Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Pars 1
Pars 2
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Distinctio 49
Distinctio 50
Articulus 2
Quaestio 1
¶ Quaestio I. Rimo ostendo quod non omnes praedestinati saluabuntur: quia cum Comnes predestinati ab eterno fuerunt predestina ti: ab eterno fuisset ordinatum qui essent saluandi: et ita quicquid homo predestinatus faceret: saluaretur: et sic excluderetur solicitudo bene operandi.
¶ Item glosa super illud Lu. ii. Rumpebatur autem rethe: Non tot intrant de iudeis quod apud deum ad vitam erant preordinati
¶ Item psal. de quibusdam dicit quod deleantur de libro vite et cum iustis non scribantur: ergo aliqui scripti sunt in libro vite: qui posteade illo delentur. Sed Augustinus xx. libro de ciui. dei. c. 15 liber vite significat praedestinationem eorum quibus dabitur vita: ergo aliqui praedstinati sunt quinon saluabuntur.
¶ Item Grego. superillud Iob. c. 34. Conteret. multos. et innumerabiles dicit: 25. moralis longe ante medium. Quod locum vite aliis cadenti bus alii sortiuntur: ergo videtur quod non omnes qui predestinati sunt ad locum vite saluabuntur.
¶ Item eodem lib. non multum post predictam auctoritatem. Inuertibilis est veritas predestinationis.
¶ Item Aug. in libro de bono perseuerantie inter medium et finem libri dicit. Quod praedestinatio sanctorum est certa: quod non esset verum si aliqui predestinati non saluarentur.
Respondeo quod omnes praedestiati saluabutr: quia praedestinatio est prescientia dei practica salutis aliquorum et ordinationis ipsorum in salutem. Deus ergo prescit praedestinatos saluandos: et eos saluare proponit: ses prescientia dei nunquam sallitur secundum Boe. 5 de consola. Propositum etiam dei numquam frustratur. et ita ratione diuine prescientie et rone divini propositi de necessitate concluditur quod omnes praedestinati saluabuntur: et illos qui saluabuntur: et eorum salutem deus ab eterno certissime praeuidit: et huius probationem requiras superius. 38 Di. in illa quaestione vtrum deus habeat prescientiam futurorum.
Ad primum in oppositum dicendum quod quamuis omens predestinati saluabuntur non propter hoc debet excludi solicitudo bene operandi: quia sicut predestinati sunt: vt saluentur: ita sunt predestinati vt per bona eorum opera saluentur: si adulti moriuntur deo tamen principaliter operante
¶ Ad 2m cum dicitur quod non tot intrat de iudeis etc. dico quod illa glo. loqutur pro statu primitiue ecclesie. quando non tot iudei intrauerunt quod sunt praedestinati de toto iudeorum genere.
¶ Ad 3m dicendum quod liber vite secundum Aug. 20. de ciui. dei. c. ii. est prescientia dei que falli non potest in quo sunt scripti id st ante praecogniti scilicet ordinati ad vitam eternam ad vitam autem eternam quidam presciuntur ordinati secundum praedestinationem divinam: et isti nunquam delentur de libro: quidam autem secundum praesentem iustitiam non finalem: et isti delentur de libro cum per peccatum mortale finaliter perdunt iustitiam
Quaestio 2
¶ Quaestio II. SEcundo queritur vtrum praedestinati de necessitate saluabuntur: et videtur quod sic quia omnis causa que deficere non potest imponit necessitatem effectus: sed talis est praedestinatio cuius effectus est salus predestinatorum ergo praedestinati de necessitate saluabuntur.
¶ Item futuri effectus posibilis aliter se habere non est precognitio certa: sed deus certam habet praecognitionem future salutis praedestinatorum: ergo praedestinati de necessitate saluabuntur.
¶ Item deus proposuit omnibus praedestinatis se daturum salutem: nec potest hoc non proponere: quia propositum eius mutari non potest: sed hec consena est necessaria: deus proposuit predestinatis se daturum salutem: ergo predestinati saluabuntur: cum ergo antes sit necessarium et consequnentia necessaria: consequens simpliciter est necessarium.
¶ Item impossibile est predestinatum esse reprobatum: quia omnes predestinati ab eterno praedestinati sunt: sed nulli damnabuntur non reprobati: ergo impossibile est aliquem predestinatum damnari de necessitate: ergo omnes predestinati saluabuntur.
¶ Item omnis forma que non potest subiectum deserere reddit subiectum impossi bile ad recipiendum formam compositam: sed predestinatus non potest non predestinari: ergo predestinatus est impossibilis ad recipiendam rem praedestinationi oppositam: sed eterna damna tio opponitur praedestinationi: ergo predestinatus non potest damnari de necessitate: ergo saluabitur.
¶ Item si predestinati damnarentur: predestinans falleretur: ergo a simili si praedestinati possent damnari: predestinans posset falli: sed impossibile est predestinantem falli: ergo impossibile est praedestinatum dannari: de necessitate ergo saluabitur.
Contra ea que necessario ventura sunt: velit: nolit homoeuenient: sed praedestinatus non saluabitur: sivellet non saluari: ergo predestinati non de necessitate saluabuntur.
¶ Item ille effectus ad cuius euentum duplex causa concurrit vna necessaria et alia contingens non de necessitate euenit: sed ad nostram salutem concurrit causa necessaria et contingens: quia sicut dicit Boe. circa finem quanti libro de comsolatione. Manet spectator cunctorum desuper prescius deus visio nisque eius proesens semper eternitas: cum nostrorum actuum futura qualitate concurrit: ergo nostra salus de necessitate eueniet.
¶ Item Ansel. in libro de concor. prescientie et liberi arbitrii inter principium et medium lib. Deus prescit omnia et multa fiunt ex libera voluntate que antequam sint fieri potest vt numquam sint: ergo quamuis deus presciat praedestinatum esse saluadum: videtur quod potest non saluari antequam saluatus sit.
Respondeo quo praedistinati non de necessitate satuabuntur: quod quidem sic declarant: deus predestinatos ordinauit ad salutem consequendam per cooperationem alicuius cause contingenter operantis: sicut est receptioremedii contra peccatum originale in paruulis et cooperatio liberi arbitrii in adultis: deus ergo predestinatos ordinauit ad salutem consequendam contingenter. Cum ergo diuina praedestinatio frustrari non possit de necessitate sequitur predestinati sunt: ergo saluabuntur: et etiam de necessitate: sequitur predestinati sunt: ergo contingenter saluabuntur: et hec responsio concordare videtur sententie Boe. 5 libro de consola. versus finem dicentis: siunt proculdubio cuncta que futura deus esse praenoscit: sed eorum quedam de libero proficiscutur arbitrio: quamquamuis eueniant existendo tamen naturam propriam non amit. tunt: quia prius quam fierent: etiam non euenire potuissent. Aliter etiam principale propositum a quibusdam declaratur sic. Dicunt enim quod praedestinatos esse saluandos disim accipiendo contingens est ratione compositionis implicite. hoc enim implicat aliquos esse praedestinatos: quod est contingens: quia sicut deus ab eterno quemlibet potuit non praedestinare: et praedestinatio ratione principalis significati in preteritum non transeat: cum sit in praesenti eternitatis: ita quemlibet qui non est consecutus salutem potest nunquam predestinasse non coniunctim accipiendo: quia aliquem esse perdestinatum: et nunque fuisse praedestinatum simul: impossibile est: sed diuisim accipiendo vnum est: quia verum est quod aliqui sunt predestinati: et est etiam verum quod possibile est illos eosdem nunquam predestinatos fuisse loquendo de illis qui non sunt salutem consecuti: quia quamuis scientia divini intellectus et propositum diuine voluntatis sint actus necessarii: tamen quia predestinare de suo intellectu includit aliquorum futuram salutem: que contingenter eueniet: ideo possibile est quod nunquam fuerint perdestinati illi qui nondum sunt consecuti salutem: hanc viam videtur tenere magister in praesenti. Di. c. x.
Ad primum in oppositum cum dicitur quod omnis causa que deficere non potest imponitne cessitatem effectus etc. potest dici non esse hoc verum: quando adeundem effectum concurrit etiam causa: que deficere potest: vt in corpore quaestionis ostensum est. Potest etiam aliter dici quod predicta propositio intelligenda est: si illa causa que deficere non potest non sit voluntaria: predestinatio autem causa voluntaria est: et sicut voluntas creata potest esse respectu duorum actuum oppositorum: quanuis non simul: multo excellentius actus voluntatis divinae potest esse respectu duorum obiectorum oppositorum non tamen simul nec successiue. Unde illo eodem actu quo vult aliquem es se saluandum potest velle illum nunquam fuisse saluam dum non tamen coniunctim: nec successiue: quia deum velle istum saluari: et ipsum hoc nunquam voluisse simul est impossibile
¶ Ad 2m cum dicitur quod futuri effectus possibilis aliter se habere non est praecognitiocerta etc. Dico quod falsum est loquendo de praecognitione illi us: qui ea cognoscit vt sibi praesentia: sed sicut dicit Boetius. 5 de consola. versus finem. deus ea futura que ex arbitrii liber tate proueniunt praesentia contuetur.
¶ Ad 3m cum dicitur quod cum antes est necessarium et consena necessaria: consequens simpliciter est necessarium etc. dicunt aliqui quod verum est per comperationem ad omnes: non tamen opetet quod conseqens sit necessarium absolute: quod sic declarant: postquam christus predixit quod Petrus eum esset negaturus: hoc eum praedixisse fuit necessarium.
¶ Item illa consea fuit necessa ria: christus hoc praedixit: ergo Petrus christum negabit: et tamen Petrum negare christum fuit contingens. Declarant etiam hoc per Ansel. dicentem in lib. de concor. prescientie et liberi arbio longe post principium: quoniam deus non fallitur nec videt nisi veritatem siue ex libertate siue ex necessitate eueniat dicitur constituisse apud se immutabiliter quod apud hominem priusquam fiat mutari potest: et Boe. 5 de consola. versus finem. Fatebor remsolidissime veritatis: sed cui vix aliquis nisi divini speculator accesserit respondebo naturam idem futurum cum ad divinam notio nem refertur necessarium: cum vero in sua natura perpenditur liberum prorsus atque absolutum videri.
¶ Potest est aliter dici ad argumentum quod deus potest nunquam proposuisse dare salutem illis qui predestinati sunt: et nondum sunt salutem consecuti: et quomodo hoc sit possibile patet per illam veniam per quam ostensum est quod possibile est deum nunquam praedestinasse illos qui sunt saluandi: cui sententie videtur consentire Ansel. in libro de concor. prescientie et liberi arbtrii bene post principium dicens quod non est necesse deum velle quod vult: et finis actus volendi secundum se absolute est necessarium.
¶ Ad 4m cum dicitur quod impossibile est predestinatum esse reprobatum etc. patere potest solutio per illud per quod consten sum est deum potuisse non praedestinasse illos qui saluandi sunt
¶ Ad 5m dicitur quod praedestinatus non potest non esse praedestinatus etc. dico quod verum est coniunctim: sed disim falsum est quod satis patet ex predictis
¶ Ad 6m cum dicitur quod si praedestinati damnarentur: predestinatus falleretur etc. dico quod verum: sed ex hoc non sequitur quod si aliquis qui predestinatus est: possit damnari quod predestinans possit falli: quia sicut prescit et vult ipsum esse saluandum: ita prescit et vult ipsum contingenter esse saluandum. Unde Ansel. in lib. de concor. prescientie et liberi arbitrio prope principium li. Non debes dicere quod deus prescit me peccatu rum vel non peccaturum tantum: sed prescit deus me peccaturum sine necessitate: vel non peccaturum: et ita sequitur quia siue peccaueris siue non peccaueris vtrunque sine necessita te erit: quia prescit deus futurum esse sine necessitate hoc quod erit et in eodem libro longe post quartum. capi. Quod deus vult non potest non esse: cum vult hominis voluntatem nulla cogi vel prohiberi necessitate ad volendum: vel non volendum: et vult effectum sequi voluntatem: tunc necesse est voluntatem esse liberam: et esse quod vult.
Quaestio 3
¶ Questio III. TErtio queritur vtrum possibile sit quod numerus praedestinatorum augeatur: et videtur quod non: quia si aliqui possent praedestinari: qui non sunt praedestinati: periratione possent non praedestinari illi qui sunt praedestinati sed non videtur verum quod predestinatus possit nonesse praedestinatus: dicit enim Augu. in libro de bono perseuerantie magis prope finem libro quam prope medium quod non est dubitandum deum prescisse se esse daturum dona sua: et quibus daturus fuerit nunquam potuisse nescire: videtur ergo quod aliqui non possint esse predestinati: quia non sunt praedestinati: et sic numerus electorum non potetaugeri.
¶ Item apoclis. 3. Tene quod habes vt nemo accipiat coronam tuam: ergo nemo potest ordinari coronam: nisi alius cadat ab isto ordine: ergo ita determinatus est numerus electorum quod non potest maior fieri.
¶ Item Augu. de fide ad Petrum regula 32 dicit. Neque perisse posse aliquem eorum: quos deus praedestinauit ad regnum: nec quenquam eorum quos deus non praedestinauit ad vitam vlla ratione posse saluari: sed si numerus praedestinatorum posset augeri aliqui qui non sunt predestinati possent saluari: quia possent predestinari.
Contra Augu. in libro de bo. perseuetantie parum ante finem loquens de dono praedestinationis dicit. hoc pelagianis optamus vt habeant: istis autem nostris vt plenius habeant. Hoc dans intelligere quod pelagiani quibus optabat donum praedestinationis: illud etiam habeant: et tamen eis optabat vt haberent: sed non est optandum: quod non est poss bile fieri: ergo possibile est vt aliqui predestinati praedestinentur.
¶ Item super illud psal. Qui numerat mltitudinem stellarum: dicit glo. nouit deus quae sunt eius. Siquis vero ad non beata fidei specie se talibus interserit: nouit ille qui numerat: quia supra numerum est. Unde aliqui multiplicati sunt super numerum Si ergo aliquis potest interseri numero electorum prefinito a deo: videtur quod predestinatorum numerus possit augeri.
Ad istam quaestionem dicunt quidam quod predestinatorum numerus non potest augeri: nec minui: dicentes nullum praedestinatum posse non praedstinari: et nullum non et predestinatum posse praedestinari: et ideo dicunt quod sicut plures non praedestimabuntur quam illi qui ab eterno praedestinati sunt. ita nec possunt praedestinari: quod confirmant per Augu. in libro de correctione et gratia bene post medium libro dicentem quod certus est predestinatorum numerus: qui nec augeri potest nec minui. Pro quo etiam videtur facere ratio: quia per rationem certi sumus quod plures non predestinabuntur: quam illi qui ab eterno praedestinati sunt. sed de hoc non possemus esse certi per rationem: si deus posset plures praedestinare illis qui ab eterno praedestinati sunt: quia per rationem non possumus esse certi que possibilia sibi vult fieri: et que non.
Alii dicunt quod nuerus pridestinator potest augeri: quia sicut concedunt praedestinatum posse non praedestinari diuisim accipiendo non coniunctim: ita concedunt non praedestinatos posse praedestinari cuius opinionis videtur fuisse magister secundum quod apparet in littera: et pro hac opinione videtur facere ratio: quia multi possent saluari qui non saluabuntur: ergo cum nullus possit saluari nisi sit praedestinat vel possit praedestinari videtur quod multi possent praedestinari qui non praedestinabuntur: ergo videtur quod numerus peraedestinatorum possit augeri et tamen nunquam augebitur.
Ad primum cum dicitur quod Aug. optabat pelagianis donum praedestinationis etc. potest dici quod ibi vocat prdestinationis donum gratiam dei quae est praedestinationis effectus: vt videtur declarare littera sequens. hoc autem douum optabat pelagianis: quia ignorabat vtrum aliquos illorum ab eterno praedestinasset: quia si aliqui de illis tales erant: sciebat Aug. quod in suo errore non finaliter per seuerarent: et quia secundum quod dicit Aug. in eodem libero longe ante finem quod fortassis sic predestinati sunt quidam vt nostris orationibus concedant: et accipiant illam gratiam quam velint: atque efficiantur electi id est digni premio electorum
¶ Ad 2m quod arguebatur per glo. super illud psal. Qui numerat multitudine stellarum Dico quod illa glosa soluitur per illud quod continue sequitur: quia post illud verbum multiplicati sunt super numerum immediate sub iungitur: quia inter perietes praesentis ecclsie plures sunt quam futuri sint in regno dei. Tales ergo sunt in ecclesia ista inferiori vltra numerum praedestinatorum sed cum predestinatus triunphantem ecclsiam non intrabunt.
¶ Ad illud etiam quod in corpore quaestionis dicebatur de opinione illa. Dicunt enim quod et si plures possint saluari absolute quam saluabuntur non tamen per comperationem ad predestinationem diuinam. Qui vult tenere secundam opinionem potest respondere ad argumenta que sunt contra eam.
Ad primum cum dicitur quod deus nunquam potuit nescire quibus daturus erat bona sua etc. dico quod hoc intelligendum est coniunctim accipiendo. Quod enim quibus daturus sit dona sua: et hoc non presciat est impossibile: sed quia aliquibus daturus est dona sua: que potest non dare: ideo diuisim accipiendo potest nunquam presciuisse se daturum salutem aliquibus: quibus daturus est eam.
¶ Ad 2m quod arguebatur per auctoritate apocalis. dico quod loqutur de corona debita secundum statum praesentis iustitie: et sic multi cadunt a corona: nec voluit dicere quod nulliis secundum illam viam posset ascendere ad coronam nisi alius caderet ab ea. Unde illud verbum sic exponendum est: ne alius accipiat coronam tuam scilicet sine te¬