Articulus 1

¶ Questio I. PRimo ergo ostendo quod in deo non sit veritas: quia veritas consistit in quadam conformitate ipsius rei ad suum exempiar: sed in deo non est aliqua conformitas ad exemplar: quia exemplar non habet. ergo in deo non est veritas.

¶ Item secundum quod dicit philosophus 6 metaphy. bonum et malum sunt in rebus. verum et falsum in anima. ergo videtur velle philosophus: quod veritas non est in re: sed tantummodo in apprehensione. ergo quamuis deus intelligat veritatem: videtur tamen quod veritas non sit realiter in sua essentia.

¶ Item secundum philosophum libro primo peryar. circa compositionem et diuisionem est falsitas et veritas: sed in deo nec est composiio neque diuisio nec realis nec quantum ad intellectum: quia non componit nec diuidit: ergo in deo non est veritas.

¶ Item Augustinus de veri reli.o parum vltra medium veritas est similitudo principii: sed diuina essentia nullum habet principium. ergo in diuina essentia non est veritas.

Contra Ioan. 14. dicit saluator. ego sum via veri. etc. Item Auicenna. 8. metaphysicae capitulo 3. quicquid est necesse esse est veritas. veritas enim cuiuscumque rei est proprie tas sui esse quod stabilitum est ei. ergo nihil est dignius esse veritatem quam necesse esse: sed necesse esse vocat deum.

Respondeo quod in deo est veritas. ratio huius est. veritas est in intellectu: ex hoc quod intelligit ipsum intelligibile: secundum quod est: ita vt apprehensio intellectus vel intellectus apprehendendo. conformetur intelligibili et inde estquod aliqui dicunt quod veritas est adequatio¬ rei et intellectus. diuinus autem intellectus intelligit essen ¬ tiam suam sicut est: et intelligendo eam intelligit omnia alia quantum intelligibilia sunt: quia etiam deus per essentiam suam quantum est ex parte sua ostendit id quod est: et etiam per eam conformis est suo intellectui quam per se respicit et qui ex sui natura immutabiliter verus est: et sub hac duplici ratione est veritas in essentia rei. vt declarabit in quaestione sequenti. ideo concedendum quod non tantum est veritas in intellectu diuino: sed etiam in diuina essentia: que veritates quamuis sint idem secundum rem. aliqualiter tantum differunt secundum rationem: quia veritas essentie primo modo dicta prior est secundum rationem intelligendi: quam veritas intellectus: sed veritas essentie secundo modo dicta praesupponit secundum rationem intelligendi veritatem intellectus: et sic patet quod non est circulatio in assignationem veritatis.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod veritas consistit in quadam conformitate ipsius rei ad suum exemplar etc. Dico quod hoc non habet veritatem: nisi de veritate creata.

¶ Ad 2m cum dicitur quod veritas non est in re: sed in apprehensione etc. Dico quod ille non fuit intellect phlosophi. non enim intendebat negare veritatem esse in rebus cum dicat. 2o metaphy. quod sicut se habet vnumquodque vt sit ita ad veritatem. vnde verbum suum sumptum de. 6o metaphysi. intelligendum est de veritate que est in ente diminuto quod est ens constitutum ab intellectu: sed quod dicit Commentator ibidem. cum enim tale ens sit in anima nec possit esse in re extra veritas eius non potest esse in re extra: sed in anima tantum.

¶ Ad 3m cum dicitur per philosophum. libro peryar. quod circa compositionem et diuisionem est veritas et falsitas etc. Dico quod philosophus ibi loquebatur de veritate complexa cuiusmodi veritas in deo non est. quamuis diuinus intellectus talem veritatem intelligat actu intelligendi incomplexo.

¶ Ad 4m cum dicitur quod veritas est similitudo principii etc. Dico quod ibi loqui tur de principio personaliter dicto et per veritatem intelligit personam filii cui veritas increata appropriatur: t quia ratione modi procedendi cum procedatur per modum nature similis est suo principio a quo est. hoc est patri.

¶ Questio. II. Secundo queritur vtrum in solo deo sit veritas: et videtur quod sic Auicen. primo metaphy. ca. 8. quicquid est preter necesse esse quod est vnum falsum est in se. ergo cum necesse esse vocet deum: videtur quod in omni alio a deo sit falsitas: et ita veritas est in solo deo.

¶ Item veritas et vanitas opponuntur: sed in omni creatura est vanitas: quia secundum apostolbet ad ro. ca. 8. vanitati creatura subiecta est. et Ecces. 3 cuncta subiacent vanitati. ergo in nulla creatura est veritas. ergo veritas in solo deo est.

¶ Item nihil est verum per essentiam nisi deus. Dicit enim Augustinus lib. 83. quaestionum. q. 1. quod aliud est anima: aliud est veritas: in quo dat intelligere quod nulla creatura est vera per essentiam suam. sed si res esset vera veritate creata aliud a deo per essentiam esset verum scilicet ipsa veritas creata. ergo nulla res est vera veritate creata. et si sic in solo deo est veritas.

¶ Item Ansel. libro de veritate versus finem dicit. quod vna est in omnibus veritas: sed hoc non posset esse verum si creature essent vere veritate creata: quia tunc quot essent creature tot essent veritates. ergo non est aliqua creata veritas. restat ergo quod in solo deo sit veritas.

¶ Item Diony. de diui. no. ca. 5. nihil est ens cumius non sit essentia et subiectum ipsum per se esse. ergo per se esse quod est diuinum esse est essentia et subiectum omnis entis. ergo a simili veritas ipsius dei est veritas omnis veri. non est ergo veritas nisi in deo.

¶ Item si creatura esset vera veritate creata. esset etiam falsa fasitate creata: sed omne creatum a creatore est. ergo creaturam esse falsam a creatore esset quod non videtur concedendum.

¶ Item quicquid odiri potest: falsum est: quia videtur quod verum odiri non possit: secundum enim Aug. x. confess. prope¬ medium: quicumque aliquid amat sic auiat ut velit illud esse veritatem. Sed quelibet creatura potest odiri ab aliquo. ergo in qualibet creatura est falsitas: cum ergo veritas non sit simul cum falsitate: eo quod contrariantur. videtur quod non sit veritas nisi in deo.

Contra secundum philosophum 2o metaphy. Unumquodque sicut se habet vt sit: ita ad veritatem. Ubicumque ergo est entitas: ibi est veritas: sed entitas non est in solo deo: quia est ponere entitatem creatam. ergo veritas non est in solo deo.

¶ Item ita commune est verum sicut bonum: sed bonitas non est solius dei proprietas: quia de operibus dei Dicitur Gensem primo quod erant valde bona. ergo veritas non est solius dei proprietas.

¶ Item Augustinus primo libro soliloquiorum versus finem dicit: quod si falsa est arbor: non est arbor: si arbor est: vt vera sit necesse est: sed non esset ita nisi entitas rei esset eis veritas: cum ergo in qualibet re sit entitas: in qualibet reest veritas: non est ergo solius dei proprietas.

Respondeo primo declarandum est: quod in intellectu creato est veritas rei communis.

¶ Secundo quo in recreata est veritas.

¶ Tertio quod veritas intellectus creatinon est summa neque pura.

¶ Quarto quod veritas creata que est in re: non est summa: neque pura.

¶ Quinto quod veritas que est in diuino intellectu in diuina essentia est summa et pura.

¶ Sexto ex his concludes quod veritas aliquo modo est solius dei proprietas: et aliquo modo non. Primum articulum declaro sic: in omni re que non est res rationis est veritas rei. vt in sequenti articulo patebit: sed intellectus et actus eius sunt res: et non sunt res rationis: quia res rationis est ens diuinitus constitutum per actionem intellectus creati secundum Commentatorem super. 6o metaphy. ergo in intellectu et in actu eius est veritas rei: quia intellectus creatus intelligendo rem quam per rei essentiam non intelligit: format apud se conceptum de illa re: in quo comfiderat quid est res: qui conceptus est ens diminutum: et res rationis cum per actum rationis constitutum sit: est in intellectu veritas rationis: sed ille conceptus verus est: quia illius conceptus creata veritas super ipsum non addit: nisi conformi tatem ad rem in representando intellectui eam sicut est. Unde Augustinus libro de vera religustini longe vltra medium dicit. quod veritas est que ostendit id quod est.

Secundum articulum declaro sic: veritas est in essentia rei dupliciter. Uno modo inquantum per eam res: quatum est ex parte sua: ostendit id quod ipsa est: etiam si nullus intellectus hoc apprehenderet: et sic veritas est ratio per quam ens est obiectu intellectus: nisi enim res nata esset quantum est ex parte sua ostendere: id quod ipsa est: non posset intelligi: et tamen illa ratio non est primo intellecta: sed ens absolute est primum intellectum. Alio modo est veritas in essentia rei scilicet inquantum per eam est conformis intellectui ex sui natura. immutabiliter vero: et quam per se respicit. Unde quia res naturales non respiciunt nostrum intellectum: nisi per accidens non attenditur in eis veritas ex sui conformitate ad nostrum intellectum: quia etiam intellectus artificis creati: non est immutabiliter verus ex sui natura: sed potest concipere falsum exemplar rei artificialis: ideo quamuis in conformitate rei artificialis ad intellectum artificis creati sit aliquo modo in ea veritas: non tamen simpliciter: quia non est veritas in tali conformitate nisi inquantum exemplar in intellectu artificis creati: concordat exemplari quod habet res artificialis in intellectu artificis increati. Unde Ansel. in libro de veritate. c. vii. veritas est in omnium que sunt essentia: quia hoc sunt que in summa veritate sunt. cum ergo. essentia cuiuslibet rei create aliquo modo quantum est ex parte sua ostendat: quid est ipsa res: et res per eam aliquo modo sit conformis suo exemplari: quod habet in intellectu diuino: qui est immutabiliter verus ex sui natura: et quam per se respicit. in essentia cuilibet rei create: est duplici modo creataveritas que super essentiam non addit: nisi conformitatem praedictam: ita quod ipsa essentia: et illa conformitas sunt de ratione veritatis: quamuis formalius videatur prior importare illam conformitatem. Tertium articulum declaro sic ad hoc quod sit summa et pura veritas in intellectu: oportet quod pure et summe conformetur summo et puro intelligibili summe et pure intelligendo ipsum sicut est: et quantum intelligibile est. Summum autem et purum intelligibile diuina essentia est: cui nullus intellectus creatus potest esse conformis modo predicto propter illius essentie infinitatem: et intellectus creati limitationem. Quartum articulum declaro sic essentia creature non ese suimme enis: quia sibi negate sunt multe perfectiones essendi tanquam non potentes conuenire sibi: nec est etiam pure ens: quia quamuis in ea cum sua entitate non possit esse simul negatio omnis entitatis: quia hoc includeret contradictionem: tamen cum sua entitate simul est admixta multiplex. non entitas per negationem multiplicis gradus entitatis ab ea inquantum est de nihilo: cum ergo essentia creature sit de ratione sue veritatis (vt dictum est in ea non est veritas summa neque pura.

¶ P essentia creatu re propter permixtionem alicuius non entitatis que est in ea quasi tenebra non ostendit quantum est ex parte sua summe et pure id quod ipsa est. Quapropter dixit Augustinus 26 q. ad Orosium quod creatura plus videtur in arte qua facta est: quam in seipsa que facta est: non est etiam summe et pure conformis suo exemplari quod habet in diuino intellectu: quia quamuis ipsum immitetur: non tamen implet: et ita cum illa conformitate deformitas admixta est.

Quintum articulum declaro sic ad hoc quod veritas n initueetute suimma et pura non plus requiritur: nisi quod intellectus sit summus et purus: et quod summe et pure sit conformis summo et puro intelligibili summe et pure intelligendo ipsum sicut est et quantum intelligibile est. Sed sic se habet diuinus intellectus: et suum intelligere ad diuinam essentiam que est summum et purum intelligibile: quia summe idem est cum ipsa.

¶ Ad hoc tamen quod in essentia sit summa et pura veritas: non plus requiritur nisi quod sit summe et pure ens: et summe et pure ostendens quantum est ex parte sua id quod est habens eam: et summe et pure conformis intellectui summe et pure vero. Diuina autem essentia est huiusmodi: quamuis magis proprie dicatur suo intellectui summe idem quam summe conformis.

Ex dictis patet veritas articuli sexti: quod summa et pura veritas est solius dei proprietas: non autem veritas generaliter dicta: quia in creatura est veritas imperfecta: et impura: quia quamuis cum sua veritate non possit simul esse negatio omnis veritatis: quia hoc includeret contradictionem: tamen cum sua veritate simul est admixta multiplex non veritas per negationem multiplicis gradus veritatis ab ea: sicut cum sua bonitate est multiplex non bonitas. Quapropter dicit Augustinus 8 de trinita. capitu. 3o quod bonum creatum potest dici non bonum.

Ad primum in oppositum. Respondeo quod Auicen. ibi loquebatur de veritate summa et pura: et intendebat quod non est veritas in creatura nisi participata et permixta.

¶ Ad 2m tamen dico quod non plus concludit nisi quod veritas nature: est veritas vanitati permixta. et hoc verum est.

¶ Ad 3m cum dicitur quod nihil est verum per essentiam nisi deus: tunc dico quod hoc est verum sic intelligendo: quia nullius rei essentia excepta essentia dei est sua veritas ab alio non creata: quamuis enim essentia veritatis create: sit sua veritas: quia si esset vera formaliter per aliam veritatem esset processus sine fine: tamen est ab alio causata: quia eius est causa efficiens et existens et finalis veritas increata.

¶ Ad 4m cum dicitur quod vna est in omnibus veritas: tunc dico quod Ansel. per hoc non intendebat negare esse in creatura veritatem participatam et permixtam: sed veritatem summam et puram: quia explanans verbum suum intendit decla¬ rare esse vnam veritatem in omnibus secundum illam similitudinem qua dicitur esse vnum tempus omnium temporalium: sed non obstante quod vnum sit tempus proprie dictu omnium temporalium: quia sic tempus est continuitas motus ab anima numerata: qua mediante motu cuius est passio mensurat anima durationes motuum aliorum: que est continuitas motus primi mobilis manifeste nobis noti: tamen motus alii habent suas proprias continuitates: que a continuitate que est tempus proprie dictum deficiunt: et illa mensurantur. Ita dico quod quamuis vna sola sit veritas principaliter dicta: que veritas in solo deo est: tamen creature habet suas proprias veritates deficientes a veritate prima: quia sunt quedam participationes illius: et mensurantur per illam: vnde secundum quod scimus vnam creaturam magis imitari primam veritatem quam aliam: secundum hoc dicimus vnam creaturam aliam veriorem. Potest etiam dici quod ideo aliquo modo dicitur omnium verorum summa veritas: quia veritas creata super essentiam creature: non addit nisi conformitatem quandam ad primam veritatem: que conformitas relatio quedam est: et relationes non tantummodo dependent ex subiectis: sed etiam ex termino. Et ita ad significandum quod omnium istarum conformitatum terminus: est vna veritas: ideo forte dictum est: quod omnium verorum est vna veritas. non enim ita sunt diuerse iste conformitates inter se quam si haberent diuersas veritates pro terminis.

¶ Ad 5m dico quod verbum Diony. debet exponi causaliter: quia diuinum esse causa est omnis alterius esse et mensura: quia secundum hoc creature plus vel minus sunt secundum quod plus et minus immitantur diuinum esse.

¶ Ad 6m cum dicitur quod creaturam esse falsam a deo non est etc. Dico quod falsitas non dicit aliquam rem positiuam in re que falsa est: sed carentiam veritatis: quam res se habere praetendit. Unde secundum Aug. libro de vera religusinio bene vltra medium. falsitas est in re non ex eo quod est: sed ex eo quod non est: quamuis ergo sit aliqua veritas creata: non tamen propter hoc oportet quod falsitas sit a creato re: quia cum sit defectus: causam nisi deficientem non habet

¶ Ad 7m dico quod peccat in duobus. primo in haec quod dicit quod verum odiri non potest: quamuis enim verum odiri non possit sub ratione qua verum: tamen per accidens potest odiritam verum creatum quam increatum. Unde Aug. x. confess. quasi in medio dicit de malis quod amant veritatem lucentem: oderunt redarguentem. Peccat etiam in haec argumentum quod dicit quod verum et falsum contrariantur: nisi extendas nomen contrarietatis ad priuationem et habitum: quamuis enim oppositio vera contrarietur oppositioni false. quia opinari bonum esse bonum: et opinari bonum non esse bonum: sunt contrarie opiniones: quia vtrobique aliquid ponitur: non propter hoc oportet vniuersaliter quod veritas et falsitas contrarientur: quia falsitas formaliter nihil ponit. aliter enim a deo esset. Sed dico quod falsitas est carentia veritatis: que ratione generis vel speciei vel indiuidui enunciationi false nata estu conuenire. et etiam falsitas est carentia veritatis: quam ipsa res se habere pretendit. vnde homo mortuus falsus est homo: quia videtur similis homini: et tamen non est homo. Uerum est tamen quod veritas et falsitas que sibi opponuntur nullo modo sunt in eodem respectu eiusdem. Unde in falso denario est veritas et falsitas: quia est verum corpus: et falsus denarius: quia veritas corporis et falsitas denarii non opponuntur. Similiter in oratione falsa est veritas et falsitas: quia secundum Ansel. libro de veritate parum post principium. in hoc est in ea veritas: quia significat quod accepit significare. Falsitas vero in hoc: quia (significat aliud quam est in re.