Articulus 1

¶ Quaestio I. Rimo ostendo quod in deo nen sit voluntas: quia secundum philosophum. 3 de anima. Uoluntas est mouens et motum: quia mouetur ab obiecto: sed in deo nihil est quod moueatur ab alio: ergo in deo non est voluntas.

¶ Item voluntas est virtibilis per naturam: sed nihil in deo est virtibile per naturam: ergo in deo non est voluntas.

¶ Item voluntas non est sua rectitudo: quia secundum Ansel. libro de veri. c. x. iustitia est rectitudo voluntatis. Uoluntas autem non est idem quod iustitia: quia multe voluntates sunt iniuste: sed quicquid in deo est: est sua rectitudo: ergo in deo non est voluntas.

Contra. Aug. 2. libro de ci. dei. c. 6 sicut nonfuit impossibile dec quas voluit instituem: sic ei non est impossibile in quic quid voluerit quas instituit mutatr natura: ergo in deo est voluntas.

¶ Respondeo quod in deo est voluntas: quia sicut poteonm sentiendi sequitur appetitus suppositionis si positiom intelligendi voluntas. cum ergo in deo sit intellectus et actus intellectus: ita dico quod in deo est voluntas et actus voluntatis: et sicut in deo idem est intellectus et intelligem: et rlala intellectus: et substantia intelligens sic in deo idem est voluntas et velle et regula voluntatis et sub stantia volens. Unde divina voluntas nec mouetur ab alio nec est veritibilis: et est sua rectitudo. Ad argusmntiam oppositum dicendum quod non procedunt nisi de uoluntate creata.

¶ Quaestio II. Ecundo queritur vtrum deus velit se et videtur quod non quia secundum philosophum 6 physi. Non est motus ad rem hitam: sed deus habet se: ergo cum velle sit quidam motus ratione cuius Diony id. c. anglui. hierar. dicit esse processionem manifestationis luium a patre moto. videtur quod deus non velit se.

¶ Item frustra vult aliquis rem quae est sine volutate heberetur: sed deus se haberet vellet nollet: ergo frustra vellet se habere: sed deus nihil vult frustra: ergo non vult se.

¶ Item secundum philosophum. 2. physi. Materia et efficiens non coincidunt: sed volens est quasi efficiens volitum quasi materia actus volendi: ergo idem non potest esse volens et volitum.

Contra. secundum philosophum. 12 Metaphy. deus intelligit se ergo a a simili vult se.

¶ Respondeo quod deus uult se: uoluntas enim sua est rectissima: ergo vult quod maxime est volibile: ergo cum ipse sint summum: ipse vult se.

¶ Premmo cum ipse sint finis omnium volibilium et voluntas maxime vult sinem: quia ominia alia vult propter finem: et propter finem verum: si est recta: sequitur quod dei voluntas cum sit rectissima vult ipsum deum.

Ad primum in oppositum dicendum quod peccat per equocationem de motu. verbum enim philosophi. 6 physi. Intelligendum est de motu propritie dicto secundum quod est actus existenti in potentia. Uelle autem dei non dicitur motus nisi accipiendo motu proactu quocumque.

¶ Ad 2m dicendum quod rem hebere non est esse rempraesentem eni a qua haberi dicitur: sic enim lapides possent dici habere deum: quia deus vbique proesenus est per essentiam: sed rem hebere est hebere facultatem fruendi ea quod sine voluntate esse non potest: quia secundum Aug. i. de doctri. Xo parum post principium. Frui est amore inherere alicui rei propter seipsam.

¶ Ad 3m cum dicitur quod materia et efficiens non coinicidunt etc. dico quod verum est de materia proprie dicta: eo est subiectum transmutationis: sed extedendo materiam improprie ad obiectum suum esset in potentiis que super se reflectuntur sicut sunt intellectus et voluntas.

¶ Quaestio III. Tertio queritur vtrum deus sit bonus: quia vult se: et videtur quod sic: de ratione huius quod est divinam essentiam esse bonam est quod ipsa velit seipsam: nisi enim se ipsam vellet bona non esset: quia imperfecta esset. Sed de ratione huius quod est ipsam velle se non est ipsam esse bonam: ergo generalius est ipsam velle se: quam ipsam esse bonam: sed siem dicit Boe. i. libro de hypoth. spumsitlis. Genienale est ratio spierialis: vt iccirco est homo quia est animal ergo divinam positionm velle se: est ratio quod ipsa sit bona.

¶ Item quia dinus intellectum intelligit essentiam sua vt mutabilem: ideo est mutabilis: quia non est mutabitur nisi inquantum sibi conuenit ratio idee: quamsibi non conuenit nisi inquantum est a diviuo intellectu intellecta: ergo a simili: quia deus vult essentiam suam vt amabilem: ideo est amabitur Sed essentia sub ratione qua amabile est bonum: ergo quia deus vult essentiam suam ideo est botmna. Item non est nisi vna primo ratio bominitatis in omni rebomna: sed divina voluntas e primo ratio bonitatis in creatura: ideo enim bonum fuit mundum fieri: quia deus voluit ipsum fieri: non econctuia: ergo voluntas dei est ratio bonitatis in diuina essentia.

Contra. Si queratur quaere deus vult essentuam suam conuenienter respondetur: quia est bona: ergo non ideo est bona: quia vult eam.

¶ Item secundum sententiam philosophi. 6. Metaphy. bonum est in rebus: sed si per prius esset in voluntate: quam in re: magis debent dici esse in voluntate quam in re per prius: ergo est in divina essentia quam in eius voluntate.

Respondeo ad videndum clarius huius quaestionis veritatem prius declarandum est quid est bonitas.

¶ 2o quod in deoest bominitas.

¶ 3o quod in deo est summa bonitas.

¶ Quo quod in deonon est bominitas nisi substantialis

¶ 5o quod in deo est bomnitas rei: et bominitas voluntatis.

¶ 6 ex hoc declarabitur quod deus secundum aliquam rationem vult se quia est bonus: et secundum aliam ideo est bonus: quia vult se. Primum articlim declaro sic. Illud est homenitas rei per quod est appetibitur. vnde philosophus is ethi. c. i. dicit. Quod bene enunciat bonum quod omnia appetunt: et 8 ethi. c. 2. vbi vult dide re bonum in delectabile et vtile: et bonum id est honestum. In hec tria didit amabile. Sed per hoc quod res habet entitatem: quam hebere debet: est amabilis. Quicumque enim rem aliquam amat sub hac ratione eam amat: ergo: vt ita loquar: hintio entitatis: quam res habere debet est bonitas eius. Unde vt ostendetur libro 2. malitia in omni re creata mala est carentia alicuius debite entitatis. Secundum articlim declaro. sic: hitio entitatis: quamres habere debet: est bominitas eius. Sed omne ens debet habere illam entitatem: quam habet: quia eoipso quod ens increatum est ens principium debet habere illam entitatem: quam habet et eoipso quod vult quodlibet ens creatum habere illam entitatem quam habet: ergo in omni ente tam creato quam increato est bominitas: quae propter bene dicitur quod bo sum est conuertibile cum ente Tertium articulum declaro sic: eo ipso quod bonitas est hitio entitatis: quam res habere debet: res potest deficere et summo bonitatis dupliter scilicet aut quia non debet habere omnes perfectiones estitatis simpliciter: aut quia non habet perfectionem illius entitatis: quam habero debet

¶ primo omne ens creatum deficit a summo bominitatis: quia eo ipso quoid est ens secundarium non debet habere perfectiones omnis entitatis simpliciter: et ideo necessarium est omne ens creatum deficere a summo bonitatis simpliciter.

¶ 2o deficiunt a summo bonitatis in specie illa quae non attirgunt ad summam entitatem perfectionis in sua speciem quae est necessarium est deficen a summo bonitatis simpliciter: cum ergo deus eo ipso quod est principium ens simpliciter debeat hebere perfectiones omnis entitatis simpliciter: et sit indefectibile: quod includit vt hebeat omnes perfectiones entitat. quas hebere debet: in ipso nulla est ratio defectus a summo bonitatis necessarium ergo est quod in ipso sit bonitas summa simpliciter. Quartum articlin declaro sic deus non habet entitatem nec habere debet nisi substantialem. Dmne enim illud in quo est estititas accidentalis vel esse debet terinatum est: sed in nullo ente limitato potest esse bomnitas summa: in deo autem summa bonitas est: cum ergo bonitas non sint in re nisi per hoc quod habet entitatem quam habere e3 in deo nulla est bonitas accidentalis: sed substantialis tantum. Quitum articlium declaro sic. Omnis substantia volens quod debet vel le potest considerari inquantum res quae est substantia: vel inquantum volens id quod debet velle. primo est in ipsa illa bomnitas quae dicitur bonitas rei. 2oo est in ipsa mediante voluntatis actu et potmo volendi. illa bonitas que dicitur bonitas voluntatis: quamuis. generaliter accipiendo nomen rei bominitas voluntatis possit dici bominitas rei cum et deus sit substantia volens id quod debet velle quia vult seipsum: et seipsum debet vel le in ipso est bomnitas rei: et bomnitas voluntatis: quae bomnitates quam uis in creatura realiter differant: tamen in deo non differnt nisi secundum rationem: eo quod in ipso realiter idem sunt volens et potentia volendi: et velle et primum volitum. Ex dictis sextum articulum declaro sic. Prius secndum tcimonem intelligendi est deus amabilis quam amet se: sicut prius secundum rationem intelligendi est intelligibilis quam se intelligat: sed vt hitum est superius. Illud per quod res est amabilis est bonitas eius: ergo prius secundum rationem intelligendi est in deo bomnitas rei quam amet se: sed volendo se amat se: ergo loquaendo de bonitate rei non ideo est bonus quia vult se: sed ideo vult se: quia bonus. Sed quia bonitas voluntatis consistit in quadam conuenientia actus volendi ad rem volitam que secundum rationem intelligendi praesupponit voluntatem velle ipsam rem: ideo loquendo de tali bonitate non ideo deus vult se: quia bonus est sed ideo bonus est: quia vult se: quia tamen vtraque bonitas in deo idem est secundum rem: quamuis inter eas possit aliqualiter assignari differentia secundum rationem: et quelibet perfectionem importat: sine qua in deosumma bonitas esse non posset: ideo prius secundum rationem intelligendi deus vult se quam sit summa bonitas in eo. Dilectio enim rei per quam est aliqua ratio bomnitatis in re dilecta praesupponitur a sumatione bominitatis rei illius. Prius tamen secundum rationem intelligendi est in deo summa bonitas que dicitur bonitas rei: qua se diligat summe: et sic est verum: quia ideo se summe diligit quia summe bonus est.

Ad primum dicendum quod quamuis de ratione huius quod dinam esentiam esse summe bonam sit ipsam velle se: ex hoc tamen non sequitur quod sit de ratione huius quod est ipsam esse bonam: eo quod prius secundum rationem intelligendi est in ea aliqua ratio bonitatis quam velit se: vt demonstratum est.

¶ Ad 2m dicendum quod maior falsa est: immo quia divina essentia est imitabilis: divinus intellectus intelligit eam vt imitabilem: cum autem dicis quod non est imitabilis nisi inquantum sibi conuenit ratio idee dico quod verum est loquendo de conuenientia in actu: vel in actitudine: quamuis autem divine essentie non conueniat ratio idee in actu nisi in quantum est a divino intellectu intellecta: prius tamen secundum rationem intellegendi sibi conuenit in actitudine.

¶ Ad 3m dicendum quod prima ratio bonitatis in omni re est bonitas divinae essertie: que dicitur bonitas rei per quam est in ea bonitas voluntatis: per quam est bonitas in rebus creatis.

¶ Quomdo autem procedant argument ad partem aliam satis potest videri ex supraedictis.

¶ Questio. IIII. Uarto queritur vtrum deus velit alia a se: et videtur quod non: quia qui habet quod sibi sufficit non debet vltra velle. sed deus in habendo se habet quod sibi sufficit: ergo non debet vltra velle.

¶ Item non potest velle alia a se nisi videndo se: ergo actus volendi se esset ratio actus volendi alia a se: cum ergo idem non sit ratiosui ipsius in deo essent duo actus volendi quod falsum est.

¶ Item deus nihil vult nisi quod voluit ab eterno: sed ab eterno non voluit alia a se: quia tunc ab eterno voluisset quod non habuisset: ergo nullo modo vult alia a se.

Contra. In psalmis dicitur de deo. Quod omnia quecumque voluit fecit: sed facta sunt alia a seergo vult alia a se.

Respondeo quod deus vult alia a se non par aliud a se: quia sicut intelligendo se: intelligit alia a se: ita dico quod volendo se vult alia a se. Unde sic sua entitas et veritas inquetum cognita est: est ratio cognoscendi alias entitates et veritates: sic sua bonitas inquantum volita: est ratiovolendi alias bonitates.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod qui habet quod sibi sufficit non debet vltra velle etc. dico quod hoc intelligi debet in volentibus ratione indigentie non in volendo ratione affluentie bomnitatis. deus autem vult alia a se: non quia illis indigeat: sed vult ea ex abundantia bonitatis sue. vnde quamuis illa non debeat velle proprie accipiendo nomen debiti: tamen bonitatem suam decet illa velle.

¶ Ad 2m dicendum quod quamuis volendo se velit alia a se: non tamen. actus quo vult se est ratio actus: quo vult alia: quia idem actus est: vnde bonitas sua inquantum volita est: est ratio volendi alias bont tates non ex parte actus: sed ex parte obiecti: vel ordinationis obiecti ad actum

¶ Ad 3m dicendum quod deus ab eterno habuit quod hebere noluit ab eterno: sed non voluit ab eterno habere nisi se quamuis ab eterno voluit esse aliqua a se in tempore.

¶ Quaestio V Uinto queritur vtrum deus sit omniuolens et videtur quod sic: quia deus dicitur oproistus: quia potest quicquid de cet eum posse: sed deus vult quicquid decet eum velleergo deus est omniuolens.

¶ Item Aug. I de ciui. dei. c. 9. reert de quibusdam philosophis: et rem dictam approbat: quod causarum ordinem et connexionem dei summi tribuunt volutati: si ergo esse omnium effectuu: et omnes effectus a dei voluntate dependent: videtur quod de sit omnium volens.

¶ Item quia deus scit omne verum dicitur omnisciens: ergo a simili cum deus velit omne bonum dici debet ominuolens

Contra. Si deus nesciret quicquid scit creatura non esset omnisciens: ergo a simili cum non velit quicquid vult creatura non est omniuolens.

¶ Respondeo quod deus non debet dici omniuolens: sicut enim non esset omnisciens nisi sciret omne scibile: nec omnipotens nisi posset omne possibile: ita non debet dici omniuolens quod non vult omne volibile: quamuis autem deus velit omnia bona esse que sunt et fore que erunt: non tamen sequitur quod velit omnia que volibilia sunt Multa enim sunt possibuitia fieri et volibilia fieri: quae quamuis deus posset facere non vult tamen illa facere: et est vt postea ostendetur: quamuis velit permittere mala fieri non tamen vult mala fieri. XX n odum ddn. qu deo dus dei ooote de enem de quid decet eum posse: quia deum posse omne possibile: et posse omne quod decet conuertuntur: et sicut dicit Hug. i. li. de sacramentis per. 2. c. 6. Quia omnia potest deus que posse potentia est: ideo vere opstus est: sed multa sunt volibilia quae non decet eum velle.

¶ Ad 2m dicendum quod quamuis ordo et connexio causarum a dei voluntate dependeat: non ex hoc tamen sequitur quod deus sit omniuolens: quia ordoet connexio causarum que sunt non comprehendunt omnia volibilia

¶ Ad 3m dicendum quod deus dicitur omnisciens: non quia scit omne verum: quod est et futurum est tantum: sed quia scit omne verum: quod est et fuit et erit et possibile est esse. Deus autem non vult esse vnivesal fore omnia bona quae possibile est fieri: quamuis omnia possibilia fieri quae nunquam fient velit possibilia fieri.