Articulus 3

¶ Questio I. PRimo ostendo quod vitra aquas que sunt super firmamentum non sit corporale caelum. Strabus in glo. Gen. i. dicit caelum empyreum essentie celum intellectuale. Sed vltra aquas que sunt super firmamentum: non ponitur caelum nisi empyreum. Ergo vltra illas aquas non est aliquod caelum corporale.

¶ Item Augu. primo li super Genesem longe ante medium. exponens illud verbum: in principio fecit deus celum et terram. dicit quod celi nomine intelligitur spiritualis creatura. tanquam caelum celi huius: quod in corporalibus summum est: et patet per litteram suam ibidem: quod per illud caelum quod in corporibus summum est: intelligit firmamentum quod secunda die factum est.

¶ Item philosophus. i. celi et mundi: non est possibile vt sit extra caelum corpus omnio. et constat per suum processum ibidem: quod loquebatur de illo celo: quod sacra criptura vocat firmamentum. ergo vltra illud caelum non est aliud comdle celu.

Contra Geda super illud Gen in terra erat inanis et vacua etc. dicit quod hoc superius celum: quod a volupilitate mundi secretum est mox vt creatum est: sanctis angelis repletum est. Sed nulla creatura intellectualis potest dici tunc repleta fuisse angelis sanctis. Ergo illud caelum est creatura corporalis.

Respondeo quod vitra aquas que super firmamen tum: est vnum corporale caelum quod vocatur caelum empyreum: quod non ab ardore: sed a splendo re dictum est: quod secundum communiorem opinionem intelligitur per illud celum quod sacra scriptura dicit: deum in principio creasse caelum cum terra. quia firmamentum secunda die factum est: et ipsum celum empyreum est locus beatorum. Et ipsum celum deus voluit non reuolui: ad significandum quietem et pacem mentis illorum qui in illo celo resident et residebunt. Et vt alii celi qui mouentur circa centrum in motum: mouerentur est infra circumfluentiam non motan¬

Ad primum in oppositum: cum dicitur quod Srabus dicic illud caelum esse intellec tuale etc. dico quod intellexit quod illud caelum non percipemus sensu sed per fidem, qua intellectus noster assentit sacrescripture.

¶ Ad 2m dicendum quod Augu. hoc dixit in vestigando non asserendo.

¶ Ad 3m dicendum quod philosophus nihil sciuit de illo celo. non enim eleuauit intellectum suum ad aliquod celum: quod non posset probare ex hiis que cadunt sub sensu.

Questio. II. Secundo queritur vtrum celum empyreum sit stellatum. Et videtur quod sic. illud caelum inter celos est nobilissimum. Sed stelle faciunt ad ornatum celi. Ergo videtur quod sit stellatum.

¶ Item inter speras celestes: nobis sensibiliter notas: illa est magis stellataque est superior: quia in qualibet enim sperarum inferiorum non est nisi vna stella que planeta dicitur in octaua autem spera est multitudo stellarum magna. Ergo videtur cum caelum empyreum sit omnibus aliis speris superius quod maxime debuit esse stellatum.

Contra Dama. lib. 2. capi. 5. loquens de suprimo celodicit quod qui foris sunt sapientes siue stellis in spere forma quomon ea non sunt moysi sua facientes dogmata.

Respondeo quod illud celum non est stellatum sed vniformiter luminosum per cursum quamuis sua luminositas lateat sensus nostros quod ratio est vel quasi est in proportionalis oculis non glorificatis vigaratione corporis sicut lumen corporis glorificati vel quia aqueque sunt super firmamentum non sunt illius luminis traductiui vel quia propter longam eius a nobis distantiam multiplicatio sui luminis non protenditur vsque ad visum nostrum nisi sorte ita debiliter vt a visu nostro non valeat apprehen di quia non est influentia dei ad hoc vt illud lumen multiplicet si sensibiliter vsquam ad nos sine qua influentia si multiplicare non potest Quo autem aque super celos sunt cusint perspicue vnde ab auctoribus dicutur celum christallinum possent impedire illius luminis multiplicationem non video: nisi adesset alia causa.

¶ Aliis videtur dicendum: quod propter illius celi subtilitatem: non est ibi lux ita aggregata vt visum nosterum in praesenti mouere possit. Sicut ignis in spera sua autem est nobis valde propinqua. respectu celi empyrei: non lucet ita vt possit visum nostrum mouere: eo quod ibi non est lucis agregregatio. et propter corporis ignis subtilitatem.

Ad primum in oppositum dicendum quod corpora beatorum erunt illi celo: pro ornamento maximo. et ideo illud celum stellatum esse noluit. Unde ad illud celum forte posset trahi. illud verbum apocalip. penul. ciuitas non eget sole nec luna vt luceant in ea nam claritas dei illuminabit eam: et lucerna eius est agnus id est christus.

¶ Ad 2m patet solutio ex dictis in solutione precedentis argumenti.

Questio. III. Tertio queritur vtrum celum emprreum influat in hoc inferiora. Et videtur quod non. Quia omnia corpora superiora que influunt in hec inferiora: influunt illuminando. Sed caelum empyreum ista inferiora non illuminat. quia aliter sole existente sub nostro emisperio: ad hec maneret illuminatum. Ergo in hoc inferiora non influit.

¶ Item influentia corporum superiorum in hoc inferiora est per motum. vnde et per motum ipsorum corporum: videmus influentias variari: ita quomodo est influentia ad generationem: modo ad corruptionem. secundum quod dicit philosophus. 2. de generatione. Sed caelum empyreum non mouetur vt ante hitum est Ergo in hoc inferiora non influit.

Contra omnia que sunt infra hominem: propter obseqium hominis facta sunt. vt in praecedenti. distinctione habitum est. Sed hoc est nobilior creatura quam celum empyreum. quia non est animatum: vt inferius ostendetur. Ergo est propter obsequium hominis factum. Sed non praetstaret homini aliquod obsequm: vt videtur nisi in hoc inferiorainflueret. Ergo influit in hec inferiora.

Respondeo quod quamuis aliqui dixerunt quod celum empyreum non influit in hoc inferiora: et quod non est in obsequm homini quantum ad statum presentensed tantum quantum ad statum glorie. Uidetur tamen mihi dicendum: quod non tantum modo est ordinatum ad obsequm hominis quantum ad statum futurum: sed etiam quantum ad presentem in hoc inferiora influendo virtutem. Quia sicut dicit Dama. libro 2. c. 23. impossibile est substantiam ex parte. esse naturali operatione. Et forte: influentia eius maxime comoperatur ad debitam proportionem dispositionis comrporalis humani. cum ipboesum sit nobiltius inter celons et corbus humanum sit inter generabilia et corruptibilia nonbilisimum: et etiam nobilius celo inquantum est ab anima perfectum: cum celi sint inanimati. vt inferius ostendetur.

Ad primum in oppositum cum dicitur: quod corvoram superiora inniuunt illuminando etc. dico quod bene quandoequam pertingit virtus ad aliquid ilia horam qua ad illud indem non vrtingit: eorum lumeni. quam patet exhientie luna enim existente sub nostrohemispio: per virtutem eius sit simul flurtus maris: in quarta terrem que est sub nostro hemispio: lune supposita: et in quarta terre nostri hemispium illi quarte opponsita: cum tamen tunc lumen iune non inllumietur quartum terre nontri emispi inquae sit fiutus per eam. Ita botest dici: quod aliqua virtus celi empyrei prtingat ad h inferiora et si ad ista non pertingat eisumen. ¶ Ad etum dicendum quam motus non fuit neccnius corponribus celestibus per infuenta sequa propter infiuentiatum contempantiam. vnde si somi staret: lumen et cuorem influeret. Sequd dr mfiuentie non possent proportionari nini alternarentur: et v lesse non poterat: sine motum silorum corporum ideo necestarius fuit motus illorum corporum: ad naturale regimen istorum inferiorum: quorum naturalis generatio et conseruationre quirit inniuentiarum celestium: talem proportionem que sine alternatione inuentiarum et renouatione: non posrit. Et sicut omne mobile reduci opportet ad immobile. Aliquo modo a simili dici potest: quam forte infiuentie celorum mobilium que alternantur: iuuantur et contemperantur: per inniuentiam celiempyrei: quam non mouent: nec eius infiuentiua aliternatur. ¶ Dicunt amen quidam: quod ab vna parte eius alia virtus influitur: quam ab alia: quia et si sit vntrns ormiter luminosum: quod conantur probare. Sic Srego 4. li. Mora longe vitra medium. terra aere fecundatur: acetr ex celi qualitate disponitur: cum ergo dicunt ipsi uideamus terras equaliter distantes ab vtroque polo: et ita habentes omnem infiuentiam corporum celesuium mobilium: equales hoc diuersas habere dispositiones: et corpora hominum in terris illis habere diuetr sas naturales inclinationes: et semper ita fuisse: ex quo inhabitari ceperunt: videtur hoc esse quium ille terre diuersus infiuentias celiempyrei recipiunt que non alternantur mec potest dici hoc esse quia speram octaua continue mutet polum: quia tunc ille terre non semper sic fuissent in dispositionibus ita sibi repugnantibus: sicut fuerant. ¶ Alu autem dicunt: quam sicut illud caelum est vniforme in iumine ita: in virtutre: et omnes eius partes vniformiter infiuunt virtutem. Et dicunt diuersitates naturales que sunt in diuersis terre partibus: nonn oportere reduci in infiuentiam celi: sicut in totam causam creatam: quia elementa suas brobrias infiuentias habent ex sua natura ieterra in diuersis prtibus diuersam propter diuersas dispositiones: quas recepitur: in diuersis pertibus a sua conditione. Sed primum opintio euidentius videtur rationi concordare.