Articulus 1

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod primum peccatum luciferi non fuit superbia. Quia actus irascibilis presupponit actum concupiscibilis. Ergo et innordinatus actus irascibilis in ordinatum actum concupiscibilis. Sed superbia est in irascibili. Ergo non fuit in lucifero inordinatio prima.

¶ Item maximum omnium peccatorum est odium dei: quia directe oppotionitur charitati que est maxima virtutum. Cum ergo primum peccatum angeli videatur fuisse maximum omnium peccatorum. Uidetur quod suit odium dei et non superbia.

¶ Item Sap. 2. Inuidia dyaboli mors intrauit in orbem terrarum. Sed mors intrauit per primum peccatum luciferi. Ergo illud peccatum fuit inuidia.

¶ Item Aug. 14. de ciui. ca. vlti. dicit quod terrenam ciuitatem fecit amor sui vsque ad contemptum dei. Sed illa incepit a primo peccato luciferi. Srgo primum peccatum ipsius fuit inordinatus amor: et non superbia.

Contra Ecclu. 10 Initium omnis peccati est superbia Sed primum peccatum luciferi: fuit initiu omnis peccati. Ergo illud peccatum fuit superbia.

¶ Item Aug. xi. de ciui. ca. 12. dicit de dyabolo: quod ab initio sue comditionis in veritate non stetit: et numquam beatus cum sanctis angelis suo recusans esse subditus creatori: et superbia sua velud priuata potestate elatus.

¶ Item Glo. super illud Lucs io. videbam sathanam. dicit quod dyabolus propter superbiam de celo est precipitatus.

Respondeo quod primum peccatum iucieri fuit superbia. Non enim fuit inordinatum gaudium: quia gaudium est quies appetitus in re amata: cum presens est. ergo inordinatum gaudium presupponit inordinatum amorem.

¶ Nec inordinatum odium: quia quicquid oditur: oditur inquantum apprehenditur: repugnans rei amate. Ergo inordinatum odiu. presupponit inordinatum amorem. Nec fuit inordinatum desiderium: quia desiderium est respectu boni futuri. amor autem respectu boni simpliciter: ergo inordinatum desiderium presupponit inordinatum amorem. Quod hoc potest experiri in se: quia quandocumque desiderat aliquod bonum non habitum: ideo illud desiderat: quia sibi complacet in illo: hoc est quia in affectu eius est quedam coaptatio respectu illius boni: que est amor¬

¶ Nec fuit fuga quae est in affectu respectu rei future vt contrarie rei delectabili: ideo enim eam refugit appetitus quia est contraria rei desiderate vel amate.

¶ Nec fuit inordinata tristitia: quia tristitia: vel est respectu rei odite cum presens est: vel est absentia rei amate: que etiam absentia odiosa est. Ergo inordinata tristitia: presupponit innordinatum odium: et ex consequenti inordinatum amorem.

¶ Nec fuit inordinata spes: quia spes est respectu boni desiderati: ergo inordinata spes presupponit inordinatum defiderium: et ex consequenti inordinatum amorem.

¶ Nec fuit desperatio: quia desperatio est respectu bomni desiderati apprehensi: vt non possibile haberi: ergo desperatio presup¬ tum amorem.

¶ Nec fuit inordinatus timor: quia timor est respectu mali ardui futuri apprehensi: vt possibile vitari: tamen cum difficultate: ergo timor est respectu rei quae fugitur: dum est futura: et oditur simpliciter. Inordinatus ergo timor presupponit inordinatam fugam in affectu et inordinatum odium: et ex consequenti inordinatum amorem.

¶ Nec fuit vitium audatie: quia illud vitium est respectu ardui mali futuri apprehensi: vt possibile aggrediendo superari: tamen cum difficultate. Unde audatia includit speciem victorie: et rationem huius vitii audatie: presupponit inordinatum desiderium: et ex consequenti inordinatum amorem. Et quia est etiam motus ad repellendum odium presupponit inordinatum odium: et ex consequenti inordinatum amorem.

¶ Nec fuit inordinata ira: quia ira est appetitus vindicte sperate pro illata iniuria. Unde inordinata irapresupponit inordinatam spem: et inordinatum desiderium: et ex consequenti inordinatum amorem. Preterea lucifer nullam erat passus iniuriam.

¶ Nec fuit inuidia: quia secundum Damas. lib. 2. cap. 13. Inuidia est tristitia in alienis bonis. Et praeterea secundum Aug. xi. super Gensem longe ante medium. Inuidia sequitur superbiam non precedit. non enim causa superbiendi est inuidia: sed causa inuidendi est superbia.

¶ Nec fuit accidia: quia secndum Damas. Accidia est quedam species tristitie: est enim quedam tristitia aggrauans.

¶ Nec fuit infidelitas nec quecumque alia inordinatio cognitiue: quia omnis inordinatio culpabilis cognitiue ortum habet ex inordinatomotu vel inordinata omissione affectiue.

¶ Nec potes dicere contra predictum processum. Quod quamuis prenominati motus presupponant amorem: quod non ideo sequitur quod praesupponant inordinatum amorem. Quia contra est quod dicit apomus. ad Ro. xi. Si radix sancta: et rami. Ergo a destructione comsequentis: si rami non sunt sancti: nec radix. Et etiam Glo. super illud pslamum. Incensa igni et suffossa. que dicit: quod omne peccatum procedit vel ex amore male inflamante: vel ex amore male humiliante. Sed timor praesupponit amorem: vt ostensum est.

¶ Restat ergo quod primum peccatum Luciferi fuit inordinatus amor: non cuiuscumque: sed sui ipsius: quia inorditus amor recuruatur in amantem. Inordinate autem amare se: est inordinate velle sibi ipsi bonum. Quod secundum beatum Ioan. in prima ca. sua. cap. 2. est: vel respectiu carnalium delitiarum: vel temporalium diuitiarum: vel vanarum excellentiarum. Sed certum est quod Lucifer non appetiuit sibi carnales delitias: quia eas non potuit apprehendere: vt sibi conuenientes: cum sit spiritus. Nec temporales diuitias: quia ad aliquid ordinantur: quod angelo non competit scilicet ad victum et vestitum. Si autem inordinate appetiuisset eas: ad distribuendum aliis ad ostenta tionem: ille appetitus non fuisset primum peccatum: quia praesupposuisset inordinatum appetitum vane glorie.

¶ Restat ergo quod primum peccatum Luciferi fuit inordinatus amor sui in volendo sibi inordinate excellentiam.

¶ Sed secundum beatum Aug. xi. super Gen. longe ate medium. Superbia est amor proprie excellentie: amor scilicet inordinatus.

¶ Restat ergo quod primum peccatum Luciferi fuit superbia.

Ad primum in oppositum cum dicitur: quod inordinastus actus irascibilis presupponit inordinatum actum concupiscibilis etc. Dico quod verum est in appetitu sensitiuo qui non mouetur respectu ardui boni et delectabilis sub aliqua ratione communi. eot ideo in appetitu sensitiuo due sunt potentie. Non sic autem est de appetitu electiuo: quia mouetur respectu ardui et delectabilis sub aliqua communi ratione scilicet sub ratione boni. Et ideo motus eius respectu ardui sub ratione qua bonum. potest precedere motum eius respectu delectabilis: sub ratione qua bonum maxime cum non naturaliter: sed ex deliberatione mouetur.

¶ Ad secundum cum dicitur. quod primum peccatum 2etr nciferi fuerit maximum omnium peccatorum etc. Aliquibus non videtur verum nisi sub primo peccato comprehendatur: et peecatum quod fuit quod s it sue auersionis initium: et peccatum quod fuit sue auer sionis medium: et peccatum quod fuit sue auersionis complementum. In superbia en m habuit initium: in inuidia incrementum in odio complementum: et ex superbia or a est sua inuidia: et ex vtraque in ipso odium ortum est.

¶ Aliis videtur quod sicut in charitate: quasi alie virtutes continentur virtualiter: quamuis sit virtus distincta ab aliis per essentiam: quod ita quod odium continetur in superbia: et ita superbia contra deum: maius est peccatum odio: et magis opponitur charitati.

¶ Ad tertium cum dicitur: quod inudia diaboli mors intrauist in orbem terrarum etc. Non est sic intelligendum quod inuidia fuerit primum peccatum in angelo: sed quod diabolus perinuidiam temptauit primos parentes: qui eius temptationi consentientes ex hoc moriendi necessitatem incurrerunt.

¶ Ad quartum dicendum: quod primum peccatum luciferi fuit inordinatus amor sui: et ille inordinatus amorfuit superbia. Quia quamuis inordinatus amor in appetitu sensitiuo non possit esse superbia: quia non est nisi respectu delectabilis sub ratione qua delectabile: tamen inordinatus amor appetitus electiui potest esse superbia: quia potest esse respectu ardui appre hensi sub ratione boni. Unde secundum Aug. xi. super Gens. et allegatum est in solutione principali. Superbia est amor proprie excellentie.

¶ Questio. II. Ecundo queritur vtrum peccatum angeiorum qui lucifero adheserunt fuerit superbia vel pusillanimitas. Et videtur quod fuerit pusillanimitas. Quia potius velle subeem minori quam maiori pusillanimitas videtur. Sed angeli qui comsenserunt lucifero plus voluerunt sibi subesse quam deo: ergo peccatum eorum fuit pusillanimitas.

¶ Item philosophus. 4. eth. cap. 10. pusillanimis dignus existens bonis se ipsum priuat quibus dignus est: et videtur malum habere aliquod ex non dignificare se ipsum bonis. Sed qui fugit dominium superioris: vt sit sub inferiori: dignus tamen esse immediate sub superiori: non dignificat se quibus dignus est. Cum ergo tales fuerunt angeli consentientes lucifero: videtur quod peccauerunt peecato pusillanimitatis.

¶ Item superbia est amor proprie excellentie: ergo per contrarium pusillanimitas: que secundum philosophum. 4. ethi. ca. 10. opponitur superabundantie magnanimitatis: est amor nimie subiectionis. Sed angeli consentientes lucifero appetiuerunt subiici plusquam deberent: quia appetiuerunt subiici seruo domini magis quam domino: ergo peccato pusillanimitatis peccauerunt.

Contra Hug iet libro de sacra. par.. c. 33 Ex illis qui ceciderunt: quia in vna omnes simul malitia consenserunt: quasi vnum ex se peruerse societatis ordinem effecerunt. Cum ergo primum peccatum luciferi fuerit superbia primum peccatum cuiuslibet alterius fuit superbia.

¶ Item Greg. 2 lib. Mor. inter medium et finem. Tanto magis ad celestia ascendere inuident: quanto se a celestibus per immunditiam elationis deiectos vident.

Respondeo quod angelorum lucisero consentientium primum peccatum fuit superbia: Sicut enim dicit Anselmus de casu diaboli. inter principium et medium. Illud quod mali angeli appetiuerunt fuit aliquid ad quod crescere potuerunt: quod non acceperunt quando creati sunt: vt ad illud suo merito proficerent: ipse enim lucifer excellentiam ad quam factus erat: propria virtute statim voluit obtinere sine merito. Alii autem sibi consentientes appetiuerunt etiam excellentiam ad quam facti erant: sine aliquo merito cum luciferi: tum adiutorio obtinere: et hac de causa sibi sub esse volentes. Unde non tantum superbierunt quantum lucifer.

¶ Posset tamen videri aliquibus quod prima ipsorum superbia fuit: in magis deliberatiue diligendo excellentiam propriam: quam diuinam: vnde propriam excellentiam nimis excessiue dilexerunt. Et hac intolerabili superbia obtenebrati extimauit lucifer se posse obtinere excellentiam per naturam et virtutem propriam. Et alii per luciferi potentiam que eis conuenire non poterat nisi per gratiam. et sicut extimauerunt sic appetiuerunt: et sic approbare falsum provero non fuit in eis ante omne peccatum. Talis enim estimatio nec in homine nec in angelo fuit ante peccatum. Unde Augu. 3. libro de libe. arbitrii longe vltra medium: approbare falsa pro veris non est natura instituti hominis: sed pena damnati: ergo a simili potest dici de angelis.

Ad primum in oppositum dicendum: quod vellesub esse minori plusquam maio: i: vt subiectus minori magis possit esse proprie voluntatis: quamsubiectus maiori superbia est. Unde aliqui homines superbi plus volunt subesse domino debili: quam forti: vt minus possint coherceri. Et hac intentione vel simili angeli lucifero consentientes sibi voluerunt subesse.

¶ Ad secundum potest patere solutio ex iam dictis.

¶ Ad tertium dicendu: quod quamuis angeli lucifero consentientes: magis appetiuerunt subiici seruo quam domino: hoc tamen appetiuerunt vt minus subessent. Unde per accidens magis appetiuerunt subiiciseruo quam domino: et per se appetiuerunt parum subece.

Quaesio III. Tertio queritur vtrum culpa luciferi fuerit culpe aliorum aliquo modo causa. Et videtur quod non. Quia statim cum lucifer peccauit deformatas est: alii autem angeli deformitatem eius respicientes: magis debuerunt per peccatum illius a peccato retrahi quam ad peccatum allici.

¶ Item peccatum luciferi non potuit esse causa vel occasio peccati aliorum nisi conceptum suum dixisset eis. Sed non videtur patere via per quam suum conceptum eis potuisset exprimere quia verbum mentale per medium corporale non potest multiplicari: Ergo videtur quod peccatum luciferi non fuit causa nec occasiopeccati aliorum.

¶ Item Dam. lib. 2. cap. 4. loquens de casu luciferi dicit: quod simul cum eo euulsa est et concidit multitudo infinita eorum qui sub ipso ordinati erant angelorum. Sed causa vel occasio praecedit effectum: ergo casus luciferi non fuit nec causa nec occasio aliquorum.

¶ Item Hug id est libro de sacra. per. 7. cap. 9. Propterea diabolus veniam non meruit: quia sine illa temptatione peccauit. Sed peccatum luciferi non potuit esse causa vel occasio peccati aliorum nisi temptando: ergo non fuit causa peccati aliorum neque occasio.

Contra Apoc. 2 dicitur quod draco cauda sua trahebat tertia partem steliarum celi et misit eas in terram. Sed per draconem intelligitur lucifer: per stellas quas trahebat angeli alii qui ceciderunt: et per tractu suggestio: ergo videtur quod peccatum suum suggerendo ipse fuit peccati aliorum occasio.

¶ Item Magister dis. sequenti dicit: quod lucifer ille aliis maior non solus cecidit: sed cum eo alii multi qui ei in malitia consenserunt Sed consensus videtur praesupponere suggestionem: ergo videtur quod lucifer aliis suggerendo malitiam fuit occasio peccati eorum.

Respondeo quod peccatum luciferi nonfuit causa propise ioquendo peccati aliorum quia peccatum eorum propria voluntate ortum est. Sed fuit occasio in haec quod comceptu suum eis apparuit: et malum exitum eis ostendit.

Ad primum in oppositum dicendum: quod deformitatem quam lucifer per peccatum incurrit aliis non manifestauit sed abscondit.

¶ Ad secundum dicendum: quod angelus potest mltiplicare similitudinem sui conceptus: vsque ad intelliet alterius angeli sine aliquo amminiculo medii corporalis: et quomodo hoc sit possibile inferius ostendetur: cum quaeretur quomodo vnus angelus illuminat alium.

¶ Ad 3m dicendum: quod causa non semper praecedit effectum tempore. Sed quandoque praecedit natura non duratione.

¶ Potest tamen dici quod aliquid obmissum est in auctoritate allegata: quia ibi dicitur simul euulsa est et consecunta est eum: quia simul de celo empyreo corruerunt: et tamen sorte non simul peccauerunt: sed peccatum luciferi modica duratione precessit aliorum peccatum.

¶ Ad quartum dicendum: quod Hugo in illa auctoritate non tangit causam: quire diabolus veniam non meruit. causa enim tangetur postea. Sed tantum modo tetigit ibi congruitatem. Uolens dicere quod non sic temptauit lucifer alios angelos sicut temptauit hominem: quia hominem temptauit promittendo. alios angelos suum conceptum tantum aperiendo: qua apertione eos aliquo modo allexit.