Articulus 4

¶ Questio I. PRimo ostendo quod anima non est tante simplicitatis quod sit in qualibet parte corporis tota. Dicit enim philosophus in libro de causa motus animalis quod non est opus in vnaquaque corporis. parte esse animam: sed natura nihil facit frustra. ergo anima non est in qualibet parte corporis tota.

¶ Item philosophus. 2. de anima. Anima est actus corporis physici organici: sed quelibet pars corporis non est organica. ergo non est anima cniuslibet partis corporis actus.

¶ Item philosophus. 2. de anima. Sicut se habet pars anime ad partem corporis: ita tota anima ad totum corpus. ergo videtur quod anima ita sit in toto corpore quod pars anime sit in parte corporis: et ita non est in qualibet parte corporis tota.

¶ Item cum potentie radicentur in essentia anime: si anima esset in qualibet parte corporis tota quelibet potentia esset in qualibet corporis parte quod videtur falsum. Non enim videtur potentia auditiua esse in pede.

¶ Item aliter anima influeret in qualibet parte corporis immediate: quod falsum videtur: quia influit in totum corpus mediante corde.

¶ Item si anima esset in qualibet parte corporis tota: tunc quelibet pars esset substantia animata sensibilis. et ita quelibet pars hominis esset animal: quod falsum videtur.

¶ Item si anima tota est in manu: tota in pede cum aliquando manus moueatur pede quiescente simul anima quiesceret et moueretur: quia secundum philosophum. 2. topicorum. Mouentibus nobis necessarium est et que in nobis sunt omnia simul moueri: sed idem simul moueri et quiescere impossibile videtur.

¶ Item 3o de animalibus dicit Auicen. quod anima hominis est vna virtus a qua procedunt omnes virtutes corporris: et accidet quod in illo membro in quo occultatur anima quod illud membrum sit primum membrum in vita: et tunc de facili probabitur quod cor sit principium venarum et neruorum. Ecce videtur velle Auic. quod anima hominis non est nisi in corde: et quod inde suam virtutes influit per totum corpus humanum.

¶ Item res existens in paruo spatio non potest naturaliter esse in maiori nisi mutetur: sed crescente corpore paruuli non propter hoc mutatur anima eius. ergo non est in qualibet parte corporis ad perfectam quantitatem deducti.

Contra Aug. 6 de trinitate ca. 6. Anima in vnoquoque corpore et in tota tota est: et in qualibet eius parte tota est.

¶ Item secundum Dam. primo lib. ca. 23 et lib. 2. c. 3. Angelus est vbi operatur. ergo cum anima magis coniungatur corpori quam angelus loco: et in qualibet parte corporis ope retur: videtur quod sit in qualibet corporis parte. ergo cum sit simplex est in qualibet parte corporis tota.

¶ Item sicut deus est in maiori mundo: ita anima in minori mundo: hoc est in homine qui dicitur minor mundus: secundum philosophum 8. phy. Sed deus est totus in qualibet parte maioris mundi. ergo anima in qualibet parte corporis humani.

¶ Item forma que extenditur per extensione materie sicut albedo: quamuis non sit tota in qualibet parte sue materie quantum ad totalitatem quantitatis sue que sibi competit per accidens: tamen quantum ad totalitatem essentie tota est in qualibet parte: multo fortius anima intellectiua cum sit simplicior est in qualibet corporis parte quantum ad totalitatem essentie sue: et quia totalitatem quantitatis corporalis non potest habere nec per se nec per accidens: videtur quod simpliciter tota sit in qualibet parte corporis.

Respondeo quod anima intellectiua est in qualibet parte coporis humani tota. et primo intendo declarare: quia ita est. Secundo modum ostendere per quem hoc possibile est.

¶ Quod autem ita sit patet: quia vt inferius probabitur. Anima intellectiua est forma substantialis corporis humani per quam homo in specie constituitur. Forma autem est perfectio totius materie. ergo anima est substantialis perfectio totius corporis humani. cum ergo anima intellectiua non extendatur secundum corporis extensionem: sequitur ipsam esse cuiusmagnitudinem corporalem habeat quandam magnitudinem spiritualem corpori quod natum est perficere proportianatam. Unde per istam magnitudinem spiritualem quamlibet partem corporis humani attingit et cum sit simplex oportet quod ex quo attingit: attingat secundum se totam. non est ergo imaginanda simplicitas anime sicut simplicitas puncti: quia enim simplicitas puncti negat et magnitudinem corporalem et spiritualem: ideo non potest esse simul nisi in vno indiuisibili. Cum autem secundum beatum Aug. 6. de trinitate. c. 8. in his que non mole magnasunt: hoc est maius esse quod est melius esse: et bonitas consistat in ratione perfectionis: videtur quod illa essentia spirituali magnitudine est maior qua perfectione est plenior: et illa essentia est minima paruitate spirituali: que minimum habet de perfectione.

¶ Argumenta probantia quod anima intellectiua est in qualibet parte corporis tota gratia conclusionis possent concedi: sed ratione processus dicendum erit aliquid ad aliqua eorum.

Ad primum in oppositum quod arguebatur per auctoritatem philosophi de causa motus animalium dico quod ibi philosophus loquitur de anima quantum ad potentiam motilibet partis corporis humani substantialem perfectionem secundum se totam: quamuis non eodem modo compararetur ad totum et ad partes: quia ad totum comparatur primo et per se. sicut ad proprium. et proportionatur perfectibile. Ad partes autem per posterius secundum scilicet quod habent ordinem ad totum.

¶ Per quem autem modum hoc sit possibile: declaro. est quedam simplicitas per negationem magnitudinis corporalis: et magnitudinis spiritualis: et ista est simplicitas puncti. Iterum potest intelligi quedam simplicitas per priuationem magnitudinis corporalis: et magnitudinis spiritualis. et talis simplici tas esset in substantia corporea: si esset a suis dimensionibus separata: quia tunc esset apta nata extendi non extensa. est alia simperlicitas per negationem magnitudinis corporalis positiua: tamen magnitudinis spiritualis finite. et talis simplicitas est in angelis et in anima intellectiua: quamuis in alio et alio gradum: secundum quod plus vel minus accedunt ad summum simplex quod deus est. Est alia simplicitas per negationem magnitudinis corporalis positiua magnitudinis spiritualis infinite: et talis simplicitas est in deo. cum ergo deus attingeret infinita loca: si tot essent totus propter suam simplicitatem: et infinitam eius magnitudinem spiritualem simul. et ipse angelus attingat quamlibet partem alicuius loci finiti: totus propter suam simplicitatem et suam magnitudinem spiritualem finitam simul: videre possumus aliqualiter quo haec est possibile quod anima sit perfectio cuiuslibet partis corporis humani tota cum ipsa cum sua simplicitate que negat uam.

¶ Ad 2m cun dicitur quod anima est actus corporis physici organici etc. Dico quod verum est sicut primi et proportionati perfectibilis: tamen ex conseqenti potest esse perfectio partium secundum quod habent ordinem ad totum: quamuis non sint corpora organica.

¶ Ad 3m cum dicitur quod sicut se habet pars anime ad partem corporis: ita tota anima ad totum corpus etc. Dico quod aut philosophus intelligit de anima bruti: quam intellexit esse extensam secundum corporis extensionem. aut si intelligit de anima intellectiua: dicendum quod partem anime ibi vocat potentiam. et bene verum est quod anima secundum quamlibet sui potentiam non est in qualibet parte corporis tota: eo quod in vna parte habet respectum ad vnum actum quam non habet in alia parte et econuerso.

¶ Ad 4cum dicitur quod potentie radicantur in essentia anime etc. Dico quod bene verum est sic intelligendo quod vltra essentiam anime non dicunt nisi respectus: sicut supra declaratum est: tamen quia in quosdam actus anima nostra: dum est istius corporis perfectio non est nata exire nisi mediante determinato organo: ideo non oportet quod quamuis anima non sit in qualibet parte corporis tota: quod in pede sit potentia auditiua: quia ibi non est organum mediante quo habeat respectum ad actum audiendi: per quemrespectum anima habet rationem potentie auditiue

¶ Ad 5m dicitur quod anima influeret in quamlibet partem corporis immediate etc. Dico quod prout viuere dicit primum actum vite: sic quelibet pars immediate viuit per animam mediante toto corpore: quod est primum profectibile ab ea. Sed si accipiamus viuere pro secundo actu vite: sic primo et principaliter influit in corde: et mediante corde in alia membra: et ideo cum influentia anime deficit in corde non durat in aliis membris. et quamuis sit presens cuilibet parti per essentiam. bene tamen influit secundum actum vite in vnam partem mediante alia: vt sic partes corporis inter se maiorem habeant connexionem: per quam compago corporis fortius conseruetur: et regimen anime ordinatius disponatur.

¶ Ad 6m dico quod quamuis anima sit in qualibet parte corporis tota non propter hoc sequitur quod quelibet pars hominis sit animal: quia animal dicit compositum ex anima et suo perfectibili primo et proportionato quod est totum corpus non aliqua pars eius. et ideo non oet quod quelibet pars sit animal: maxime cum partes corporis humani continue sint vt inferius poterit declarari.

¶ Ad 7m cum dicitur quod tunc simul moueretur anima et quiesceret etc. potest dici secundum aliquos quod non est inconueniens quod aliquid simul moueatur: et quiescat per accidens: sicut aliquis sedens in cathedra in naui mouetur per motus nauis: et quiescat quiete cathedre: sic dicunt quod non est inconueniens quod anima simul quiescat quiete pedis: et motu manus moueatur.

¶ Uel potest dici secundum aliquos quod nulla pars corporis diffinit animam: sed totum corpus: et ideo non mouetur anima nisi per motu corporis totius.

¶ Ad 8m quod arguebatur per auctoritatem Auicen. Dico quod pro tanto dicit Auicen. quod anima occultatur in corde: quia ibi primo influit secundum actum vite

¶ Ad 9m dicunt quidam quod maior ha bet instantiam quando illud quod est in paruo spatio excedat illud spatium. Unde quia diuina essentia excedit totum mundum: si mundus augeretur: esset in qualibet parte eius sine sui mutatione. Spiritualis autem anime magnitudo tante nobilitatis est quod excedit quantitate corporis paruuli: quamuis ipsum corpus paruuli vere et substantialiter perficiat: et ideo crescente corpore paruuli semper est anima non per sui mutationem in qualibet parte corporis tota. Si autem dicas rem non posse esse in spatio: et ipsum excedere. dicunt quod falsum est in spiritualibus rebus: quia deus presens est toti mundo: et ipsum excedit in infinitum. Angelus etiam potest esse in spatio minori quam sit illud spatium cui toti potest se simul facere presentem: ita dicunt de anima per comparationem ad corpus: quamuis anima non debeat dici esse in corpore sicut in spatio: sed sicut forma in materia.

¶ Alii dicunt quibus ego assentio quod quamuis anima rationalis habeat virtutes et operationes in quibus non communicat materia corporalis: vt patet in intellectu et voluntate et actibus earum: eo quod nobilior est inter omnes formas informantes naturam corporalem. Et forma quanto est nobilior tanto magis naturam suam virtualter extendit: tamen nunquam suum corpus essentialiter transcendit: quia aliter tota sua substantia esset in corpore et tota extra corpus quod eis rationabile non videtur. De hoc tamen queretur lib. 2.

¶ Ideo aliter soluendum ad argumentum dicendo quod quia anima est perfectio corporis: quia est substantia: ideo cum substantia corporis ad perfectam quantitatem perducitur: anima mutatur per accidens scilicet inquantum illud: cuius est perfectio mutatur.

¶ Tertium argumentum ad partem veram quod per similitudinem procedit existentie dei in maiori mundo: et anime in minori mundo. Sane oportet intelligi quod deus est in maiori mundo non sicut eius forma. sed essentialiter presentialiter potentialiter: est etiam totus non solum in qualibet parte maioris mundi: sed etiam in quolibet indiuisibili maioris mundi. Aima autem est in corpore suo: quod ibi vocatur minormundus tanquam substantialis forma ipsius: et quamuis sit tota in qualibet parte corporis sui: non tamen est in indiuisibili corporis sui: quia indiuisibile corporis quod est punctus pars corporis non est. Unde neque pucti potest dici anima esse forma.

¶ Quartum etiam argumentum ad partem veram peccat in processu: quamuis ab aliquibus ponatur pro solutione quaestionis: quamuis enim albedo tota sit in qualibet parte superficiei quantum ad totalitatem speciei: non tamen quantum ad totalitatem indiuidui. Aima autem intellectiua cum non habeat extensionem nec per se nec per accidens non posset esse in qualibet corporis parte tota quantum ad totalitatem speciei: nisi esset ibi tota quantum ad totalitatem indiuidui significati quod est hec anima.

¶ Questio. II. SEcundo queritur. Utrum summe simplex sit in genere. Et hoc est querere vtrum deus sit in genere. et videtur quod sic: quia omne compositum ex genere et differentia est in genere: sed deus est huiusmodi: quia cum idem importetur per genus et differentia sub ratione alia et alia talis compositio summe simplici non repugnat cum sibi non repugnet pluralitas secundum rationem. ergo ipse deus in genere est.

¶ Item omne quod potest intelligi modo determinato: et modo indeterminato in genere est: sicut indiuiduum vel species: quia quod dicit genus modo indeterminato: dicit species modo determinato non significato: et indiuiduum modo determinato significato. Sed deus potest intelligi modo indeterminato sicut a nobis intelligitur: et modo determinato sicut intelligitur a beatis. ergo deus in genere est.

¶ Item cum intelligo ens non sub ratione: qua creatum nec increatum: cum hec compositio non sit cassa: huic apprehensioni correspondet aliqua res: hoc autem non esset nisi ens diceret aliquid ratione reale enti creato et increato: sicut animal homini et asino. et sic de aliis. ergo ens creatum et increatum continetur sub ente generale dicto: sicut sub genere: deus ergo in genere est.

¶ Item genus est quod predicatur in quid et secundum eandem ratione de contentis sub eo differentibus plus quam secundum numerum: sed substantia predicatur in quid de deo et de qualibet substantia creata: et secundum eandem rationem vt videtur: quia si queratur quare deus est substantia: pro ratione reddetur: quia est ens perse stans. hic etiam eadem ratio reddetur: si queratur quare substantia creata est substantia. ergo videtur quod substantia sit genus ad substantiam increatam et ad substantiam creatam.

¶ Item Auicen. primo metaphy. c. primi ens secundum quod ens est subilectum in metaphy. et non deus. ergo cum metaphysi. sit de ente simpliciter primo cum sit philosophia prima: videtur quod ens secundum quod ens prius est deo. Sed omne quod habet aliquam realem intentionem priorem se: est in genere. ergo deus est in genere.

¶ Item philosophus. x. metaphy. Unumquodque mensuratur minimo sui generis. et dicit Commen quod illud minimum quo mensurantur omnes substantie est primus motor. ergo primus motor est in genere substantie. Primus autem motor deus est.

¶ Item omne ens determinatum est in aliquo genere determinato: sed deus est ens determinatum: quia distinguitur ab omni ente alio. ergo est in aliquo genere determinato¬

Contra genus est prius natura eo quod est in genere: sed deo nihil est prius natura nec duratione. ergo deus non est in genere.

¶ Item Auicen. 5 metaphy. sue c. 5. diffinitio secundum hoc quod consentiunt auctores artis: composita est ex genere et differentia. ergo si deus esset in genere cum omne tale habeat genus et differentiam deus posset diffiniri: quod falsum est: quia omne tale terminatum est. Unde philosophus. 7. metaphy. interdum diffinitionem terminum vocat.

¶ Item singulare perfectum est in genere nisi mediante aliqua specie. Sed deus est singulare summe perfectum: et non est dare aliquam speciem mediante qua in genere collocetur. ergo deus non est in genere.

¶ Item omne quod est in genere potest intelligi modo indeterminato: sed diuina essentia cum ipsa sit sua singularitas modo indeterminato intelligi non potest immo videtur quod qui ipsam modo indeterminato intelligere credit: nihil de ipsa intelligit. ergo diuina essentia in genere non est. Solutio quod ipse deus non est in genere directe: sicut species vel indiuiduum nec per reductionem: nec est etiam genus aliorum. Quod autem non sit in genere directe patet: quia quamuis idem importetur per genus et specienet indiuiduum: modo tamen alio et alio: quia quod dicit genus modo indeterminato: dicit species modo determinato: et indiuiduum modo significato: genus tamen sumitur a possibilitate rei: vel a re per quam est possibilitas. Differentia vero a forma. Nulla ergo res est in genere: in qua possibilitas non est. Cum ergo deus purus actus sit in genere non est: neque sicut species neque sicut indiuiduum.

¶ Preterea sideus esset in genere illud genus esset ens cum deus sit suum esse. sed ens non potest esse genus alicuius: quia omne genus habet differentias que sunt extra intentionem generis. Unde genus non predicatur de differentia: secundum philosophum. 6o thopi. sed nulla differentia possit inueniri: de qua non predicaretur ens. Non ens enim non potest esse differentia: quia sicut dicit Auicen. primo metaphy. c. 4. Si proprietas fuerit aliquid: tunc illud de quo illa dicitur erit aliquid sine dubio. Ens ergo rationem generis habere non potest. deus ergo in genere non est.

¶ Preterea quecumque sunt in genere in aliquo conueniunt scilicet in ratione generis et in aliquo differunt scilicet in ratione differentie. Sed quodlibet talium a summa simplicitate recedit: summe ergo simplex non est in genere.

¶ Preterea genus secundum aliquam rationem communem dicitur de suis speciebus et indiuiduis. sed neque ens neque substantia: neque aliquid aliud dici potest de deo: et re alia secundum aliquam rationem communem. ens enim dicitur de deo: quia deus est esse. ens autem dicitur de creatura: quia habet quandam imitationem diuini esse. Simlier substantia dicitur de deo: quia est ens stans per seipsum tantum. Substantia autem dicitur de creatura inquantum imitatur primam substantiam sine qua non possit stare. Restat ergo quod neque ens: neque substantia neque aliquid aliud posset esse genus ad deum: et ad creaturam que est nec que posset esse vel intelligi. deus ergo in genere non est. Unde et Auicen. 8 metaphysi. c. 2. dicit quod manifestum est quod primus non habet genus.

¶ Quod etiam non sit in genere. per reductionem patet: quia sic sunt in genere res habentes imperfectum esse sicut punctus qui reducitur ad genus quantitatis continue: et materia et forma ad genus substantie. et priuatioad genus sui habitus. Deus autem habet perfectissimum esse. non est ergo per reductionem in genere.

¶ Nec est etiam genus aliorum: quia genus dicit aliquid non contractum: contrahibile tamen per additionem differentie et predicabile de pluribus essentiis que sunt: vel esse possunt vel intelligi. Deus autem nullo modo contrahi po¬ test per aliquam additionem: nec est aliquid commune predicabile nisi de tribus personis increatis. De pluribus autem essentiis predicabile non est. ergo nullo modo rationem generis habet: quamuis in se habeat perfectiones omnium generum excellentiori modo in infinitum quam sint in ipsis generibus: et hec est etiam bona ratio: quare ad nullum geus determinatum arctari potest.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod compositio ex genere et differentia summe simplici non repugnat etc. Dico quod falsum est: quia genus sumitur a ratione possibilitatis: que in summo simplici esse non potest

¶ Ad 2m cum dicitur quod deus potest intelligi modo indeterminato etc. Dico quod falsum est. quod enim intelligitur modo indeterminato intelligitur vt predicabile de pluribus. Qui autem conatur deum in telligere vt aliquid predicabile de pluribus: deum non intelligit: sed quandam vanitatem quam sibi fingit. bene tamen potest deus intelligi modo imperfecto.

¶ Ad 3m cum dicitur quod cum intelligo ens non sub ratione qua creatum: nec increatum huic conceptioni respondet aliqua res etc. Dico quod verum est: sed non vniuoce dicta de creato et increato: sed per quandam analogiam. Et ideo non opetet quod sit genus ad creatum: et ad increatum: sicut cum intelligo sanum non in ratione qua in animali: nec sub ratione qua in vrina. Non propter hoc opetet quod sanum sit genus ad sanum in animali: et ad sanum in vrina quia non dicitur vniuo ce de vtroque: sed per quandam analogiam. Urina enim nondicitur sana nisi per quandam habitudinem ad sanitatem que est in animali vt vet quia est illius sanitatis ostensiua: similiter creatura non dicitur ens nisi per quandam habitudinem ad ens diuinum: vt vet quia est illius entis imitatiua.

¶ Ad 4m cum dicitur quod substantia dicitur de deo et de creatura secundum eandem rationem etc. Dico quod falsum est: quia substantia dicitur de deo: quia est ens per se tantum: non per adiutorium alterius entis. Substantia autem dicitur de creatura: quia est ens non substentatum in subiecto sustentans accidentia: cui esse non competit nisi per adiutorium entis increati: quia nisi ab ente increato seruaretur adnihilaretur: vt supra declaratum est.

¶ Ad 5m cum dicitur quod metaphysica est de ente simpliciter primo etc. Dico quod ens secundum quod ens non est ens simpliciter primum: sed ipse deus: quia ens secundum quod ens non dicit aliquid reale commune deo et creature: vt supra dictum est. Unde quamuis metaphysica sit de ente secundum quod ens: non propter hoc est de ente simpliciter primo. Et cum dicis quod est scientia simpliciter prima. Dico quod verum est inter physicas: tamen est alia scientia simpliciter ea prior et melior: que est de deo sicut de subiecto: et illa est theologia.

¶ Ad 6m cum dicitur quod vnumquodque mensuratur minimo sui generis etc. Dico quod illud verbum intelligitur de mensura proportionata. Hanc enim oportet esse homogeneam mensurato. Deus autem non est mensura proportionata aliis subiectis: sed pro tanto dicitur mensura omnium: quia vnumquodque tantum habet de esse quantum appropinquat ad deum.

¶ Ad 7m cum dicitur quia deus est ens determinatum. Dico quod falsum est: quia ens determinatum importat contra ctionem per aliquid: deus tamen est ens perfectum et completum: et seipso ab omni alio ente distinctum. Unde ab aliis entibus non differt differentia sibi adueniente: sed seipso.