Articulus 2

¶ Questio I. PRimo ostendo quod in deo non sit idea per quamcognoscat. Dicit enim Diony. 7. ca. de diuin. no. Quod deus non est secundum speciem singula contemplans sed secundum vnam cause circunstantiam omnia sciens et continens: sed ideo species quedam est secundum quod species accipitur pro similitudine: ergo deus non cognoscit per ideam.

¶ Item deus simili modo cognoscit se et alia: quia vni actu cognoscendi se et omnia alia cognoscit: sed non cognoscit: se per ideam: ergo nec alia.

¶ Item cum cognitum proesenus est intellectui per essentiam: non requiritur idea ad eius cognitionem: sed omnes creature deo per essentiam sunt praesentes: quia cum divina essentia sit immensa perfecte quamlibet attingit creaturam: ergo deus non congnoscit creaturas per ideam.

¶ Item intellectus qui per suam essentiam sufficicnter exprimit aliquod cognoscibile non indiget idea ad ipsum cognoscendum: sed divina essentiam sufficienter exprimit divino intellectui quamlibet creaturam: ergo non indiget idea ad cognitionem creature.

Contra Aug. 83. q. q. 46. Sunt ide principales quaedam forme vel rationes rerum incommutabiles quae ipse formate non sunt: ac per hoc terne: ac semper ieodem modo se habentes: que divina intelligentia continentur: et cum ipse neque oriuntur: neque intereant: sed eas formari tamen dicitur omne quod oriri et interrire potest: et omne quod oritur et interrit: ergo divinus intellectus habet ideas quae sunt rationes creaturarum: sed per rationes creaturarum cognoscentur creature: ergo deus creaturas cognoscit perideam.

¶ Item Augustinus lib. xi. de ciuita. dei. c. xi. dicit quod in scientia dei sunt thesauri rerum intelligibilium in quibus sunt omnes innuisibiles atque incommutabiles rationes rerum etiam inuisibilium que per ipsam facte sunt.

¶ Item Boe. 3 libro de conso. quod in medio loquens ad deum sic dicit: cuncta qui superno ducis ab exemplo pulcher pulcherimus ipse mundus mente gerens similique imagine formans: ergo deus in se habet similitudinem mundi secundum quam mundus creauit et formauit.

Respondeo quod in deo est idea per quam cognoscit. Est enim idea in intellectu quedam similitudo rei cognite secundum enim Aug. lib. 83. q. q. 46. Idee vocantur forme. hoc est similitudines intelligibilium in intellectu dicuntur enim ab idos quod est forma. Deus autem in suo intellectu habet similiiudines creaturarum: per quas eas cognoscit: cum enim sint in dei essentia: nisi heberet earum similitudines penes se: non cognoscerer eas. Preterea oportet quod causatum habeat similitudinem incausante: quia causa assimilat sibi causatum. Unde secundum Diony. ii. de di. no. Causatiua habent causarum imagines. Preterea beatitudo includit perfectionem intellectus: et effectus quietationem que non potest esse nisi in perfecta coniunctione. cum simili. Nulla enim res quietatur inconiunctione cum suo dissimili sub ratione qua est dissimile: ergo oportet in divino inteliectu esse similitudinem creature: hanc autem vocamus ideam per quam cognoscit.

¶ Quidam autem dicunt deum non cognoscere creaturam per ideam cum ipsam cognoscat per causam.

¶ Sed hoc non multum valet. Cognoscere enim rem per causam: et per ideam non repugnant Non enim effectus cognoscerentur per causas nisi in causis essent similitudines effectuum: per quas relucent in eis effectus

¶ Unde ideo deus per seipsum tanquam per causam cognoscit creaturas: quia eoipso quod est summa: et sufficiens causa omnium creaturarum sunt in ipso idee earum: per quas relucent in ipso.

Ad primum in oppositum quod arguebatur per auctoritatem Diony. dico quod non intendebat deum negare cognoscere per ideam nisi vocando ideam similitudinem a rebus cognitis acceptam. Unde parum ante verbum praeallegatum sic dicit: non existentibus existentia discens nouit diuinus animus: sed ex se et in se secundum causam omnium scientiam et cognitionem et essentiam prefert et ante ambiuit: et tunc immediate subdit verbum prsaeallegatum: et iste intellectus patet per translationem abbatis: vbi sic habetur: non singula singilatim inspiciens quasi ex causis vanis ea cognosoens.

¶ Ad 2m cum dicitur quod deus simili modo cognoscit se et alia etc. dico quod verum est de simili modo secundum rem differentem tamen: secundum rationem: quia diuina essentia inquantum est ratio cognoscendi seipsam non habet rationem idee: quia ideatum est res differens ab idea sua. Sed inquantum est ratio cognoscendi et operandi creaturam habet rationem idee: et sic deus se et alia cognoscit per idem secundum rem sub alia tamen et alia ratione

¶ Ad tertium dicendum quod quanuis divina essentia propter sui immensitatem attingat quanlibet creaturam et penetret: non tamen ab aliqua creatura penetratur: nec informatur. Maior autem propotio argumenti intelligenda est quando cognitum praesens est intellectui ipsum informando vel penetrando: vel realiter idem existens cum eo.

¶ Ad 4m cum dicitur quod intellectus qui per suam essentiam sufficienter exprimit aliquid cognoscibile non indiget idea ad cognoscendum etc. dico quod verum est loquendo de idea realiter differente ab illa essentia: et tamen cognoscit per ideam: quia ipsa essentia inquantum est sufficienter exprimens ipsum cognoscibile respectu ipsius habet rationem idee extendendo nomen idee ad rationem cognoscendi. Postea enim ostendetur in quo differt ratio cognoscendi et idea.

¶ Questio. II. SEcundo queritur vtrum dine essentie tantum conueniat esse ideam inquantum est cognita vt imitabilis a creatura: et videtur quod sic quia idea creaturarum est divina essentia inquantum apprehenditura diuino intellectu vt similitudo creaturarum exprsisiua ab ipsis imitabilis: ergo de ratione idee est ipsa diuina essentia: vt a diuino intellectu cognita modo supradicto: er¬ go sibi conuenit esse ideam inquantum est intellecta vt imita bilis a creatura.

¶ Item ideo in deo plurificantur per comparationem ad divinum intellectum aliter non fuissent plures idee ab eterno cum non plurificentur secundum rem: sed per intellectum non possunt in deo plurificare nisi inquantum ipse intellectus dinus intuetur essentiam suam vt diuersimode imitabilem: ergo diuina essentia non est idea nisi inquantum a divino intellectu intellecta: et imitabilis a creatuta.

¶ Item deus non intuetur res per suam essentiam nisi inquantum intuetur eam vt imitabilem. Unde diuina essentia est a deo primum cognitum: sed divina essentia non est idea nisi inquantum est diuino intellectui ratio cognoscendi creaturam: et operandi: ergo non est indea nisi inquantum est a diuino intellectu intellecta vt imitabilis.

Contra. Diuina essentia est idea inquantum est ratio cognoscendi et operandi creaturam. Sed hoc sibi non conuenit inquantum est forma in diuino intellectu similis creature: ergo esse ideam non conuenit ei inquantum est intellecta vt imitabilis.

¶ Item per similitudinem que est directum obiectum intellectus non cognoscitur res nisi presupposita illius rei alia cognitione. Unde intuendo imaginem Pauli nunquam per ipsum. Paulum cognoscerem nisi presupposita aliqua alia cognitione de Paulo. Unde saltem hoc opetet quod scientia illam imaginem esse Pauli quod includit me habere aliam cognitionem de Paulo quam per illam imaginem. Sed deus cognoscit creaturam per ideam non presupposita alia cognitionem de creatura: ergo sue essentie: non tantum conuenit esse ideam inquantum est cognita vt imita bilis.

¶ Item intellectus noster cognoscit res per similitudi nem non tamen intuendo eas in obiectum: ergo similiter dinus intellectus non tantummodo cognoscit res per suam essentiam inquantum est obiectum sui intellectus etiam inquantum est forma in suo intellectu similis rebus: cum ergo divinam essentiam esse ideam includat eam esse rationem cognoscendi: sequitur vt videtur quod sibi non conuenit esse ideam inquantum est intellecta vt imitabilis tantum.

Respondeo quod idea potest accipi tribus modis. Uno modo secundum quod nominat quiditates istorum sensibilium ab istis sensibilibus realiter separatas: et per se in actu reali existentes et realem differeutiam inter se habentes: quas secundum numerum specierum existentes Aristotiles imponit platoni posuisse tanquam exemplaria istorum sensibilium necessaria ad istorum sensibilium cognitionem et productionem: et hoc modo esse ideam nullo modo conuenit divinae essentie. Sic enim non est ponere ideas vt probat philosophus. 7o. Metaphy.

¶ Secundo modo potest accipi idea secundum quod nominat essentiam creature inquantum a diuino intellectu intellecta est: eo quod essentia crature inquantum est a deo intellecta aliquomon est exemplar sui ipsius vt est in essentia realis et actualis existentie producta secundum quam significationem credunt aliqui platonem posuisse ideas quanuis secundum numerum specierum tantum: et sic esse ideam non conuenit diuine essentie. essentia enim hominis quamuis ab eter no fuerit a divino intellectu intellecta non tamen fuit divina essen tia non enim fuit in deo intrinsecus existens: sed fuit secundarium obiectum diuini intellectus.

¶ Tertiomon accipitur idea secundum quod dicit intrinsecus in deo rationem cognoscitiuam creaturarum et operatiuam: et sic videtur quibusdam quod dupliciter dicitur: vno modo dicitur divina essentia inquantum est imitabilis a creatura. Alio modo inquantum est intellecta vt imitabilis a creatura: et sic idea primo modo dicta prius est secundum rationem intelligendi quam secundomon dicta: quia enim diuina essentia est imitabilis a creatura: ideo deus intelligit eam vt imitabilem a creatura non econuerso: et hoc modo idea dicit in deo respectum rationis: vt in potentia: ad creaturam et connotat in creatura realem respectum in potentia ad deum: et sic pluralitas idearum est pluralitas secundum rationem in potentia et sic deus cognoscit creaturam per ideam inquantum est forma sui intellectus sibi exprimens ea a quibus est imitabilis.

¶ Secundo modo loquendo de idea sic dicit in diuinaessentia respectum rationis in actu ad creaturam et connotat in creatura respectum rationis in actu ad deum: et respectum reale in potentia: et sic pluralitas idearum est pluralitas secundum rationem iu actu: et sic deus per ideam non cognoscit creaturam: quia idea hoc modo accepta presupponit secundum ratione: intelligendi diuina essentia et creature cognitionem

¶ Cognitio enim rationis secundum modum intelligendi presupponit cognitionem vtriusque extremi. Cognoscit enim deus creaturam in idea sic accepta inquantum intuendo se exemplar creature: videt eam refulgere in se. Non est autem idem dicenrem cognoscere per aliquid et in aliquo. Sed quia secundum praedictam opinionem non tantum divina essentia esset immediatum obiectum diuini intellectus: sed etiam essentia creature. Ideo alii vtdentur communius dicere scilicet quod eo modo quo conuenit divina essentie esse ideam: non conuenit sibi nisi inquantum est intellecta vt imitabilis a creatura: quia deus per essentiam suam non cognoscit ereaturam nisi inquantum intelligit eam vt imitabilem a creatura. Unde vere per ideam et in idea deus cognoscit creaturam: quamuis enim divina essentia sub ratione idee non scit ratio cognitionis qua deus cognoscit creatu ram cum eadem cognitione cognoscit se et creaturam: tamen est ratio per quam ipsa cognitio qua deus cognoscit respicit creaturam: vt secundarium obiectum. hoc est sorte quod alii nolunt dicerem scilicet quod est ratio qua deus cognoscit creaturam non per comperationem ad actum sed ad cognitum.

Qui vult tenere primam opinionem potesdicere ad primum atgumen tum contta eam quod prima propositio illius non habet veritatem nisi de idea secundo modo dicta.

¶ Ad secundum dicendum quod idee plurificantur in actu per comperationem ad divinum intellectum: vt ab eo intellecte plurificantur tamen in potentia per operationem ad divinum intellectum in ratione forme.

¶ Ad tertium cum dicitur quod essentia dei est primum cognitum et c. Potest dici quod verum est accipiendo cognitum pro ratione cognoscendi: sicut dicit Auicen. 6 naturalium libro 2. c. 2. quod similitudo visus est primum visum. Uel est verum accipiendo primum pro principali. Est enim principale cognitum. Qui vult tenere opinionem secundam potest respondere ad argumenta contra eam.

Ad primum iqum dicitur qui diraeentaeuticognoscendi et operandi creatu tram inquantum est forma in divino intellectu similis creature etc. Potest dici quod falsum est. sed inquantum est cognitea vt imitabilis a creatura.

¶ Ad secundum cum dicitur quod per similitudinem que est directum obiectum intellectus non cognoscit res nisi praesupposita illius rei alia cognitione etc. Dico quod verum est quando illa res que est directum obiectum intellectus representat se intellectui: non tantum secundum id quod est: sed inquantum exemplar et causa: et sic divina essentia repsentat se divino intellectui.

¶ Ad tertium cum dicitur quod intellectus noster cognoscit res per similitudines non tamen intuendo eas vt obiectum etc.

¶ Dicunt aliqui quod falsum est hoc comfirmantes per Auicen. dicentem 6o naturalium li. 5 c. 6. Quod anima intelligit ex eo quod apprehendit in seipsa formam intellecto rum nudorum a materia.

¶ Alii dicunt quod intellectus non recipit aliam similitudinem quam intellectionem quodammode indistinctam respectu cuius intellectus possibilis est pure passiuus: et per quam aliquo modo in actu reductus venatur rei diffinitionem: vt habeat de re cognitionem distinctam prout est sibi possibile.

Quaestido III. Tertio queritur vtrum in deo sint plures idee. et videtur quod non. In deo non fuerunt plures idee ab eterno vt probabo. ergo nec modo: cum nihil videatur esse in eo quod in ipso non fuerit ab eterno. Probatio antecedentis idea respectum importat ad ideatum. Sed relatio requirit duo extrema erso cum ab eterno non fuerit aliquod ideatum: videtur quod ab eterno uon fuit idea. ergo ex consequenti nec pluralitas idearum

¶ Item si esset pluralitas idearum: aut hoc esset ex parte dei: aut ex parte creaturarum: non ex parte dei cum sit summe vnus: nec ex parte creaturarum vt videtur: quia idea est causa creature: cum non tantum sit ratio cognoscendi sed ratio operandi creaturam. Causa autem non videtur plurificari per effectum. ergo in deo non est pluralitas idearum.

¶ Item sicut idea est ratio cognoscendi et operandi creaturam: ita exemplar: sed in deo non est pluralitas exemplarium: ergo nec pluralitas idearum.

¶ Item perfectius est vno multa cognoscere qua pluribus. vnde in commen. super. x. propositionem de causis. dicitur quod intelligentie superiores per vnam formam plura cognoscunt quam inferiores: sed cognitio dei est perfectissima. ergo per vnam ideam cognoscit omnia.

Contra Augu. liro 83. q. quaestione. 46 dicit non eadem ratione conditum hominem quam equum: sed per illas rationes intelligit ideas: ergo in deo est pluralitas idearum Item cum deus producat creaturas distincte et cognoscat eas distincte: quod esse non posset nisi haberet distinctas rationes cognoscendi et operandi et huismodi rationes sunt idee. sequitur quod in deo sunt plures idee.

Respondeo quod in deo sunt plures ide: sed eam distinctio non est secundum aliquam rem absolutam in ipso deo: quia hoc scire non posset cum summa dei simplicitate: nec secundum aliquam rem relatam: quia in dec nulla est talis distinctio nisi personarum inter se: et notioni inter se. Nec secundum aliquam relationem realem in deo ad creaturam: quia in deo nulla est realis relatio ad creaturam: nec secundum relationes reales creature ad deum: quia tunc non fuissent in deo plures idee ab eterno: quod falsum est. Unde Augu. dicit li. 83. q. quaestione 46 quod ipse idee eterne sunt. nec per comparationem ad diuersas conceptiones intellectus causati quia sic est sequeretur quod non fuissent plures idee ab eterno cum nullus intellectus ereatus fuerit ab eterno. Nec e comperationes ad diuersas conceptiones. in intellectui increato: quia in divino intellectu non sunt diuerse conceptiones. Unico enim actu intelligendi intelligit omnia: et vnico comceptu dicit omnia. Restat ergo quod pluralitas idearum in divino intellectu attenditur secundum diuersas relationes rationis divine existentie: que est forma diuini intellectus ad diuersas creaturas: et quia ralatio rationis non consequitur rem nisi inquantum est intellecta. ideo dico quod pluralitas idearum est in deo per hoc quod dicimus intellectus intelligit essentiam suam: vt diuersarum creaturarum representatiuam: et vt ab eis imitabilem: quamuis autem ab eterno non fuerit creatura in esse reali: neque vna: neque plures: tamen ab eterno fuerunt per diuinam essentiam a divino intellectu intellectam representate creature divino intellectui. et ita ab etetno fuerunt in diuina essentia plures relationes secndum rationem ad diuersas creaturas non realiter existentes: sed divino intellectui representatas. Ex predictis patere potest responsio.

Ad primum argumentum in oppositum rtio enim rationis non requrit sua extremain esses reali. Sed per comperationem ad intellectum. Ab eterno autem fuit divina essentia a divino intellectu intellecta. et 3 eam creature representate intellectui divino.

¶ Ad secundum dicendum quod ratio pluralitatis idearum non est ex parte creaturarum actualiter existentium: quia vt bene arguebatur pluralitas idearum causa est pluralitatis creaturarum: sed ex parte divini intellectus intelligentis essentiam suam incomperatio ne ad res diuersas sibi per essentiam suam representatas. Talis autem pluralitas non repugnat summe vnitati reali: que est in deo.

¶ Ad tertium cum dicitur quod in deo non est pluralitas exemplarium etc. dico quod verum est neque artiuneque sapientiarum: quia ars et sapientia significantur: vt illud quo deus intelligit per modum forme tantum. idea autem significat non tantum: vt illud quo deus intelligit per modum forme Sed et vt in quo deus intelligit tamquam in obiecto intellecto in aliud tamen ducente vivel aliud representante: quamuis autem deus vno intelligat omnia: intelligit tamen illud vnum vt a multis imitabile: et vt mltorum repraesentatiuum. Si autem dici non possunt multa exemplaria in deo: hoc forte est: quia illud nomen imponitur ad significandum totam pluritatem idearum simul sicut sigillum. simul dicit congregationem omnium figura rum que sunt in sigillo. Unde sicut plures figure sunt vnum sigillum: sic multe idee simul sunt vnum exemplar: nisi tamen vsus vel aliqua auctoritas contradiceret: posset dici qualibet creatura habere in deo proprium exemplar: et sic plurium creaturarum exemplaria plura. vnde Diony. lib. de diui. nomi. c. 5 ipsas ideas vocat paradygmata: pro quo ponit translatio albictis exemplaria.

¶ Ad 4m cum dicitur quod perfectius est vno plura cognoscere quam pluribus etc. dico quod verum est loquendo de vno secundum rem: omnes autem idee realiter sunt idem quod diuina essentia: que est summe vna: et non differunt nisi ratione. Unde postquam Augustinus 6 de trinitate. c. xX. dixit quod verbum est ars plena omnium rationum viuentium etc. Dixit quod omnes in ea vnum sunt.

¶ Questio. IIII. QUarto queritur vtrum in deo sint idee omnium singularium: et videtur quod non materia enim prima quid singulare est: et per se existere non potest: cum ergo idea sit rerum quibus potest dariesse per se. Uidetur quod materia in deo non hebeat ideam.

¶ Item bene est malum singulare: et tamen nullum malum in deo habet ideam: quia que habent ideam possunt dici esse in deo ergo non omne singulare habet ideam in deo.

¶ Item Dio nysi. 5. c. de diui. no. idee sunt rationes rerum factiue: ergo indeo non sunt idee singularium possibilium fieri: que numquam fient.

¶ Item prius ordine nature est homo: quam hic homoSi ergo deus habet ideam hominis: et huius hominis: prius ordine nature est in deo vna idea: quam alia: quod falsum videtur esse: cum in essentia divina non sit vnum prius alio secundum naturam.

¶ Item species non est res diuersa ab indiduo. homoenim predicatur de socrate: ergo eadem est idea speciei: et omnium contentorum sub specie.

¶ Item sicut genus est superius specie: ita species indiduo: sed non inuenitur positum quod alia sit species generis: et speciei: ergo a simili non est alia idea speciei et indiuidui.

¶ Item Aug. 4. eplaad Nembridium quae est. cv. in ordine epsturarum suarum sic ait. Quotiens demonstrare angulum volo: non nisi vna ratio anguli mihi occurrit: ergo plures angulos cognoscere possumus per vnam rationem: ergo deus multo fortius omnia singularia cognoscit eiusdem speciei per vnam ideam.

¶ Item in ea dem epistola. Quilibet homo vna ratione qua homo intelligitur: factus est: ergo a simili vna ratione cognitus: ergo vna idea speciei sufficit ad cognitionem et factionem singularium sub vna specie contentorum.

Contra. In eadem epistola. Quod ad hominem faciendum attinet: hominis quidem tantum non meamvel tuam ibi esse rationem: quod autem ad orbem temporis: varias hominum rationes in illa sinceritate viuere: ergo videtur quod ibi est idea hominis: et idee singularium hominum sibi succedentium secundum temporis orbem.

¶ Item in eadem epistola. Quadratum nequaquam scriberem nisi quattuor simul angulorum rationem intuerer: ergo videtur quod cum ante dixerit in demostrando angulum non nisi vna ratio anguli occurrit quod in demonstrando quattuor angulos quadranguli occurrunt quattuor anguli rationes: ergo similiter deus intelligendo quattuor homines intelligit per quattuor hominum ideas: in ipso ergo sunt idee singularium.

¶ Item in eadem epistola. Non potuit vniuersi conditor deus rationes partium non habere: sed singularia sunt partes vniuersi: ergo deus habet rationes eorum apud se.

¶ Item deus distinctas species distincte non cognosceret nec produceret nisi per distinctas ipsorum ideas: ergo a simili distincta singularia non cognosceret: nec produceret nisi per distinctas singularium ideas.

Respondeo quod singularium quedam sunt maria: quedam bona: malorum neque quantum ad species: neque quantum ad singularia est idea in deo sicut enim dicit Diony. lib. de diuinis no. c. 4. parte 15 malum in deo non habet ideas. Singularium autem bonorum que dam sunt possibilia fieri que nunquam fient: et istorumnon est idea in deo proprie loquendo. Idea enim in deo non tantummodo dicit rationem cognitionis: sed etiam rationem factionis rerum. Unde etiam Poato ideas posuit esse principium cognitionis et productionis rerum. Augu. etiam lib. 83.q. quaestione. 46 secundum eas formari dicit quicquid oritur et interit.

¶ Omnium tamen possibilium fieri a deo que nunquam erunt: sunt in deo rationes per quas ea cognoscit. Unde idea videtur spectare ad practicam dei cognitionem: ratio vero cognoscitiua ad speculationem.

¶ Omnium autem singularium bonorum quidam negant in deo ideas esse dicentes singularia non habere aliam ideam quam ideam speciei et deum cognoscere per ideam specierum: omnia singularia contenta sub specie.

¶ Sed hoc non videtur verum: sicut enim ostensum est supra. Pluralitas idearum est ex hoc quod diuinus intellectus intellexit essentiam suam vt diuersarum creatu rarum repraesentatiuam: et ab eis imitatam: aut imitandam. Cum ergo deus intelligat essentiam suam non tantum vt specierum representatiuam: et ab eis imitatam: vel imitandam: sed etiam intelligat eam vt repraesentatiuam singularium: vt ab eis imitatam vel imitandam: sequitur quod non tantum est in deo pluralitas idearum correspondens pluralitati specierum: sed etiam secundum pluralitatem bonorum singularium factorum et faciendorum.

Ad primum in oppositum dicendum quod in duobus peccat primo quia ibi supponit vnum dubium scilicet quod materia per se fieri non potest cuius neutram partem modo assero: quia hoc in. ii. libi tangetur. Alius defectus est in hoc quod supponit quod idea non est nisi rerum quibus potest dariesse per se. Principium enim purum possibile pro se fieri non potest a quacumque potentia: et tamen tale quid concreatum est materie: vt in secundo ostendetur: et habet in deo suam ideam propriam. Puri enim possibilis bene est idea: purus actus in mente diuina. Dico ergo quod idee non sunt tantum rerumexistentium per se: sed etiam cuiuscunque creature quecumque sit illa. Unde non tantum sunt rerum que dicuntur creari: sed etiam rerum que dicuntur concreari:

¶ Secundum argumentum et 3m concedenda sunt: quia nec malorum nec autem bonorum possibilium fierique non fient sunt idee in deo.

¶ Ad 4m dicendum quod quamuis ordine nature prior sit homo quam hic homo: non tamen ex hoc sequitur quod prior sit ordine nature idea hominis: quam huius hominis: quia sicut rerum corruptibilium sunt in deo incorruptibiles idee: et rerum inequalium equales idee in nobilitate: ita dico quod rerum per ordinem prioris et posterioris se habentium in deo simul sunt idee sine ordine praeoritatis et posterioritatis.

¶ Ad 5m dicendum quod sicut maior est distinctiointer duo singularia eiusdem speciei: quam inter singulare et suam speciem. Petrus enim non est Paulus: sed Petrus est homo:aliquo tamen modo differt Petrus ab homine: inquantum illud quod dicit homo sub esse non signato dicit Petrus sub esse signato: et ideo quod dicit homo sub ratione communicabili: dicit Petrus sub ratione incommunicabili: ita dico quod maior est differentia secundum rationem inter ideas singularium existentium sub eadem specie: quam inter ideam speciei et singularis contenti sub illa specie. Sicut enim species non potest dici aliquid aliud a singulari: ita vt possit dici Petrus et homo sunt duo: ita proprie dici non potest idea hominis: et idea Petri sunt idee due: nec tamen debet dici: quod totaliter sit eadem idea secundum rationem

¶ Ad 6m quasi modo soluendum est: deus enim habet: et ideas generum: et specierum: et magis differunt secundum ratio nem idee duarum specierum quam idee generis et speciei contente sub illo genere.

¶ Ad 7m dicendum quod nunquam intellectus noster per vnam rationem anguli cognosceret plures angulos nisi per diuersas applicationes illius rationis ad diuer¬ sa. Diuinus autem intellectus vnico simplici actu per essentiam suam intuetur singularia omnia eiusdem speciei.

¶ Ad 8m cum dicitur quod quilibet homo vna ratione qua homo intelligitur factus est etc. dico quod verum est inquantum homo: inquantum tamen hic homo alia ratione sit iste quam ille.

¶ Quaestio V Uinto queritur vtrum in deo sint idee infinitorum: et videtur quod non secundum Aug. 12. de ciui. dei. c. 18. Quiquid scientia comprehenditur scienti coprehensione sinitur: sed idee que sunt in deoa scientia dei comprehenduntur: ergo tali comprehensione finiuntur: non ergo sunt infinite.

¶ Item vbi non est primum medium et vltimum non est ordo: sed vbi non est ordo: est inordinatio. Sed in infinita pluralitate non est primum: medium et vltimum: ergo omnis talis pluralitas est innordinata: nihil autem inordinatum in deo est.

¶ Item idee non sunt nisi respectu entium creatorum et creandorum: sed talia non sunt infinita. deus enim nec creauit iufinita: nec facturus est: ergo in deo non sunt idee infinitorum.

Contra. Aug. xi. de ci. dei. c. ci. vna sapientia est in quae sunt infinita quedam eique infiniti thesauri rerum intelligibilium: in quibus sunt inuisibiles atque incommutabiles rationes rerum etiam inuisibilium: que per ipsam facte sunt

¶ Item Aug. 6. de trinitate. c. X. dicit de verbo quod ars plenaomnium rationum viuentium et incommutabilium. Sed cum verbum sit infinitum: non vere posset dici plenum rationibus in numero sinito: ergo ille rationes sunt infinite. Sed ille sunt idee: vt videtur: ergo in deo sunt idee infinitorum.

Respondeo quod in deo sunt ide insitorum extendendo nomen idee ad rationes eognoscitiuas: quia vt inferius ostendetur diuina essentia infinita est infinitate: que dicit persectionem et includit positionem. Talis ergo infinitas ponit perfectionem infinitam: perfecto autem infinita modis infinitis est imitabilis: ergo diuina essentia est imitabilis modis infinitis. Intelligit ergo se vt modis in finitis imitabilem. Sed diuina essentia inquantum imitabitur tali modo vel intellecta vt imitabilis tali modo: habet ratio nem vnius idee: ergo diuina essentia intellecta ab intellectu diuino inquantum est imitabilis modis infinitis habet rationem infinitarum idearum: ergo infinite idee in deo sunt Quanuis et aliqui magis estiment non esse in deo ideas infinitorum: sed quod dicit rationes cognoscitiuas: et operatiuas simul eo quod deus nunquam producert infinita.

¶ Uidetur tamen aliis probabiliter contrarium quod ex triplicitur suppositione quarum vna iam probata est: et due alie satis manifeste probant.

Prima suppositio que iam probata estilicet n precedanti quaestione: hec est valet quod in deo sunt idee singularium. Alie due que sunt manifeste: iste sunt.

¶ Una est quod in deo non est aliqua idea de nouo.

¶ Alia est quod singularia sicut cognitiones succedent sibi sine fine. Creature enim rationales et beate habebunt cogitationum alterationes respectu rerum in proprio generet: hoc sine fine.

¶ Ex his sic arguunt. autem in deo sunt idee finite in aliquo numero determinato: aut finite non tamen inaliquo numero determinato: aut infinite in actu permixtopotentie: aut infinita in actu puro non primomo: quia tunc esset aliquid futurum cuius non est idea in deo: quia ex quo singularia producentur sine fine excedent communem numerum finitum determinatum: et tamen per primam suppositionem in deo sunt idee ominum futurorum singularium nec potest dici quod idee in deo sint in aliquo numero finito indeterminato: quia ea que sunt in numero indeterminato: ita se habent quod ibi est aliquid in actu: et aliquid futurum: in deo autem non est aliqua idea futura: sicut dicit secunda suppositio. Nec potest dici quod sint infinite in actu permixto potentie: quia hoc locum non habet: nisi vbi est aliquid futurum in deo: aut non erit aliqua idea nisi ille que iam in deo sunt. Restat ergo quod in deo sunt infinte in actu puro. Et ex. dictis eorrela¬ rie concluditur: quod cum deus cognoscat omnia noticia simplicis intelligentie: quorum habet rationes cognoscitiuas et cognoscat cognitione visionis omnia: quorum habet rationes cognoscitiuas et operatiuas simul quod deus cognoscit infinitabona cognitione simplicis intelligentie: que est non tantummedo respectu factorum et futurorum sed etiam fieri possibilium que nunquam erunt: et quod etiam cognoscit infinita bonu scientia visionis: que non est nisi respectu factorum et futurorum: es quod omnia que futura sunt in actu permixto potentie: iam deus videt in actu.

¶ Et in hoc soluta est illa questio qua que ritur vtrum deus cognoscat infinita bona. Et ex hoc vel terius patere potest quid respondendum est ad quaestionem qua queri tur: et vtrum deus cognoscat infinita mala: et ideo non opetet de hoc vlterius facere questionem.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod quicquid scientia comprehenditur scientis compehensione finitur etc. Dico quod hoc sic intelligendum est quod comprehensum a scientia ita perfecte capitur ab illa conprehensione: sicut capitur aliquid finitum ab aliquo comprehendente ego autem concedo quod divinus intellectus cognoscendo ita perfecte comprehendit infinita sicut finita.

¶ Ad 2m cum dicitur quod vbi non est ordo est inordinatio etc. dico quod non est verum nisi loquendo de eo: in quo ordo natus est essevel debet esse. Inordinatio enim non est carentia ordinis inquocumque: sed in re in qua ordo debet esse: et non est. Inter autem divinas ideas non debet esse ordo dignitatis: quia cum realiter sint idem quod deus: equales sunt in dignitate nec ordo originis: quia vna non est ab alia.

¶ Ad 3m cum dicitur quod deus non fecit infinita nec facturus est etc. dico quod verum est in actu puro: faciet tamen infinita in actu permixto potentie mediantibus causis secundis: quia omens motus cognitionum futurarum inquantum motus sunt ab ipso deo sunt mediante causa secunda: cuius etiam effectus immediate producit. Tales autem motus erunt infiniti in actu permixtopotentie: et infinitorum in actu permxto potentie. Deus iam habet ideas in puro actu.

¶ Quaestio VI Exto queritur sine arguntis vtrum in deo sit aliqua diferentia secundum rationem idearum et attributorum.

Respondeo quod sic ad cuis pleniorem intelligentiam sciendum quod superexcellentie perfectio num entium creatorum et creandorum et creari possibilium in deo sunt: et omnes ille superexcellentie in deo existentes: perfectiones dicuntur: et rationes cognoscitiue: et prime mensure entium predictorum: et quedam sunt idee: et quedam attributa sed sub alia et alia ratione. dicminter enim perfectiones inquantum eis nihil deest de notabilitate essendi. Sicut enim perfectioin genere dicitur cui nihil deesse de notabilitate spectante ad ea que debentur perfectioni in illo genere: ita perfectiosimpliciter dicitur: cui nihil deest de nobilitate essendi simpliciter. Ille ergo superexcellentie sunt quedam perfectiones in deo.

¶ Dicuntur autem cognoscitiue rationes inquantum sunt ipsi deo ratio cognoscendi predicta essentia secundum id quod sunt. Sunt etiam prime mensure entium praedictorum inquantum per eas deus cognoscit certitudinaliter gradus entitatis in quolibet ente: hoc est cognoscere quantum quodlibet ens habet de entitate

¶ Illarum autem superexcellentiarum ille tamen sunt idee que sunt respectu bonorum factorum et faciendorum: quia conius accipiuntur idee secundum quod dicunt rationes cognoscitiuas: et operatiuas simul. Omnima autem attribum ta sunt perfectiones: sed non econuerso. Attributa enim sunt superexcellentie perfectionum substantiam creature circumstantium: quarum quanlibet melius est simpliciter habere per modum rei intrinsece quam non habere in divina essentia existentes: sicut sunt potentia: sapientia: et sic de aliis: nec per hec intelligo quod simpliciter melius sit habere potentiam et sapientiam: et sic de aliis per modum rei intrinsece: quam non habere nisi inquantum accipiuntur in generali scilicet inquantum per quandam analogi¬ am dicantur de cretaore et creatura non inquamtum accipiuntur tantum cum modo quo determinantur ad creaturam et ita pte quod superexcellentie perfectionum asinitatis et leonitatis et sic de aliis in divina essentia existentes ita sunt perfectiones: quod non attributa. Non enim melius est simpliciter habere per modum rei intrinsece asinitatem: et leonita tem: et sic de aliis quam non habere. Patet etiam quod superexcellentie perfectionum que sunt de essentia substantie non sunt attributa. Unde nec diuinam substantiam in deo dicimus attributum: sed fundamentum attributorum. Unde divina essentia quamuis non differat re ab attributis suis: differunt tamen ab eis ratione: quod forte innuere voluit Dama. li. i. c. 4. Cum dixit si bonum et si iustum et si sapiens et si quodcumque dixeris non naturam dices dei: sed ea que sunt circa naturam Sciendum etiam quod ille perfectiones quae sunt attributa sub alia ratione dicuntur persectiones: et sub alia ratione dicuntur attributa. Dicuntur enim perfectiones sub ratione qua nihit eis deest de nobilitate essendi simpliciter.

¶ Dicuntur antem attributa inquantum diuine essentie attribuuntur tanquam de ipsa predicabilia.

¶ Ex dictis patet quod attributa et idee differunt in hoc quod quedam superexcellentie per sectionum sunt idee que non sunt attributa: sicut superex cellentia petfectionis asinine et leonine sunt idee: et non attributa. Ille est superexcellentie perfectionum quae sunt attributa sub alia ratione sunt idee: et sub alia ratione scut attributa. Sunt enm idee inquantum sunt deo rationes cogoscendi et operandi. Sunt autem attributa inquantum attribuuntur diuine substantie tanquam de ipsa predicabilia.

¶ Idee etiam dicunt in diuina essentia: respectum secundum rationem ad creaturam. Attributa autem non nisi forte ex consequenti.