Articulus 1

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod nullum peccatum sit pena alterius peccati: quia omne peccatum est vituperabile. Sed punitio peccati est laudabilis: ergo nullum peccatum est pena peccati.

¶ Item pena ordinem het ad demeritum: sed peccatum non habet ordinem ad peccatum: quia peccatum formaliter priuatio est: ordo autem aliqua essentia est: sed secundum Auic. 2. meta. capi. primo nulla realis proprietas potest esse in eo quod non est res aliqua: ergo peccatum non potest esse pena peccati.

¶ Item de ratione actualis peccati est quod sit voluntarium: sed de ratione pene est quod sit contra voluntatem: vt superius est ostensum: ergo nihil vnum et idem potest esse pena et peccatum.

Contra Apoc. vlti. iustum est: vt qui in fordibus est sordescat adhuc: ergo videtur quod homo incidat in aliqua peccata propter alia que precesserunt.

¶ Item Isido. 2. lib. de summo bono ca. 39. dicit quod deus occultam superbiam vindicat per manifestam luxuriam.

Respondeo quod aliquod peccatum est pena alte rius peccati. Quod diuersi diuersimode declarant.

¶ Dicunt enim quidam quod cum de ratione peccati sit esse volutarium: et de ratione pene esse contra voluntatem: peccatum per se non potest esse pena alterius peccati: sed per accidens scilicet aut ratione sui effectus qui est diminutio aptitudinis naturalis ad virtutem que diminutio est quaedam anime lesio. Aut ratione alicuius concomitantis: sicut est infamia concomitans peccatum carnale manifestum: et quedam afflictio quandoque concomitans peccatum occultum: sicut patet in peccato ire et inuidie. Aut ratione cause que est sub tractio diuini auxilii propter precedens peccatum: que sub tractio rationem pene habet: et ideo peccatum in quod labitur homopropter hoec quod desertus est ab auxilio diuine gratiae: pena dici potest peccati precedentis: quia est causatum per penam praecedentis peccati.

¶ Sed contra hunc modum ponendi videtur esse magister in littera dicens: quod in nullo praeiudicium fieri putatur veritati siquis dicat ipsa eadem que peccata sunt essentialiter vt ita dicam esse penas id est punitiones precedentium peccatorum. Unde sentire videtur quod aliquod peccatum per se possit esse pena alterius peccati.

¶ Preterea declaratum est superius quod illa deformitas que causa tur in anima per actum peccati rationem peccati habet: quamuis secundario et non principaliter. Et certum est quod illa deformitas per se est pena: ergo saltem accipiendo peccatum illo modo: peccatum per se potest esse pena peccati.

¶ Uidetur autem mihi dicendum: quod si loquamur de peccato ratione sui forma lis: quod est deformitas in actione potest per se esse pena alicuius praecedentis peccati: pena enim lesio est in voluntaria per se ad aliquod demeritum ordinata. Sed certum est quod actus peccati ratione sue deformitatis non tantum modo potest dici lesio anime causaliter: vel per alicuius lesionis concomitantiam: sed formaliter: posito enim per impossibile quod per malum actum voluntatis nulla alia deformitas causaretur in anima: nec ipsum concomitare tur alia lesio: adhuc ratione sue deformitatis quamdiu duraret esset quaedam lesio in anima. deordinatio enim anime a deo formali predicatione vere dicitur lesio anime. Hec autem deordinatio inuoluntaria est per se: peccans enim ipsam deordinationem per se modo affectat. Sicut enim dicit. Diony. 4. ca. de di. no. nemo respiciens malum facit que facit: voluntaria tamen est per accidens inquantum actus cui accidit est voluntarius. Frequenter etiam ordinata est ad aliquod praecedens demeritum quod fuit aliquod praecedens peccatum. Ordo enim diuine equitatis: propter peccatum mortale subtrahit ab homine auxilium gratiae quo poterat temptationes vincere: et cum homo propter praedictam subtractionem debilitatus voluntarie temptationi succumbit. hoc peccatum comparatur ad praecedens: sicut ad causam remouentem prohibens id est auxilium diuine gratiae quod prohibebat peccatum.

Ad primum in oppositum dicendum: quod non optet quod omnis pena peccati sit laudabilis secundum id quod est: sed ratione ordinis ad demeritum: quamuis autem peccatum quod est pena alterius peccati non sit laudabile secundum id quod est: tamen ordo eius ad praecedens peccatum: sicut ad demeritum laudabilis est: ex hoc enim laudatur diuina iustitia quod propter vnum peccatum quandoque permittit hominem labi in aliud.

¶ Ad secundum dicendum: quod peccatum ratione deformitatis ordinem realem non habet ad aliud peccatm per se: sed per accidens: inquantum scilicet subiectum propter vnam deformitatem iuste permittitur ledi per aliam peccati deformitatem. et etiam per quamdim redctionem scilicet inquantum sunt priuationes bonorum ordinatorum: quia tamen priuationes sunt quaedam entia in ratione inquantum per suos habitus sunt apprehensibiles ab ea per se ordinem habent admuicem loquendo de ordine non reali: sed secundum rationem.

¶ Ad tertium cum dicitur: quod de ratione pene est quod sit contra voluntatem: dico quod verum est per se et absolute: per accidens enim et sub conditione multe pene sunt voluntarie. Sicut patet cum homo voluntarie assumit penam ad satisfaciendum pro praecedenti peccato: quamuis ipsam lesionem corporis sui: non velit per se et absolute: ipsa autem deformitas peccati quamuis sit voluntaria per accidens: tamen est in voluntaria per se. Ut in corpore questionis ostensum est.

¶ Questio. II. Ecundo queritur vtrum aliqua passiopenalis habeat rationem peccati. Et videtur quod non Greg. 2. libro moralis longe ante medium: dici quod iuista sunt cuncta que patimur. Sed nihil iustum est peccatum: ergo nulla penalis passio est peccatum.

¶ Item philosophus. 2. libo ethi. ca. 5. passionibus neque laudamur: neque vituperamur. Sed propter peccatum vituperamur: ergo nullapassio est peccatum.

¶ Item omne peccatum est voluntarium: nulla passio penalis est voluntaria: ergo nulla passio penalis est peccatum.

¶ Item secundum philosophum. 2. ethi. ca. 5 in anima tria sunt passiones potentie et habitus: intendens ex hoc probare quod nulla passio est virtus: ergo a simili nulla passio est peccatum.

Contra Math. 5. qui irascitur fratri suo reus erit indicio. Sed nullus est reus iudicio: nisi propter peccatum: ergo passio ire est peccatum.

¶ Item Aug. libro 83. q. q. 77. multa sunt peccata que patimur: quod non esset verum: nisi aliqua passio esset peccatum.

¶ Item Aug. 14. de ciui. ca. 7. loquens de passionibus anime dicit: quod mala sunt ista: si malus est amor. et loquitur ibi de malo moris. Cum ergo malum moris sit peccatum: videtur quod alique passiones anime sint peccata.

Respondeo quod passionum penalium: Quedam sunt illate ab exteriori: quedam oriuntur ab interiori: per hoc quod natura humana corrupta est penaliter: sicut sunt fames et sitis: Quedam per hoc quod natura humana corrupta est culpabiliter: sicut sunt passio ireat inuidie. Prime passiones non habent rationem peccati: sed tamen respectu earum potest esse peccatum: inquantum a voluntate: cum inordinato murmure et impatientia sustinentur. Similiter potest dici de passionibus secundo modo dictis. Passiones autem tertio modo dicte: rationem etiam peccati non habent: nisi incomparatione ad voluntatem: inquantum scilicet ex commissione: vel omissione voluntatis oriuntur: vel inquantum iam orte a voluntate acceptantur: et tunc ipsa culpa formaliter est in voluntate materialiter in passione. Et tanto magis quam in exteriori inordinato actu membrorum: quanto ille passiones magis appropinquant rationi et voluntati quam exteriores actus membrorum. Appetitus enim sensitiuus in quo sunt predicte passiones aliquo modo persuasibilis est a ratione. Sicut dicit philosophus. 1 ethi. ca. penul.

Ad primum in oppositum dicendum: quod Graego ibi loquitur de passionibus illatis ab exteriori: vel de his quae oriuntur ab interiori per hoc quod natura humana penaliter est corrupta: quae iuxta dicuntur inquantum ea patimur perdemerita nostra: vel per comparationem ad denm iuste permitte tem nos talia pati. Ex hoc tamen non sequitur quin voluntas respectu earum peccare possit murmurando: vel impatienter sustinendo.

¶ Ad 2m dicendum: quod propotio philosophi intelligenda est de passiomibus secundum se et absolute: quia passionibus inquantu sunt a voluntate committente: vel omittente possumus laudari: vel vituperari.

¶ Ad tertium dicendum: quod quamuis passio penalis inquantum passio sit inuoluntaria: et sic non sit peccatum: tamen inquantum est a voluntate committente: vel omittente: voluntaria est: et sic est peccatum.

¶ Ad quartum dicendum: quod sicut passio non est virtus formali: er loquendo: et tamen potest esse materia virtutis. Ita dico quod non est peccatum formaliter: potest tamen esse peccatum materialiter inquantum comparatur ad voluntatem: et magis de propinquo quam inordinati actus exteriorum membrorum.

¶ Argumenta ad oppositum procedunt de passionibus orientibus ab in teriori per hoc natura culpabiliter fuit corrupta: et procedunt de ipsis incomparatione ad voluntatem inquantum per eius commissionem: vel omissionem oriuntur vel ab ea acceptantur.