Articulus 3

¶ Quaeotido I. PRimo ostendo quod reprobo sit idem penitus quod praescientia: quia si aliqui homines simpliciter dicuntur presciti intelliguntur reprobati: et si dicuntur reprobati inteliguntur presciti: ergo videtur quod penitus idem sit prescientia et reprobatio.

¶ Item certum est quod reprobatio dicit prescientiam et nihil addit vltra prescientiam vt ostendam: ergo penitus idem est quod prescientia: minor probatur sic. Sapientie. xi. dicitur ad deum Nihil eorum odisti que fecisti: sed reprobatio si aliquid ad deret super prescientiam: hoc non esset nisi odium: ergo videtur quod reprobon vltra prescientiam nihil addit.

¶ Item reprobatio est respectu quorandam qui in finali iniquitate morientur: sed respectu iniquitatis eorum deus non habet nisi simplicem prescientiam: quia iniquitatis non est auctor: ergo videtur quod reprobatio penitus idem sit quod prescientia.

Contra. Malach. dicit deus per popsopruam: Iacob dilexiEsaum autem ideo habui: cum ergo illo verbo exprimatur reprobatio esau: videtur quod terprobatio importat odium: et sic aliquid addit vltra prescientiam.

¶ Item magister in praesentidistinctione. c. 5 dicit quod reprobatio est. prescientia malitie in quibusdam non finiende et preperatio pene non terminande: ergo aliquid addit vltra prescientiam.

Respondeo quod reprobatio non nomiat praescientiam tantum: sed aliquid addit secundum rationem vnde differre videntur differentia simili illi differentie: quamspecies differt a genere: eo quod prescientia generalior est quam reproboPrescientia enim est respectu quoruncumque sfuturorum: sed non reprobatio. Est enim reprobon prescientia future damnationis quo rundam: quos pena non terminanda damnare proposuit propter eorum iniquitatem finalem. Cui videtur concordare magister. in praesenti Di. cap. 5. sic. d. Reprobatio est intelligenda prescientia iniquitatis quorundam: et preperatio damnationis eorundem: est ergo reprobatio quedam pars prouidentie. Ad prouidum enim rectorem non tantum pertinet ordinare bonam retribuitionem iustorum: sed etiam iustam penam malorum. vnde sicut praedestinatio est pars prouidentie respectu illorum qui diuinitus ordinantur in eternam salutem: sic reprobatio est pars prouidentie respectu eorum qui eternam salutem non consequuntur.

Ad primum in oppositum dicendum quod genterale nomen prescientie appropsiatur reprobationi: eo quod reprobatio vltra prescientiam non addit rationem talis dignitatis: sicut praedestinatio.

¶ Ad 2m cum dicitur quod nihil odisti eorum que fecisti etc. dicendum quod deus omens creaturas diligit inquantum omnibus vult aliquod bonum: aliquos tamen odit inquantum vult eis penam eternam propter finalem iniquitatem eorum

¶ Ad 3m dicendum quod quanuis deus respectu iniquitatis damnandorum non hebeat nisi simplicem pre¬ scientiam: vt arguebatur: tamen respectu damnationis eorum habet prescientiam practicam: quia damnationis eorum non tantum non est precognitor: sed etiam preparator tanquam iuste pene.

¶ Questio. II. Ecundo queriture vtrum obduratio sit pena vel culpa super illud ad Ro. 2. secundum duritiam tuam: dicit glosa. Obstinatio est indurate mentis in malitia pertinacia: per quam sit homo impenitens: sed hec est culpa: ergo videtur quod obduratio sit culpa: quia idem videtur obduratio quod obstinatio.

¶ Item Augu. 4 de ciui. dei. c. 2. vult istam sententiam quod illud malum quo mali non sumus est malum pene. illud autem quo mali sumus: est malum culpe. sed obduratione homomalus est. ergo obduratio est culpa non pena.

¶ Item Augu. in libro 3. de libero arbitrii longe post medium dicit hanc sententiam. Pena est malum quod patimur: sed culpa est malum quod agimus. sed homo est auctor indurationis sue: ergo induratio est culpa et non pena.

Contra super illud ad Ro. 9. cuius vult miseretur et quem vult indurat: dicit glo. obdurare dicitur aliquos: quia non eorum miseretur: non quia impellit: vt peccent: eorum autem non miseretur quibus gratiam non esse prebendam equitate occultissima et ab humanis sensibus remotissima indicat. ergo obduratio meritis redditur: sed tale quid est pena.

¶ Item excecatus intellectus est pena: ergo a simili obduratio affectus est pena.

Respondeo quo obduratio in spiritibus siue in anima: siue in angelis malis transcendere dicitur ad similitudinem duritie in corporalibus. Corporaenim dura sunt inhabilia ad impressionem suscipiendam et stabilia in se ad permanendum: et fortia ad resistedum. Similiter anima obdurata dicitur propter eius inhabilitatem ad gratiae susceptionem: et propter firmam ad peccatum adhesionem: vel quia est rebellis divinis mandatis: et contra diuinam inspirationem.

Primo est passio conseus culpam: et sic ita erst pena et non culpa.

¶ Secundo modo est dispositio cuiuslibet culpe cui homo pertinaciter adheret: ita quod in ea desendat. Tertio modo est speciale genus peccati. Est enim peccatum in spiritum sanctum: cum illa rebellio ex maliti procedit.

¶ Ex dictis patet pro magna parte responsio ad argumenta ad vtranque partem.

Ad primum cum dicitur quod obstinatio est induratio mentis in malitia: pertinacia etc. dico quod illa auctoritas intelligitur de obduratione secundo modo dicta. Cum ergo dicis in minori quod talis pertinacia est culpa: dico quod non oportet nisi voces culpam dispositionem cuiuslibet pertinacis culpe

¶ Ad 2m eum dicitur quod obduratione homo malus est etc. dico quod verum est: et causatur ex malitia. non tantummodo autem sumus mali extendendo nomen malicie per culpam: sed etiam per culpe sequalam: maxime cum illa sequela est dispositio ad aliam culpam: ad permanentiam culpercuius est effectus. Uel potest dici quod homo non est malus obduratione formaliter nisi per acens scilicet inquantum malus est per cum pam que non separatur ab obduratione. per obdurationemlaunt tertio modo dictam que est speciale genus peccati: homo malus est formaliter.

¶ Ad 3m dicendum quod quamuis culpa non sit malum quod agimus: non tamen omne malum quod agimus est culpa: sed quoddam malum quod agimus est sequela culpe: ideo oportet quod quecumque obduratio cuius homo est causa sit culpa: sed quaedam est sequela culpe: et quedam est culpa.

Ad primum alterius partis cum dicitur quod illud quod meritis malis redditur est pena etc. dico quod verum est: et quandoque cum hoc est culpa. Unde quandoque vna culpa est pena alterius eulpe: que diereddi propter priorem culpam: non quia deus sit eius causa: sed quia propter priorem culpam deus permittit vt homo in illam incidat: quia sicut dicit Grego. 235 libro moralis quasi in medioPeccatum quod per penitentiam non diluitur: mox suo potedere ad aliud trahit.

¶ Ad 2m cum dicitur quod excecatio in tellectus est pena etc. dico quod non est simile de excecatione intellectus et obduratione affectus: quia intellectus non sic est liber: sicut voluntas: et ideo non ita habet se excecatio intellectus ad rationem culpe formaliter: sicut potest habem aliqua obduratio affectus.

¶ Quaestio III. Tertio queritur vtrum obduro sit a deo sicut ab efficiente causa: et videtur quod sic: quia. 20. physi. dicit philosophus quod absentia gubernatoris est causa efficiens euersionis nauis: ergo cum deus gubernet homines per gratiam suam: videtur quod quamuis induret gratiam non conferendo quod nihilominus est causa efficiens obduraionis.

¶ Item deest causa efficiens cuiuslibet entis creati: sed obduro illa que non est culpa sed sequela: vel circunstantia culpe dicit entitatem creatam: ergo illius obdurationis deus est efficiens causa.

¶ Item homo non potest digne penitere de peccato finaliter: ad cuius penitentiam non est perdestina tus: quia talis penitentia est per gratiam: et sicut dicit Aug. libro de praedestinatione sanctorum prope medium: gratia est praedestinationis effectus: ergo videtur quod deus non predestinando hominem reddit eum impossibilem ad finalem penitentiam: ergo videtur quod non predestinando ipsum efficit finalem obdurationem illius.

Contra Ansel. de casu diaboli magis prope principiuquam medium dicit quod malus angelus non ideo non accepit perseuerentiam: quia deus non dedit: sed ideo deus non dedit: quia ille non accepit: ergo videtur quod causa obdurationis sue sit ipsemet et non deus.

¶ Item Augu. 83.q. q. 3. probat quod deo auctore non fit homo deterior. sed homo efficitur deterior prr obdurationem: ergo deus non est actor obdurationis sue.

Respondeo quo obduratio secundum quod est pena in pomine et non culpa dicit quandam priuatam passionem scilicet inhabilitatem ad susceptionem gratie e que inhabilitas prouenit ex peccato deo permitttente iusto iudicio. habet ergo causam efficientem scilicet liberum arbitrium non ipsum deum et causam promerentem scilicet peccatum. Hec ergo obduratio cum iusto dei iuditio permittatur accidere: iustum ordinem habet ad peccatum quod promeruit eam: cum ergo omnis iustus ordo sit a deo: sequitur quod illa obduratio respicit deum tanquam causam ordinantem: dicitur ergo deus hominem obdurare: non quia illam obdurationem efficiat: sed quia illam ordinat secundum quod ordo illi eompetit obdurationi: et quia illam obdurationem prouenire ex peccato permittit non conferendo adiutorium: per quod illa obduratio posset prohiberi: et praedictis concordat glo. super illud ad Roma. 9. Quem vult indurat. d. quis porro tam impie desipiat: vt dicat deum malas hominum voluntates: quas voluerit: et quando voluerit et vbi voluerit in bonum non posse conuertere cum voluntati eius nihil resistat: sed cum facit per misericordiam facit: cum autem non facit per iudicium non facit. miseretur vtique secundum gratiam que gratis datur. obdurat autem secundum iudicium quod meritis redditur. Unde datur intelligi: vt obduratiodei sit non misereri: vt non ab illo irrogetur aliquid: quo fiat homo deterior: sed tantum quo siat melior non irrogetur: hec sententia hebetur ab Aug. i. lib. ad Simplicianum quaestione 2

Ad primum cum dicitur quod absentia guberna toris est causa efficiens euersionis nauis etc. Dico quod verum est loquendo de illo nauta qui potest et tenetur prohibere nauis euersionem. Deus autem quanuis omnem obduraitionem posset prohibere non tamenad hoc tenetur: et ideo permittendo obdurationem fieri: non prohibendo eam per suam gratiam: non debet dici causa efficiens illius obdurationis: maxime cum omens qui obdurantur permittat iusto iudicio obdurari.

¶ Ad 2m cum dicitur quod illa obdu¬ ratio quae non est culpa: sed culpe sequela dicit entitatem creatam etc. dico quod non est verum nisi extendas nomen entitatis etiam ad priuationes entium. Est enim quedam inhilitas ad gratiae susceptionem. Unde priuationem dicit sub ratione qua obduratio est.

¶ Ad 3m dicendum quod quanuis homo non possit digne penitere finaliter: nisi ad hoc fuerit praedestinatus: ta men deus ipsum non predestinando non est causa obdurationis illius: quia deus nullum praedestinare tenetur: ex meraenim libertate sua predestinauit praedestinatos. vnde si deus nullum praedestinasset: non posset sibi imponi quod aliquid comtra iustitiam fecisset: vel iustitiam ad quam teneretur facere obmisisset. verum glosa super illud ad Roma. 9. Quemvult inducat. Uniuersum quappe genus humanum tam iusto dei iudicio in apostatica radice damnatum est: vt etiam si nullus inde liberaretur: nemo recte posset vituperare dei iustitiam.