Articulus 3

¶ Questio prima. Primo ostendo quod conuenientius significetur eterna generatio per verbum presentis temporis quam preteriti: quia in eternitate nihil preterit: sed in eternitate presens est: ereo cum generatio filii sit eterna: conuenientius exprimitur per verbum praesentis temporis dicendo pater ab eteruo gene¬ rat filium quam per verbum preteriti dicendo pater ab eterno genuit filium.

¶ Item Isidorus libro 7. ethy. cap. primo deus non nouit fuisse vel futurum esse: sed non negatur quin deus nouerit presens tempus. ergo ad significandum rem diuinam magis competit presens tempus quam preteritum.

¶ Item deus qui conuenientissime se nominare nouit magis nominauit se Exod. iii. per verbum presentis temnporis dicendo. Ego sum qui sum: et qui est misit me ad vos: quam per verbum preteriti temporis: ergo cum eterna generatio realiter idem sit quod ipse deus conuenientius exprimitur per verbum presentis temporis quam preteriti.

¶ Item sicut dictum est in questione precedenti pater semper generat filium: ita quod semper est ibi potentia actui coniuncta. sed hoc magis representatur per verbum presentis temporis quam preteriti.

Contra quod significatur vt in fieri non significatur per modum ita perfectum: sicut quod significatur vt in facto esse: sed eterna generatio cum significatur per presens tempus: significatur vt in fieri. Sed per preteritum tempus significatur vt in facto esse. ergo conuenientius significatur per preteritum quam per presens.

¶ Item preteritum inquantum preteritum importat immutabilitatem: non aut presens inquantum presens: quamuis presens inquantum eternum immutabilitatem importet: ergo cum diuina generatio sit omnino immutabilis videtur apertius significari per verbum preteriti temporis quam per verbum presentis.

¶ Item Augustinus lib. lxxxiii. quaestionum: quaestione. xxxvi. Melior est semper natus quam qui sem per nascitur: sed eo modo conuenientius significatur filii dei generatio quo expressius bonitas eius exprimitur ergo conuenientius per verbum preteriti temporis quam presentis eterna filii dei generatio significatur.

¶ Item eterna sapientia qui est filius dei generationem suam exprimit. Prouerb 8 per verbum preteriti temporis: dicendo. Dominus possedit me in initio viarum suarum. Et dicendo. Ante omnes colles ego parturiebar. sed ipsa conuenientissime nominare se nouit. ergo conuenientissime per verbum praeteriti temporis nominatur.

Respondeo quod cum presens eternitati conueniat secundum se: non aut preteritum: quia non dicimus de deo fuit nisi inquantum aliqua pars durationis successiue sibi coextitit. Uidetur quod simpliciter dicendo et habendo aspectum ad naturam rei: conuenientius exprimitur eterna generatio per verbum presentis temporis tantum quam per verbum preteriti temporis per se. Unde Orige. super illud verbum Ieremie. Inuenta est coniuratio. Saluator noster semper nascitur. Unde ait in libro Sapientie. Ante omnes colles me dominus generat: et non vt quidam male legunt generauit: habendo tamen respectum ad excludendum errorem de cordibus hominum simplicium: ne possent estimare illam generationem esse in fieri: conuenientius exprimitur per verbum preteriti temporis per se dicendo. Ab eterno pater genuit filium quam per verbum presentis temporis per se dicendo. pater ab eterno generat filium: quia tamen illa generatio talis est quod semper est perfecta: et tamen genitus semper generatur: vt in precedenti questione declaratum est. Ideo conuenientissime declaratur per verbum praesentis temporis et participium preteriti: dicendo. Pater generat genitum ab eterno: vel per verbum preteriti temporis et aduerbium presentis: dicendo. Ego hodie genui te. sicut scribitur in psalus. quia sic significatur ipsa generatio vt perfecta et vt permanens: quia preteritum exprimit eam vt perfectam: et presens vt permanentem. Unde et Gregorius. xxix. moralis in principio: exprimens ipsam generationem passiuam: dicit de filio dei congruentius dici semper natus quam semper nascitur: quia per hoc quod dicitur natus ostenditur esse perfecta. Et per hoc quod dicitur semper esse: permanens demonstratur. Ex his patet facilius Responsio ad argumenta ad vtramque partem: Argumenta ad primam partem ostendunt quod conuenientius exprimitur per verbum presentis temporis per se: quam per verbum preteriti temporis per se habendo aspectum ad naturam rei. Et hoc videtur verum.

¶ Argumenta autem ad partem aliam ostendunt quod conuenientius exprimitur per verbum preteriti temporis per se: quam per verbum presentis temporis per se habendo respectum ad excludendum errorem de cordibus simplicium. Sed omnibus computatis conuenientius exprimitur: vt dictum est per verbum preteriti temporis cum aliqua nota presentis. vel per verbum presentis temporis cum participio preteriti temporis simul quam per alterum tantum.

¶ Questio. II. Secundo queritur sine argumentis. Utrum conuenientius significetur eterna generatio per verbum preteriti temporis quam per verbum futuri: hoc est querere quod conuenientius

Respondeo quod longe conuenientius dicitur pater genuit quam generabit: quia per verbum preteriti temporis significatur generatio esse perfecta quamuis non esse in actu: quia per hoc quod dico genuit ex vi verbi prenteriti temporis non ostenditur permanentia generationis: quamuis ex natura rei bene sequatur: in diuinis fuit generatio: ergo adhunc permanet. Per verbum autem futuri temporis non ostenditur neque perfecta neque permanens: quia futurum caret actualitate: et perfectione. Et ideo non ita conuenienter dicitur pater generabit: sicut pater genuit. Utrumque tamen dici potest: quia sicut verbum preteriti temporis dicitur de deo inquantum aliqua pars durationis successiue sibi coexistit: ita verbum futuri temporis dicitur de deo inquantum futura duratio sibi coex istit. Unde et vere dicitur deus fuit: deus est: et deus erit. et pater genuit: pater generat: pater generabit. Unde Esa. vl timo. Annunciatur generatio per verbum futuri temporis: cum in persona patris dicitur. Si ego qui ceteris generationem tribuo sterilis ero dicit dominus. quasi dicat: non. Ecce dicendo non ero sterilis. idem est quod generabo vel sine generatione non ero.