Articulus 1

¶ Questio prima. PRimo ergo queritur vtrum parater genus intum de nicesitate. Et videtur quod non: quia Anselis 2 libro cur deus homo. cap. xX. dicit quod improprie dicitur necessitas: vbi nec coactio vlla est nec prohibitio. Sed pater non genuit filium nec coactione nec prohibitione: ergo non genuit filium de necessitate.

¶ Item necessitas opponitur libertati: quia libertas se habet ad opposita. Unde philosophus libro secundo peryar. dicit quod potestates rationales sunt ad opposita. Sed pater genuit filium summa libertate. ergo nullanecessitate.

¶ Item propter illud quod aliquis facit de necessitate non est laudabile. Sed deus debet multum laudari ex hoc quod filium genuit. ergo ipsum non genuit de necessitate.

¶ Item quod de necessitate agit subitentiacet actioni sue: Sed deus non subiacet actioni sue: quia hoc est contra nobilitatem agentis: ergo nihil agit de necessitate.

Contra Generationem filu impostibile est non esse. Sed tm peromils: et: pertar. vmpossibile non esse equiualet huic necesse esse ergo generationem filii necesse est est se.

¶ Item secundum Anselis cur deus homo. X. c. quodlibet inconueniens deo est impossibile. Sed inconueniens est deo non generare filium: cum gignere sit perfectionis: vt supra osten sum est: ergo deum non gignere filium impossibile est. ergo patrem filium gignere necesse est.

Respondeo secundum quod potest trahi ex verbis phlosophi. 5. metaus aliquiu est necessarium propter aliud: sicut illud quod est necessarium propter causam suam: et illud est necessarium quoquo modo. Alio modo dicitur necessarium per se et simpliciter quod impossibile est vt sit alio modo ita quod non sit hoc necessitas per causam aliam. Prima necessitas est triplex. scilicet necessitas indigentie qua indiget re aliqua ad consecutionem alicuius finis secundum quam dicimus quod homini necessarius est cibus ad vitam. Alia est necessitas coactionis seu violentie secundum quam dicimus quod lapidem iactatum sursum necesse est sursum moueri. Alia est necessitas immutabilitatis secundum quam dicimus quod necesse est solem lucere.

¶ Dico ergo quod accpiendo necessitatem immutabilitatis que est per se et non per causam aliam que est necessitas simpliciter: ita quod nullo modo potest aliter se habere: sic dico quod pater genuit filium de necessitate: non autem accipiendo necessitatem aliis modis et quia heretici accipiebant necessitatem pro necessitate indigentie vel coactionis: ideo dicunt sancti quod pater non genuit filium necessitate: illa autem necessitas secundum quam dicimus quod pater genuit filium de necessitate: nullo modo repugnat libertati sed variabilitati.

Eex praedictis potest patere responsio ad argumenta ad rire quio partenaia argumta prima procedut de necessitate coactionis vel prohibitionis: que necessitas non est in generatione filii.

¶ Argumenta vero ad partem aliam concludunt de necessitate immutabilitatis que est per se et non per causam aliam. Et sic verum est quod pater genuit filium de necessitate.

¶ Questio. II. Secundo queritur. Utrum pater genute nitum voluntate. Et videtur quod sic. quia generatio filii est bona: sed deus vult omne bonum: ergo voluntate generat filium.

¶ Item non genuit contra voluntatem: quia tunc esset miser: nec preter voluntatem: quia tunc actio eius non esset in sua potestate. ergo genuit voluntate.

¶ Item nobilior est communicatio voluntaria quam non voluntaria: sed communicatio qua pater communicat filio essentiam suam est nobilissima: ergo est voluntaria.

Contra Augulinat. .5. 5 eaiues. qene. et dugeis oputersteresens nec de necestitate genuit filium.

¶ Item Apostolus prime Corinthr. cap. primo: dicit quod Christus est dei sapientia. ergo si voluntate genuit filium: voluntas sapientiam precessit.

¶ Item duo sunt modi producendi: scilicet per modum nature et per modum voluntatis et sunt inter se distincti: ergo si pater produxit filium voluntate non produceret ipsum per modum nature: quod falsum est.

Respondeo quod patrem generare filium voluntate voc potest intelligi quadrupliciter: scilicet aut voluntate antecedente per quam placet opus fiendum antequam fiat: et sic planum est quod pater non genuit filium voluntate. Uel voluntate consequente per quam opus incipit placere postquam factum est: Et sic etiam planum est quod pater non genuit filium voluntate. Uel voluntate actum eliciente: et sic etiam pater non genuit filium voluntate: quia producere voluntate actum eliciente non est generare sed spirare: aut potest hoc intelligi de voluntate concomitante et approbante: Et sic dico quod pater genuit filium voluntate: Et hoc satis planum est. Pater enim per suam voluntatem illam generationem approbat: quia ipsam vult et amat: quia tamen ablatiuus magis proprie construitur in habitudine cause: ideo non est concedendum quod pater genuit filium voluntate sine determinatione et explanatione. Ex predictis patere potest responsio ad argumenta au vtranque partem.

¶ Argumenta enim ad primam partem procedunt de voluntate concomitante et approbante.

¶ Argumenta vero ad oppositum procedunt de voluntate antecedente vel comsequente: vel accedente vel actum eliciente.

¶ Questio. III. Tertio queritur Utrum pater genunt sitium naturam. Et idetur quod non: quia philosophi per inuestigationem potuerunt deuenire in cognitionem diuine nature. Sed natura cognita cognosci potest naturalis eius operatio: ergo per inuestigationem potuissent deuenire philosophi in cognitionem generationis filii: quod supra declaratum est esse falsum.

¶ Item quamuis in deo idem sint re voluntas et natura: tamen quia ratio ne differunt: non dicimus quod idem sit modus procedendi per modum nature et per modum voluntatis. ergo cum in diuinis ratione differat intellectus et natura: non est idem modus procedendi per modum nature et per modum intellectus. Sed si lius procedit per modum intellectus: quia vt verbum: ergo non procedit per modum nature.

¶ Item 2o physicorum dicitur quod natura est principium motus: sed generatio filii non est cum motu: ergo non est per modum nature.

Contra Damascenus libro primo capu. dicit quod creatio estur opus. olatalis cu allatio est opus nature.

¶ Item Magister huius distinctionis. cap. 2. dicit patrem genuisse filium natura.

Respondeo quod generatio fiu a pratre est per nodumna ture vomne est vitim queod pater ipsum filium generat per naturam. Sicut enim dicit Richardus. 6 de trinitate. cap. 16. generatio est productio existentis de existente secundum operationem nature: cum ergo vere pater genuerit filium vere genuit ipsum per naturam. et hoc patet per exemplum quod ponit Augustinus 6 de trinitate: cap. primo: vbi vult quod sicut ignis producit candorem: id est lucem: ita pater filium planum est autem quod produ¬ ctio lucis ab igne sit per natnram: in quo dat intelligere quod pater generat filium per naturam.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod philosophi perraiis nes naturales potuerunt deuenire in cognitionem diuine nature etc. Dico quod verum est in generali: et obscure et mediate. non in speciali et clare etiam immediate. Sed non oportet quod si aliqua natura sic sit cognita: quod propter hoc cognoscatur eius secretissima operatio. Unde non cognouerunt naturalem dei operationem: que est in generando naturaliter filium: quamuis cognouerint quod ipse deus naturaliter cognoscit et amat seipsum.

¶ Ad secundum cum dicitur: quod in diuinis intellectus et natura ratione differunt etc. Dico quod verum est: et inquantum filius procedit per modum nature est filius: inquantum vero per modum intellectus est verbum: et sicut intellectus et natura idem sunt re et differunt ratione: sic filius et verbum. Sub alia enim ratione dicitur verbum et filius: quamuis sit eadem persona: ratio autem quare modus procedendi per modum voluntatis realiter distinctus est a modo procedendi per modum nature: loquendo de re notionali: cum tamen natura et voluntas non differant nisi ratione: hoc patebit inferius: cum queretur vtrum spiritus sanctus distinguere tur a filio si non procederet ab eo: Et ibi plenius patebit solutio huius argumenti.

¶ Ad tertium cum dicitur quod natura est principium motus in eo in quo est etc. Dico quod loquitur de natura creata in rebus mobilibus: et sic nihil ad propositum. Deus enim mobilis non est: Sed sicut dicit Boetius libro. 3. de consolatione: quasi in medio. Deus stabilisque manens dat cuncta moueri.

¶ Questio. IIII. QUarto queritur. Utrum pater de ente nes tetu u srationem exemplaritatis. Et videtur quod sic. Senecaad Lucillum Epistola. 6ao parum ante medium dicit quod vdea est eorum que naturaliter siunt: exemplar eternum: Sed filius est a patre naturaliter: ergo habet in patre exemplar eternum: ergo pater genuit filium aspiciendo ad exemplar.

¶ Item quod procedit secundum rationem artis et sapienties producitur ad ex emplar. Sed secundum Augustinum 6 de trinitate: cap. x. Filius est ars plena omnium rationum viuentium: et est sapientia genita. Cum ergo procedat vt videtur secundum ratio nem artis: videtur quod pater ipsum produxit aspiciendo ad exemplar.

¶ Item filius procedit a patre vt intelligentia a memoria: secundum quod patet per assignationem imaginis supra positam. Sed memoria habet in se speciem per quam parit actum intelligentie: ergo pater habet in se exemplar secundum quod produxit filium.

¶ Item pater cognoscendo se produxit filium: ita quod prius secundum rationem intelligendi est cognitio patris quam productio filii: ergo videtur quod pater produxit filium aspiciendo ad seipsum tanquam ad quoddam exemplar filii. Cotra Aduquunse. 5et qqurs oigaic 5 ra. ii. ter pro im stu: cum arcra vecundum rationem nature exemplaris: filius secundum rationem nature: ergo similiter ab increato artifice aliter procedit creatura aliter sfilius: quia creatura ad exemplar: filius non.

¶ Item qui est in alio per essentiam: non est in eo per exemplar: sed silius est in patre per essentiam: quia eadem est essentia patris et filii: ergo filius non est in patre per exemplar.

Respondeo Aliquid procedere abalio serimrationem: exest plaritatis dupliciter potest intelligi: Uel ita quod procedat sicut exemplatum. Uel tanquam ratio exemplandi alia.

¶ Primo modo procedit creatura a deo secundum rationem exemplaritatis: quia deus produxit creaturam secundum exemplar suum: quod habet in mente diuina.

¶ Secundo modo procedit filius per modum exemplaritatis: quia ipse filius procedit a patre per modum exemplandi: Et potest aliquo modo poni tale exemplum: esto quod aliquis artifex conciperet naturaliter aliquod exemplar in mente sua non habendo aspectum in concipiendo ad aliquod exemplar illius conceptionis directiuum: et post hoc secundum illud exemplar aliquod opus produceret: Diceremus quod illud exemplar processisset ab illo artifice non vt exemplatum: sed tanquam ratio exemplandi: opus autem productum ad hoc exemplarproduceretur ab illo artifice tanquam exemplatum.

Ad primum in oppositum cum dicitur: quod vdem est eo m que generaliter nunt. exeplar eternum etc. Dico quod Sene. loquitur ibi de hiis que naturaliter fiunt a creatura: Uolens dicere quod naturales operationes creaturarum habent in deo eternum exemplar.

¶ Ad secundum cum dicitur: quod filius procedit secundum rationem artis et sapientie etc. Dico quod filius procedit tanquam sapientia genita et ars non vt exemplatus secundum aliquam artem et sapientiam.

¶ Ad tertium cum dicitur: quod filius procedit a patre tanquam actus intelligentie a memoria etc. Dico quod verum est aliquo modo. Sed hoc debet intelligi respectu obiecti: cuius cognitio est nobis in nata: quia respectu talis obiecti memoria naturaliter parit actum intelligentie: et sic proprie loquendo non parit ipsum per imperium voluntatis aspiciendo ad exemplar.

¶ Ad quartum cum dicitur: quod pater intelligendo se genuit filium etc. Dico quod verum est: et quod filius etiam est ex pressissime similis patri: nec tamen ex istis sequitur quod pater filium produxit ad exemplar: quia illud quod ad exemplar producitur ita distinctum est ab exemplari: quod ratio similitudinis in exemplari et exemplato vna numero non est: quanuis autem filius distinguatur a patre: tamen ratio similitudinis in eis vna numero est: quia ratione essentie similes sunt: que vna numero est in patre et filio.

¶ Preterea in productione illius quod producitur ad exemplar voluntas est imperans vel eliciens productionem: et aspectus ad exemplar est vt dirigens in illa productione: filius vero et si producatur voluntate approbante et concomitante: non tamen voluntate principiante productionem: sed principaliter per naturam.

¶ Item et si pater in gignendo filium intueatur se: non tamen ad hoc est iste intuitus vt ipsum natura regularetur in filii genera tione: quamuis pater intelligendo se filium producat per modum nature.

¶ Argumenta que fuerunt ad partem aliam concludebant quod filius non procedit a patre secundum rationem exemplaritatis tanquam exemplatus. Et hoc est verum.