Articulus 2

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod ceciderunt in insernum: quia super istud Iacobi. 3. Inflammata a gehenna: dicit Glo. gehenna dyabolus propter quam facta est gehenna: sicut gehena semper ardet: ita dyabolus vbicunque sit fiue sub aere siue terra: semper secum fert tormenta suarum flammarum. Si ergo receperunt infernale supplicium Uidetur quod ceciderint in infernalem locum.

¶ Item Iob 2i. dicitur de hominibus reprobis quod ducunt in bonis dies suos et in puncto ad inferna descendunt. Cum ergo non sit magis parcendum angelo quam homini videtur quod angeli reprobi ceciderint in infernum.

¶ Item quantostatus altior tanto casus grauior. Sed angelus malus cecidit de celo empyreo secundum Magistrum distinctione presenti. Cum ergo caelum empyreum sit locus altissimus videtur quod cederit in locum maxime infimum. qui est infernus.

¶ Item angeli sancti post suam conuersionem: statim habuerunt essentialis gloria complementum. Ergo similiter mali angeli statim post suam auersionem receperunt pene complementum. In pena autem completa videtur quod fuit infernalis locus.

Contra ad Ephes. 2. Apostolus vocat dyabolum principem potestatis huius aeris. Ergo videtur quod habitatio eius sit in isto aere.

¶ Item August. 22 libro. contra Faustum. Longe post principium dicit: quod preuaricatores angeli quorum duo maxima sunt vitia: superbia atque fallacia: sunt per hunc aerem volitantes. Er go videtur quod non ceciderunt in infernum: sed in hunc aerem caliginosum.

¶ Item Augusti. 3 libro. super Genesis. ante medium. Dicit de angelis malis: quod detrusi sunt in hanc caliginem.

Respondeo quo per infernum possumus intelligere: infernalem locum: vel infernale supplicium: in infernalem locum non ceciderunt: sed in hunc aerem caliginosum in quo est communis eorum habitatio: sed post iudicium recludentur in inferno. Modo autem permittum tur habitare in isto aere caliginoso: propter nostrum exercitium. Unde Grego. 2. lib. Moralis inter medium et finem. Scimus quod in mundi spiritus qui de celo ethereo lapsi sunt in hoc celi terreque medio vagantur.

¶ Credo etiam quod adhuc non receperunt infernalis supplicii complementum. Sed differtur vsque ad iudicium: quamuis multam et valde magnam penam habeant. Huic videtur consentire illud quod narrat sacra scriptura Matth. 8 scilicet demones dixisse. Iesu fili dicendum cur venisti hec ante tempus torquere nos. Ubi dicit Glo. sciebant enim sibi futuram in dei iuditio damnationem. Et beatus Petrus. 2o ca. cap. 2. Dicit quod reseruantur cruciandi in iuditio: tunc scilicet recepturi sue damnationis complementum. Unde Glo. restat adhuc pena vltimi iuditii: quia paratus est ignis dyabolo et angelis eius: Non enim permittit eos dominus consumi: sed seruat vt grauius puniantur cum membris suis.

Ad primum in oppositum dicendum quo illa Glo. intelligenda est: non de flamma ignis materialis: sed de flammis vitiorum scilicet ire et inuidie: quibus ex nunc acriter torquetur.

¶ Ad secundum dicendum quod non est simile de animabus damnatis et de demonibus. quia ille anime nec sunt ad nostrum exercitium: nec habent amplius aliquam demerendi statum. Demones autem nos exercitant et sunt in statu demerendi vsque ad iudicium.

¶ Ad tertium dicendum quod si cut de altissimo cecidit: ita esset in profundissimo quando sue damnationis recipiet complementum.

¶ Ad quartum dicendum quod non est simile de angelis bonis per comparationem ad gloriam: et de malis per comparationem ad penam quia deus pronior est ad miserandum quam ad condemnandum. Et preterea ministerium angelorum beatorum non impeditur per eorum completam essentialem gloriam. Sed demones. retraherentur ab exercitando homines: si iam suam penam haberent completam: ita tamen habent illud quod est principalissimum in pena scilicet visionis dei carentiam: et etiam alias penas magnas.

¶ Questio. II. SEcundo queritur vtrum pena malorum angelorum compatiatur secum aliquod gaudium in eis. Et videtur quod non philosophus 7. ethicorum. cap. 18. Delectatio si sit fortis expellit omnem tristitiam: et que sibi contraria est et contingens. Ergo a simili tristitia si sit fortis expellit omnem delectationem: et que sibi contraria est: et que contingens. Sed tristitia malorum angelorum est valde fortis. Ergo nullam compatitur secum in eis delectationem.

¶ Item in angelis bonis: letitia nullam compatitur tristitiam. Ergo a simili nec tristitia in angelis malis letitiam.

¶ Item in nobis non potest simul esse letitia et tristitia: quia letitia est cum dilatatione cordis: et tristitia cum quadam cordis constrictione. Constrictio autem et dilatatio motus contrarii sunt. Ergo a simili in angelis non potest simul esse letitia et tristitia: sed semper habent tristitiam: ergo nullam habent letitiam.

Contra Prouer. 1 3. Desiderium si compleatur delectat animam. Sed ipsi multa mala desiderant quae eueniunt. Ergo in illis delectantur.

¶ Item philosophus. x. ethicorum. cap. 8. Dicit quod philosophia habet mirabiles deleciationes puritate et firmitate. Sed mali angeli multum sciunt dephilosophia. Ergo habent magnas delectationes.

¶ Item proprie actiones sunt delectabiles vnicuique: Sed ipsi habet sua: proprias actiones scilicet intelligere et velle. ergo in eis delectantur.

Respondeo quod contingit loqui de pena malorum angelorum: pro statu ante iudicium vel pro statu post iudicium.

¶ Primo modo quia adhuc pena eorum non est completa: quamuis sit grauis et multa: ideo capa ces sunt alicuius vani gaudii prouenientis ex euentu malo rum que desiderant. Unde Augustinus. 4 libro de ciui. ca. 27. Dicit quod praua docent turpibus gaudent. Et. 9. libro. ca. primo. Dicit quod demones talibus gaudent: qualia boni et prudentes homines aduersantur et damnant.

¶ Loquendo autem de pena eorum pro statu post iudicium: sic dico quod pena eorum non compatietur secum in eis ad gaudium: quia tunc esset pena eorum completa: et ideo natura eorum esset ita disposita ad susceptionem gaudii: quod nullum agens creatum habebit proportionalem virtutem ad causandum delectationem in subiecto: ita in disposito. Agens autem increatum exigente sua iustitia nullum causabit in eis gaudium.

¶ Preterea Aug. 14. de ciui. cap. 14. elationis vitium in dei aduersario qui est dyabolus: maxime dominari sacris litteris edocetur. Sed secundum philosophum. 3. ethicorum. cap. 9. qualis est vnuquisque talis et fi nis videtur ei. Ergo dyabolus finem suum constituit in excellentia. Cum ergo secundum philosophum 6 ethicorum. cap. 6 Fines sint principium operabilium: quicquid malus angelus appe tit: propter excellentiam appetit. Sed post iudicium nihiteueniet de quo consequatur excellentiam: nec veram nec estimatam. Cum ergo ex euentum rei desiderate: nullum proueniat gaudium: si desiderans non consequitur finem propter quam illud desiderabat: nihil eueniet post iudicium: ex cuius euemtu aliquod in eis gaudium oriatur.

Ad primum argumentum in oppositum dicendum: quod ante iudicium non est malo rum angelorum tristitia: ita fortis: quod expellat omnem delecta tionem et magnam et paruam.

¶ Ad secundum dicendum. quod angeli boni: quia ita sunt coniuncti cum diuina voluntate: vt nihil eueniat contra eorum voluntatem absolutam: et quia habent substantialis glorie complementum: ideo in eis nulla potest esse tristitia. Sed in angelis malis non est adhuc tota pena completa: quam perpetuo habituri sunt post iuditium. Et ideo modo interdum est in eis: aliquod gaudium graui tamen amaritudine respersum: gaudent enim de malis euenientibus. que euenire desiderauerunt.

¶ Ad tertium dicendum: quod cum in homine est tristitia et letitia: tunc est constrictio cordis est ex vna parte: et dilatatio inalia.

¶ Uel potest dici: quod si letitia maior est quam tristitia: cor dilatabitur: minus tamen propter tristitiam. Si autem tristitia est maior letitia: esset econtrario. Si autem equarentur: tunc cor nec constringeretur prohibente: letitia nec dilataretur prohibente tristitia.

Ad primum alterius partis dicendum quod defvt delectet appetitum: nisi ex eius euentum appetens fortiatur finem: vere vel estimatiue: propter quam illud appetebat: quam numquam fortietur malus angelus post iudicium.

¶ Ad secudum dicendum quod philosophia aggenerat magnam delectationem in subiecto disposito ad eam. Sed quia actus actiuorum sunt in patiente et disposito: secundum philosophum. 2. de anima. Et natura mali angeli post iudicium totaliter esset in disposita ad quancumque delectationem: ideo philosophia nullam poterit in eis causare delectationem.

¶ Ad tertium dicendum quod proprie actiones non causabunt in eis post iudicium: aliquam delectationem: propter rationes dictas in solutionibus duorum precedentium argumentorum: et quia diuina influentia non aderit: ad hoc vt proprie actiones causent in nens diec. derium nunquam completur: ita ipsis effectum qui est delectatio. Siue autem illa influentia. Causa secunda non potest suum essectum causare. Quia sicut dicitur in commen. super primam propositionem de causis: non figitur causatum cause secunde nisi per virtutem cause prime.