Articulus 2

¶ Quas I. PRimo ostendo quod angeli proficiunt in dei contemplatione. Matth. 5. beati mundo corde quoniam ipsi deum videbunt. Ergo quanto angelus est purgatior tanto: eius contemplatio dei est perfectior. Sed in feriores angeli a superioribus purgantur secundum Diony. 7. ca. angelice hierar. ergo semper eorum eontemplatio augetur.

¶ Item angeli non ita clare vident deum quantum possent ipsum videre. quia cum natura angeli sit nobilior quam quacumqueanima suis naturalibus relicta capax est clariorioris visionis quam quecunque anima. Et ita si nullus angelus posset deum videre clarius quam videat: quilibet augelus clarius videret deum quam anima christi et anima beate virginis. quod falsum est. Restat ergo quod in diuina visione proflcere possunt. et sic probabile est quod in ea proficiunt.

¶ Item quanto charitas est maior: tanto actus ex illa procedens est maloris meriti. Sed maior est charitas angelorum quam nostra. Ergo cum per actus charitatis nostre proficiamus ad meritum premii substancialis: quod est in dei visione: multo fortius videtur quod angeli in hoc proficiunt.

¶ Item sicut se habent angeli mali ad penam: ita boni ad gloriam. Sed angeli mali semper crescunt in pena. Ergo boni semper crescunt in gloria.

Contra Ansel. in libro de casu diaboli. quasi inter principium et medium. dicit de bonis angelis. quod a deo prouecti sunt: vt sint adepti quicquid velle potuerunt. nec iam videant quid plus velle possint. Ergo in dei vtsione non proficiunt.

¶ Item si in dei visione proficerent ilia visio esset in motu. Sed quod est in motu: est in tempore. Secundum autem Augu. ad Orosium. questione. 41. spiritus conditus sicut est angelorum sine tempore contemplatur dei eternitatem. ergo angeli in illa contemplatione non proficiunt. Responsio aliquorum ad hanc quaestionem est: quod cum termius rationalis vel intellectualis creature sit immediata et clara dei visio. et habito termino motus: cessat motus angeli boni cum deum clare et immediate videant in contemplatione eius non proficiunt amplius. Hanc autem rationem de falsitate non reprehendo. Sed tamen mihi sufficiens non videtur. quia ad hec remanet questio quare quilibet angelus bonus non proficit in dei contemplatione quousque tota eius capacitas ita repleatur: quod deus facere non posset vt ab aliquo angelo clarius videretur.

¶ Ideo videtur mihi dicendum quod angeli boni in dei contemplatione non proficiunt: nec per dona habita: et adiutorium habitum amplius proficere in dei contemplatione possunt. Posset tamen deus faecre vt a quocumque illorum clarius videretur. Cum enim in angelis respectu dei maior sit possibilitas quam actualitas. Unde inter naturam suam et naturam puri actus maior est distantia quam propinquitas. et maior dissimilitudo quam similitudo. Et se per suum actuale in sua conuersione non poterunt se tantum disponere quantum de gratia recipere potuissent: cum inquantum possibiles recipere possint. purenim actus nihil recipere potest. et ideo quamuis eorum capacitas sit repleta per comparationem ad dispositionem que potuit in eis esse per suum actiuum: non tamen per comparationem ad receptibilitatem que est in eis per suum possibile vel passiuum.

Ad primum in oppositum bom quod na puratio qua inferior purgatur a superiori: non est purgatio ab aliqua immundicia. sed a quadam nescientia. Secundum doctrinam Diony. de angelica Hierar. quam Diony. capi. 7. vocat ignorantiam. secundum translationem conmuniorem: in qua nimis extenditur nomen vocabuli. Unde abbas in sua expositione purgationem ab ignorantia sic Glosat. ides ab altioris cognitionis minoritate. non respectu contemplationis diuine sed respectu ministerii ad quod deputati sunt propter electorum salutem

¶ Ad 2m dicendum quod in anima christi et in anima beate virginis tantum est de gratia: quantum per suum possibile recipere potuerunt. ita quod de us in illis animabus non plus posset ponere de gratia nec de gloria. non sic autem potest dici de angelis. quamuis in eis tantum sit de gratia et gloria quantum se per suum actuale siue naturale siue supernaturale se disponere potuerunt

¶ Ad 3m dicendum quod quando voluntas est in perfecttissimo actu quem per habitam charitatem potest elicere respectu nobilissimi obiecti. et intcllectus illi obiecto coniunctus est clara et immediata visione: tunc actus elicitus a voluntate per illam charitatem non spectat ad meritum: sed ad premium. est enim pars principalior ipsius premii.

¶ Ad 4m dicendum quod mali angeli non crescunt in pena que est carentia visionis dei. que secundum rei veritatem est maxima pena. et dicitur pena damni. in aliquibus tamen aliis penis crescunt. Et ego bene concedo quod angeli honi quamuis in dei contemplatione non proficiant: tamen in quibusdam gaudiis accidentalibus proficere possunt vsque ad iudicium.

Quaesio II. Ecundo queritur vtrum angeli proficiant in creaturarum cognitione. Et videtur quod non Angelus bonus videt diuinam essentiam que infinita est. quamuis videat ipsam finite. Ergo a simili videt in deo creaturas infinitas quamuis illas videat finite. Sed videns infinitas creaturas: non potest in creaturarum cognitione proficere.

¶ Item videns aliquam rationem totam et totaliter: videt omnia representata per illam. Sed qualibet angelus bonus videt diuinam essentiam totam et totaliter. quia videt omnem modum qui in ea est. Ergo videt omnia representata per illam. Sed in diuina essentia: refulgent omnes creature preterite: presentes: future: et possibiles fieri. ergo angeli boni non possunt proficere in alicuius creature cognitione.

¶ Item in diuina essentia omnia equaliter refulgent. Etgo qua ratione angeli boni vident in ea aliqua: eadem ratione alia. Ergo cognoscunt in ipsa omnia resulgentia: aut nulla. Sed non est dicere quod nulla. ergo omnia. Cum ergo in ipsa refulgeant omnes creature preterite presentes et future: et possibiles fieri: angeli creati non possunt proficere in aliquibus creature cognitione.

¶ Item vt habitum est inprecedenti questione angeli boni non proficiunt in cognitione. Cum ergo deus sit medium quo cognoscunt creaturas. Utur quod non proficiant in creaturarum cognitione.

Contra Diony prope finem ecclesi. hierar. multa excellentissimas essentias latuere. et a sola diligenter cognita sunt sapientissima et sapientifica diuinitate. Nesciunt ergo omnes creaturas. probabile ergo est quod proficiant in earum cognitione.

¶ Item multa sunt contingentia futura que nesciunt. et multa de illls post quam facta sunt presentia cognoscunt. ergo in creaturarum cogitatione proficiunt.

Respondeo quod angelos bonos proficere in creaturarum cognitione dupliciter potest intelligi. aut quantum admodum. autem quantum ad cognoscibilium numerum.

¶ Primo modo puto quod in creaturarum cognitione proficiut. quia aliqua cognoscut per reuelationem dum futura sunt: quorum postquam facta sunt presentia per propriam virtutem cognitionem accipiunt.

¶ Profectus autem cognitionis quantum ad numerum cognoscibilium qua drupliciter potest intelligi.

¶ Uno modo de cognitione rerum in proprio genere: quam de ipsis per suam virtutem acquirunt.

¶ Alio modo de cognitione rerum in propriogenere quam a superiori accipiunt.

¶ Tertio modo de cognitione rerum in deo quantum ad habitum. 4 de cognitione rerum in deo quantum ad actum: per adiutoria que nunc habent.

¶ Primo modo dico quod proficiunt in creaturarum cognitione. Cum enim vt habitum est superius distin. 3om angeli cognoscant aliqua per species a rebus acceptas aliquo: rum presentium possunt virtute propria cognitionem acquirere accipiendo propria virtute species ab ipsis. que tamen non congnoscebant dum erant futura.

¶ Secundo etiam modo proficiunt in cognitione creaturarum. Quia vt superius ostensum est distin. nona. angeli illuminant inferiores ostendendo eis aliquam veritatem prius eis ignotam. vel simpliciter nunciando eis quia ita est. et quandoque ostendendo eam in aliquibus causis secundis. Fuerunt etiam edocti a christo de aliquibus circumstantiis speciaalibus circunstantibus mysterium incarnationis. Unde vsa. 63. dicitur in persona angelorum quis est iste qui venit de edon. etc. et postea in persona christi respondetur. ego qui loquor iustitiam etc. Item in persona angelorum queritur. quare ergo rubrum est indumento intuum. et iterum in persona christirespondetur. torcular calcaui solus etc.

¶ Tertio etiam modo proficere possent in cognitione creaturarum non per propriam virtutem. sed quia deus posset eis infundere maiorem glo rie habitum: quia quamuis eorum capacitas sit repleta per comperationem ad dispositionem que potuit in eis esse per suum actiuum: non tamen per comparationem ad reptibilita tem que est in eis per suum possibile vel passiuum. Tamen probabile est quod in cognitione creaturarum isto modo non prficiunt: quia aliter quantum ad primum essentiale proficerent. cum per eundem habitum glorie et eodem actu deum videant et creaturas in eo.

¶ Quarto autem modo videtur aliquibus quod non proficiunt in creaturarum cognitione: quia cum eodem actu videant deum: et pet deum creaturas in deo: et in cognitione dei non proficiant. Nec etiam proficere possunt per dona accepta: quia ex toto conatu suo per dona accepta seruntur in ipsum. videtur quod in deo non possunt simul videre plures creaturas quam modo videant per adiutoria illa que eis collata sunt.

¶ Multi tamen probabiliter dicunt quod cum deus ea que in se rcfulgent: voluntarie ostendat potest angelis bonis ostendere: et ostendit in se aliquid de nouo absque hoc quod essentiam eius clarius videant: et aliquorum que vident in ipso posset eis subtrahere cognitionem quamuis non subtrahat absque haec quod essentiam eius minus clare viderent.

¶ Expredictis potest in pararte patere Respondeo ad argumenta ad vtranque partem.

Ad primum dicendum quod illud simile non est bonum. videre enim infinitum finite non requirit tantam virtutem in uidente quanta exigitur ad videndum infinita in ipso deo: quia ipse deus qui infinitus est potest videri actu finito. Sed in ipso non possunt videri infinita nisi per infinitam virtutem: quia maioris virtutis est videre deum et duas creaturas in ipso: quam vnam tantum ceteris paribus. et maioris virtutis est videre deum et tres creaturas in ipso quam duas tantum. et sic deinceps. ergo videre deum et infinitas creaturas in ipso non est finite virtutis. Et preterea si detur quod non possint proficere in cognitione creatura rum in deo: non tamen sequitur propter hoc quin possint proficere in cognitione creaturarum in genere proprio.

¶ Ad 2m dicendum quod et si boni angeli videant diuinam essentiam totam: non tamen vident eam totaliter secundum quod lyr totaliter dicit modum cognitionis: quia diuina essentia cogniscibilis est perfectiori cognitione quam ab aliquo angelo cognoscatur: vel possit cognosci: quia quantum est ex parte sua cognoscibilis est cognitione infinita intensiue. qua cognitione a nulla creatura potest cognosci. Unde a se sola cognoscitur quantum ex parte sua cognoscibilis est. Secundum autem quod ly totaliter dicit modum rei cognite: sic ad hoc dicunt aliqui quod boni angeli non vident diuinam essentiam totaliter propter hoc quod non vident eam secundum omnes modos quibus est imitabilis a creatura.

¶ Ad 3m dicendum quod quamuis omnes crcature in diuina essentia realiter refulgeant: tamen intellectus angeli boni non se habet equaliter ad videndum omnia illa: quia diuinavoluntate: et per lumen glorie et speciem determinatur: non tantum ad videndum deum: sed etiam ad videndum inquantum est exemplar aliquorum determinatorum.

¶ Ad 4m dicendum quod non plus concludit: nisi quod angeli boni non possunt proficere in cognitione creaturarum in deo per dona accepta quod aliqui probabiliter concedunt: proficiunt tamen in cognitione creaturarum in genere proprio.

Quaeod III. Tertio queritur vtrum angeliboni incurrant aliquam tristiciam pro illorum quos custodiunt damnatio. ne. Et videtur quod sic Isa. 33 angeli pacis amare flebunt.

¶ Item gaudent de custoditorum salute. Unde Luce. 15 gaudium erit angelis dei super vno peccatore penitentiam agente. Ergo a simili videtur quod tristentur de custoditorum damnatione.

¶ Item desiderant salutem eorum quos custodiunt. Sed frustratio desiderii causat tristiciam.

Contra apoca. penul. dicitur de beatis quod absterget de us omnem lachrymam ab occulis eorum et mors vltra non erit: neque luctus: neque clamor: neque dolor. Sed angeli boni sunt beati. Ergo nullam tristitiam habere possunt.

Respondeo quod angeliboni de salute eorum quos custodiunt habent aliquod accidentale gaudium. Nec tamen de damnatione illorum quos custodiunt habent aliquam tristitiam: quia cum vident aliquem saluari: sciunt in hoc impleri voluntatem diuinam. de euius impletione gaudent et se acquisiuisse conciuem dilectum: quod creature rationali vel intellectuali bene disposite est gaudiosum. Illorum autem quos custodiunt desiderant salutem sub hac conditione: si deus eos ad salutem predestimauerit. Unde cum vident aliquem damnari. cum ex hoc sciant ipsum ad salutem non fuisse predestinatum: non accidit aliquid contra absolutam voluntatem eorum. et ideo in eis non est tristicia que accidit ex contrarietate alicuius rei ad voluntatem deliberatiue. Nec est tristicia compassionis: quia omnino sunt in dispositi ad omnem tristiciam: eo quod perfecte sunt possessi a gloria. et ideo cum actus actluorum sint in patiente et disposito: damnatio alicuius non potest in in ipsis causare compassionem tristantem.

Ad primum in oppositum dicendum quod illud verbum Isa. Uel intelligendum est de apostolis ad hoc viatoribus qui multum fleuerunt pro maliciis hominum. Uel si intelligitur de angelis beatis: per ftetum debet intelligi quedam admiratio reuerentie quam habebunt in iuditio de multis que videbunt.

¶ Ad 2m dicendum quod quamuis gaudeant de custoditorum salute: non tamen ex hoc sequitur quod tristentur de custoditorum damnatione. cuius ratio in corpore quaestionis visa est.

¶ Ad 3m dicendum quod frustratio desiderii non causat tristiciam: nisi sit desiderium absolutum. et desiderans aliquo modo dispositum ad tristiciesusceptionem. boni autem angeli non desiderant salutem custoditorum: nisi sub hac conditione si praedestinati sunt: et etiam omnio sunt indispositi ad aliquam tristicie susceptionem.