Articulus 2

Quod I. Aaentumo Rimo ostendo quod praeter euum et tempus non sit aliqua mensura creata. penul. propositione de causis dicitur. inter rem cuius substantia et actio sunt in momento eternitatis: et inter rem cuius substantia et actio sunt in momento temporis existens est medium et est illud cuius substantia est in momento eternitatis et operatio ex momento temporis. Cum ergo omnis substantia creata: ad aliquam istarum reducatur: videtur quod non sit alia mensura preter tempus et euum.

¶ Item omne creatum esse: aut est vniformiter se habens: aut variabile. Sed esse creatum vniformiter sehabens mensuratur euo: et esse variabile mensuratur tempore. ergo omnis mensura creata est euum vel tempus.

Contra potest diem iudicii non esset tempus secundum quod inrauit angelus. vt habetur apocalip. 10. et tamen esset successio et variatio in tormentis que non mensurabitur euo. Ergo oportet poitionere aliquam aliam mensuram preter euum et thristus

Respondeo quod praeter euum et tempus est alia men sura creata. Omnis enim mensura de betur creature: aut ratione essentie sue. aut ratione sui esse.

¶ Essentia aut potest considerari tripliciter. Uel inquantum talis essentia vt essentia angelica vel humana. Uel inquantum habens partem extra partem sine percium separatione vel realiet actuali distinctione. Uel inquantum habens partem extre partem actu realiter distinctas inter se.

¶ Primo debetur essentie create triplex mensura. vna in trinseca que est sua propria limitatio in tali genere vel specie. Alia extrinseca in genere tantum. et sic nobilissima essentia illius generis mensura est aliarum essentiarum eiusdem generis. Alia extriseca et extra genus: et sic deus sub ratione qua essentia summe perfecta: mensura est cuiusset essentie create.

¶ Si autem consideretur essentia creata secundo modo: sic debetur sibi triplex mensuta: vna in trinseca: existens in ea sicut in subto et illa est continua quantitas permanens. Alia extrinseca et ingenere: et illa est locus. Quia substantia sic considerata: aut est locata: aut locabilis locatione circunscriptiua. Alia extrinseca et extra genus et illa est ipse deus sub ratione qua est in se habens omnis magnitudis super excellentem perfectionem.

¶ Siautem consideratur essentia creata modo tertio sic debetur sibi triplex mensura. Una intrinseca scilicet numerus existens in numeratis rebus. sub quo comprehenditur vnitas quia est mensura ipsius nueri. Alia extrinseca et in genere scilicet numerus existens in intellectum: vel ymaginatione numerantis. Tertia extrinseca et extra genus: et illa est ipse deus inquantum est in se habens super excellenter perfectiones omnium numerorum.

¶ Si autem consideretur essentia creata quantum ad suum esse hoc dupliciter potest intelligi. quia esse creature aut non est vniformiter se habens nec stabile: aut est vniformiter se habens et stabile per ipsam tamen dei manutenentiam. Esse autem non vniformiter se habes nec stabile: quoddam est in variatione partibili: quoddam est in variatione in pertibili.

¶ Esse primo modo dicto debetur triplex mensura: vna intrinseca existens in ipso sicut in subiecto. hoc est propria continuatio illius: que excenso nomine temporis: tempus posset vocari: quamuis in proprie: quia sic possent dici multa tempora. eo quod numerantur secundum nuerationem motuum. Alia extrinseca et in genere: et illa est tempus proprie dictum quod idem est quod continuatio durationis motus ab anima numera ta: qua mediante motu cuius est passio mensurat anima durationes motuum aliorum. Et hoc est immotu primi mobilis manifeste nobis noti sunt in subiecto. Ad alios autem motus non comparatur: sicut accidens ad subiectum sed sicut mensura ad mensuratum Unde illius solius motus in quo est sicut in subiecto: est mensura intrinseca: aliorum autem motuum est mensura extrinseca. Predicto etiam esse debetur mensura extrinseca et extra genus. et illa deus est sub ratione qua est in se habens super excellenter quicquid est perfectionis indurationibus omnium motionum.

¶ Ipsi autem esse non stabili: quod est in variatione in pertibili: cuius modi est in diuisibilis mutatio: debetur triplex mensura. Una intrinseca. et hoc est in stans existens in illa sicut in subiecto. Alia est extrinseca in genere tamen. illa est signatio vmaginata. que potest dici instans in ymaginatione. Tertia est extrinseca et extra genus: et in la est ipse deus. inquantum est in se habens super excellenter quicquid est perfectionis in tali mutatione.

¶ Esse autem vniformiter se habenti et stabili: quod est esse euiternum: triplex debetur mensura. Una intrinseca. scilicet propria duratio cuiuslibet euiterni: existens in suo esse sicut in subiecto: que extenso nomine eui posset vocari euum: quamuis non proprie. et sicut tot sunt eua quot euiterna. Alia est extrinseca et in genere. et illa est duratio nobilissimi euiterni: existens: inesse illius sicut in subiecto: adesse autem aliorum euiternorum non comparatur: sicut accidens ad subiectum: sed sicut mensura ad mensuratum. quamuis non ita plene habeat rationem mensure respectu eorum: sicut tempus respectu temporalium vt superius ostensum est: respectu ergo esse vnius solius euiterni: tantum est mensura intrinseca scilicet respectu illius esse in quo est sicut in subiecto: respectu vero esse omnium aliorum euiternorum: mensura est extrinsecaTertia est extrinseca: et extra genus: et illa est ipse deus sub ratione qua eternitas.

¶ Sic ergo videre potes quod deus est mensura extrinseca et extra genus cuiuslibet essentie create: et sui esse: inquantum est in se habens non modo vniuoco: sed super excellenter in infintum rationes perfectionales cuiusset essentie create: et cuiuslibet esse creati.

¶ Preter dictas autem mensuras ponit philosophus: vnam in predicamentis: quam nomininat numerum quam distinguit contra orationem: quia ibi re stringit ad multitudinem mensurantem res in permanentia se habentes. Orationem autem multitudinem mensurantem: dicit distinctiones in voce siue voces distinctas per ordinem se habentes. respectu cuius ita se habet elementum prolatum: sicut vnitas respectu numeri. Multudini vero mensuranti per discreta ordinem se habentia ita vt primum non maneat cum secundo: si illa discreta sint res alie quam voces: nullum scio proprium nomen inpositum. Hec tamen et illa que dicitur oratio possunt sub numero comprehendi: extendendo nomen numeri ad omnem multitudinem que est mensura discretorum quecumque sint illa.

¶ Ex predictis patet quod preter tempus et euum proprie dict est alia mensura creata: non tantum respectu essentie creture: sed etiam respectu sui esse.

¶ Duo prima argumenta procedunt de tempore et euo communiter dictis: et de mensura creata que debetur creature respectu sui esse.

¶ Argumntum ad per tem aliam procedit de tempore proprie dicto.

¶ Quaestio II. SEcundo queritur vtrum euumcreatum fuerit ante tempus. Et videtur quod sic. Augu. 2. supeGensem longe ante medium dicit. quod conditio celi prius erat in verbo dei secundum genitam sapientiam. deindefacta est in creatura spirituali hoc est in cognitionem angelorum sed creatura in illis sapientiam. deinde caelum factiest: vt esset etiam ipsa celi creatura in genere proprio. Et go angelus fuit ante caelum. ergo. similiter euum ante tempus.

¶ Item Dama. libro 2. capi. 3. ego theologo Gregorio consentio. dicebat enim primum intellactualem substantiam creari et ita sensibilem et tunc quod ex vtroque scilicet hominem Cum ergo Grego. vt refert Dama. ibidem dixerit angelos creatos ante essentiam aliam creationem videtur quod mensura angelorum fuerit ante omnem aliam creatam mensuram.

¶ Item Augu. 12. de ciui. dei. capi. 15 dimensiones temporalium spaciorum. que vsitate proprie dicuntur tempora: manifestum est quod a motu siderum ceperunt. Sed creatura angelica et eius mensura: creata fuerant ante sidera. Quia vt habetur Gen. in srdera creata fuerant 4 die. Ergo euum creatum fuit ante thristus.

Contra Gen es in principio creauit deus celum et terram. Sed per terram intelligitur materia corporalium que non mensuratur euo sed tempe. ergo euum non fuit ante tempus.

¶ Item secundum quod potest trahi ex glosa. Bede Gen. i. simul fuerunt concreata anglis: caelum empireum: materia tempus. Cum ergo euum non fuerit creatum ante naturam angelicam: videtur quod euum non fuerit creatum ante tempus.

Respondeo quod tempus dupliter potest acciposilicet comuiter pro quicunque mensura esse existentis invariatione Et proprie scilicet secundum quod est continuatio motus ab anima numerata qua mediante motu cuius est passio mensurat anima durationes motuum aliorum que continuatio est sicut in subiecto in motu primi mobilis: manifeste nobis noti propter sensibilitatem stellarum et significatorum que in ipso sunt.

¶ Primo modo loquendo de tempore: euum non fuit creatum ante tempus duratione. sed dignitate. quia fuerant concreata angelica natura in quo etiam cointelligitur sua mensura que est euum et celum empyreum. et primum instans temporis large et communiter dicti: et materia aliorum corporalium.

¶ Loquendo de temporesecundo modo: sic dico quod euum non tantum modo dignitate precessit tempus: sed etiam duratione. secundum opinionem dicentium opera. 6 dierum fuisse facta per interualla temporum.

Ad primum dicendum quod Augu. in illa anctoritae: nomine celi intellexit caelum quo sunt stelle quod secunda di fuit sactum. Sed ante factionem illius celi precesserat aliqua mensura esse variabilis. quia statim cum illa moles fuit creata infra caelum empyreum: incepit in ea aliquis motus qualiscunque fuerit. saltem secundum aliquam sui partem. cuius mensura potest dici fuisse tempus large et communiter loquendo de tempore.

¶ Ad 2m dicendum quod auctoritas Dama. et theologi. Gregor. intelligi debet de proritate dignitatis.

¶ Ad 3m patet solutio per dicta in corpore quaestionis.

¶ Argumenta ad partem aliam procedut de tempore communiter dicto.

Quaestio III. Ertio quaeritur vtrum esse alicuius corporis hebeat mensuram vnigeneam cum euo ipsius angeli. Et videtur quod sic. Quia caelum empyreum mensuratur euo cum habeat esse creatum vniformiter se habens Sed omne euum: euo est vnigeneum. Ergo mensura celi empyrei est vnigenea: cum mensura ipsius angeli.

¶ Item secundum philosophum. 10. metha. in vno quoque generre est aliquod primum et simplicissimunm: quod est mensura omnium existentium in illo genere. et angeli et substantiae coperales: sunt in genem substantiae. Ergo omnium ipsorum est vna memsura. vel saltem vnigenea.

¶ Item quae simul creantur in eadem mensura vndeer creari. Sed celum empyreum et natura angelica: simul creata fuerant. vt ante hitum estia ergo in eadem mensura fuerant creata.

Contra nullius corporis essentia hebet vnigeneam mensuram cum essentia substantie spiritualis: ergo asimili nec esse alicui corporalis cum esse ipsius angeli.

¶ Ad hanc quaestinem videtur quibusdam esse dicendum quod esse nullius corporis hebet vnigeneam mensuram cum mensura esse ipsius angeli. Quia in ipsis angelis aut non est materia: aute si est ibi materia non est vnigenea. cum materia alicuius corporis. Nec forus cum forus. et ex conseqenti nec esse vnius cum esse alterius. Nec sunt in aliquo genere vno: quia quae sunt vnius generris quantum ad prima principia vnigenea sunt: et ideo dicunt ipsi esse spiritus: et ee corporis cuius cumque: non potest esse aliqua mensuam creata vna numero. nec est vnigenea. Unde dicunt quod euum quo mensurantur esse celi empyrei: et euum. quo mensurantur esse angeli: diuersa sunt eua in nuero: nec est sunt vnigenea: quia non sunt generis eiusdem.

¶ Alii dicunt quod propria mensura intrinseca esse celi empyrei: et mensura esse angeli vnigenes sunt: et quod illa que proprie dicitur euum que est inees suppremi angelisicut in subiecto: et ad ese omnium aliorum angelorum comparatur sicut mensuam extrinseca: est est mensura extrinseca esse celi empirei. Et dicunt substantias corporeas saltem in corruptibiles esse in eodem genem cum subictiis spiritualibus: quamuis non eque primo. quia substantie spirituales plus participant de ratione sbe.

¶ Qui vult tenere opinioem primam que videtur probabilior potest respondere ad argumta in opposipium per modum qui sequitur Ad prmum dicendum quod quamuis esse celi empyrei mensuretur euo: tamen illud euum vnigeneu non est cum euo nddu. angelorum.

¶ Ad 2m cum dicitur quod angeli et substantie corporales sunt ingenere substantiae etc. dico quod non est verum loquendo de substantia vniuoce dicta de illis. Non enim substantia vniuoce dicitur. de illis. nec etiam pure equoce. sed per quandam analogiam. Unde Porphirius et Boetius qui posuerunt substantias corporales et spirituales sub eodem genere generralissimo: extenderunt nomen generis vltra illud quod proprie loquendo dicitur genus.

¶ Ad 3m cum dici tur quod que simul creantur in eadem mensura videntur creati etc. dico quod falsum est. quia sicut esse in loco non est esse quando locus est nec esse in tempore est esse quando tempus est. secundum quod dicit philosophus. 4. phy. Ita dico quod creari quando est aliqua mensura creata: non est creari in illa mensura. et ideo quamuis angelica natura fue rit creata quando caelum empyreum. et mensura sui esse fuerit creata. non tamen fuit creatus angelus in illa mensura.

¶ Quivult tenere opinionem aliam potest dicere ad argumentum in oppsium dicendo quod non est simile de mensura essentie et ipsius esse: quia quamuis esse angeli non sit capax extensionis: sicut esse celi empyrei: tamen esse celi empyrei non habet in variabilitatem: sicut esse ipsius angeli. et ideo conueniunt in vnigeneitate mensure que debetur esse creato in variabile.