Articulus 2

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod conuersio bonorum angelorum ad deum fuit per naturam. Magister in presenti distin. Non indigebat angelus gratia per que iustificaretur. Sed per conuersionem ad deum iustificatus est: ergo non indigebat gratia vt conuerteretur.

¶ Item secundum philosophum. 3. de anima. intellectus semper est rectus: quod non esset verum nisi rectitudo sibi naturalis esset: ergo substantia intellectualis naturaliter est recta. Sed non est recta nisi ad deum conuersfa. ergo eius conuersio ad deum est per naturam.

¶ Item si ad deum non potuissent conuerti nisi per gratiam: tunc malis angelis qui numquam habuerunt eam: imputari non deberet quod ad deum non sunt conuersi.

¶ Item facilius potest affectus se conuertere ad illud quod magis naturaliter diligit: quam ad illud quod naturaliter minus diligit. Sed vt habitum est. dist. 3. angelus dilectione naturali plus diligebat deum: quam aliquam creaturam. ergo cum per naturalia posset se conuertere ad creaturam multo fortius poterat se conuertere ad deum per naturam.

Contra Magister dist. presenti. conuersio iustos facit. Sed nullus iustificatur nisi per gratiam. ergo conuerti non potuerunt nisi per gratiam.

¶ Item nulla creatura potest se eleuare per naturam ad id quod per naturam est improportionaliter supra se. Sed deus est proportionalite supra naturam ipsius angeli: ergo angelus per naturam non potuisset se eleuare ad ipsum deum.

Respondeo quod conuersio bonorum angelorum pernaturam fuit inchoata: et per gratiam gratum facientem promota: et facta placita: et per gloriam consumata: et quamuis inter ista non fuerit ordo secundum prius et poste rius in duratione: tamen inter illa fuit prius et posterius ordine nature. Sic enim primo fuit motts liberi arbitrii in deum in quo fuit sue conuersionis inceptio. Secundo promota fuit per gratum faciens adiutorium quando ipsi angelo facta est gratie gratum facientis infusio. Tertio recepit angelus glorie habitum: per quem facta est sue conuersionis consumatio.

Ad primum in oppositum cum dicitur: quod non indigebat angelus gratia per quamiustificarentur etc. Dico quod verum est secundum quod iustificatio est ab iniustitia ad iustitiam mutatio: quia angeli qui conuersi sunt numquam fuerunt iniusti. Sed tamen secundum quod iustificatio est mutatio a iustitia non grata ad iustitiam gratam: indigebant gratia gratum faciente: ad hoc vt iustificaretur. quia ipsi non fuerunt creati in gratia gratum faciente: vt superius habitum est.

¶ Ad secundum cum dicitur: quod intellectus semper est rectus. Dico quod verum est quantum ad suum naturale dictamen: quod habet respectu principiorum et voluntas semper recta quantum ad appetitum naturalem quem habet respectu finis. Et sicut contingit intellectum errare quantum ad conclusiones: ita contingit voluntatem male moueri motu deliberatiuo: qui est in electione aliorum a fine. Cum autem in argumento dicitur quod natura non est recta nisi ad deum conuersa. Dico quod naura angeli ab instanti sue creationis non fuit recta rectitudi ne grata: sed rectitudine naturali: quia et ex tunc ad deum naturaliter fuit conuersa. Sed non per motum deliberatiuum.

¶ Ad tertium dicendum: quod quamuis mali angeli numquam habuerunt gratiam: tamen eis imputatur: quod non sunt conuersi. Quia non inchoaueuerunt per naturalia sua conuersionem suam: quam siper suam voluntatem deliberatiuam inchoassent: eis fuisset superaddita gratum faciens gratia: per quam eorum conuersio fuisset placita et completa.

¶ Ad quartum dicendum: quod facilius potest se affectum conuertere: ad illud quod naturaliter magis diligit: quamad illud quod naturaliter minus diligit: quando alia sunt paria. In conuersione autem et auersione non est sic: quia forma conuersionis meritorie: que est gratia: est supra facultatem voluntatis create. Deformatio autem auersionis est infra potestatem ipsius voluntatis ratione defectibilitatis sue. Per nullam tamen propriam vt dictum est: potuerunt in substantiam actus conuersionis ad deum: non tamen perfecte: quia ile actus non potuisentee ita intensus per solam naturam sicut fuit per naturam simul et gratiam.

¶ Quaestio II. Ecundo queritur vtrum boni angeli per suam conuersionem mueruerunt gloriam. Et videtur quod non. Quia Magister in praesenti dist. ca. vltimo vult quod in eis premium praecessit meritum. Sed comuersio in eis ordine nature precessit praemium: ergo non fuit illi eiem uersio fuit momentanea: ergo cum magno premio debeat respondere magnum meritum: videtur quod illa conuersio non fuit meritus sufficiens ad tantum praemium.

¶ Item sicut se habent mali angeli ad demeritum: ita se habent boni ad meritum. Sed mali angeli demerentur: ergo boni angeli merentur. Sed non merentur habendum: quia tunc in eis esset spes: quod non videtur verum: Quia sicut dicitur Prouerb 13 spes que differtur affligit animam. ergo merentur iam habitum. ergo illud in sua conuersione non meruerunt.

Contra Aug. in libro de correctione et gratia longe vltra medium. Angeli sancti qui cadentibus aliis steterunt: illius vice mercedem accipere meruerunt. ergo per illam conuersionem meruerunt praemium quod habent.

¶ Item illi qui ceciderunt per suam auersionem penam quam habent meruerunt. ergo similiter angeli qui steterunt per suam conuersionem glatiam quam habent meruerunt. Ad hanc quaestionem dixerunt quidam: quod conuersio angelorum non fuit sufficiens meritum pro tanto praemio quod habent. Sed modo merentur ipsum per obsequia: quae ex mandato dei nobis exhibent. Nec videtur eis absurdum cum videamus regem dare dextrarium militi qui nondum meruit ipsum: quia scit illum militendato dextrario bene vsurum. Sed haec opisio cmmuniter non tenetur. Magister enim est congruus ordo vt meritum praecedat praemium quam sequatur.

¶ In hoc est magis patet: quantum deus appretiatur motum voluntatis ex gratia. Et etiam ex hoc magis apparet virtus gratiae: qua voluntas ita intense et perfecte vnico actu potuit moueri quod illo motu meruit vitam glatie.

¶ Concedo ergo quod per illam conuersionem essentialem gluriam meruerunt. Si enim homo non fuisset factus: tunc ista obsequiaque modo homini exhibent: non exhibuissent. Nec tamen dicendum est quod suam gluriam sine merito habuissent. Nonergo merentur gloriam essentialem per obsegua que nobis exhibent.

Ad primum in oppositum dicendum: quod hoc non tenetur opinio magistri.

¶ Ad secundum dicendum: quod illa conuersio fuit magnum meritum: quod enim non fuit in multiplicatione actuum: recompensatum est in maxima perfectione illius actus: quia illo actu: quamtuncumque intensius potuerunt se totaliter deo dederunt: et per dilectionem coniunxerunt. Nec tam deus respicit multitudinem operis: sicut perfectionem actus bone voluntatis.

¶ Ad tertium dicendum quod boni angeli merentur vsque ad iudicium: quantum ad vim administratiuam: non tamen merentur premium substantiale: sed accidentale. Nec propter hoc dici potest quod habeant spem: sed habent perfectam certitudine: nec affliguntur in expectando illud accidentale praemium: quia non expectant illud se habituros nisi pro illo tempore quo habebunt. talis autem expectatio bene ordinatam voluntatem non affligit.

¶ Questio. III. Tertio queritur vtrum illi angelisint maiores in gloria: qui nobiliorem habent naturam. Et videtur quod non. Quia aliqua natura inferior est maior per glatiam. aliqua alia superiori natura. Sicut patet de beata virgine: de qua cantat ecclesia quod est super choros angelorum exaltata: ergo a simili quidam angelus alio inferior per naturam est illo superior per gloriam.

¶ Item super illud Prouerb. 30. Stellio manibus nititur. Dicit Glo. quod dum ingeniosi per negligentiam in malis. remanent: simplices quos ingenii pena non adiuuat: ad obtinenda eterni regni menia virtus operationis leuat. Tantum ergo creatura exaltatur in gloria: quantum ad illam nititur. Cum ergo angelus aliquis supe rior alio per naturam potuerit minus niti quam alius per voluntatem liberam: potuit esse alius illo superior per gloriam.

¶ Item si omnes angeli secundum quod sunt superiores in natura essent superiores in gloria: tunc videretur dari gratia et gloria de necessita te secundum capacitatem nature: quod erroneum est.

Contra Anselus in libro de casu diaboli: quasi inter principium et medium libri. Dicit de bonis angelis quod adeo prouecti sunt vt sint adepti quicquid velle potuerunt: nec iam videant quid plus velle possint. Sed natura superiores plus velle potuerunt: quam natura inferiores: ergo plus de gloria quam inferiores adepti sunt.

¶ Item quorum natura est nobilior: illorum est capacitas maior. Sed omnium capacitas videtur repleta: quia aliter non videretur terminatus appetitus eorum. ergo qui sunt superiores natura sunt superiores in glutia.

Respondeo quod inter angelos qui steterunt: qui sunt superiores in natura: sunt superiores in gloria: non quia de necessitate detur gratia et gloria secundum proportionem capacitatum naturalium. Sed quia probabile est quod illi qui nobiliora naturalia habuerunt: per voluntatem propriam intensius et fortius se disposuerunt. Quia pie credendum est quod ex sibi datis: quantuncumque potuerunt: deum intenmsius dilexerunt: et illi fortius diligere potuerunt qui naturam nobiliorem habuerunt.

Ad primum in oppositum dicendum: quod deus matrisue ita speciale et priuiegiatum dedit supernaturale adiutorium: quo perfectius ad gloriam se difponere potuit et disposuit quam quicumque angelus: fortiorem enim motum potest elicere natura inferior cum maiori adiutorio supernaturali quam natura superior cum minori. In omnibus autem angelis ante suam conuersionem omnia adiutoria supernaturalia que habuerunt fuerunt equalia.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis angelus superior potuerit minus niti quam inferior: et ita minus habuisse de gloria: tamen magis nisus est: et ideo de gloria plus habet

¶ Ad tertium dicendum: quod opiniomea non ponit gratiam et gloriam dari de necessitate secundum proportionem capacitatum naturalium: quia bene concedo quod si nobiliores angeli in natura minus se disposuissent quam inferiores minus habuissent de gloria.