Articulus 2

¶ Quaestio PRimo ostendo quod cupa ptet ese aliquo sine pena Eccl. 5 altissimus est patiens redditor. Sed si statim puniret culpam: non esset patiens redditor: sed festinus: ergo ad tempus culpa est sine pena.

¶ Item clementior est deus homine. Sed homo clemens non statim punit iniuriam sibi factam: ergo nec deus: culpa ergo ad tempus est sine pena.

¶ Item pronior est deus ad miserendum quam ad condennandum: sicut enim dicitur Iaco. 2. superexiltat misericordia iuditium: et in psal. miserationes eius super omnia opera eius. Sed deus non statim praemiat bonum meritum: ergo neque statim punit peccatum.

¶ Item pena contrariatur letitie at exultationi: sed de aliquibus peccatoribus dicitur prouer 2 letantur cum male fecerint et exultant in rebus per simis: ergo pena non semper concomitatur culpam.

Contra Aug. I. lib. confes. parum vltra medium: loquens ad deum dicit: iussisti domine et sic est vt pena sibi sit omnis inordinatus animus: sed per omne peccatum in ordinatur animus: ergo nunquam est culpa sine pena.

¶ Item Aug. 3 lib. de libero arbitrio longe vltra medium: dicit quod nullo interuallo temporis ista diuiduntur: vt quasi alio tempore non faciat quod debet: et alio patiatur quod debet: ne vel punctotemporis vniversalis pulchritudo turpetur: vt sit in ea peccati dedecus: sine decore vindicte.

¶ Item in eodem cap. parum post. dicit quod sicut qui non vigilat dormit: sic quisquis non facit quod debet: sine interuallo patitur quod debet: quoniam tanta est beatitudo iustitie: vt nemo ab ea: nisi ad mise. riam possit abscedere.

Respondeo quod culpa potest esse in aliquo ad christus sine pena ab alio pro illo peccato illata: vel inflicta. Et de tali pena procedunt tres prime rationes ad primam partem. Potest etiam aliquod peccatum sine omni sensibili pena: siue loquamur de pena inflicta: siue de pena quam agit ipse peccator peccando. Et de tali pena procedit quarta ratio ad primam partem. Sed sine pena damni apta per peccatum non potest esse culpa: etiam per vnum temporis momentum: quia dum actu homo peccat in se ipso corrumpit aliquid de naturali aptitudine ad virtutem: et elongat se a deo per quam corruptionem et elongationem damnificatur peccator: et quia haec damnum est ex peccato proueniens rationem pene habet: et recte dicitur pena danni per peccatum acta. Et de tali pena procedunt auctorita tes ad secundam partem adducte.

¶ Quaestio II. SEcundo queritur vtrum pena aliquando sit in aliquo sine culpa. Et videtur quod non. Greg in quadam collecta dicit quod nulla nocebit aduersitas: si nulla dominetur iniquitas.

¶ Item Iob. 4. recordare quis vnquam innocens periit: aut quando recti deleti sunt. q. d. nunquam: ergo nunquam est pena sine culpa.

¶ Item Aug. 3. libro de libero arbitrio longe post medium vult: quod omnis pena iustaest: et pro aliquo peccato impenditur: ergo non est pena sine peccato.

¶ Item Aug. 83e q. q. 24. dicit quod deus nullam penam cuiquam sinit immerito infligi: et parum post dicit: quod meritum pene peccatum est: ergo nulla pena est in aliquo sine peccato.

¶ Item cum in omni pena sit priuatio alicuius boni: et priuatio boni deturparet vniuersum si non ordnaretur: oportet quod malum pene per aliquid ordinetur: sed non videtur per quid ordinetur pena nisi per culpam: cum culpa ordinetur per penam: ergo non est pena absque culpa: vt videtur.

Contra Ioan 9. dicit saluator de ceco nato discipulis suis quaerentibus quis peccauit hoc: aut parentes eius: vt cecus nasceretur: quod neque hic peccauit neque parentes eius: sed vt manifestentur opera dei in illo: ergo aliquando est in aliquo pena sine culpa.

¶ Item Aug. 21. de ciui. ca. 4 dicit quod tota vita mortalium pena est: ergo homomortalis siue habeat peccatum: siue non: habet penam.

¶ Item Iob. 6 vtinam appenderentur peccata mea quibus iram metui et calamitas quam patior in statura: quasi harena maris hoc grauior appareret. Sed pari ratione videntur: penam esse sine culpa: et penam excedere culpam: ergo aliquande est pena sine culpa.

¶ Item Iob. 17. non peccaui: et in amaritudini bus moratur oculus meus.

Respondeo quod penam esse sine aliqua culpa dupliciter potest intelligi. Uno modo sine culpa praecedente in se: vel in alio: et sic planum est quod numquam est pena sine culpa: nisi enim praecessisset culpa in parentibus primis: vel in aliquo posteriorum: in hominibus nulla penitus esset pena. Alio modo potest hoc intelligi de culpa praecedente seu concomitante in eo qui penam patitur. Et sic fuit pena sine culpa in domino Iesu christo: per quam satisfecit pro peccatis nostris. De quo diitur Isa. 53. vere langores nostros ipse tulit et dolores nostros iperse portauit. Sed hoc pena nullo modo fuisset in ipso contra suam voluntatem: quia in ipso nunquam fuerat culpa: que est pene meritum. Unde propter nimiam charitatem suam qua dilexit nos illam penalita tem voluntarie assumpsit. Alio modo potest intelligi de culpa concomitante penam quam pro illa homo patitur: et sic dico quod aliqua pena potest esse in aliquo sine culpa: vt illa pena que medicinalis est ipsi punito: vel sui meriti pro motiua: quia pena que ita est punitio quod non medicina: cuiusmodi est pena infernalis semper habet concomitantem maculam culpe pro qua est inflicta.

Ad primum dicendum: quod vere non nocet aduersitas si non dominetur iniquitas: immo iuuat: quia est ad augmentum glorie patientis aduersitatem. Et pro tanto videtur quod cadat a plena ratione pene: quia pena nocumentum est. et talis per aduersitatem plus consequitur de bono quam de nocumento.

¶ Ad secundum dicendum: quod illud verbum non fuit verbum ipsius Iob: sed verbum eliphat themanites: quem ibidem reprehendit Greg. et merito: quia credebat in hoec mundo nullum affligi nisi propter iniquitatem propriam causatam per voluntatem afflicti: et ideo quia videbat Iob multum afflictum reputabat eum peccatorem magnum.

¶ Ad tertium dicendum: quod illa auctoritas intelligenda est de peccato vel originali: vel actuali subdisiunctione: verum est enim quod non impenditur alicui pena contra suam voluntatem: nisi pro peccato originali: vel actuali.

¶ Ad quartum cum dicitur: quod meritum pene peccatum est etc. dico quod verum est non tantum de actuali: sed etiam de originali.

¶ Ad quintum dicendum: quod illud procedit de pena quam aliquis sustinet velit nolit. hoc enim in homine est propter aliquod peccatum: vel originale: vel actuale concomitans: vel precedens.

Ad primum alterius partis dicendum: quod ille cecus quamuis non pateretur illam cecitatem propter peccatum actuale proprium: vel proximorum parentum: tamen cecus non fuisset natus nisi contraxisset originale peccatum. Non fuit tamen tota causa: quia ad hoc cecus natus est: vt manifestarentur opera dei in illo: fuit tamen suum originale causa sine qua non.

¶ Ad 2m dicendum: quod si non fuisset peccatum in parentibus primis per quod in ipsis infecta fuit humana natura: vita hominum nec de necessitate esset corruptibilis nec penalis.

¶ Ad tertium dicendum: quod bene Iob plus fuit afflictus quam peccasset. Sed illa afflictio erat ad suum profectum ordinata: et ideo quamuis simpliciter habuit rationem afflictionis: non tamen ad plenum habuit rationem pene que importat rationem nocumenti: quia maius erat illud bonum quod per illam afflictionem consequebatur quam bonum quo per illam afflictionem priuabatur.

¶ Ad quartum dicendum: quod illo verbo Iob non intende bat negare se peccasse: sed commisisse peccatum tanta punitione dignum: et hoc erat verum.

¶ Ex predictis potes colligere quod deus permittit hominem temporaliter affligi quinque decausis.

¶ Unea causa est meritum fidei. Unde Anselmus de concor. praescientie: et liberi arbitii prope medium locum inter medium et finem: dicit quod si in baptismo statim mutarentur fideles in incorruptionem periret fidei meritum: propter quod in baptizatis remanent penalitates multe.

¶ Alia causa est manifestatio glorie dei: vt patuit in ceco nato.

¶ Alia causa est profectus afflicti: vt patuit in Iob.

¶ Alia est peccatorum terror.

¶ Una vt sit satisfactio pro commisso peccato.