Articulus 2

PRimo ostendo quod dina prouidentia non hebeat ratio nem scientie practice: quia prouidentia non est in deo nisi ex tempore quia secundum Dama. lib. i. c. 28 Prouidentia est cura que ex deo est ad existentia: sed ominis scientia in deo est ab eterno: ergo prouidentia in deo non habet rationem alicuius scientie.

¶ Item Dama. in eodem libro et eodem. c. prouidentia est voluntas dei propter quam omnia que sunt conueniertem deductionem suscipiunt: sed voluntas dei non habet rationem scientie practice: quia omnis scientia est intellectu: ergo prouidentia dei non habet rationem scientie practice.

¶ Item dicit Isido. x. liro etymolis. c. 15 quod prouidentia quod dicitur quasi porro id est a longe videns sed videre siue de longe siue de prope pertinet ad scientiam speclatiuam: ergo prouidentia cum sit pars prouidentie non habet rationem scientie practice.

Contra sapientie. 9. Tu autem pater gubernas prouidentia: sed ratio gubernandi est ratio scientie practice: ergo divina prouidentia habet rationem scientie practice.

¶ Item Boe. x. libro de conso. longe vltra medium temporalis ordinis explicatio in divinae mentis adunata prospectu prouidentia est: sed ratio explicandi temporalem ordinem est ratio scientie practice: ergo prouidentia dei rationem habet scientie practice.

Respondeo quod puidentia pertinet ad scientam practica. Dicit enim Boe. x. libro de consolatio. longe vltra medium prouidentia est divina ratio in summo omnium principe constituta que cuncta disponit: supple ordinando insuum finem. Sed ratio disponedi res: vt in suum finem ordinentur ad scientiam pertinet practicam: ergo prouidentia pertinet ad practicam scientiam.

¶ Preterea deus prudentia est scientia practica: quia secundum philosophum sexto ethi. 6 relinquitur ipsam practicam esse habitum verum cum ratione actuum circa hominis bona et mala. Sed sicut dicit Tul. et refert Augn. 9 de tria. c. xi. Prudentia diditur in memoriam intellectiuam et prouidentiam memoriam scilicet preteritis intelligentiam praesentibus: prouidentiam rebus tribuens futurus ergo prouidentia pertinet ad scientiam practicam.

¶ Premus secundum Auice. i. liro metaphy. sue. c. i.

¶ Scientie practice sunt ille quae sunt de rebus que sunt opera nostra. Prouidentia autem in deo est respectu creaturarum que sunt opera dei ergo videtur quod pertineat ad rationem practice scientie.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod pruidentia non est in deo nisi ex tempore etc. dicendum quod suum est: et cum postea dicitur quod est cura ad existentia dico quod ibi cira potest accipi pro propsious. Ron autem ordinandi creaturas ad suum finem et propsipium hius ordinem exequendi in deo fuerunt ab eterno quamuis explicus huius ordis quaie gubernatio dicitur non fuerit nisi ex tempore: cui videtur concordare Boe. x. li.o de conso. longe vltra medium volens quod temporalus ordis explicatio in divine mentis adunata prospectu prouides sit: eadem vero aduatio digesta atque explicata temporibus factum vocetur quamuis nomen fati non bene sonet: quia secundum Aug. 5. de ci. di. c. x. ordinem causarum: vbi voluntas dei plurimum potest nec negamus neque sati vocabturo nuncupamus nisi forte vt satum a fando dictu intelligimus. Dimisso ergo nomine fati loco fati gubernationem ponamus.

¶ Ad 2m cum dicitur quod prouidentia est voluntas dei etc. dico quod hec auctoritas sic debet intelligi: quod prouide includit dei voluntatem ordinandi res inter se: et in suum finem. vnde sicut videmus quod non est in nobis prouidentia nisi in raltuatione ad voluntatem bene agendi pro loco et tempore: ita dico aliqualiter a simili quod ratio ordinandi res in suum finem existens in divino intellectu non haberet rationem prouidennisi esset simul in propous ordinandi res in suum finem pro tempore

¶ Ad 3m dicendum quod interpretratio nominis non semper conuertitur cum interpretratio.

¶ Premtus videtur quomodo res debeant ordinari inter se et in finem pertinet ad scientiam praecticam. vnde philosophus. ii. Meta. dicit de praeticis: quod et si quomodo se habent intendant non tamen secundum se: sed ad aliquid: et nuc speculantur practici.

¶ Quaestio II. SEcundo queritur vtrum omnia sint subenta dine pruiturs: et vidtur quod non dicit enim Dama. li. is c. 28 quod ea Vquae sunt in nopn non prouidentur sunt: sed sunt tantum liberi arbitrii: ergo ea quae in nob sunt ex nostro libro arbtri non sunt subienta prouumo dei

¶ Item Damas. eodem libro et eodem. c. ante auctoritatem prius allegatam. Necesse est eundem esse factorem eorum que sunt et prouisorem. Deus ergo non est eorum prouisor quorum non est factor. Sed secundum Augu. lib. 83. q. q. 21. Deus non est auctor mali: ergo mala non sunt subita prouidentie dei.

¶ Item Apostolus id est ad Corinth. 9. Nunquid de bobus cura est deo: et videtur velle dicere quod non: sed ea quorum deus non habet curam non sunt prouidentie sue subiecta: ergo non omina diuine prouidentie subiecta sunt.

¶ Item Augu. lib. 83.q. q. 24. Quicquid temere sit non fit prouidentia: sed mala temennon fiunt: ergo non omnia divinae prouidentie subiecta sunt.

¶ Item eadem quaestione. Si casu aliqui fiunt in mundo non prouidentia mundus vniuersus administratur: sed secundum philosophum. 2. physico. Mala. fiunt a casu in hoc mundo: ergo mala sunt quae diuina prouidentia non administrantur.

¶ Item omnis sapiens prouisor excludit mala quantum potest ab his que sue prouidentie subiecta sunt: sed deus est sapiens prouisor et multa mala permittit in rebus que prohibere posset si vellet: ergo videtur quod non omnia sunt subieta prouidentie divine.

¶ Item philosophus 6 ethi. c. 8. prudentia est circa humana et de quibus est consiliari: ergo cum prouidentia sit pars prudentie est circa ea de quibus est consilium: sed secundum philosophum eodem libo et eodem. capi. Nullus consiliatur de impossibilibus aliter se habere: ergo talia non sunt prouidentie subiecta: sed omnia que de necessitate fiunt non possunt aliter se habere: ergo talia divinae prouidentie subiecta non sunt.

Contra Augu. 9 de ciui. dei. c. 13. Prouidentia deisummi non fortuita temeritate regitur mundus cum ergo nullam creaturam mundi excipiat: videtur vel le omnes creaturas divina regi prouidentia.

¶ Item. xX. de ci. dei. c. 14. refert Aug. Plutinum dixisse et dictum approbat. Eam que a summo deo prouidentia eius est intelligibilis atque ineffabitur pulchritudo vsque ad hec terrena et ima pertingente: ergo omnia quantumcumque perua diuine prouidentie sunt subiecta.

¶ Item Matth. ix. dicit saluator. Quod nec vnus passer sine patre celesti cadit super terram: ergo videtur quod res quantumcumque minime diuine prouidentie subite sunt.

¶ Item sapientie. 12. Non est alius deus quam tu: cui cura est de omnibus sed omnia de quo est cura deo divinae prouidentie subieta sunt. Ad hanc quaestionem dixerunt quidam non regi puiden tia mundum sicut Democritum et Epicurus: qui posuerunt mundum esse factum a casu.

¶ Alii vero pofuerunt incorruptibilia tantum diuine prouidentie subiacere non corruptibilia nisi quantum ad species eo quod secundum eos incorruptibilia sunt: ex quorum persona dicitur Iob. 21. Nubes latibulum eius. Nec nostra considerat: et cardines celi perambulat. Rabi Moyses vero. c. 136. Nulla indidua corruptibilia dixit diuine prouidentie subiacere nisi homines propter intellectum eorum qui incorruptibilis est. Sed ille opiones salse comprobantur et ero nee per illa que in opponendo pro vera parte sunt allegata.

¶ Preterea certum est quod deus est rex omipotens et omnisciens et optimus. In regno autem talis regis nihil sine eius prouidentia geritur: quia cum sit omni sciens omnia scit ordinare et disponere cum sit optimus rectum ordinem et bonam dispositionem vult in ominibus facere et cum sit omnipotens hanc dispositionem potest exequi. Dicendum est ergo quod omia dine pruidentie subiecta sunt tam bona quam mala. Ut enim supra habitum est: prouidentia est ratio in summo omnium principe constituta que cuncta disponit. Pouidentia ergo est ratio ordinis rerum inter se et in finem suum. Certum est autem quod omnia bona a deo sunt: et secundum apitulium ad Romanos 13 que a deo sunt ordinata sunt: omnia ergo bona inter se habent ordinem et ad deum. Cum ergo indeo sit ratio omnis ordinis: sequitur quod omina bona diuine prouidentie subiecta sunt: mala eius omnia inquantum eis competit ordo intantum diuine prouidentie sunt subiecta: eis autem non competit ordo per se vt subiecti: sed par accidens inquantum mali propter summa mala quibus sunt subiecti iuste ordinantur in penam. Malo etiam conuenit manifestare ordinem boni sibi oppositi: quia secundum philosophum. 2. elenchorum Opposita iuxta se posita magis elucescunt. Et Augu. in lib. Enchy. c. 5. Malum bene ordinatum et suo loco positum eminentius commendat bona. Uides ergo quod bona principalius subiacent diuine prouidentie quam mala: cum mala non subiaceant diuine prouidentie nisi propter bona.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod ea que sunt in nobis non prouidentie sunt: sed tantum sunt liberi arbitrii etc. Dico quod quando dicit non prouidentie sunt: intelligit quod non sunt diuine prouidem tie tantum: sed etiam quod sunt nostri liberi arbitrii cum diuinaprouidentia. prouidentia enim nostra sub diuina prouidentia continentur.

Ad secundum quod arguitur pro illa auctoritate Damas. dico quod intellexit quod deus omnium est prouisor: quorum est factor. Sed non tantum prouisor est eorum malorum quorum non est factor: sed alio modo quam bonorum: quia bonorum principaliter operando vt fiant. Malorum vero non nisi propter bona: nec operando vt fiant: sed quedam prohibendo ne fiant: quedam permittendo fieri vt eorum occasione maiora bona eliciat. Unde Augu. in libro enchyri. c. 5. Neque enim deus omnipotens rerum: cui summa potestas cum summe bonus sit: nullomo sineret aliquid mali esse in operibus suis nisi vsque adeo essetl omnipotens: et bonus vt bene faceret est de malo.

Ad tertium dicendum quod non intendebat aposstolus remouem prouidentiam dei a bobus: sed intendebat quod specialius deus prouideat hominibus quam brutis animalibus: et hoc est verum. Ad quartum cum dicitur quod quicquid temeresit non fit prouidentia etc. dico quod verum est per comperationem ad temere facientem. Deus autem nihil temere facit: et si permittit quandoque hominem temere facere prouide hoc permittit.

Ad quintum cum dicitur quod si casu aliqua nunt in mundo non prouidentia mundus vniuersus administratur etc. Dico quod hoc intelligi debet si aliqua fierent a casu per comperationem ad ipsum deum: quanuis autem nihil eueniat a casu per comparationem ad deum qui est causa prima et vniuersalis prouisor: et rector: tamen multa veniunt a ca su per comperationem ad causas secundas. Unde cum Aug. dicit in eadem questione quod nihil sit a casu in hoc mundo intelligendum est per comparationem ad ipsum deum.

Ad sextum cum dicitur quod omnis sapiens prouisor excludit mala quamtum potest ab his que sue prouidentie subiecta sunt etc. dico quod aliter videndum est de prouisore particulari: et vniuersa libro Particularis enim prouisor excludere debet defectum ab eo quod eius cure subditur quantum potest. Sed prouisor vniuersalis bene permittit aliquem defectum accidere in aliquo particulari: vt vniuersum melioretur: vel ne bonum vniuersi peioretur. Deus autem est prouisor vniuersalis: et ideo quandoque permittit defectus accidere: et in agentibus voluntarie: et etiam in vniuersalibus: ne maiora bona in vniuerso impediantur: et ne vniuersum melioretur.

Ad septimum cum dicitur quod illa que de necessitate fiunt non possunt aliter se habere etc. dico quod verum est per virtutem nostram: tamen cum deus mundum et ordinem partium mundi et naturam voluntarie fecerit et volontarie conseruet non de necessitate. Nihil creatum per comperationem ad deum est de necessitate: quamuis ergo ea quae de necessita te eueniunt per comperationem ad causas secundas non subdantur humane prouidentie: subieta tamen sunt prouidentie diuine.

Tertio queritur vtrum deus omnibus prouideat immediate: et videtur quod non Augu. de ciuita. dei lib. x. capi. 7. Cura de nobis ad nos ministrata est per angelos: ergo deus non prouidet nobis immediate: sed mediante ministerio angelico.

¶ Item Augu. 8. super Gensiem longe ante medium loquens de bipertito modo opere prouidentie naturalis scilicet et voluntarie dicit quod voluntaria administram tur per angelorum opera et hominum: ergo videtur quod deus non omnibus prouidet immediate.

¶ Item philosophus. 12. Metaphysi. Melius est quedam nescire quam scire vt vilia: sed omne quod melius est: deo est attribuendum: ergo deus nescit ista vilia: sed eorum que nescit non habet immediate prouidentiam.

Contra. Iob. 34. Quem constituit alium super terram aut quem posuit super orbem quem fabrica tus est: super quem locum dicit Grego. moralis libro 24 longe ante finem. Quod mundus per seipsum regit quem per seipsum condidit.

Respondeo quod prouidentia potest accipi pro eo quod ipsa nominat formaliter: et sic idem est quod ratio ordinis rerum in finem suum: que ratio est in summo omnium principe constituta. Potest etiam accipi pro executione et admtratione huius ordinis: que gubernatio dicitur et prouiden tia: hoc modo accepta dependet ex prouidentia primo dicta. Loquendo de prouidetia primomon planum est quod deus immediate omnibus prouidet: quia in suo intellectu habet immediate rationem omnium etiam minimorum. Loquendo de prouidentia 2o modo: sic dico quod quod busdam prouidet mediantibus aliis: quia inferiora gubennat per superio ra vnde Aug. de trinitate. c. 4. dicit de deo quod tanquam in excelsa et sancta et secreta sede praesidens velut in domo sua et in templosuo inde se quibusdam ordinatissimis creature motibus primo spiritualibus: deinde corporalibus per cuncta diffundit et paucis inter positis subiciungitur: quemadmodum corpora crassiora et inferiora per subtiliora et potentiora quodam ordine reguntur: ita omnia corporaper spiritum vite: et spiritus vite irrationalis: per spiritum vite rationalem: et spiritus vite rationalis desertor atque peccator per spiritum vite rationalem pium et iustum: et ille per ipsum deum: ac sic vniuersa creatura per creatorem suum gubernaturi hec autem mediata. gubernatio non est propter defectum diuine virtutis: sed propter abundantiam sue bonitatis: que vult vt dignitas alicuius causalitatis etiam communicetur creaturis. hec autem mediata gubernatio non excludit immediatam gubernationem: sicut illum effectum quem producit mediante causa creata: immediate etiam producit. Unde omnis effectus qui est a deo mediante causa creata est a deo mediate et immediate.

Ex predictis patet responsio dama argumenta in oppositum non enim negat quoniam aliqua deus mediantibus angelis gubernat: et tamen deus cum hoc illa eadem immediate gubernat.

¶ Ad tertium cum dicitur. Melius est vilia non scire quam scire etc. dico quod verum est nobis inquantum aliquando per ea impedimur a consideraratione meliorum: quia non possumus simul distincte intelligere plura. Et inquantum cogitatio malorum aliquando voluntate inclinat ad malum: sed in deo hoc locum non habet: quia simul omnia videt vno intuitu: et eius voluntas ad malum inclinari non potest.