Articulus 3

¶ Questio. I PRimo ostendo quod anima bruti non est prius ordine nature: quam animal: philosophus primo. Politi¬ corum. capi. 2. Dicit quod necessarium est totum esse prius parte. Sed animal est totum et anima est eius pars: ergo prius ordine nature est animal quam anima.

¶ Item illud quod prius producitur ordine nature prius est. Sed ordinenature prior est animalis productio quam anime: quia forma producitur per hoc quod compositum producitur. Unde dicit philosophus. 7. metaph quod forma non generatur sed compositum. Cum ergo anima sit forma et animal sit compositum ex materia et anima: prius ordine nature est animalis quam anima.

¶ Item prius ordine nature est animal quam anima sit pars eius. Sed animam bruti esse nihil aliud est: quamipsam esse partem animalis: quia formam corruptibilem esse est ipsam esse partem compositi: ergo prius ordine nature est animal quam anima.

Contra secundum philosophum. 5 metapiheum. Accidens est prius toto: vt musicum homine musico. Forma ergo compositi ex substantia et accidente prior est ipso toto: ergo a simili forma compositi ex materia et forma substantiali prior est ordine nature quam ipsum totum.

¶ Item prius ex ordine nature: formam esse quam ipsam esse in materia quia prius ordine nature est ipsum esse absolutum quam esse in relatione. Sed prius ordine narure est formam esse in materia quam ex ipsa et materia esse per essentiam vnum totum: ergo prius ordine nature est anima quamtanimal: quod est vnum totum per essentiam constitutum ex materia et anima.

Respondeo quod ordine nature prius est anima quam animal aliquo modo. Et aliquo modo econuerso. Esse enim prius ordine nature est esse prius causalitate: extenso nomine causalitatis. Unde pro tanto dicitur vna res esse alia prior ordine nature: quia aliquam rationem causalitatis habet respectu illius. Anima autem bruti aliquam rationem causalitatis habet respectu animalis et animal respectu eius. Cum enim materia et forma sint essentialia et intrinseca principia compositi: et principia habeant aliquam rationem causalitatis respectu principiati oportet quod materia et forma habeant aliquam rationem causalitatis respectu compositi. Cum anima sit forma compositi: quod est animal habet respectu eius aliquam rationem causalitatis: et ex consequenti est secundum aliquem modum ipso prior ordine nature. Quia tamen forma et materia: vt per se considerata sunt essentie. imperfecte: nec sic eis conuenire potest per naturam essendi perfectio. Con positum autem quid perfectum est in genere suo. Per cum ius perfectionem materia et forma participant perfectionem essendi prout eis conuenire potest. Ideo perfectio totius habet aliquam rationem causalitatis respectu perfectionis essendi que potest conuenire forme tali: et ex consequenti animal cum sit totum prius est ordine nature secundum aliquem modum: quam anima ipsa: inquantum perfectio essendi: que partibus conuenire potest eis conuenit mediante toto: quia prius ordine nature attingit totum.

Ad primum in oppositum dicendum quod illud verbum philosophi intelligendum est de prioritate perfectionis. Et verum est quod perfectio prius ordine nature attingit totum quam partes vt visum est.

¶ Ad secundum soluendum est per interemptionem minoris: quamuis enim perfectio prius ordine attingat totum: quam partes: tamen in via generationis: que est processus de imperfecto ad perfectum prius est ordine nature productio forme in materia quam productio compositi vel secundum rem si realiter differunt: vel secundum rationem. Si ita est quod productio forme in materia sit realiter idem: quod productiocompositi: vt quidam dicunt. Unde cum dicit philosophus: formam non generari: sed compositum loquitur de generatione rei complete per se stantis naturaliter: quia tale ens est illud quod proprie dicitur esse eo modo quo dici potest de ente creato. Materia autem et forma magis proprie dicuntur partes entis quam entia: Unde nec sunt in predicamento nisi per reductionem:

¶ Ad tertium dicendum: quod formam esse proprie loquendo est ipsam esse in materia loquendo de corruptibili forma: et de suo naturali esse prius autem ordine nature vel secundum rationem intelligendi est formam esse in materia quam ex ipsis duobus vnum totum constitui. Et prius vnum totum constitui ex ipsis quam sint partes illius totius. Animam ergo bruti esse est ipsam esse in materia: et ex consequenti ex ipsa et materia constituitur animal: et ex consequenti est pars animalis.

Primum argumentum ad partem secundam procaeditde prioritate ordine nature que attenditur de imperfecto ad perfectum.

¶ Ad secundum dicendum quod maior est falsa: quia naturale et reale esse corruptibilis forme nihit aliud est: quam esse in materia: sicut naturale et reale esse accidentis nihil aliud quam esse ipsum in subiecto: et reale esse creatu re nihil aliud est: quam esse non de aliquo ab alio. Unde sicut non possum differe quod prius. sit ordine nature creaturam esse in reali existentia: quam ipsam esse ab alio. Sic non possum differe quod prius sit ab alio quam sit ab alio. Et sicut non possum differe quod prius est accidens in reali existentia: quam ipsum esse in subiecto cum suum realiter et naturaliter existere idem sit quod in subiecto esse. Sic non possum differe quod prius ordine nature sit corruptibilis forma in sua naturali et actuali existentia: quam sit in materia cum ipsam esse realiter actualiter et naturaliter idem sit re: quod ipsam in materia esse.

Quaesio II. SEcundo queritur vtrum anima sit nobilior: quam animal. Et videtur quod sic Commen. in expositione verbi Arum. 7. meta. Sispecies maeria est prior: et magis ens: et in ipso: quod ex vtrisque prior erit: propter eandem rationem dicit quod forma est magis substantia quam compositum: sed anima est forma et animal est compositum: ergo anima est magis substantia: quam animal: et ex consequenti nobilior.

¶ Item secundum philosophum. 2. de anima. forma est actus: et materia est potentia. Unde secundum Commen. super. 7. meta. Compositum ex ambobus non est in actu: nisi propter formam. Sed compositum ex actu et potentia minus est actu quam actus per se: ergo cum animal sit compositum ex materia et forma: et anima sit act cum sit forma: minus est actu animal: quam sit anima: et ex consequenti minus est nobile.

¶ Item compositum ex re magis nobili: et minus nobili: que diminuit de bonitate magis nobilis minus est nobile quam pars nobilis per se. Unde compositum ex vino et aqua minus est nobile quam vinum per se. Sed forma est nobilior quam materia: et diminuitur eius nobilitau per materiam Dicit enim Rabi moyses cap. 127. quod contingit forme corruptio per accidens scilicet quia est coniuncta materie: ergo compositum ex materia et forma minus est nobile quam forma per se.

¶ Item nomen principalius signt illud quod prenobilius est in reSed nomen principalius signtat formam quam compositum: quia principalius significat illud quod principalius cadit in cognitione. Compositum autem non cognoscitur nisi per formam. Sicut enim dicit Auic. 8. meta. cap. 3. materia prohibet rem intelligi: ergo nobilior est forma quam compositum.

Contra illud est nobilius ad quod principalius generatio terminatur. Sed secundum philosophum. 7. meta. Generatio principalius terminatur ad compositum: quam ad formam: ergo cum animal sit compositum et anima sit forma nobilius est animal quam anima.

¶ Item nobilius est ens quod natum est per se existere: quam ens quod non est natum per se existere. Anima bruti de qua loquimur non est nata per se existere ergo nobilius est animal quam talis anima.

Ad istam questionem dixerunt quidam quod anima nobilior est quam sit animal: quia secundum eos forma nobilior est quam compositum ex materia et forma: quorum ratio est: quia secundum istos nihitest de essentia animalis vel cuiuscumque alterius rei que dicitur composita nisi actualitas: et secundum eos: non est aliqua differentia realis inter actualitatem et formam: vnde nihil est de essentia compositi nisi forma. Materia vero nihil aliud est rea liter: quam quedam natuta pure possibilis per quam essentia que dicitur composita est corruptibilis. Unde si ab essentia rei esset talis possibilitas circunscripta multo nobilior esset quam tali possibilitati coniuncta: et quam coniunctum ex ipsa et talipossibilitate. Et sic multi magni antiquitus de materia loquebantur et de forma. Aristoteles etiam et suus Commentator in terdum dicunt verba que hanc sententiam sonare videntur et interdum verba que sonant contrarium. Unde dubie videntur locuti fuisse de materia et forma.

¶ Secundum autem communiorem opinionem: que potest materiam esse de esse compositi et ipsam importare infimum actualitatis gradum: oportet concedere quod compositum ex materia et forma nobilius est quam forma tantum: que est altera pars eius: quia sicut possibilitas est in materia ad recipiendum formam: ita est possibilitas in forma: ad hoc vt recipiatur in materia: vnde possibilitas materie est: et posse recipere et possibilitas forme in posse recipi. Unde talis forma ex se ens imperfectum est. Compositum autem ex ea et materia est ens perfectum in suo genere. Quod autem perfectius est: nobilius est. Nobilius est ergo animal brutum quam eius anima. Quod bene ostendunt rationes ad partem secundam.

Ad primum n oppositum dicendum: quod forinte Commentator: et etiam Aristoteles hoc senserunt loquendo de materia et forma secundum opinionem primam.

¶ Uel sic exponendum est verbum quod forma nata habere suum perfectum existentie modum sine materia nobilior est quam compositum ex materia et forma. De forma enim que est altera pars compositi verbum suum non potest esse verum per se: etiam de forma que nata est per se existere: cuiusmodi est anima intellectiua: per se enim nobilius est compositum ex anima et corpore quod est homoquam anima intellectiua. Alias enim separata haberet suum perfectum existentie modum: nee anime beate iterum suis corporibus vnirentur: quia in corporis resumptione sua nobilitas minueretur quod falsum est.

¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis forma corporis plus habeat de actualitate quam materia: tamen vtraque possibilitatem habet: quamuis diuersimode: vt iam dictum est. Unde et philosophus. 7. metaph. dicit quod si ex duobus fiat vnum: oportet quod quilibet eorum aliquo modo sit in potentia. Per hoc autem quod forma recipitur in materia aliquo terminatur sua possibilitas que est in posse recipi: et possibilitas materie que est in posse recipere: que tamen possibilitas plene non terminatur si est materia existens in potentia ad aliam formam.

¶ Ad tertium dicendum: quod quamuis forma que nata est per se habere perfectum existentie modum: absque omni materia fieret minus nobilis: si fieret possibilitati coniuncta tamen forma que est nata perficere materiam nobilitatur per suum recipi in materia inquantum per hoc terminatur eius possibilitas: que naturaliter prohibet per se existere vel habere perfectum existentie modum: quod dico propter animam rationalem: que per se potest existere: non tamen secundum perfectum existentie modu per naturam.

¶ Ad quartum dicendum secundum aliquos quod maior est falsa: immoprincipalius significaat illud quod magis intelligimus de re: quia magis intelligimus formam quam compositum: eo quod est ratio cognoscendi compositum. Ideo principalius significat formam quam compositum: non quia forma sit nobilior composito.

¶ Uel potest dici quod quamuis nomen imponatur ad significandum a forma: tamen principalius imponitur ad significandum compositum: proferens enim hoc nomen homo vel animal principalius intendit significare hominem vel animal quam animam.