Articulus 1

¶ Questio prima. PRimo ergo ostendo quod potentia generandi in diuinis dicit au aliquid tantum: quia vt patet ex 2o de anima: potentie innotescunt per actus: Sed actus generandi non signat nisi ad aliquid: ergo et similiter potentia generandi.

¶ Item proprius actus egreditur a supposito per propriam formam. Sed generare est proprius actus ipsius patris egrediens a patre per potentiam generandi: ergo potentia generandi est propria patri. Sed quod est proprium patri non signt nisi ad aliquid: ergo potentia generandi non signat nisi adaliquid.

¶ Item abstractis per intellectum relationibus in diuinis adhuc remanent attributa essentialia. Sed non remanet potentia generandi: ergo potentia generandi non dicit aliquid essentiale: restat ergo quod solum dicit ad aliquid.

¶ Item potentia generandi non videtur dicere nisi secunditatem ad actum generandi. Sed illa secunditas dicit ad aliquid: quia dicit aliquid proprium patri: ergo potentia generandi non dicit nisi adaliqud.

Contra ostendo quod significet tantummodo quid: quia sicut dicit Isaac in distinctionibus: in creaturis natura est vis insita rebus ex similibus similia procreans: ergo videtur similiter quod in diuinis natura sit illud quo generans generat. Sed natura in diuinis non signt nisi quid: ergo potentia generandi non signat nisi quid.

¶ Item in diuinis voluntas non signat nisi quid: ergo similiter et potentia non signat nisi quid.

¶ Item ad hoc est auctoritas Mgisti in littera.

¶ Item intimior est deo actus gen randi quam creandi: sed deus creat per potentiam que dicit quid. ergo similiter generat per potentiam que dicit quid.

Respondeo quod potentia generandi in diuinis dicit quid et ad aliquid simul: Sed formalis videretur dicere adaliquid. et hoc patet sic. illud enim quo pater potest generare est potentia generatiua. Sed illud quo pater potest generare est natura diuina cum modo habendi eam non ab alio. Natura autem diuinadicit quid: modus autem habendi eam non ab alio dicit adaliquid. Et ideo dico quod potentia generandi simul dicit quid et adaliquid: et quia ille modus habendi diuinam naturam formalius vt ita loquar videtur esse in ratione potentie quam ipsa natura: ideo quamuis potentia generandi simul dicat quid et adaliquid: tamen formalius adaliquid quam quid. Huic autem congruit aliqualiter quod videmus in creaturis: quod potentia generandi in creatura aliquam formam dicit: et ita aliquid absolutum cum quadam aptitudine et respectu ad actum: et ita in ratione potentie generatiue in creatu ta includitur quid et adaliquid. hoc est quid absolutum et respectus.

Respondendum est ergo ad argumenta ad vtramque partem. Et primo ad illa que probant quod non significat nisi ad aliquid.

¶ Dicendum ergo ad principium quod ad hoc quod actus generandi sit adaliquid sufficit quod potentia generandi formalius vt ita loquar dicat adaliquid: quia ipsa natura diuina per modum habendi eam non abalio determinatur ad actum personalem et proprium.

¶ Ad 2m cum dicitur quod proprius actus egreditur a supposito per propriam formam etc. Dicc quod et si natura diuina non sit propria patri: tamen ipsa vt considerata sub tali modo habendi eam qui est habere eam non ab alio patri est propria: quia et si eadem natura diuina in numero sit in tribus personis: tamen in nulla alia persona a persona patris: est cum modo habendi eam non ab alio: quia ergo potentia generatiua signt diuinam naturam cum modo habendi eam non ab alio: ideo dici potest quod potentia generandi est patri propostia.

¶ Ad 3m dicendum quod non plus concludit nisi quod pos generandi non dicit quid ab solutum tantum: et hoc verum est: sed dicit quid et adaliquid. vnde abstractis omnibus proprietatibus per intellectum remaneret quo ad illud quod dicit quid: non quo ad illud quod dicit adaliquid. et ideo verum est quod si abstraherentur per intellectum relationes vel essentia a relationibus: quia non remaneret in ratione intellectus sic abstrahentis potentia generandi.

¶ Ad 4m dico quod pom generandi bene dicit fecunditatem ad actum generandi: sed cum hoc etiam dicit diuinam naturam quamuis ipsa fecunditas formalius sit vt ita loquar in significato potentie generatiue.

Contra respondendum est ad argumenta alia que probabant quod dicit tamen quid. Ad primum cum dicitur quod in creaturis nam est vis insita rebus etc. Dico quod pomo generandi in creatur non nominat tantummodo naturam generantis: sed cum hoc naturalem aptitudine et respectum ad talem actu.

¶ Ad 2m cum dicitur quod volutas non dicit nisi quid etc. Dico quod ita pomodo que est comnis tribus non dicit nisi quid: realiter loquendo: sed non sequitur poms cominis tribus non dicit nisi quid. ergo posmo generandi non dicit nisi quid.

¶ Potest est solui aliter ad argumentum: quia sic natura diuina cum modo habendi eam non ab alio est posper quam generatur filius: ita voluntas diuina cum modo habendi eam non abalio per spirationem est posuo per quam spiratur sptus sanctus.

¶ Ad 3m quod arguebatur par auctoritatem Mgistri: dici potest ipsum sensisse quod posmso generandi dicit quid: sed non tantum: quia cum hoc dicit adaliquid. Unde dicit in littera. si aut dicas patrem posse habere aliam proprietatem siue notionem qua genitor est: et filium aliam qua genitus est verus est intellectus. Sed notio quae patr genitor est: est de ratione pomr generandi. ergo vult quod aliquid relatiuum est de ratione potur generandi.

¶ Ad 4 um dicitur quod intimior est deo actus generandi quam creandi etc. Dico quod si accipiatur actus creandi pro actione dei interiori. Sic eque est intima deo actio creandi sicut actio generandi: quia sic actus creandi est deus ipse: et tamen illa actio rationem creationis non habet nisi inquantum connotat emanationem creature a deo: nec propter hoc opertet quod si potentia non dicatur in creante aliquam relationem realem quod propter hoc de ratione potentie generandi non sit aliqua relatio rea lis: quia dei ad creaturam nulla realis relatio potest esse: Sed persone ad personam est realis relatio cum per relationes diuine persone inter se distincte sint.

¶ Questio. II. Secundo queritur vtrum potentia generandi sit in filio ad posse generare. Et videtur quod sic: quia secundum philosophum. 4. metpe. tunc vnumquodque perfectum est cum potest generare sibi simile: Sed filius est perfectissimus ergo potest generare sibi similem.

¶ Item filius est expressissima imago patris: ergo in omnibus debet assimilari patri que non repugnant distinctioni sui ipsius a patre: Sed ipsum generare alium filium non repugnat distinctioni qua distinctus est a patre suo. ergo videtur quod possit aliu filium generare.

¶ Item ego video: quod cum sol mltiplicat sui similitudinem: ipsa similitudo solis gignit aliam. ergo similiter cum filius sit similitudo patris a patre genita: videtur quod gignat alium filium tanquam sui similitudinem.

¶ Item pater spirat et generat: ergo videtur quod sicut dedit filio potentiam spirandi quod etiam sibi dederit potentiam generandi.

Contra In diuinis omnis potentia semper est in actu suo: quia deus actus purus. Sed filius non generat: quia non sunt in diuinis nisi tres persone: ergo filius generare non potest

¶ Item si filius posset generare pariratione et genitus de eo posset generare: et sic deinceps sine fine. ergo in diuinis possent esse infinite persone: quod falsum est.

Respondeo quod in filio non est persona generandi ad posse generare. Et huius probatio haberi potest expresse per illud quod dictum est in illa questione vtrum in deo sint tres persone tantum. ibi enim probatum est quod in diuinis non potest esse nisi vnus actus generandi. ex quo sequitur quod si filius posset generare non posset generare nisi eodem actu quo genitus est: et ita posset generare seipsum quod absurdum est filius ergo generare non potest

¶ P in precedenti quaestione dictu est: quod potentia generandi est natura diuina cum modo habendi eam non ab alio: quamuis autem in patre et filio et spiritu sancto sit eadem natura diuina in numero: tamen solus pater habet eam non ab alio: ex quo sequitur quod potentia generatiua non est in filio neque in spiritu sancto.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod tunc vnumquodque perfectum est cum potest generare sibi simile etc. Dico quod illa propositio aut non debet in telligi cum precisione cum videamus multas creaturas perfectas que sibi similes generare non possunt: aut debet intelligi in solis generabilibus et corruptibilibus.

¶ Ad 2m cum dicitur quod filium posse generare alium filium non repugnaret distinctioni qua distinctus est a patre suo etc. Dico quod falsum est: quia cum potentia generandi sit natura diuina vt non habita ab alio. Si filius haberet potentiam generandi: sequitur quod haberet naturam diuinam non ab alio: et ita quod non esset distinctus a patre et quod non esset filius.

¶ Ad 3m cum dicitur quod similitudo genita a sole gignit aliam sibi similem etc. Dico quod quamuis hoc verum sit non tamen exhoc sequitur quod filius dei alium filium gignere possit: quia generatio in diuinis non est per naturam perfectionis tantum: Sed per naturam perfectionis cum modo habendi eam non ab alio: et ideo quamuis filius sit eque perfectus sicut pater: quia tamen istam petfectionem habet a patre. ideo quamuis pater genuerit filium perfecte similem sibi: ille tamen filius alium filium generare non potest: et ipsum hoc non posse non impossibile: sed pome est.

¶ Ad 4m cum dicitur quod sicut pater dedit filio potentiam spirandi ita dedit sibi potentiam generandi. Dico quod non sequitur quia potentia spirandi est voluntas diuina vt non habita per spiratione: et quia filius habet eam non per spirationem: ideo in filio est potentia spiratiua sicut in patre: potentia autem generandi est natura diuina vt non habita ab alio: et quia filius habet eam a patre: ideo sibi repugnat habere potentiam generatiuam.

¶ Questio. III. Tertio queritur vtrum in filio sit potentia qua potuit generari. Et videtur quod sic: quia nullus potest facere quod non est possibile fieri. ergo a simili videtur quod pater non potuisset generare filium nisi filius potuisset generari: Sed in illo qui potest generare: est potentia qua generare potest: ergo in illo qui potest generari est pomo qua generari potest: in filio ergo est aliqua posmo qua potuit generari.

Contra Sicut potentia qua aliquis potest generare est potentia actiua: ita videtur quod potentia qua aliquis potest generari sit potentia passiua. Sed in filio non est aliqua potentia passiua: cum sit tante actualitatis sicut est pater: ergo in filio non est aliqua potentia qua potuit generari.

¶ Item secundum rationem intelligendi prius est potentia qua aliquis potest generari: quam ipse generetur: et prius secundum rationem intelligendi est ipsum generari: quam ipsum esse: ergo potentia qua filius potuit generari non est in filio: cum prius sit secundum rationem intelligendi quam filius habuit esse.

Respondeo quod in filio est aliqua potentia qua potuit generari et hoc sine preiudicio declaro sic: quamuis in re que sit de nihilo non sit aliqua po¬ tentia qua potuit fieri eo quod talem rem possibile fuit fieri solum per potentiam creantis: tamen in re que sit de aliquo est aliqua potentia qua fieri potuit alia a potentia facientis. Unde cum ex aere generatur ignis: dicimus quod in illo de quo potuit ignis fieri est aliqua potentia qua ignis potuit generari.

¶ Dicimus quod in igne iam genito est aliquo modo aliqua potentia qua potuit generari. Sicut autem e supra ostensum est filius non est genitus de nihilo: sed de aliquo: non de materia: quia materia in diuinis non est: sed de substantia patris: ergo videtur quod ipsa diuina substantia sub ratione qua communicabilis per generationem est potentia qua filius potuit generari: cum ergo diuina substantia sit in filio: videtur quod in filio sit substantia qua potuit generari. Et ita patet quod potentia qua filius potuit generari non differt a potentia qua pater potuit generare in aliquo absoluto: nec etiam tantum distinguitur a potentia generantis quantum distinguitur genitus a genitore: quia potentia generantis dicit naturam diuinam cum primitate: que notatur vel includitur in modo habendi eam non ab alio: potentia autem qua filius potuit genera ri non nominat ipsam diuinam essentiam cum filiatione: quia prius fuit secundum rationem intelligendi quam ipsa filiatio. Sed vt dictum est nominat diuinam essentiam sub ratione qua communicabi lis per generationem. per hoc potest patere responsio ad argumenta. Primum argumentum non plus concludit nisi quod in filio est potentia qua potuit generari: Unde gratia conclusionis posset concedi quamuis in modo procedendi possit esse defectus.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod in filio non est aliqua potentia passiua etc. Dico quod verum est proprie accipiendo potentiam passiuam: sic enim dicit quemdam recessum ab actualitate summa. vnde diuina essentia quantum de ipsa filius potuit generari aliquam realem passibilitatem non importat: quia ex summa eius actualita te est quod de ipsa tota potuit filius generari. vnde sic non habet rationem potentie passiue nisi quantum ad modum significandi.

¶ Ad 2m cum dicitur quod prius secundum rationem intelligendi est potentia qua aliquis potuit generari quam ipse generetur etc. Dico quod verum est: tamen ex hoc non sequitur quin potentia qua filius potuit generari sit in filio: Sed bene sequitur quod illa potentia non potuit generari vt praeexistente in se secundum rationem intelligendi: sed vt secundum rationem intelligendi praeexistente in alio scilicet in patre: quia filium habere illam potentiam praesupponit secundum rationem intelligendi ipsum ee: et ipsum esse praesupponit ipsum generari: cum non hebeat esse nisi per generationem et ipsum generari praesupponit ipsum potuisse generari: et cum loquor hic de praeexistere et pesupponere: non intelligo aliquam prioritatem nisi secundum rationem intelligendi.

¶ Questio. IIII. QUarto queritur vtrum posse generare et posse creare sit vnum posse. Et videtur quod non: quia diuersi actus sunt generare et creare: ergo et diuersum posse est posse generare et posse creare.

¶ Item posse creare est in omnibus personis: non autem posse generare: ergo non est idem posse.

¶ Item idem non est maius seipso: sed maius est posse generare diuinam personam quam posse producem creaturam: ergo non est idem posse: posse generare et posse creare.

Contra In deo nulla videtur esse personarum diuersitas: quia summe simplicitati: hoc videtur derogare: ergo oportet quod posse generare et posse creare sit vnum posse.

Respondeo quod posse creare dicit diuinam substantiam cum quodam respectu rationis ad creaturam vt voluntarie creabilis est non vt creata: et ita posse creare conotat ipsum creabile: posse autem generare dicit diuinam substantiam cum modo haben di eam non ab alio: et sic importat respectum ad ipsam personam sub ratione qua generabilis est. Unde quamuis persona filii dei semper sit genita: tamen posse generare in patre non importat respectum ad filium sub ratione qua genitus: sed sub ratione qua generabilis: sed genitor in portat respectum ad filium sub ratione qua genitus est: et ita sicut posse creatrconotat creabile: ita secundum aliqualem similitudinem posse generatur connotat generabile: quantum ergo ad illud absolutum quod signt posse creare et posse generare realiter idem sunt et sola ratione differunt: quantum ad respectus quos important magis differunt: quia vt dictum est posse creare importat respectum rationis ad creabile non respectum realem: quia dei ad creaturam nulla potest esse realis relatio. Sed posse generare importat aliquem modum se habendi ad generabile. realis autem modus se habendi et respectus rationis differunt plusquam ratione. quantum autem ad connotata posse generare et posse creare maxime differunt: cum ex vna parte connotetur creatura vt creabilis: ex alia parte connotetur persona vt generabilis: et ideo quamuis ista predicatio recipiatur potentia generandi est illud quod absolute dicit in deo potentia creandi: quia in diuinis absolutum predicatur de relatiuo: tamen sine preiudicionon mihi videtur quod ista debeat recipi tanquam vera virtute sermonis: posse generare est posse creare propter differentiam respectuum quos important et propter connotata. Per hoc patet quommodo possit responderi ad argumenta: cum enim primo et quod diuersi actus sunt generare et creare etc. Dico quod si creare accipiatur pro ipsa emanatione creature vt a deo est: et non pro ipsa actione interiori que est deus. Sic planum est quod realiter differunt creatio et generatio. Sed ex hoc concludi non potest nisi quod posse generare et creare ratione differunt. Et secundum quosdam respectus: quia posse creare vt dictum est dicit quendam respectum rationis ad creabile: et posse generare dicit quanda realem habitudinem ad generabile

¶ Ad 2m dicitur quod posse creare est in omnibus personis: non aut posse generare etc. Dico quod verum est. Sed ex hoc concludi non potest quod secundum aliquid absolutum differunt. Uidemus enim quod paternitas est in solo patre et diuina substantia est in tribus personis: eadem numero: et tamen paternitas comparata ad substantiam: idem est realiter cum ipsa substantia propter summam simplicitatem que in deo est.

¶ Ad 3m cum dicitur quod maius est posse generare quam creare etc. Dico quod ratione ipsius potentie non est maius: Sed equale sicut persona non est maior quam essentia nec econuerso: tamen ratione connotati verum est: maius enim est persona quam creatura.

Argumentum ad oppositum non concludit nisi posse creare et posse generare differant secundum connotata: et etiam secundum respectus: quia posse generare dicit realem habitudinem ad generabile: posse aut creare dicit respectum rationis ad creabile. Sed bene concludit quod id quod est posse creare et ipsum posse generare in aliqua re absoluta non differunt: nec tanquam importantia duos respectus reales ex opposito distinctos: quamuis aliqualiter differant per importare respectum realem et non importare.