Articulus 4

¶ Questio I. PRimo ostendendo: quod mali angeli ante suum casum habuerunt cognitionem matutinam Aug. 2. super Gensem ante medium. Dicit quod angeli ex quo creati sunt dei contemplatione perfruuntur: ac deinde ista respicientes: secundum id quod intus vident: vel recte facta approbant: vel peccata improbant. Sed cognitio rerum in prima veritate: est cognitio matutina. ergo angelimali habuerunt cognitionem matutinam.

¶ Item Aug. 4 super Gensem in fine. Dicit quod creatura angelica cognoscendi omnibus operibus eius in ipso: et in illis tamquam dies cum vespera praesentataest. Cum ergo illam cognitionem Augu. omnibus angelis attribuat: ante malorum auersionem. Utur quod mali angeli ante suam auersionem habuerunt cognitionem diurnam siue matutinam.

¶ Item. 5 super genesm. longe ante medium. Loquens Aug. de angelica creatura: dicit: Cum sit vnus: ea que facta sunt in creatore primitus: et in ipsis consequenter cognoscens: nec in ipsis remanens: sed eorum cognitionem posteriorem: ad dei referes dilectionem: vesperam et mane et meridiem: in omnibus praebuit: non per moras temporum: sed propter ordinem conditorum. Cum ergo ibi indifferenter loquatur de quocum quam angelo ante auersionem malorum. Utur quod mali ante suum casum cognitionem matutinam habuerunt.

¶ Item Dyoous. de di. no. ca. 4. longe vltra medium. yvmago est dei angelus manifestatio luminis: speculum purum splendidissimum. Cum ergo vi¬ deatur indistincte loqui de angelis: videtur quod omnibus conueniebat Cum ergo cognitio in re clara sit cognitio matutina: et omnes angeli in se ipsis res cognouerunt secundum creatam sapientiam. Ut dicitur secundo super Gensem ante medium: omnes vt videtur cognitionem matutinam habuerunt.

Contra Dyosminus 4. ca. de diui. no inter medium et finem ioquens de demonibus dicit. Datas eis angelicas donationes: nunquam ipsas fuisse commotas dicimus: sed sunt integri et clarissimi. Cum ergo non habeant cognitionem matutinam: numquam habuerunt eam.

¶ Item in ratione supernaturali: nihil a creatura intelligitur naturaliter. Sed veritas eterna est supernaturalis: ergo angelus in ea nihil intellexit naturaliter. Cum ergo cognitio matutina: sit cognitio rerum in veritate eterna numquam habuerunt illam cognitionem: qui non sunt conuersi ad creatorem.

Respondeo quod cognitio matutina tripliciter potest accipi.

¶ Uno modo pro cognitione creaturarum in ipsa diuina essentia: videndo eas in ea: per hoc quod ipsa videtur. Et sic accipitur ab Augu. 26. q. ad orosium: vbi dicit: quod ipsa creature cognitio in semetipsa vespera: in deo erat mane: quia plus videtur ipsa creatura in deo quam in se ipsa videatur. Unde propter claritatem huius cognitionis vocatur ab Augu. aliquando meridiana. Ut patet 5 uper Gen. et est auctoritas allegata in opponendo. Et sic ioquendo de cognitione matutina: mali angeli numquam habuerunt eam: quia nunquam deum viderunt in essentia.

¶ Alio modo dicitur cognitio matutina: cognitio qua cognouerunt res in se ipsis: per creatam in ipsis sapientiam: hoc est per species rerum sibi concreatas: referendo illam cognitionem voluntate deliberatiua ad dilectionem creatu ris et laudem. Et sic accipitur. 4 super Gensem inter medium et finem. et. 5 in auctoritate allegata in opponendo. Et sic mali angeli numquam habuerunt cognitionem matutinam: quia suam cognitionem numquam voluntate deliberatiua retulerunt in creatoris dilectionem et laudem.

¶ Tertio modo potest dici cognitio matutina: impropriissime. Et sic dicit claram cognitionem creature: in se ipsa per speciem concreatam siue voluntate deliberatiua referatur in laudem creatoris: et dilectionem siue non. Et hoc modo angeli mali ante suum lapsum magis possunt dici habuisse cognitionem matutinam: quam post lapsum: quia per peccatum in eis aliquo modo obscurata est.

Ad primum in oppositum. Et secundum. Et tertium dicendum quod ille auctoritates intelligende sunt de angelis bonis.

¶ Ad quartum dicendum quod procedit de cognitione matutina propriissime dicta.

¶ Quaestio II. SEcundo queritur vtrum boni angeli potest sua conuersionem habuerunt cognitionem vespertinam. Et videtur quod non: Magis distant ratio creata et increata: quam medium demonstratiuum et probabile. Sed idem non potest simul cognosciper medium demonstratiuum et probabile: quia secundum philosophum id est posteriorum de eodem non potest simul esse scientia et opinio. Ergo cum angeli beati semper cognoscant creaturam in diuina essentia: numquam cognoscunt eam cognitione vespertina: cum vespertina cognitio sit cognitio creature in se ipsa.

¶ Item vnum corpus non potest simul esse in diuersis locis. Ergo a simili vnus intellectus non potest simul intelligere plura intelligibilia: per rationes diuersas. Cum ergo sancti angeli semper intelligant deum per se ipsum: nunquam intelligunt creaturam in se ipsa.

¶ Item vnum corpus non potest simul configurari pluribus figuris. Ergo cum intelligendo intellectus configuretur intelligibili: non potest simul esse in pluribus actibus intelligendi. Cum ergo intellectus angeli beati: semper intelligat deum per se ipsum: nec eodem actu possit intelligere creaturam in se ipsa. Uidetur quod numquam intelligit creaturam cognitione vespertina.

¶ Item. 17. propositione de causis. omnis virtus vnita: plus est infinita quam virtus multiplicata. Ergo intellectus angeli beati: non ita fortiter potest intelligere plura: sicut vnum. Cum ergo non intelligat aliquid quo minus intelligat deum. Uater quod non intelligit creaturam in se ipsa: non habet ergo cognitionem vespertinam.

Contra Aug. 4. super Genem inter medium et finem. Dicit quod in prima spirituali: semper est dies in contemplatione incommutabilis veritatis: semper vespera in cognitione creature in se ipsa: semper mane: attollendo vesperti nam cognitionem: in gloriam conditionis.

¶ Item cognitiocreature in se ipsa: est cognitio vespertina. Sed angeli sci cognoscunt creaturam in proprio genere. ergo habent cognitionem vespertinam.

Respondeo quod sicut dicitur super Gene. 4. libo in auccoritate preallegata. Cognitio vespertina est cognitio creature in se ipsa. Sed sancti angelisimul vident dum et creaturas in deo: et ipsas in proprio genere. et ideo simul habent cognitionem diuinam et matutinam et vespertinam. Quon autem hoc possit intelligi: potest declarari sic intellectus simul potest intueri aliqua duo: inquantum sunt extrema vnius relationis. Sed ratio concreata qua cognoscitur creatura cognitione vespertina: refertur ad rationem increatam: que est ipse deus. In qua etiam ratione videntur creature ab angelis sanctis.

¶ Preterea intellectus potest simul: habere duas cognitiones: quando vna est alterius perfectiua. Ut patet per hoc quod intellectus simul intelligit re aliquam: et se intelligere illam: et sunt due cognitiones et duo obiecta. Quia in prima cognitione obiectum est ipsares: in secunda: obictum est cognitio illius rei. Et secunda. aliquo modo concurrit ad perfectionem prime. Sed cognitio qua scienti angeli vident ereaturas in proprio genere quae est cognitio vespertina: recipit perfectionem ab illa cognitione: qua viuent creature in deo: quia eadem cognitione vident deum et creaturas in ipso.

¶ Preterea deus est expressa similitudo: expressius representans quamlibet creaturam: quam aliqua creatura semetipsm. Et ideo intelltitus angeli sancti configurando se spiritualiter creature. quam intelligit in proprio genere: non recedit in aliquo. ab illa spirituali configuratione: qua configuratus est deo: in videndo ipsum. Et ideo simul videt deum per essentiam suam: et creatam in proprio genere per propriam speciem creature: absque hoc quod impediat ista secunda cognitio primam. Et conseqenter nec illam quam vident res in deo: quia vnica visione vident deum. et res in ipso.

¶ Preterea intelltilus simul potest habere duas cognitiones: quarum vna regulatur per aliam. Sed angeli sancti in cognoscendo creaturas in proprio genere. regulant se per cognitionem in deo: cum eadem cognitione deum cognoscant et creaturas in eo.

¶ Preterea ad hoc potissime operatur virtuositas intellectus eorum quam habent per habitu glorie.

Ad primum in oppositum dicendum quod melius potest idem videri per rationem creatam et increatam simul: quam per medium demonstratiuum et probabile: quia scientia quae acquiritur per medium demtratiuum facit intelitum adherere firmiter vni parti sine alterius partis formidine per opinionem autem adheret intellectus vni perti cum alterius formidine. Sed cognitio qua intellectus angeli sancti: videt creatu ras in proprio genere: non includit in se aliquid repugnans: illi visio ni qua videt eas in deo: sicut ostensum est in quaestine. Et ideo quamuis cognitio vespertina sit imperfecta: respectu cognitionis matutine: non tamen euacuatur ab illa.

¶ Ad secundum dicendum quod non sic se habet intelltitus ad intelligibilia sicut corpus ad loca: sed aliquo modo sicut se habet species intelligibilis ad intellectum. Et eo modo bene concedo quod sicut vnum corpus non potest simul esse in diuersis locis naturaliter: ita nec vna species intelligibilis creata: potest simul esse in diuersis intellectibus naturaliter.

¶ Ad tertium dicendum: quod corpus bene potest configurari pluribus figuris simul: dum vna continetur infra aliam: sicut tetragonum repentagono. Illa autem configuratio spiritualis: qua intelltitus angeli scienti configuratur creature: in videndo eam in proprio genere: continetur sub illa: qua configuratur deo in videndo ipsum et crea¬ turas in ipso.

¶ Uel potest dici: quod non est simile de configuiratione corporis: et intellectus: quia configuratio corporis: non est nisi in superficiem que profunditatem non habet: et ideo non pessunt ibi simul esse due configurationes in eadem parte corporis. Sed si superficies haberet profunditatem possent simul esse: et vna esset intimior quam alia. Cum ergo substantia ipsius angeli propter hoc quod sua simplicitas est simplicitas positiua spiritualis magnitudinis limitate tamen non deat intelligi ad similitudinem simplicitatis punctualis: sed habere in se intellectualiter: loquendo suum interius: et suum exterius: vt ita loquar: in intellectu ipsius angelisimul possunt esse plures configurationes. Una magis in intimo: et hoc est figuratio ipsius ad deum: et alia magis insuo exteriori: et haec est configuratio eius ad creaturam in proprio genere.

¶ Ad quartum dicendum: quod per hoc quod intellectus angeli sancti intelligit creaturam in proprio genere: non minus intelligit deum: et ex consequenti nec creatu ras in deo: propter hoc quod vna cognitio recipit perfectionem ab alia et refertur ad aliam: et regulatur ab alia. Et quia per hoc quod configuratur creature. non recedit ab illa configuratione qua configuratur creatori in videndo: eo quod creator est expressissima similitudo creature representatiua et factiua. Et ideo intellectus angeli sancti in videndo creatorem in essentia sua: et creaturas in ipso. Et in videndo creaturam in proprio genere: non dispergit virtutem suam: et maxime quia est intellectus virtute glorie sublimatus.