Articulus 2

¶ Questio I. PRimo ostendo quod realiter idem est rei creatio et conseruatio Aug. 8. super Gensem parum vltra medium: aer presente lumine non est factus lucidus sed fit: quia si factus esset non autem fieret: etiam absente lumine lucidus maneret. Cum ergo creatura non maneret nisi deus eam conseruaret secundum quod vult Aug. 4o super Gen. longe ante medium videtur quod creatura non tantum creata est: sed etiam semper creatur quamdiu est. quod non esset verum nisi suum conseruari esset ipsum semper creariquamdiu est.

¶ Item Auicena. 6 metaphi. c. i. causatum eget datore sui esse semper et incessanter quamdiu habuerit esse: ergo conseruari est semper accipere esse quamdiu res est: et tunc concludas secundum processum primi argumenti.

¶ Item quia filius accipit esse a patre non per mutationem: ideo semper producitur et productus est. Cum ergo creatura accipiat esse a deo non per mutationem. Uidetur quod creatura semper creatur quamdiu est: et ita videtur quod suum conseruari sit semper creari quamdiu est.

¶ Item sicut se habet creari ad creatum esse ita conser uari ad creati esse durationem. Sed esse creatum et eius duratio non videntur realiter differre: quia duratio vltra esse non videtur dicere nisi negationem destructionis: esse enim conseruatum est esse non destructum: ergo videtur quod realiter non differunt creari et conseruari.

Contra conseruatio praesupponit creationem. Sed nulla res praesupponit semetipsam: ergo non est eadem res creatio et conseruatio.

¶ Item creari est accipere esse non de aliquo. Sed nulla res creata est in accipiendo illud quod iam habet: quia sicut dicit philosophus 6 physi. si thebait aliquis impossibile est simul ire thebas et itum esse thebas: ergo similiter impossibile est aliquam creaturam hebere esse et simul esse in accipiendo illud esse: cum ergo creatura iam habens esse conseruetur in esse ipsum conseruari non est creari.

Respondeo quod creatio et conseruatio quantum ad illud quod dicunt ex parte dei realiter idem sunt: quia vtraque est ipsa diuina actio que deus est: secundum tamen rationem differunt: quia alia est relatio secundum rationem ipsius dei ad creaturam inquantum est creatoret alia inquantum est conseruator.

¶ Quantum vero ad illud quod dicunt ex parte creature vel connotant realiter differunt: quia creari est accipere esse non de aliquo vel nunc primo referri ad aliquem sub ratione qua dat esse non de aliquo. Conseruari autem est teneri inesse praedicto quod idem est quod duratio vel permanentia rei inesse predicto per ilium a quo illud esse dependet. Ac cipere autem esse non de aliquo et duratio ipsius esse rea liter differunt: ergo etiam relatio esse creati ad deum et relatio durationis eius ad ipsum deum: sunt relationes differentes. Et ita sequitur quod siue creari sit accipere esse non dealiquo siue nunc primo referri ad aliquem sub ratione qua dat esse non de aliquo realiter differt a conseruari. Alii dicunt quod creari et conseruari non diffferunt secundum aliquid positiuum absolutum: quia creari est nunc primo esse ab aliquo non de aliquo. Conseruari est esse ab aliquo non nunc primo nulla precedente interruptione essendi et loquendo de esse defectibili quantum est ex se. Quod ideo dico quia filius est a patre non nunc primo nec tamen proprie dici potest quod a patre conseruetur inesse: quia esse quod accipit a patre nullo modo est defectibile. Hoc autem quod dicitur non de aliquo nullam notat positionem. Hoc autem quod dicitur primo notat negationem ansterioritatis siue accipiatur anterioritas in eadem mensura secundum se siue inconparatione ad mensuram aliam in qua est ante et post secundum se. Et hii dicunt eandem creaturam esse a deo sine interruptione quamdiu est quamuis non semper creatur quamdiu est. Quod est vt dicunt coguntur ponere illi qui sunt contrarie opinionis: quamdiu enim aliquis rem conseruat tandiu facit eam durare. Sed quamdiu conseruans facit rem conseruatam durare tamdiu rei conseruate duratio est a conseruante. Cum ergo duratio euiterni non sit successiua vt infra ostendetur: aliquid creatum secundum idem realiter est factum et semper est a deo quamdiu est: quamuis non semper creetur vel fiat quamdiu est. Dicunt ergo quod illa eadem actione qua deus rem creat eam conseruat. Sed inquantum per eam res nunc primo est ab eo est creatio et inquantum est ab eo non nunc primo est conseruatio. Et hii similiter dicunt quod eadem actione qua sol producit lumen in medio conseruaret ipsum idem in numero si sol non motus semper maneret in eadem duratione ad illam tandem medii partem. Propositum etiam suum sic declarant siper meum velle absque alia actione possem facere lapidem esse sursum quamdiu maneret illud velle maneret sursum absque alia noua actione: et cum arguitur contra eos per articuluexcommunicatum qui talis est scilicet quod deus numquam plus creauit intelligentiam quam modo facit siue creat. Respondent quod non ponunt semper intelligentias creari vel semper fieri: quia ipsas esse a deo non est eas creari vel fieri nisi pro illo nunc quo primo fuerunt ab ipso. Nec ex hac opinione sequitur quod idem sit penitus creatio et conseruatio: quia quantum ad illud quod dicunt ex parte dei differunt secundum rationem quantum: ad illud quod dicunt ex parte creature differunt secundum relationem. Alia est enim relatio creature ad deum sub ratione qua est essendi dator: et alia sub ratione qua est dati esse conseruator.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod si aer factus esset lucidus non autem fieret: etiam absente lumine lucidus maneret etc. dicendum quod ibi accepit Augustinus fieri pro conseruari in esse facto: volens dicere quod si aer lucidus non indigeret ad hoc vt maneret lucidus suam luciditatem ab alio conseruari absente luce maneccus esset lucidus non autem fieret: ret lucidus: vnde in verbo proposito lumen accepit pro lu¬ ce existente inluminari.

¶ Ad secundum quod arguebatur per Auicena quod creatum indiget datore sui esse semper: et incessanter quamdiu habuerit esse etc. Dico quod verum est de primo dato re essendi: sed non eget eo ad permanendum sub ratione qua est ipsius esse dator: sed sub ratione qua est dati esse conseruator.

¶ Ad tertium dicendum quod bene verum est quod silius eternus semper producitur et productus est. Sed huius non est sufficiens ratio ipsum esse productum non permutationem: sed quia productus est non permutationem: et sine nouitate: quia accipit illud idem esse in numero quod habet ipse pater producens. Quod autem creatur aliquo modo mutatur et nouiter producitur: quia non accipit illud idem esse: quod habet producens: sed aliud quod est quedam participatio illius.

¶ Ad 4 cum dicitur quod creatum esse: et eius duratio non differunt realiter etc. Dico quod falsum est. et cum dicis quod duratio vltra esse non videtur dicere nisi negationem destructionis. Dico quod cum destructio rei sit negatio permanentie illius: et negatio negationis circa aliquod subiectum ponat affirmationem: sequitur quod negatio destructionis circa ipsum esse dicit rem positiuam. Et sic patet quod duratio ipsius esse creati vel permanentia: est aliqua res positiua in ipso esse.

¶ Questio. II. SEcundo quaeritur vtrum ab eodem principio sit rei conseruatio et creatio. Et videtur quod non. Quia ab eodem principio non est generatio et rei genite conseruatio: aliter enim non maneret filius post patrem. Ergo a simili non opetet quod ab eodem principio sit rei conseruatio et creatio.

¶ Item illud quod non potest non esse non indiget ab alio conseruari. Sed secundum philosophum. 2o peryminias quod necesse est esse non est possibile non esse. Sed aliquid quod est necesse esse est a primo principio: sicut permanentia creaturarum corruptibilium. ergo est aliquid ab aliquo principio quod non conseruatur ab eo.

¶ Item secundum philosophum. 2o de anima. omnia que sunt naturaliter appetunt esse. Sed facilius est permanere in re habita que est secundum naturam quam ab ea cadere: quia facilius est naturale quam violentum. Si ergo creatura quantum est ex se posset cadere ab esse: multofortius per se potest inesse manere.

¶ Item philosophus secundo physicorum non corrumpitur simul domus et edificans: et tamen domus est ab edificante. ergo non oportet factum conseruari a causa efficiente. ergo a simili nec creatum a creante.

Contra omnis creatura est a deo et conseruatur ab ipso. quia secundum apostolum ad heb i. filius dei est potestas omnia verbo virtutis sue. ergo ab eodem principio res creantur et conseruantur.

¶ Item Ansel. Monoluis 12o capitulo: necesse est vt sicut nihil tactum est nisi per creatricem presentem essentiam: ita nihil vigeat nisi per eandem seruatricem presentiam.

¶ Item omnis creatura a creatore est. Sed permanentia esse creati creatura est. ergo permanentia esse creati est ab illo a quo creatum est.

Respondeo quod ab eodem principio est rei creatio et conseruatio scilicet ab ipso deo: et ficut quedam sunt a deo immediate tantum: quedam ab eo immediate et mediate: vt ea que sunt ab ipso mediantibus causis secundis. Sic quedam conseruantur ab eo immediate tantum vt ea que sunt ab ipso non mediante causa secunda: quedam immediate et mediate: vt ea que sunt ab ipso mediante causa secunda.

¶ Romn autem quare creatura non posset manere nisi a deo conseruaretur est hec. Conseruatio enim omnis effectus dependet ex sua causa principali: que est causa per se et immediata sui esse: talis autem causa cuiuslibet creatu re solus deus est. Sequatur ergo quod nisi creatura a deo conseruaretur: desineret esse. secundum quod expresse vult Augustinus 4o super Gensiem ante medium: et. 5olibro loge post medium et. ix. libro inter medium et finem vbi sic dicit. Si deus subtra hat operationem intimam: qua creaturam substituit et facit cantinuo tanquam extincta nulla creatura remanebit.

Ad primum in oppositum dicendum quod quamuis non oporteat semper rem genitam conseruari a generante: tamen res creata non potest manere nisi quamdiu conseruatur a creatore: quia creator causa est ipsius esse creature. Sed vt dicunt aliqui non semper generans est causa esse genita: sed fieri ipsius esse: et fieri ipsius esse non manet naturaliter nisi quamdiu conseruatur a generante. Unde Aui. 6o. metaphysi. c. 2o fabricator et pater et ignis non sunt vere cause existentie secundi: quod dicitur oppositum ei. nec etiam sunt cause sui esse: et paucis interpositis subiungit quod vnaqueque causa simul est cum suo causato. Sed contra res accipit esse per suum fieri. ergo cum generans sit causa fie ri esse geniti: est causa ipsius esse mediante fieri.

¶ Dicendum ergo quod quamuis agens non principale: cooperetur ad hoc quod res sit in effectu: non tamen semper necessarium est ad esse rei conseruationem. quia sicut dicitur in commento super primam propositionem de causis: quando remouetur causa secunda a causato suo non remouetur prima ab eo. quoniam causa prima est vehementatioris adherentie cum re: quam causa propinqua. Et vocatur ibi causa secunda et propinqua: causa non principalis Intelligentie autem motrices corporum celestium: et corpora ceclestia simul. cum sint causa prima et vniuersalis. sub deo: silii geniti a patre carnali. Quantum ad dispositiones que educuntur de potentia materie: sunt eius principalior causa quam pater carnalis: qui est eius causa particularis et secundaria. Sicut enim dicitur in prima propositione de causis. Omnis causa primaria et vniversalis: plus influit super suum causatum quam causa secundaria et particularis.

¶ Ad secundum cum dicitur quod illud quod non potest non esse non indiget ab alio conseruari etc. Dico quod verum est de eo quod non potest non esse relictum sue proprie virtuti. Sed hoc modo solus deus non potest non esse. et ideo ab Aui. in sua metaph. in pluribus locis vocatur ne cesse esse. Illud autem creatum quod dicitur necessarium: quantum est ex parte sua potest non esse: sed ex sua causa habet necessitatem essendi: supposita manutenentia eius per suam causam. Unde Aui. primo. metaphy c. 7o. quicquid est possibile esse respectu sui: semper est possibile esse. sed fortasse accidet ei necessario esse per aliud a se.

¶ Ad tertium cum dicitur quod facilius est naturale quam violentum etc. dico quod cadere abesse non est violentum creature si sue virtuti proprie relinquatur: sed magis est ex connaturali defactibilitate que inest creature inquantum est non de aliquo. Appetere autem esse sibi est connaturale ex sua causa. Unuquodque autem magis conuenit rei quod sibi conuenit ex se quam quod sibi conuenit ex sua causa

¶ Ad 4m dicitur quod non simul corrumpitur domus et edi ficans etc. Dicendum quod non est simile. quia deus est causa totius esse creature: et non in virtute alterius cause: nec tantum est immediata causa fieri ipsius creature: sed immediata causa ipsius esse. Edificans autem non est causa totius esse domus. Non enim est causa naturalis esse partium eius: et est causa domus in virtute principalioris cause: nec est immedi ata causa esse ipsius domus: sed fieri eius quod non durat nisi quamdiu edificans edificat. Et si queras cum sol sit causa efficiens principalis sub deo esse luminis in medio: et edi ficator forme domus in materia: quare manet forma domus in absentia edificationis et non manet lumen in medio in absentia luminaris. Dicunt quidam quod huius ratio est naura effectuum: effectus enim qui possunt corrumpi aliter per naturam quam per subtractionem sue cause create sunt talis nature quod possunt manere in eius absentia. Sed illi qui non possent naturaliter corrumpi non corrumperentur per subtractionem sue cause efficientis vel subiectiue cuiusmodi sunt lumen. et similitudines colutorum in medio. qui sunt talis nature quod non possunt manere separati a sua causa efficiente et sub iectiua. aliter enim corrumpi non possent per naturam.

¶ Ali dicunt quod ratio quare domus potest manere post edificatorem est. quia edificator non fuit causa immediata sui esse: sed mediante fieri: quod realiter differt abesse illius forme: lu¬ minare autem est causa esse luminis in medio immediata: quia fieri ipsius luminis a luminarit non addit super esse lumnis aliquod reale absolutum. Cum ergo dicitur quod res non potest manere nisi conseruata per suam efficientem causam intelligndum est de causa immediata sui esse et principali vel simplier et absolute: qualis causa est deus respectu cuiussibet creature Uel principali in genere qualis causa est luminare respectu luminis.

¶ Aliqui tamen de ista difficultate probabiliter et faciliter se expediunt. dicentes ratio quod quare lumen et similitudines in medio non manent in absentia sue cause: est debilitas sui esse: ratione cuius cum generaliinfluentia cause prime: requirunt ad sui conseruationem: suam causam efficientem creatam. Et ratio quare aliqui effectus manen¬t post suam causam: est fortitudo sui esse: ratione cuius non requirunt ad sui conseruationem vltra generalem cause prime influentiam: aliam causam conseruantem per se.

¶ Quaestio III. TErtio queritur. vtrum conseruare sit agere. Et videtur quod non. Gen 2o requieuit deus die septimo ab vniuerso opere quod patrarat cessauit. Ergo deus ab agendo: sed non cessauit a conseruando: ergo conseruare non est agere.

¶ Item auctor sex principiorum. c de actione. Omnis actio est in motu. Sed deus conseruat res multas et non per motum. Ergo conseruare non est agere.

¶ Item aliquam rem pendere ab alio: non includit illud a quo dependet esse agens: quies enim lapidis super trabem dependet a trabe preter aliquam actionem trabis. Sed sicut dicitur. 16 propositione de causis. omnes virtutes quibus non est finis pendentes sunt per infinitum primunm quod est virtus virtutum. In quo exprimitur conseruatio earum a deo: ergo videtur quod deus conseruat eas non agendo

Contra. Augustinus 17 tractatu super Ioan. super illud. 10 5. pater meus vsque modo operatur sicut ait. vsque nunc operatur cum regit mondum. Sed regendo conseruat: ergo conseruare est operari.

¶ Item secundum auctorem sex principiorum. c de passione. Passio est effectus illatioque actionis. Sed conseruari est quedam passio creature loquemdo de passione que est salus et est effectus ipsius conseruare. Ergo conseruare est. agere.

Respondeo quod duplex est actio. Quedam radicata in motu de qua loquitur auctor sex. principiorum in auctoritate in opponendo allegata: et quia motus est immobili quod est passum: ideo secundum philosophum. 3. phisicorum. Talis actio est ab agente in passo: et loquendo de tali actione non oportet quod conseruare sit agere. Multa enim conseruat deus inesse non per aliquam actionem radicatam in motu. Est alia actio non radicata in motu: et hec est in agente non in passo: et hoc dupli. Quedam per quam non causatur effectus extra agentem. De quibus philosophus loqutur. 9. Metaphi. dicens. quorum non est aliquid aliud opus preteractionem in ipsis existit actio: et sicut adhuc conseruare non est agere.

¶ Est alia actio manens in agente per quam creatur aliquis effectus in alio: et loquendo de tali actione: conseruare est agere. Est enim ipsa diuina actio in deo manens idem quod deus cum quadam relatione rationis ad creaturam vt conseruatam: per quam actionem causatur permanentia creature in suo esse quamdiu est.

Ad primum in oppositum dicendum quod deus: dicitur requieuisse die. 7. quia cessauit a creando nouas species rerum: non quia cessauerit ab agendo vniuersaliter. non enim cessauit ab actione que est conseruatio: nec a gubernando creata.

¶ Ad secundum. solutum est per ea que dicta sunt in corpore questionis.

¶ Ad tertium dicendum quod rem pendere ab alio eo modo quo permanentia creature in suo esse dependet a deo: non potest esse nisi per aliquam actionem rei a qua dependet: quia ipsa permanentia creature in suo esse est aliquis effectus positluus. Et ideo non valet illud simile quod adducebas de quiete lapidis: super trabem: quia quies est priuatio motus. priuatio autem bene causatur per absentiam actionis. Quod autem ques sit priuatio: videtur velle philosophus. 4. phi. dicens. non one immobile quiescit: sed priuatum motu aptum natum moueri.

¶ Aliqui tamen dicunt quod trabs in resistendo graui ne frangatur ab eo: agat non tamen per motum: et actio illa manent in trabe: et passio ei correspondens: manet. in graui quod violenter quiescit per actionem trabis prohibentis.

Questio quarta. QUarto queritur vtrum deus conseruet creaturas per aliquem influxum. Et videtur quod sic. Auic. 9. metah. sue capi. secundo. dicit de motore corporis celestis: quod virtus eius finita est: sed inquantum intelligat primum: fluit de eius lumine: et virtute super ipsum: et fit quasi habens virtutem infinitam. Ergo a primo principio habet durationem infinitam per influxum quem recipit ab ipso.

¶ Item commentator super nonam propositionem de causis. dicit de nobilissima intelligentia creaata: quod per bonitates descendentes ex causa prima pendet. Sed per illud per quod pendet conseruatur. Ergo conseruatur inesse per bonitates influxas super eam a causa prima.

¶ Item rem conseruari est permanuteneri inesse. Sed manuteneri non est quid increatum. quia omne increatum vere dicitur de deo. Sed manuteneri vera de deo dici non potest. Ergo manuteneri est aliquis influxus quo res conseruatur.

¶ Item impossibile est ab vna causa esse effectus realiter differentes: nisi per actiones diuersas secundum rem vel rationem. Sed sideus coseruaret res non per influxum: sicut eas creat nullo influxu mediante: crearet res: et conseruaret per actionem eandem secundum rem: et rationem. Ergo creari: et conseruari non essent effectus realiter differentes quod falsum est.

Contra commentator super vigesimam propositionem de causis. inter agens quod agit per suum esse: et suum opus non est continuatio nec res alia media et paucis interpositis postea dicit quod tale agens est regens vnum quod regit etagitmper vltimum decoris: in cuius regimine non est diuersitas nec tortuositas.

¶ Cum ergo tale agens sit ipse deus: inter ipsum: et opus suum quod est conseruatio rei: nulla est continuatio nec res alia media.

¶ Item per illud idem. per quod res tenetur in loco: mouetur ad locum: ergo a simili per illud idem per quod res tenetur inesse: producitur inesse. Sed creatura producitur a deo non per medium influxum. Ergo tenetur a deo inesse non per meum influxum. Sed ipsam teneri inesse est eam conseruari.

¶ Ad istam questionem dixerunt quidam. Quod creature conseruentur a deo per influxum medium: qui non est res permanens: sed successiua quam conseruari est ipsam continue fieri: et ideo ille influxus a deo conseruatur non per influxum medium.

¶ Sed contra inconueniens est ponere: quod esse fortius dependeat abesse debeliori. Sed substantie que a deo processerunt immediate tantum: nobilius habent esse: quam quecunque res successiua: cum earum esse sit permanens. ergo esse earum non dependet abesse alicuius rei successiue. Sed ab illo dependet esse rei per quod conseruatur inesse: ergo substantie que a deo processe runt immediate tantum per supradictum influxum non conseruantur.

¶ Dicendum est ergo ad questionem quod creaturarum. Quedam processerunt a deo immediate tantum. Quedam immediate et mediante causa secunda similiter.

¶ Prime a deoconseruantur: non per influxum medium: sed immediate tantum. Quod patet duplici ratione.

¶ Primo sic ille influxus aut esset res successiua. aut permanens non res successiua: vt iam probatum est: nec permanens: quia cum esset creatura permanens: ita oporteret ipsum conseruari per alium influxum: sicut alias creaturas que processerunt a deo immediate tantum. Et sic posset argui de illo alio inftuxu: et sic esset procedere in infinitum et influxibus: quod est inconueniens.

¶ Preterea cum non sit maius creatum. conseruare quam ereare per illam virtutem: per quam deus potest rem creare: potest eam inesse creato conseruare. Unde sicut. tem que est abeo immediate tantum: creant non per aliquem medium influtum: ita eapotest conseruare detr se sirm nulo infiuxum: mediate posnere: ergo talem insilutum effet suprsnluum

¶ ETreaturem autem que a deo hrocesserunt immeditate: et medante causa secundam: similiter a deo conseruantur mediate: et meduante causa secunda: et quia caua secunda potestest dici quidam influxus cause prime: et ideo creature praedicte a deo conseruantur der insiuxum: et ab eo immediate.

Ad primum in oppositum dicendum quod per illum influxum non intelligat Auicen. aliud secundum rem quam conseruationem eius a causa prima: quae nihil reale dicit medium inter deum: et reli conseruate durationem.

¶ Ad secundum dicendum quod ille bonitates per quas dicitur dendere intelligentiam: sunt de eius substantiali derfectionem: que est in ea a causa prima.

¶ Ad tertium dicendum quod rem conseruari non est der manuteneri eam inesse: imo est idem quam ipsam manuteniri inefse. Conseruanti: autem der quanda mn similitudinem dicitur manutenetumi: quia sicut res habens inclinationem deorsum prohibet cadere per hoc quod est mariuteneri. Sic creatura per hoc quamest de nihio: tendit quantum est ex se ad casum in non estem: prohibetur autem ab illo casu per hoc quod a deo conseruatur.

¶ Ad quartum dicendum quam minor est falsa: quamuis enim cret: et creatum conseruet nullo infiuxu mediante: tamen creare et conseruare diuerse sunt actiones: non secundum rem sed secundum fationem: Unde et alia relatiorationis consequitur deumsub ratione qua creator: et alia sub ratione qua conseruator Sicut alia realis relatio est in resub ratione qua creantio quam sit illa que est in ea sub ratione qua conseruatur.