Articulus 8

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod deus potuerit esse causauernonis angelorum. Quia sicut se habet ignoram tia ad intellitum: ita se habet culpa ad affectu. Sed de potuisset creasse angelos cum ignorantia in intellectu: cum creare posset vnum paruulum ignorantem. Ergo similipotuit eos creare cum auersione in affectu.

¶ Item deuo posset creare rem aliquam cum aliquo defectu nature. Ergo a simili potuit creare angelum cum aliquo defectu voluntatis. Sed defectus voluntatis est auersio a deo. Ergo potuit creare an¬ geli auersionem.

¶ Item deus potuit esse casa omnis rei: que cooperatur ad decore vniuersi. Sed malum cooperatur ad decore vniuersi: secundum Aug. xi. de ciui. ca. 22. Ergo potuit deus esse causa mali culpe: quia de tali malo loquitur ibi.

¶ Item deus non conseruando aliquam rem: dicitur esse causa adnihilationis illius. Ergo similiter non prohibendo angelum peccare: est causa peccati illius. Sed ab instanti creationis angeli: deus potuit non prohibere ipsum peccare. Ergo ab illo instanti potuit esse causa auersionis angeli.

Contra secundum Aug. lib. 83. q. q. 3. ominem facere deteriorem tanta culpa est: quod in sapientem hominem cadere nequid. Ergo multo mines sabientissimus deus tacere potuit: vt angelus esset deterior. Ergo non potuit esse causa sue auersionis.

¶ Item aliquis magis est peccator: quia ab ipso est malum: quam quia in ipso est malum. Unde secundum philosophum. 5. ethicorum. c. 19. deterius est iniustum facere quam iniustum pati. Ergo si auersio angeli potuisset esse a deo: deus peccare potuisset quod erroneum est.

¶ Item philosophus lib. 3. ethicorum. ca. 8. propter naturam turpes nullus increpat: sed eos qui propter negligentiam et desidiam. Ergo deus nihil angelo facere potuit pro quo ipse angelus culpabilis esset. Sed auerti a deo est culpa illius qui auertitur. Ergo deus non potuit esse causa auersionis angeli.

Respondeo quod deus non potuit esse causauersionis angelorum: nec ab instanti creationis: nec postea. Quia auersio angeli a deo reddidit ipsum culpabilem in iuditio dei. Sed impossibile est quod iudex summe iustus: culpam aliquam pro aliquo quod potuerit in eo. Cum ego deus sit iudex summe iustus: non potuit esse causa auersionis ipsius angeli.

¶ Preterea deus est summe vnus. Sed discordia aliquo modo opponitur vnitati. Ergo deus est sibi ipsi summe concors. Nullo ergo modo potest esse contrarius sibi ipsi. Sed auersi a deo est contra legem eternam. Unde Aug. 22. contra Faustum. quasi inter medium et finem. Dicit quod iniquus quantum in ipso est perturbat ordinem naturalem: quem lex eterna conseruari iubet. Etgo deus non potuit esse causa iniquitatis ipsius angeli. ergo nec auer sionis illius: quia auersio a deo iniquitas est.

Ad primum in oppositum dicendum quod ignorantia incellectus non sic deordinat a fine: sicut auersio affectus: et ideo non est simile de ignorantia et auersione. Non dico tamen quod deus creauerit angelos ignorantes: quia ignorantia non est quecumque nestientia: sed nescientia illius rei: quam nesciens tenetur scire secundum exigentiam sue nature.

¶ Ad secundum dicendum quod defectus nature non sic priuat ordinem creature ad creatorem suum: sicut defectus ipsius voluntatis. Quia voluntas est potentia increata: per quam creatura magis potest ordinari in deum: si recta est: vel deordinari ab ipso si est iniqua.

¶ Ad tertium cum dicitur quod deus potuit esse causa eius quod cooperatur ad decorem vniuersi etc. Dico quod verum est de illo quod per se cooperatur ad decorem vniuersi. Peccatum autem non est ad decorem vniuersi per se: sed per accidens secundum quod declaratum est in primo libero

¶ Ad quartum dicendum quod si deus permitteret aliquam rem adnihilari: non diceretur causa adnihilationis illius: nec efficiendo nec deficiendo. Quia non tenetur conseruare nisi velit. Sed tantummodo permittendo. Sed hoc proprienon est esse causam. Unde quamuis peccatum permittat fieri: non tamen est causa peccati.

¶ Quaestio II. SEcundo queritur vtrum angelus ab istanti creationis sue potuerit auerti voluntate proposta. Et videtur quod sic. Quia cognitio potest esse in instanti Unde philosophus 10 ethi. ca. 4. vult quod visio est in non tempore. Sed in eodem instanti in quo intellus intelligit voluntas potest velleergo angelus ab instanti sue creationis potuit malum intelligere: et malum velle: et hoc est auerti.

¶ Item anima ab instanti sue creationis contrahit peccatum originale. ergo a simili angelus ab instanti sue creationis habere potuit peccatum actuale.

¶ Item facilius est deficemquam proficere. ergo cum secundum beatum Aug. libro 2. super Gensem parum ante medium angeli boni ab instanti sue creationis fuerunt beati multo fortius ab instanti sue creationis alii se auertere potuerunt

¶ Item Aug. xi. de ciui. cap. 14. dicit. sic. Ioannes ait. ab initio Dya. peccat. hoc est ex quo factus iustitiam recusauit: quam nisi pia deoque subiecta voluntas habere non posset: huic sententie quisquis acquiescit: non cum ilis hereticis sapit: hoc est cum manicheis. Hec littera videtur sonare quod angeli qui ceciderunt: ab instanti sue creationis se auerterunt.

Contra peccatum actuale est carentia alicuius boni debiti prius habiti. ergo si angelus ab instanti sue creationis potuisset peccare: potuisset in instanti sue creationis aliquod bonum habere et non habere. quod est impossibile.

¶ Item si angelus peccasset ab instanti sue creationis: de necessitate peccasset: quia non potest dici quod potuisset non peccare antequam esset: quia antequam esset nulla erat in eo potentia: nec dum peccasset: quia quod factum est non potest non fuisse factum: vt in primo libro ostensum est. Ergo si angelus ab instanti sue creationis potuisset peccare: possibile fuisset illum primo peccato de necessitate peccare. Sed hoc nullo modo fuit possibile. Ergo ab instanti sue creationis non potuerit se auertere.

Respondeo quod angelus ab instanti creationis sue: non potuit se auertere: quia obiectum naturalis actus ipsius voluntatis est bonum absolute. Obiec tum autem volutatis deliberatiue est bonum in relatione. Uel ad finem: vel ad circumstantiam: vel ad obiectum: vel ad aliquid aliud. Regula etiam creata: actus naturalis voluntatis est naturale dictamen intellectus. Regula autem voluntatis deliberatiue est dictamen acquisitum vel infusumActus etiam voluntatis naturalis est a voluntate inquantum est natura. Actus autem deliberatiuus est ab ea inquantum est libera. Bonum autem in relatione non precedit ordine nature: bonum absolutum: nec dictamen acquisitum: dictamen naturale: nec voluntas vt libera: se ipsam vt est natura. Ergo in angelo non potuit esse actus voluntatis deliberatiuus ante omnem naturale actum illius. Primus autem naturalis actus voluntatis angelice: non potuit esse nisi rectissimus: rectitudine proportionata illi nature: quia res non impedita tedit in suum principium naturali motu quantum potest. Quia cum omne generans determinet effectum suum ad aliquem actum quo conatur coniungi cum generante: quantum potest: vt patet in generatio ne grauium et leuium. Ergo multo fortius deus creando voluntatem ipsius angeli determinauit eam ad aliquem actum naturalem: quo conabatur coniungi cum deo quantum poterat. Nec in illo motu aliqua obliquitas poterat. Quia cum natura angeli fuisset bene instituta: et ab auctore suo ad illum naturalem motum determinata: quamuis ille motus a voluntate angeli eliceretur: si in illo motu fuisset aliqua obliquitas: refusa fuisset in auctorem ipsius nature: sicut motus grauium et leuium refunduntur ingenerans: eo quod ab ipso ad illos motus determinantur: quamuis a natura grauium et leuium: cum adiutorio influentie loci alliciantur.

¶ Sic ergo patet quod primus motus naturalis voluntatis angelice: non potuit non esse rectissimus rectitudine proportionata illi nature:. Malus autem actus voluntatis deliberatiue ipsius angeli: non potuit simul esse cum rectissimo naturali actu illius: quia quamuis non opponantur ratione speciei: opponuntur tamen ratione generis: inquantum vno actu voluntas tendebat in suum princius et alio recessit ab eo: nec vnus de istis actibus ordinabatur ad alium. Et ideo sicut videmus quod qualiscumque tristitia in aliquo remittit naturaliter perfectionem gaudii in eodem: et quod motus non ordinatus ad alium: nec econuerso: remittit perfectionem alterius in eadem substantia: et multo magis in eadem potentia. Ita oportet concedere quod malus actus voluntatis deliberatiue: remittit perfectionem naturalis actus eiusdem. Restat ergo quod malus actus voluntatis deliberatiue: non potuit precedere in angelo. primum naturalem actum voluntatis illius nec simul esse cum illo. Et ex consequenti angelus non potuit habere ab instanti creationis sue: aliquem malum voluntatis actum. Et sic ab illo instantinon potuit peccare peccato commissionis: nec etiam peccato omissionis. Quia non est omissionis peccatum nisi cum voluntas omittit actum ad quem tenetur pro illo tempore: vel instanti quo ad illum tenetur. Sed ab instanti creationis ipsius angeli non tenebatur ipse angelus se ad deum conuertere: aliquo actu deliberatiuo voluntatis. Ergo in illo instanti se auertere non potuit: nec peccato commissionis: nec peccato omissionis.

Ad primum in oppositum dicendum quod quamuis in eodem instanti in quo angelus intellexit aliquid potuerit illud velle: tamen in eodem instanti non potuit voluntas eius naturaliter moueri in deum: ex toto suo conatu: et motu deliberatiuo auerti a deo. Et sicut ostensum est in corpore quaestionis oportuit primum motum voluntatis ipsius angeli esse naturalem et rectissimum: rectitudine proportionata illi nature. Recta enim natura ex toto conatu suo naturaliter tendit in suum principium. Unde in eodem instanti: in quo suum principium intellexit: ipsum naturalidilectione dilexit ex toto naturali conatu.

¶ Ad secundum dicendum quod non est simile de peccato originali et actuali. Quia peccatum orginaie est carentia boni debiti: numquam habiti tamen nec contrahitur per aliquem actum ipsius anime. Per peccatum autem actuale est in anima carentia alicuius boni de biti prius habiti: et consistit in aliquo actu ipsius anime. Uldin omissione alicuius actus debiti. Et ideo animam contrahere peccatum originale ab instanti sue creationis: nullam contradictionem includit. Sicut angelum peccasse ab instanti sue creationis includeret contradictionem scilicet ipsum in instanti sue creationis aliquod bonum habuisse et non habuisse.

¶ Ad tertium dicendum quod non est simile de conuersione et auersione. Quia bonus motus deliberatiuus ipsius voluntatis non repugnabat rectissimo motu naturali: qui precessit in voluntate ipsius angeli: immo concordabat. Sed illius perfectioni repugnasset malus motus deliberatiuus ipsius voluntatis vt in corpore quaestionis dictum est.

¶ Potest etiam dici quod boni angeli non fuerunt conuersi ad deum ab instanti sue creationis motu voluntatis deliberatiuo. Unde auctoritas Augu. in opponendo allegata: et si que alie similes occurrant. De motu naturali voluntatis exponende sunt. Uel dicendo quod non asserendo dicte sunt: sed inuestigando.

¶ Ad quartum cum dicitur quod Dyaus. ex quo factus est: iustitiam recusauit etc. Dico quod sensus est: ab initio scilicet quo peccauit: peccat postea semper. Uel sic. ab initio id est cito post instans creationis sue.