persona. ergo a simili actus notionales sicut generare potest predicari de essentia.

¶ Item quicquid predicatur de aliquo potest supponere pro illo: sed essentia prae¬ dicatur de patre: ergo pro patre potest supponere: sicut ergo ista conceditur: deus genuit deum ratione suppositi: videtur quod ista similiter essentia generat concedi debeat ratione suppositi.

¶ Item de quocumque dicitur subiectum et propria passio. Unde de quocumque predicatur homo predicatur risibile: sed generare est proprietas patris: ergo cum sit hoc vera: diuina essentia est pater. hoc est etiam vera: diuina essentia generat.

¶ Item qui est pater est filii pater: sed essentia est pater: ergo essentia est pater filii: sed filius est genitus a patre: ergo essentia filium genuit.

¶ Item quamuis ista non recipiatur forma agit: sed suppositum per formam: tamen ista recipienda videtur forma vt in supposito agit: ergo et si ista non recipiatur simpliciter essentia generat: ista tamen vt videtur debet recipi essentia vt in supposito patris generat.

¶ Item de ratione patris est essentia et proprietas relatiua: sed totum suppositum patris generat: ergo saltem hoc scilicet proprie tas et essentia simul generant.

Contra extra de summa tri: et lie. ca. c. damnamus 6. cnos teu: eribieids aut: saco approbate concilio credimus et confitemur et ita quelibet trium personarum est illa res. v3t substantia essentia seu natura diuina que sola est vniuersorum principium preterquam etiam aliud inueniri non potest: et illa res non est generans nec genita neque procedens.

Respondeo quod diuina essentia non generat: et ratio huius est deserans diitinguit a genito: quia secundum Aug. primo de trinitate. c. primo nulla omnino res est que seipsam gignat vt sit: essentia autem non distinguitur neque a diuina essentia: quia a seipsa non: nec ab alia essentia diuina quia non sunt plures diuine essentie: nec a persona: quia persona predicatur de essentia: et econtra: et est essentia de ratione persone: restat ergo quod diuina essentia non generat. Unde et abbatem Ioachim contrarium asserentem: reprehendit sancta ecclesia: et libellum siue tractatum quem edidit contra magistrum Petrum lombardum in quo asserebat diuinam essentiam generare dannauit. vt habetur extra de sum. trini. et fi. ca. c. Damnamus.

Ad primum in oppostus cum dictr quod diuina essentia est pate se et4rum est: sed in processu fallacia est: quia mutatur modus predicadi. Cum enim dicitur essentia est pater est predicatio per idemptitatem: et cum diepater generat est predicatio ad similitudinem illius predicationis que est per inherentiam. et dico ad similitudinem: quia proprie loquendo in diuinis inherentia non est. mutatioaut in modo predicandi bene impedit illationem: si autem seruaretur vniformis modus predicandi teneret consequentia. hoc modo essentia est pater: pater est ille qui generat: ergo essentia est ille qui generat: et hoc est verum: quia essentia est pater qui generat. Uel potest dici quod per aliam rationem pater dicitur de essentia: quam sit illa per qua generare dicitur de patre: quia pater dicitur de essentia: quia est realiter idem cum ea: et generare dicitur de patre: quia habet diuinam naturam non ab alio: ideo in processu videtur esse defectus similis defectui qui est in fallacia accidentis.

¶ Ad 2m dicendum quod actus essentialis vt creare et gubernare dicuntur de persona ratione essentie: quia essentia est de ratione persone: non sic autem est persona de ratione essentie sicut de ratione hominis non est sortes: quamuis in diuinis propter summam simplicitatem: ipsa persona et essentia realiter idem sint. et ideo non valet iste processus: pater creat ergo essentia generat.

¶ Ad 3m cum dicitur quod quicquid predicatur de aliquo potest supponere pro illo etc. Dico quod verum est de predicato quod signt rem suam per modum concretionis ad illud subiectum sicut deus signt diuinam essentiam per modum concretionis ad diuinum suppositum. et ideo dcitur de supposito et supponit pro eo: essentia autem signat per modum abstractionis non per modum concretionis ad suppositum. Et ideo quamuis dicatur de supposito predicatione que est per idemptitatem: non tamen supponit pro eo. Unde in ratione suppositionis termini: non tatumodo respiciendum est ad rem signatam: sed ad modum si¬ gnificandi.

¶ Ad 4m dicitur quod de quocumque dicitur subiectum et propria passio etc. Dico quod verum est quando subiectum predcatur de aliquo per illam rationem per quam propria passio comuenit illi subiecto: aliter non opetet quod sit verum: verbi gratia esse speciem conuenit homini: quia tamen non conuenit ei ratione hio quod dicitur de sorte: ideo non opetet quod si homo dicatur de sorte: quod propter hoc species dicatur de sorte: homo enim dicitur de sorte inquantum dicunt idem secundum rem: quamuis sub ratione alia et alia: quia quod dicitur sortes modo signato dicit homo modo non signato: sed indeterminato: et ratione huius conuenit homini esse speciem: vt autem ostensum est in solutione argumenti primi per aliam rationem pater dicitur de essentia quam sit illa per quam generare dicitur de patre.

¶ Ad 5 dico quod eo modo quo ista vera est: essentia est pater: et ista potest concedi essentia est filii pater: quia cum dicitur essentia est pater sensus est: quod essentia est ille qui est pater: et sicut essentia est ille qui est pater: ita essentia est ille qui est filii pater: nec ex hoc licet inferre: quid essentia generet filium: quia in ista ipse actus attribuitur essentie vt emanans ab ea: in ista autem essentia est ille qui est pater suppositum proprietatis dicitur de essentia predicatione tamen que est per idemptitatem optime dicitur proprietas de essentia. hoc est enim vera essentia est generatio. sic enim dicendo non significatur generatio emanare ab essentia: sicut dicendo essentia generat.

¶ Ad 6m cum dicitur quod forma vt in supposito agit etc. Dico quod hoc argumentum peccat in materia et in forma: ista enim non debet recipi: fortitudo vt in homine frangit lapidem: sed homo per fortitudinem: actus enim non est forme vt agentis sed vt illius per quod suppositum agit: ita dico quod non debet concedi: diuina natura vt in patre generat: sed pater per diuinam naturam vt non habens eam abalio: peccat etiam argumentum in forma: quia si concederemus istam in creaturis potentia generatiua vel natura vt in supposito generat: non tamen debemus concedere istam in diuinis natura vt in supposito generat: quia in creaturis natura existens in supposito generantis distinguitur a natura geniti in diuinis aut non: diuina enim natura vt in patre: non est distincta a diuina natura vt in filio: quia eadem natura est: Fuerunt tamen aliqui qui dixerunt quod diuina essentia vt in patre distincta est a seipsa vt in filio: quia hoc non est ponere distinctionem circa essentiam: sed circa modum habedi eam. Unde etiam istam concedere volebant: essentia vt in patre generat: magis tamen placet mihi responsio prima: quia secundum modum eorum sequeretur quod essentia vt in patre generaret semetip sam vt in filio: quod non est mihi intelligibile: quia per generari accipit res esse simpliciter: non tantum esse in aliquo.

¶ Ad vltimum dico quod non plus potest concludere nisi quod pater generat: per essentia: et verum est quia pater generat per essentiam sub ratione qua natura quam habet pater non ab alio.

¶ Questio. II. queritur vtrum diuina essentia Ecundo aneret. Et videtur quodsic. quia secundum philosophum. 2. thop. mouentibus nobis mouentur ea que in nobis sunt: ergo a simili cum filius generetur generatur essentia cum sit in filio.

¶ Item secundum philosophum 5o phy. in adaliquid non est motus nec generatio simili ter: cum ergo secundum Boem libro primo de trinitate. c. vlti. non sit in diuinis nisi substantia et relatio: in diuinis terminatur generatioimmediate ad essentiam.

¶ Item auctor sex principiorum: loquens de substantiis secundis: dicit quod natura occulte operatur in hiis volens dicere quod in generatione prime substantie generatur secunda. qui enim generat sortem: generat hominem. cum ergo suppositu in diuinis se habeat ad similitudinem prime substantie essentia vero ad similitudinem secunde: videtur quod quia generatur suppositum generetur essentia in supposito.

¶ Item secundum philosophum primo de generatione. Genienatio simpliciter terminatur ad substantiam: sed in diuinis est generatio simpliciter et vere vt imfra declarabitur: ergo ibi vere generatur substantia: cum ergo idem sit in diuinis substantia et essentia: videtur quod essentia generetur.

Contra genitum de generante non predicatur: sed essentia predicatur de se et de qualibet persona: ergo nec a se nec ab aliqua persona generatur.

¶ Item extra de sum. trini. et fi. ca. c. Damnamus. dicitur quod substantia essentia seu natura diuina non est genita nec procedens.

Respondeo quod estentia diuina non genetatur.

¶ Ad inteltigetum autsvionis allquorum argumentorum notandum est quod in creaturis dicimus esse substantiam primam et se cundam: secundum philosophum in prediceti. vocantem sortem primam substantiam. et hominem secundam substantiam: in diuinis autem secundum aliqualem similitudinem quasi pro prima substantia est hypostasis et essentiasecunda. Sed quia in creaturis substantia secunda numeratur in primis substantiis non autem in diuinis: ideo in creaturis quamuis terminetur generatio ad primam substantiam primo terminatur tamen ad secundam substantiam ex consequenti: in diuinis autem ita generatur vpostasis: quod ipsa essentia non generatur nec primo nec ex consequenti: sicut bene ostendebat ratio adducta pro parte ista.

Ad primum in oppostum cum diciter quod mouentibus nobis etc. dicunt quidam quod non est simile quia quicquid est in nobis dependet ab esse nostro: essentia autem non dependet a filio: quia tota est in patre: quia tamen nomen dependentie non bene sonat in diuinis: ideo dicendum aliter ad argumentum sic: quod si essentia diuina numeretur in suppositis: tunc teneret illud simile. Sed modo non tenet: quia es sentia in suppositis non numeratur.

¶ Ad 2m dico quod generatio in diuinis non terminatur immediate ad relationem subratione qua relatio est: Sed sub ratione qua est persona in se sub sistens: vel sic: quod sicut compositum ex materia et forma generatur: et tamen materia non generatur: Sic aliqualiter a simili persona de cuius ratione est essentia et proprietas generatur: et tamen essentia non generatur.

¶ Tertium argumentum solutum est per hoc quod dictum est in corpore quaestionis: procedebat enim de sub stantia secunda que numeratur in primis.

¶ Ad 4m dico quod in diuinis terminatur generatio ad substantiam primam que est vpostasis: non ad essentiam quamuis per generationem communicetur.

¶ Questio. III. Tertio queritur vtrum filius generetur de substatium peutrislt videt quod non: quia hec praepositio de: cum sit transitiua importat aliquam disuersitatem: nulla autem est diuersitas nec realis distinctio inter filium et substantiam patris.

¶ Item hec prepositio de: aut accipitur materialiter: vt cum dicitur cultellus de ferro: aut originaliter vt radius de sole: aut ordinaliter vt de mane sit meridies. Sed nullo istorum modorum filius potest dici esse de substantia patris: ergo nullo modo.

¶ Item aut hoc dicitur propter originem aut propter consubstantialitatem: non propter originem quia filius non oritur a subsitantia patris: nec propter consubstantialitatem: quia pari ratione posset dici quod pater est de substantia filii: ergo nullo modo potest dici filium esse de substantia patris.

¶ Item Anselis in libro de process. spiritus sancti. c. primi nec natura permittit nec intellectus capit existentem de aliquo esse. secuet illum de quo existit: sed filius est substantia patris: ergo non est de substantia patris.

Contra Anelt monote quo c verbum summi spiritus tt eime ex ipnsus sonia essentia:

¶ Item Augustinus 15 de triniate. c. 19 filius charitatis eius nullus est alius quiam quid de substantia eius est genitus.

¶ Item Damas. libro primo c. 8 genera tio est de substantia generantis: sed filius vere generatur a patre. ergo vere de substantia patris generatur.

¶ Item pater producit filium: non de nihilo quia sic esset creatura: ergo de aliquo. non de aliquo alio quam de substantia sua: ergo vere generat filium de sua substantia.

Respondeo quod patergenuit filium de sua substantraner xuit: sic comunicado sibi: sed totam. Unde sequitur quod ita perfectum genuit filium sicut est pater cum eadem sit substantia patris et filii.

¶ Argumenta pro parte

Ad primum cila gtra conctonis peit conceditt vxa rtu et quod vec prepositio de cum sit transitiua importat aliquam diuersitatem etc. Dico quod non semper diuersitatem importat realem respectu casus cui immediate adiungitur: sed vel respectu illius vel alterius qui cum illo construitur: et oportet extendere nomen diuersitatis ad distinctionem. Dico ergo quod respectu substantie patris notat differentiam secundum rationem: quia substantia diuina et filius ratione differunt. inter autem patrem et filium notat realem distinctionem notionalem.

¶ Ad 2m dico quod hec praepositio de: non accipitur ibi materialiter: quia in diuinis non est materia: nec accipitur ibi ordinaliter loquendo de ordine in quo considerantur post et ante: quia in diuinis non est ante et post nec accipitur substantialiter tantum: sed dico quod accipitur substantialiter et originaliter simul. Unde cum dicitur filium esse de substantia patris notatur origo filii a patre et ipsum accepisse a patre eandem essentiam quam habet pater. Per hoc patet responsio ad 3m.

¶ Ad 4mdico quod Anselis in auctoritate preallegata loqutur secundum quod hec praepositio de: accipitur originaliter tantum: nolens dicere quod nec natura permittit nec intellectus capit quod ille qui oritur ab aliquo sit ille a quo oritur.

¶ Fuerunt autem aliqui qui aliter voluerunt exponere filium esse de substantia patris dicentes hoc debere intelligi accipiendo substantiam pro vpostasi que est in diuinis ad similitudinem substantiae prime in creaturis: et dixerunt quodsicut sol gignit sui similitudinem per multiplicationem: et tamen illa similitudo dicitur genita de sole et a sole: ita dicunt quod vpostasis patris multiplicando se: naturaliter perfectissime genuit vpostasim filii perfectissimam communicans tamen sibi totam essentiam suam. Dicunt enim quod non satis proprie dicitur fi lius esse de essentia cum totam essentiam accipiat.

¶ Sed hoc modum respondendi est expresse contra Anselis monolis. xi. c. sicut patet in sua auctoritate allegata in opponendo pro parte ista.

¶ Et preterea pari ratione spiritus sanctus esset a patre et filio per hoc quod persona patris et filii voluntarie multiplicassent se: et tunc sequeretur quod essent duo spiritus sancti: quod falsum est.

¶ Questio. IIII. QUarto queritur fne argumenti: citrum pate: sit ieit 6 2 sdest intelligatur esse a seipso: quia producitur a se falsum est: quia impossibile est aliquid seipsum producere. Unde Aug. primo de trinitate. c. primo nulla res est que seipsam gignat. si aut intelligatur esse a seipso: quia est non productus ab aliquo sic verum est: et sic debet intelligi cum dicitur pater esse a seipso.