Articulus 2

¶ Questio prima. PRimo ostendo quod pater ab eterno non genuit filium: quia sicut se habet generatio ad esse: ita corruptio ad non esse. Sed omne quod corrumpitur desinit esse. ergo omne quod generatur incipit esse: sed nihil tale ab eterno est genitum.

¶ Item nihil accipit quod iam habet: sed filius accepit esse a patre. ergo aliquando non habuit esse: sed quod accepit esse post non esse ab eterno genitum non est.

¶ Item principium est ante principiatum: sed pater est principium filii. ergo est prior filio: quod non esset verum si filium genuisset ab eterno.

¶ Item essentia nihil potuit producere ab eterno: vt in secundo libro declarabitur. ergo a simili persona nihil potuit producere ab eterno.

¶ Item cum filius habeat esse a patre sicut a patrincipio: ipse habet principium essendi: sed in diuinis idem est esse et duratio. ergo filius habet princium sue durationis. sed nihil tale videtur esse genitum ab eterno. Contra filius est deus: ergo si non esset genitus ab eterno: esset deus recens: contra psalmistam dicentem. Non erit in te deus recens filius ergo est genitus ab eterno.

¶ Item in Symbolo Athanasii dicitur: Eternus pater: eternus filius.

¶ Item aliter filius non esset equalis patri: quod falsum est cum dicatur in Syum bolo. Tres persone sunt coequales. Respondeo quod pater genuit filium ab eterno: quia cum pater non sit productus: statim occurrit hec veritas intellectui quod pater habuit esse ab eterno: et cum declaratum sit superius quod in tribus personis est vna essentia: quam filius per generationem accepit a patre: sequitur quod pater per generationem filii esse dedit filio generando. ergo dedit sibi esse eternum. Sed genitus habens esse eternum: et essentiam eternam: non potuit esse genitus nisi ab eterno.

¶ Preterea natura non impedita sine mora exit in suam actionem quancitius potest. sed natura in patre nullo modo est impedita. ergo per illam pater genuit quancitius potuit. cum ergo filio non repugnaret esse ab eterno: cum per generationem acceperit esse. eternum: sequitur quod pater potuit ipsum generare ab eterno: et ex consequenti genuit.

¶ Preterea summa actualitas in vtroque exigit: vt nunquam fuerit potentia ad generare sine generare: nec ad generari sine generari: quod non esset verum: si pater ab eterno filium non genuisset.

¶ Preterea quamuis innouatio in actione exteriori non includet mutabilitatem in agentem: vt patet: et quia deus creat de nouo sine sui mutatione: tamen innouatio in actione interiori: que manet in agente iucludit mutationem in agente. cum ergo generatio in diuinis sit actio intrinseca: innouatio in generatione includeret mutationem in deo: sed si pater non genuisset filium: ab eterno fuisset generatio noua. ergo pater genuit filium ab eterno.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod sicut se habet generatio ad esse: ita corruptio ad non esse etc. Dico quod verum est de generatione quae est species mutationis. generatio autem filii dei non est mutatio.

¶ Ad secundum cum dicitur quod nihil accipit quod iam habet etc. Dico quod in diuinis est instantia: quia ab eterno filius habet esse: et ab eterno accepit esse: sed tamen prius secundum rationem intelligendi fuit accipere quam habere. Ideo enim ab eterno habet: quia ab eterno accepit.

¶ Ad tertium cum dicitur quod principium est ante principiatum etc. Dico quod principium et principiatum possunt considerari dupliciter. vel secundum quod sunt: vel sub habitudine principii et principiati. Primo modo principium in creaturis antecedit principiatum natura vel tempore. In deo vero nullo modo. Unde pater secundum id quod est non precedit filium nec natura nec duratione: sed tantum secundum rationem intelligendi. Inquantum vero relatiua sunt sic non precedit pater filium: etiam secundum rationem intelligendi: quia relatiua inquantum relatiua simul sunt in intellectu.

¶ Ad quartum cum dicitur quod essentia nihil potuit producere ab eterno etc. Dico quod illud simile non est bonum: quia vt ostendetur in secundo: creatura non est capax durationis eterne: cum accipiat aliud esse a crean¬ te. quia eomipso accipit esse nouum. Persona autem diuina quamuis producta sit: capax est durationis eterne: quia non accipit aliud esse absolutum ab essentia producentis. Essentia autem non potest producere nisi creaturam.

¶ Ad quintum cum dicitur quod filius habet principium essendi etc. Dico quod verum est de principio originante non ipsum esse: sed personam que accipit esse: non tamen verum est accipiendo principium pro termino initiati. Et ita dico de filii dei duratione: quia ipse filius a patre accepit et esse et durationem eandem quam habet pater.

¶ Questio. II. Secundo queritur vtrum pater semper generet filium. Et videtur quod non. Augustinus libro. lxxxiii. questiones questione. xxxvii. Qui semper nascitur nondum est natus: sed filius est natus: ergo non semper nascitur. ergo non semper generatur.

¶ Item philosophus primo Peryar. Quod sit non est: ergo a simili quod generatur genitum non est. sed filius dei genitus est. ergo non generatur.

¶ Item generari terminatur ad genitum esse. sed filius dei genitus est. ergo eius generatio terminata est.

¶ Item nobilius est genitum esse quam generari: quia generari est via ad genitum esse: sed quod nobilius est: deo est attribuendum: et minus nobile ab eo remouendum: ergo videtur quod filius genitus est et non generatur.

¶ Item reprehenduntur illi qui dicunt quod mundus semper creatur: quia quod creatum est amplius non creatur. ergo similiter quod genitum est amplius non generatur. Contra Dicit Glo. super illud Jeremie. xi. Inuenta est contumacia: et est Origenis secundum Magistrum in littera quod Saluator noster semper nascitur: ergo semper generatur.

¶ Item si deus ab eterno genuit et modo non generat: mutatus est: quod impossibile est. Semper ergo generat filium.

¶ Item inconueniens est aliquam potentiam in deo non esse in actu suo. ergo potentia generatiua in deo semper est in actu suo. ergo cum non generet alium filium: semper generat istum.

¶ Item in his que sunt sine motu simul sunt factum esse et fieri. Unde de cum ego video rem aliquam: quamdiu video eam visus meus immutatus est ab ea: et semper immutatur. Unde et a visu meo ipsa res simul visa est et videtur. ergo cum generatio filii non sit per motum: videtur quod simul sit genitus et generetur.

Respondeo quod filius dei ab aeterno genitus est: et semper generatur. Unde simul generatus et genitus est: quod nituntur quidam ostendere per hoc quia habet simplicitatem cum immensitate. quia enim immensus generatur sine fine: et quia simplem totus genitus est.

¶ Sed hoc non videtur satis sufficienter declarare propositum: quia non tantummodo semper genitus est sub ratione qua simplex. sed etiam sub ratione qua immensus: nec tantummodo semper generatur sub ratione qua immensus: sed sub ratione qua simplex.

¶ Alii volunt declarare propositum per alium modum qui magis mihi placet. Quod enim in his que fiunt per motum non possit esse simul fieri et factum esse: hoc est quia motus estentis in potentia secundum quod hius. secundum philosophum3o physicorum. Unde illud quod mouetur est in potentia ad illud ad quod mouetur. Et ideo secundum philosophum. 6 physicorum. Nihil mouetur ad illud quod iam habet. Et quia cum aliquid factum est: inde habet illud ad quod ordinabatur motus factionis.

¶ Item non potest esse quod aliquid simul fiat: et factum sit loquendo de factione pro prie dicta que est per motum: quamuis omne illud quod fit per instantaneam mutationem in eodem instanti fiat et factum sit: tamen transit fieri. remanente facto esse: eo quod tale fieri nunc importat primo accipere esse ab alio. Cum ergo generatio¬ Ai dei: sit sine mutatione et motu: quapropter proprie dici non potest ibi esse fieri nec factum esse. Uidetur quod simul sunt ibi generari et genitum esse respectu eiusdem persone.

¶ Preus in generatione que est cum mutatione vel motu: ipsa mutatio est generatio actiua inquantum est a generante: et generatio passiua inquantum est in genito: sicut secundum philosophum. 3. physi. c. de motu. Actio et passio radicantur in vno motu: ita quod idem motus inquantum est a mouente est actio: et inquantum est in mobili est passio. Genera tio ergo actiua vltra illam mutationem et actionem manentem in agente non dicit nisi relationem generantis ad genitum: sicut ad illum de sua substantia est naturaliter. et generatio passiua vltra illam mutationem non dicit nisi relationem geniti ad genitorem: vt ad illum de cuius substantia est naturaliter. Cum ergo in diuinis sit generatio sine mutatione et motu: eo quod mutatio in generatione spectat ad generationis imperfectionem: sequitur quod generatio actiua non dicit vltra potentiam generatiuam ipsius patris et ipsum patrem: et actionem manentem in generante nisi relationem ipsius genitoris ad genitum sicut ad illum qui est de sua substantia est naturaliter. et generatio passiua non dicit nisi relationem ipsius geniti ad genitorem: sicut ad illum a quo est naturaliter in identitate substantie. Sicut ergo in diuinis semper est illa relatio genitoris ad genitum et geniti ad genitorem: ita semper est in diuinis generatio actiua: et generatio passiua. Pater ergo semper filium generat et semper filius generatur.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod qui semper nascitur nondum est natus etc. Dico quod verum est in creaturis que nascuntur per motum in quibus non potest simul esse nasci et natum esse. In diuinis autem non est verum.

¶ Ad secundum cum dicitur quod illud quod sit non est etc. Dico quod verum est de fieriquod est cum motu. Et quia proprie loquendo non inuenitur fieri nisi cum mutatione: vel motu: ideo generatio filii dei non est in fieri: nec in facto esse proprie loquendo: sed est in esse inuariabili: simul tamen est ibi generari et genitum esse.

¶ Ad tertium cum dicitur quod generari terminatur ad genitum esse etc. Dico quod verum est: prout terminatum esse excludit imperfectionem. Si autem accipiatur secundum quod excludit durationem: sic non terminatur generatio ad genitum esse in diuinis: sed tantum modo in creaturis. Generatio enim filii dei summe perfecta est: et tamen semper durat.

¶ Ad 4m cum dicitur quod nobilius est genitum esse quam generare etc. Dico quod non est verum nisi in creaturis: in quibus generari et genitum esse simul esse non possunt.

¶ Ad quintum cum dico quod illud quod accipit pro simili non est simile: quia creari est nunc primo modo de aliquo non esse: nullus autem potest dicere quod mundus nunc primo est. Et ideo non debemus dicere quod mundus nunc creatur. Unde ibi est ratio quare non simul compatiuntur se semper creari: et creatum esse respectu eiusdem rei que assignari non possit ad ostendendum filium non posse simul generari: et genitum esse.