Articulus 2

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod pater sit sapiens sapientia genitaquia omnis artifex est sapiens arte sua: sed secundum Augu. vi. de tri. c. x. filius est ars omnipotentis et sapientis dei id est patris: ergo est sapiens filio.

¶ Item Ansel. monolis. xxxv. c. Idem est summo spiritui scire quod intelligere siue dicere. Sed pater dicit sapientia genita que est verbum: ergo est sciens et intelligens sapientia genita.

¶ Item 6. de trinitate. c. x. dixit Augu. loquens de arte patris que est verbum: quod ibi nouit omnia deus que fecit per ipsam. Sed eo in quo omina nouit sapiens est: ergo pater sapiens est filio. filius autem sapientia genita.

¶ Item sicut se habet conceptus mentis nostre ad mentem: ita sapientia genita ad patrem: sed mens nostra suo conceptu sapiens est: ergo et pater sapientia genita sapiens est.

¶ Itempater est potens potentia quam genuit: quia per illud est potens: per quod ope ratur. Sed de verbo quod videtur posse dici potentia genita dicitur Ioannis primo. Quod omnia per ipsum facta sunt: ergo a simili videtur quod pater sit sapiens sapientia genita.

Contra Auguul. 7 de tri. c. 1. In diuinis sapere idem est quod esse: sed pater non est per sapientiam genitam: ergo non est sapiens per sapientiam genitam: sic arguit Aug. in loco supraedicto.

¶ Item huic opinioni consentit magister in littera.

Respouandeo dico quod hec est falsa: pater est sapiens sa pientia genita: et ratio hec est: quia ea quae significant rem suam: vt in alio non denominat nisi per aliquod quod est in re denominata quasi ad modum forme vt cum dicitur iste est albus albedine: et quia sapere dicit rem suam vt in sapiente: ideo pater non dicitur sapiens nisi per aliquid quod est in eo quasi ad modum forme: et quia verbum non est in patre ad simili tudinem qua forma est in aliquo: sed dicit rem suam vt ab alio et est posterius quam patrem esse sapientem secundum rationem intelligendi: ideo non potest pater denominari sapiens filio qui est sapientia genita: sed quia dicere importat rem suam de modo signndi: vt ab alio: et talia possunt denominare illud a quo sunt per aliquid quod non est in denominato ad modum forme: vt cum deagens agere actione. Et sic hec est vera pater dicit verbo: et sic verbum sub ratione qua est illud quo sit denominatio prius est secundum rationem intelligendi seipso denominante.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod filius est ars patris etc. verum est ars producta a patre non quia ad similitudinem forme sit in patre: res autem sapiens non dicitur arte producta ab ea: sed arte que est in ea sicut forma: vel ad similitudinem forme.

¶ Ad 2m cum dicitur quod sunmo spiritui idem est dicere et intelligere etc. dico quod ibi Ansel. accepit dicere improprie scilicet pro intelligere in verbo secundum quem modum alibi dicit quod tres sunt dicetes.

¶ Ad 3m cum dicitur quod pater omnia nouit in verbo etc. dico quod verum est: sed non est idem cognoscere in verbo et per verbum: sicut non dicimus quod idem sit cognoscere in libro et per librum. Auctor enim libri cognoscit omnia que sunt in libro: non tamen per librum: exemplum tamen minus est dissimile. Dico ergo quod quelibet persona videt omnia in seipsa: et in qualibet alia: sed magis proprie in illo cui ex suo modo procedendi conuenit esse declaratio essentie patris: nec ex hoc sequitur quod pater sit sapiens per verbum: sed per sapientiam que in deo est ad similitum dinem forme

¶ Ad 4m cum dicitur quod sicut se habet conceptus mentis nostre ad mentem: ita sapientia genita ad patrem etc. dico quod verum est quo ad aliqua: et quo ad aliqua non. Aima enim nostra intelligit per suum verbum. Uel dic quod quamuis intellectus nostri actus quo dicit aliquid esse: vel non esse: vel vt aliquid fiat: vel non fiat: seu dispotonit de agendis super verbum: tamen actus simplicis intelligentie: non est per verbum nec in nobis: nec in deo.

¶ Ad 5m dicitur quod pater est potens potentia genita etc. dico quod falsum est: et tamen per verbum quod est potentia genitta operatur. Cum enim dicitur quod pater nouit per verbum: pater potest per verbum: pater operatur per verbum: prepositio notat in casuali aliquam habitu dinem principii respectu actus: et quia verbum nullam habitudinem principii habet respectu cognitionis ipsius patris: quia prius secundum rationem intelligendi cognoscit pater quam generet verbum: ne etiam respectu potentie patris: quia prius secundum rationem intelligendi est patrem esse potentem: quam generet verbum. Ideo iste sunt false: pater nouit per verbum: pater potest per verbum. Sed quia verbum rationem principii habet respectu actionis exterioris: sicut respectu creationis: et gubernationis. Et sic de aliis. Ideo hoc est vera: pater operatur per verbum. Per verbum enim operatus est creaturam a propiretate tamen: quia per se et per verbum et per spritum sanctum operatus est eam. Et sic patet quomodo debeat intelligi illud verbum Ioan. primo. Omnia per ipsum facta sunt.

Quaestio II. SEcundo queritur vtrum filius sit sapiens sapientia genita vel ingenita: et videtur quod nec sapientia genita: nec ingenita: quia est sapiens sa pientia essentiali: que nec est genita: nec ingenitasecundum quod nomen est notionis.

¶ Item sapientia genita et ingenita supponunt pro hypostasi. Sed quamuis actus sit hypostasis: non tamen est per hypostasim: sed per eius formam: ergo quamuis sapere sit actus ipsius filii: non tamen est ipsius per sapientiam genitam: nec ingenitam.

¶ Item spiritus sanctus non diligit se ipso amorem scilicet spirato: quia non diligit se ipso nisi amore essentiali: cum tamen ipse sit amor spiratus: ergo similiter filius non est sapiens sapientia genita: quamuis ipse sit sapientia genita et multo minus videtur posse dici sapiens sapientia ingenita.

¶ Item haec praepositio per cum verbis absolutis notat auctoritatem in re significata per casum cui adiungitur: vt si dicatur. Iste est vel sapit: vel potest per illum: cum verbis vero transitiuis notat subauctori tatem in re significata per casum cui adiungitur: vt si dica tur. Rex suspendit latronem per balliuum. Sed sapientia genita non habet aliquam rationem auctoritatis: seu principiationis respectu filii: cum ipse sit sapientia genita: ergo non est sapiens sapientia genita.

Contra fiuius dei der se ipso sapiens est: sed ipse est sapientia genita: ergo est sapiens sapientia genita.

¶ Item magister in littera. cap. Est ergo deus: dicit quod filius non est sapiens a se: sed a patre: sed per illum dicitur aliquis sapiens a quo est sapiens: ergo filius est sapiens per patrem qui est. sapientia ingenita.

Respondeo quod actus attribui potest alicui tripliciter vel tanquam principio originante illum cuius est actus vel a quo habet actum ille cuius est: vel tanquam forme per quam suppositum agit: vel tanquam supposito agenti.

¶ Primo modo in creaturis sapere filii attribuitur patri qui ipsum genuit: et a quo habet scientiam.

¶ Secundo modo attribuitur sapientie informanti intellectum illius filii.

¶ Tertio modo attribuitur ipsi filio. a simili dico in divinis quod filius dicitur sapiens aliquo tripliciter: vno modo tanquam ab eo a quo est sapiens: et sic est sapies sapientia ingenita: que est patr. sicut enim a patre habet quod sit: ita a patre habet quod sit sapiens.

¶ Alio modo tanquam forma vel re se habente ad modum forme: et sic filius est sapiens sapientia essentiali que nec est genita nec ingenita secundum quod ingenitum nomen est notionis. Alio modo tanquam supposito habente illam formam: et sic filius sapiens est sapientia genita: hoc est seipso.

i u ie poqugsi l iictus. lvoeait oi. secundum quod aliquis dicitur sapiens aliquo tanquam forma vel se habente ad similitudinem forme. Et sic verum est quod filii non est sapiens sapientia genita secundum quod ingenitum dicit notionem.

¶ Ad 2 cum dicitur quod sapere non est per hypostasim etc. verum est tanquam per formam: sed bene est per hypostasim tanquam per suppositum habens ipsam formam que est essentialis sapientia.

¶ Ad 3m cum dicitur quod spiritus sanctus non diligit se ipso amore scilicet spirato etc. dico quod verum est quod non diligit se ipso: secundum quod diligere nominat dilectionem spiratam: tamen diligit essentialiter se ipso: qui est amor spiratus tanquam supposito habente formam essentialis dilectionis: a simili dico quod filius non est sapiens se ipso secundum quod sapere accipitur notionaliter: quia sapere non accipitur nisi essentialiter in divinis: tamen dico quod filius sapit per seipsum qui est sapientia genita tanquam presuppositum habens formam essentialiter sapientie

¶ Ad 4m cum dicitur quod hoc presupposito per cum verbis absolutis notat aliquam rationem principii in re significata per casum cui adiungitur etc. dico quod verum est respectu actus et secundum rationem intelligendi: vel secundum rem: non autem oportet quod notet illam rationem principii respectu rei de qua dicitur actus nisi ad hebere rationem principii respectu actus sequitur hebere aliquam rationem principii respectu rei de qua dicitur actus quod non est in proposito.