Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Pars 1
Pars 2
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Distinctio 49
Distinctio 50
Articulus 1
Quaestio 1
¶ Questio I. PRimo ostendo quod praedestinatio passiue dicta non sit in praedestinante: quia ab eo quod est in predestinante non denominatur predestinatus: sed a praedestinatione passiue dicta denominatur predestinatus: ergo non est in praedestinante.
¶ Item in diffinitione illius rei que est in praedestinante non cadit aliquid creatum: quia predestinans deus est: et ominis res existens in deo: deus est. Sed in diffinitione praedestinationis etiam passiue dicte cadit aliquid creatum scilicet gratia et gloria. Predestinari enim est preperari ad finalem gratiam in praesenti: et glutiam in futuro: ergo praedestinatio passiue dicta nem est in praedestinante.
¶ Item philosophus. 3. physi. dicit quod actio est ab agente in passo. Sed praedestinare est actio quedam: ergo praedestinatio actiua est a predestinante in praedestinato: ergo multo fortius praedestinatio passiua. restat ergo quod non sit in praedstinante.
Contra. Predestinantur quid non sunt adhuc in natura propria ergo predestinatio passiue dicta non est in praedestinato: restat ergo quod sint in praedestinante.
¶ Item honor est in honorante: quia sicut dicit. philosophus id s ethico. c. 6. Uide tur honor in honorante magis esse quam in honorato: sed aliquem predestinari est ipsum honorari: ergo praedestinari magis videtur esse in praedestinante quam in predestinato.
Respondeo quod predestinatio tam actiua quam passiua quantum ad illud quod principaliter significat est in predestinante: et tamen praedestinatio passiua de nominat predestinatum non predestinantem: et connotat aliquid futurum in predestinato: et hec tria sic patent per ordinem.
Predestinatio enim est prescintia practica salutis alicuius et ordinationis ipsius in salutem. sed praescientia dei practica non est nisi respectu eorum que facturus est: et quicquid facturus est: proposuit abeterno se facturum in tempore: et potuit ab eterno illud operari intempore: ergo praedestinatio quamuis formaliter dicat prescientiam practicam salutis alicuius et ordinationis ipsius in salutem: includit tamen propositum saluandi et ordinandi in salutem illum qui predestinatus est: et potentiam hoc faciendi Prescire autem aliquem saluandum: et ipsum presciri saluandum est in presciente. et voluntatem proponere aliquid: et aliquid proponi a volutate est in voluntate proponente: tamen vt dictum est praedestinatio passiua denominat predestinatum non predestinantem: quia sicut presciri denominat rem futuram non ipsum deum prescientem: et tamen presciri est in presciente. Et sicut amari denominat rem amatam: et tamen amari est in amante: et ita dico quod predestinari denominat creaturam predestinatam: non deum predestinantem: et tamen est in deo predestinante. Cui ratio est: quia predestinare: et predestinari quantum ad principalem significatum realiter idem sunt: sed secundum rationem et secundum modum significandi differunt. Connotat tamen predestinatio aliquid futurum in predestinato scilicet effectum finalis gratie et glorie: quia qui predestinatus est: vere habebit finalem gratiam et gloriam. Unde Augu. in lib. de praedestinatione sanctorum parum ante medium ibi: et recitat magister in littera. Predestina tio est gratie preperatio: ibi subiungitur: comprehendens etiam gloriam: ita tamen conotat sanctum effectum in predestinatoquod ille effectus in reali et actuali existentia et ipsa praedestinatio simui esse non possunt. Illum enim qui iam saluatus est deus non praedestinat: sicut rem per quam proesenus est: deus non prescit. Ex dictis patet quomodo predestinatio se hebeat ad praescientiam et prouidentiam. Est enim peredestinatio quaedam praescientia et quaedam prouidentia: sed non omnis prescientia nec omnis prouidentia praedestinatio dici debet.
Ad primum in oppositum dicitur quod ab eo quod est in predestinante: non denominatur praedestinatus etc. dico quod immo: sicut res prescita denominatur a precognitione que est in presciente: prout tamen est passiue significata: et amatus denominatur ab amore passiue significato: qui tamen est in amante.
Quaestio 2
¶ Questio. II. Ecundo queritur vtrum praedestinatio sit eterna et videtur quod non: quia predestinatio importat ordinem predestinantis ad predest: natum non ad praedestinatum secundum esse quod habet in deo: ergo secundum esse quod habet in genere proprio quod esse temporale est: fed illud quod importat ordinem ad aliquid temporale non est eternum: ergo praedestinatio non est eterna.
¶ Item secundum magistrum in praesenti distinctione. c. 5 sententialiter praedestinatio est preparatio gratie in presenti: et glorie in futuro: sed preparare rem est incipere operari eam: sed inceptio operationis gratie: et glorie quid temporale est: ergo predestinatio eterna non est.
¶ Item predestinatio rationem actualem dicit inter predestinatem et predestinatum. Omnis autem relatio in actu ponit sua extrema in actu: sed predestinatus non est in actu nisi ex tempore: ergo predestinatio non est nisi ex tempore.
Contra praedestinatio est species dine prescientie. Sed vomina prescita ab eterno sunt prescita: ergo omnes predestinati ab eterno sunt predestinati.
¶ Item omnes electi sunt predestinati: sed secundum apstolindum ad ephe. i. Deus elegit nos ante mundi constitutionem: ergo predestinauit nos ante mundi constitutionem: ergo ab eterno.
Respondeo quo praedestinatio est eterna: quod sic patet De intellectu predestinationis tria sunt scilicet principale significatum: quod est dei scientia practica: temporale connotatum: vt futurum scilicet finalis gratia: et perpetuagloria: et antecessio principalis significati ad connotatum sed significatum: hoc est scientia dei practica eretnum est: et illa antecessio eterna est: et connotatum ab eterno fuit futurum ergo predestinatio ab eterno est.
Ad primum i oppicum der quod iuis quod iportat ordine ad aliquid temperale non est eternum etc. dico quod verum est cum importat ordinem ad temporale: vt presens. predestinatio vero importat ordinem ad aliquid temporale non vt proaesens sit: sed vt futurum.
¶ Ad 2m cum dicitur quod predestinatio est preperatio gratie etc. dico quod hoc intelligitur de preperatione interiori: que est in mente: secundum quem modum dicimus quod artifex disponens aliquid sefacturum iam preperat illud opus quamuis nondum exterius ceperit operari: sic autem deus ab eterno praeperauit electiu gratiam et glutiam eis in tempore conferendam.
¶ Ad 3m cum dicitur quod omnis relatio in actu potesit sua extrema in actu etc. dico quod eo modo quo predestinatio importat relationem in actu inter predestinantem et predestinatum eo modo quod ponit sua extrema in actu: sed planum est quod non importat in actu aliquam relationem realem inter predestinatum et predestinantem: quia talis relatio dei non est in deo cum ad creaturam nullam sit realis relatio: nec esti in praedestinato: quia secundum originem in glosa ad Ro i. Predestinatur qui non est: et sicut dicit Auice i. Metaphy. sue. c. i. Non ens non habet proprietatem que est. restat ergo quod illa re latio sit secundum rationem: ex quo sequitur quod non opetet quodlibet extremum huius relationis esse realiter in actu: sed vnum est realiter in actu scilicet praedestinans: aliud autem in esse cognito scilicet praedestinatus: quia omnes praedestinati ab eterno fuerunt cogniiti a deo.
Quaestio 3
Quaestio III. Tertio queritur vtrum praedestina ri solum hominibus comcueniat: et videtur quod non quia quibus conuenit eligi illis conuenit predestinari: sed angeli qui modo beati sunt ab eterno fuerunt electi: ergo ab eterno predestinati: ergo non solum hominibus conuenit predestinari.
¶ Item praedestinatio est preordinatio rei in suum finem: sed perdestinari: in finem non conuenit solum hominibus. Creature enim irrationales in suum finem a deo preordinate sunt: ergo praedestinari non conuenit solum hominibus.
¶ Item Ansel. in libro de concor. prescientie et liberi arbitri ante medium. Predestinatio. non solum bonorum est: sed etiam malorum potest dici: ergo predestinari non tantum conuenit hominibus bonis et malis: sed etiam angelis bonis et malis.
Contra magiter cap. vlti. huius Di. dicit quod predestiatio est scientia: et preperatio beneficiorum dei quibus certissime liberantur quicunque liberantur. Et hoc sum ptum est ab Augu. in libro de bono perseuerantie quasi circa medium: sed liberari non conuenit nisi hominibus: Angeli enim mali non liberabuntur: et angeli boni nunquam habuerut miseriam. Liberatio autem non est nisi a miseria: solum ergo hominibus conuenit predestinari.
¶ Item magister. 35 Di. c. 2. predestinatio est de hominibus saluandis: cum ergo de aliis creaturis hic non dicat videtur quod solis hominibus praedestinari conueniat.
Respondeo quod fuisse praedestinatum non conuenit solis hominibus: sed etiam angelis bea tis: quia cum predestinatio sit prescientia practica salutis alicuius et ordinationis ipsius in salutem: vt supra visum est: et hoc ab eterno in deo fuit non tantummodo respectu hominum: sed respectu angelorum: videtur quod non solum hominibus conueniat fuisse predestinatum: quia tamen predestinari connotat effectum in predestinato: vt futurum: ideo cum predestinari sit praesens temporis: et angeli beati et anime beate iam habent effectum predestinationis praesentem ideo dici non potest proprie loquendo quod predestinentur: et sic videtur quod predestinari conueniat solum hominibus saluandis. Ex predictis patere potest responsio ad argumenta ad vtranque partem. Primum enim argumentum probat quod angeliboni fuerunt predestinati: et hoc est verum: sed ex hoc non sequitur quod eis conueniat predestinari: cum predestinari sit presentis temporis: et ipsi modo non predestinentur.
¶ Ad 2m dicendum quod maior non est vera loquendo de quocumque sine: sed tantum de beatitudine que est vltimus finis rationalis et intellectualis creature.