Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Pars 1
Pars 2
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Distinctio 49
Distinctio 50
Articulus 2
¶ Secundo vtrum anima eue fuerit facta de anima adeEt vtrum anime filiorum fiant per generationem de animabus patrum.
Quaestio 1
Quaesio I. PRimo ostendo quod omnium homium sit anima vna numero philosophus. 3. meta. vult quod omnis diuisio: aut est secundum quamtitatem aut secundum speciem: numeratio autem includit diuisionem. Cum ergo in anima non sit quantitas nec diuersitas secundum speciem videtur quod omnium hominum sit anima vna numero.
¶ Item magis videntur differre et contraiari membra eiusdem corporis: quam diuersa corpora inter se. Cum ergo anima vna sit perfectio membrorum contrariorum in eodem corpore: videtur similiter quod possit esse perfectio plurium corporum.
¶ Item quod multiplicatur ad alterius multiplicationem videtur ab eo dependere. Sed anime non dependent a corporibus: ergo non opetet quod secundum multiplicationem corporum humanorum sit multiplicatio animarum.
¶ Item naturalis operatioanime est regere corpus. Sed nulla res est sine sua naturali operatione: ergo non est anima que non regat corpus: quod non esset verum nisi omnium corporum humanorum esset anima numero vna.
Contra Auic. 6 naturalium. libr. 5. cap. 3. dicit quod cum fuerit duo corpora acquirerentur eis due anime et paucis interpositis: postea subdit quod vuam animam in nu¬ mero esse in duobus corporibus: hoc per se patet esse falsum.
¶ Item impossibile esse opposita simul inesse eidem. Sed ab intellectu vnius hominis scitur aliquid quod intellectus alterius hominis ignorat ergo illorum non est intellectus numero vnus.
Respondeo quod plurium hominum impossle est esse vnam animam in numero: sicut ostendunt rationes facte ad hanc partem: et sic patet quod ade et eue non fuit anima numero vna. hoc autem conclusio sequitur ex quadam conclusione superius declarata dist. 17. que est quod anima rationalis est ipsius hominis specifica forma. impossibile enim est plurium indiuiduorum esse formam specificam numero vnam. Condemnanda est ergo tamquam hereticaopinio Auer. et sequentium eius ponentium quod omnium hominum est intellectus numero vnus.
Ad primum in oppositum dicendum: quod illa auctoritas philosophi intelligenda est de diuisione que sit per virtutem creatam: multiplicatio autem animarum in eadem specie est per increatam virtutem.
¶ Ad 2m cum dicitur: quod magis videntur contrariari membra eiusdem corporis quod diuersa corpora inter se etc. Dico quod omnibus pensatis non est verum: quia omnia membra corporis constituunt vnum corpus continuum: vt in praecedenti dist. ostensum est. et inter ea est vnum principale membrum mediante quo deriuatur influentia anime ad omnia alia membra quamuis omnium membrorum immediate sit per essentiam forma inquantum vnum corpus perfectibile ab ea constituunt. Duo autem corpora humana non constituunt aliquod vnum continuum: nec est influentia anime in vnum corpus humanum mediante alio.
¶ Ad 3m cum dicitur: quod illud quod multiplicatur ad alterius multiplicationem: videtur ab eo dependere etc. Uerum est si non posset multiplicari sine alterius multiplicatione: quamuis autem deus non multiplicaret animas nisi multiplicarentur corpora humana tamen si nunquam fuissent corpora humana multe anime creari potuissent.
Quaestio 2
Quaesio II. SEcundo quaeritur vtrum anima eue fuerit fcinde anima ade: et vtrum anime filiorum si ant per generationem de animabus patrum. Et videtur quod sic. Gensem 46. dicitur quod omnes anime que egresse sunt de semore Iacob absque vxoribus filiorum et ingresse sunt cum Iacob in egyptum fuerunt. 76. ergo videtur quod anime filiorum sunt de animabus parentum: et a simili videtur quod anitm eue de anima ade¬
¶ Item secundum philosophum. 2. de anima. tunc vnumquodque perfectum est quod cum potest facere tale alterum quale ipsum est: ergo cum anima sit res perfecta videtur quod vna anima aliam animam producere potest.
¶ Item philosophus. 2. phy. homo generat hominem ex materia et sol. Cum ergo anima sit uobilior pars hominis: videtur quod patergeneret filii animam. Aliter magis posset dici non generare hominem quam generare vt videtur.
¶ Item perfectior est virtus generatiua in homine quam in animalibus brutis: Sed per virtutem generatiuam bruti producitur complementum fetus ipsius: ergo multo fortius per virtutem generatiuam ipsius patris producitur complementum filii sui: quod est anima intellectiua.
¶ Item Aug. 10. super Gen. non multum ante finem postquam dubie lccutus est de hac quaestione arguendo pro et contra sic dicit. his igitur quantum potuimus pro tempore pertractatis omnia paria vel pene paria ex vtro quam latere rationum testimoniorumque momenta pronunciarem nisi eorum sententia qui animas ex parentibus creari putant: de baptismo paruulorum praeponderant: ergo videtur magis estimasse animam rationalem esse a generante: quam quod non.
Contra philosophus is de animalibus intellectus tantum intrat ab extrinseco: non ergo est a generante.
¶ Item si anima prolis esset a parente per generationem transfunderetur cum seie. Cum ergo multa semina pereant multe anime rationales corrumperentur: aut essent multe: que numquam facerent perfectiones corporum humanorum: quorum vtrumque falsum est.
¶ Item Aui. 6 naturaliu libr.o 5 ca. 3. dicit: quod omnium partium corporis debilitantur virtutes in fine etatis iuuenilis quod sit circiter. 40. annum Dicit etiam ibidem quod virtus apprehendens intelligibilia plerunquam non corroboratur nisi vltra hanc etatem: vnde si esset de virtu¬ tibus corporalibus deberet tunc debilitari. Cum ergo ibi Auic. vocet virtutes corporales illas virtutes que sunt a generante sequitur quod anima prolis non generatur a parente.
Respondeo quod anima eue suit facta de anima ade nec anime filiorum fiunt per generationem de animabus patrum. Sed quelibet anima intellectiua producitur a deo immediate tantum per creationem. Per nullam enim formam naturaliter eductam de potentia materie: potest res cognosci nisi secundum esse quod habet in materiam in re extra. Sed quilet res sub tali esse est singularis: et ideo per nullam formam naturaliter eductam de potentia materie potest res cognosci nisi secundum esse singulare. Sed per intellectiuam cognoscitur res non tantum secundum suum esse singulare. Sed etiam sub intentione vniversali: ergo non est educta per naturam de potentia materie: Sed si esset a generante: esset educta per naturam de potentia materie: ergo non est a generante.
¶ Preterea nulla forma que est naturaliter producta per virtutem generantis potest se reflectere super se: nec super actu suum. Sed anima intellectiuapotest se reflectere: intelligendo et volendo super se et super actum suum: ergo non est a generante.
¶ Preterea appetitiua educta de potentia materie non habet libertatem in appetitu: sicut patet in appetitiua brutorum: Sed intellectiua habet libertatem in appetitu: ergo non est educta de potentia materie: et ex consequenti sequitur quod non sit a generante.
¶ Preterea anima intellectiua est sub deo finis omnis nature corporalis: et omnis corporalis influentie: principia enim que sunt materia et forma ordinantur ad conpositum: corpora autem primo composita id est elementa que dicuntur corpora simplicia ordinantur admixtum: mixtum autem ad vegeta tiuum: vegetatiuum autem ad sensitiuum: sensitiuum autem ad intellectiuum: et intellectiuum immediate ad deum: finis autem nobilior est his: que sunt ad finem: ergo anima intellectiua nobilior est omni corporali natura. Sed effectus non potest esse nobilior sua causa efficiente: quia secundum quod dicit Auic. 6. meta. ca. 3. causa dignior est causato: ergo intellectiua non potest esse effectus alicuius corporalis nature: nec est potest esse effectus alicuius spiritualis nature create: quia cum effectus immediate ordinetur in causam suam proximam: tunc ipsa anima haberet ordinem in deum mediante aliqua virtute naturali et spirituali creata. Sed hoc est falsum. ipsa enim immediate facta est ad imaginem dei: vnde et immediate est ordinabilis in deum per cognitionem et amorem et per adiutorium gratiae et glie. Restat ergo quod non est a generante nec per aliquam virtutem corporalem nec spiritualem. Sed est a deo per creatione: vnde Cassiodo. lib. 2. de anima. ca. 2. anima hominis est: vt veracium auctorum consentit. auctoritas a deo creata: et infra ca. 7. veraciter fixeque credendum est deum animas creare. Et auctor de ecclesiasticis dogmatibus cap. 13. dicit quod ale cum corporibus per coitum non seminantur: sed creantur: et Glo. super illud pslamum. Qui sinxit sigillatim: dicit quod anime fiunt ex nihilo.
Ad primum in oppositum dicendum: quod in illa ancte Gen. potesitur per synecdochem: pars pro toto id est anima pro homine.
¶ Ad 2m cum dicitur: quod tunc vnumquodque perfectum est cum potest facere tale alterum: quale ipsum est etc. Dico quod hoc intelligendum est de rebus habentibus formam in materia tramsmu tabili tramsmutatione ad substantialem formam: cuiusmodi sunt generabilia et corruptibilia.
¶ Ad 3m dicendum: quod homo dicitur generare hominem non quia generet intellectiuam que est hominis substantia le complementum: sed quia de potentia materie vis gnantiua ipsius patris educit quandam formam substantialem incompletam et quasdam dispositiones accidentales disponentes materiam ad susceptionem intellectiue.
¶ Ad 4m dicendum: quod quamuis virtus generatiua hominis sit nobilior: quam generatiua bruti: tamen ex hoc non sequitur quod per generatiuam hominis producatur complementum prolis: sicut sit per generatiuam bruti. Hoc enim non est per imperfectionem generatiue hominis: sed propter magnam eius perfectionem: qua materiam disponit tam nobili dispositione quod ab illo solo qui est super omnem naturam creatam potest produci complementum proportionatum materie disposite tam nobilidispositione: vnde illa dispoto quam facit generatiua hominis in materia longe est quid nobilius quam alicuius bruti specifica forma.
Quaestio 3
Quaesio III. Tertio queritur vtrum anime ade et eue et omnes alie anime simul fuerut facte. Et videtur quod sic. Iob. 40. dixit dominus ad Iob. ecce vehemoth quem feci tecum Sed Iob non fuit factus cum vehemoth quantum ad corpus: ergo quantum ad animam: ergo similiter anime aliorum.
¶ Item omnes angeli simul creati sunt: et omnes stelle simul facte suut: ergo cum anime sint per naturam inferiores angelis et superiores stellis: videtur quod omnes anime simul create sunt.
¶ Item omnes anime sunt equalis durationis a parte post ergo videtur similiter: quod debuerunt esse equalis durationis a parte ante vel dicas quare non.
¶ Item angeli qui modo mouent corporacelestia creati fuerunt ante factionem illorum corporum quie erant ab eis mouenda: ergo similiter cum anime sint motrices corporum huma norum videtur quod creari debuerunt antequam fierent corpora humana: si sic: non esset ratio quare vna fuisset creata post aliam.
Contra psamum Quod sinxit figillatim corda eorum. Cum ergo per corda intelligat animas: videtur quod deus creet animas non simul: sed vna post aliam.
¶ Item de ecclesiasticis dogmatibus. cap. 13. dicitur animas hominium non esse ab initio siml creatas: sicut origenes fingit: sed formato iam corpore animam creari et infundi.
¶ Item Auic. 6 naturalium lib. 5. ca. 3. Manifestum est animas incipere esse cum incipit materia corporalis apta ad seruiendum eis: et corpus creatum est regimen eius et instterm: ergo non creantur anime nisi formatis corporibus: quorum debent esse perfectiones.
Respondeo quoima ade et anima eue: et omnes alie anie non simul fuerunt facte: cuius rationem aliqui assignant: quia non potuissent fieri multe anime in numero ante corporis multitudinem: eo quod anime indiuiduantur per corpora: et hoc videtur sumptum ab Aui. 6 naturalium lib. 5. ca. 3.
¶ Sed hoc ratio nulla est: quia si deo placuisset: potuisset omnes animas simul creasse: antequam aliquod corpus plasmaretur: quia quilibet illarum se ipsa formalis fuisset nuero vna: sicut et modo quamuis hanc vnitatem a deo efficiente receperint.
¶ Dicendum ergo quod deus omnes animas simul creare potuisset. Sed noluit quia cum animus sit humani corporis motor: et forma non ita fuisset congruum animas creasse ante corpora: sicut in illo instanti: quo corpus cuiusset habet complementum dispositionis ad anime susceptionem.
¶ Preterea si omnes anime simul ante suorum corporum formationem create fuissent: cum habuissent vsum liberi arbitrii meruissent: vel demeruissent cum non extra statum vie essent: et aliquam scientiam habuissent: et sic cum aliquo actuali merito vel demerito scientes corporibus vnirentur: quorum vtrumque falsum etia. In instanti enim vnionis anime ad corpus non habent nisi peccatum originale quod per illam vnionem contrahunt non ex parte dei viuentis: sed ex parte fedarum carnium: quibus vniuntur. Cum etiam vniuntur nescientiam habent eorum: quia postea per sensus acquirunt: et ita si ante suam vnionem illorum habuissent scientiam: addiscere esset reminisci: quod a philosopho primo libro posteriorum reprobatur.
Ad primum in oppositum cum dicitur: vehemoth factus fuisse cum Iob etc. Dico quod hoc inteiligendum est esse dictum non propter simultatem conditionis in eodem tempore: sed propter similitudinem rationis secundum Greg. super illud verbum.
¶ Ad 2m dicendum: quod non est simile de factione angelorum: stellarum: et animarum: quia anime naturalem habent aptitudinem ad hoc vt sint forme corporum humanorum: et ideo ante sua corpora creari non debuerunt: non sic autem potest dici de angelis et de stellis.
¶ Ad 3m dicendum: quod non est simile de equalitate in duratione a parte post et a parte ante: quia duratioeuiterna infinita est a parte post: et ideo ex parte illa non potest recipere magis et minus: sed a parte ante habet initium: et ideo a parte ante euum vnius anime pluri tempori coextitit: quam euum alterius.
¶ Ad 4o dicendum: quod non simili modo angeli mouent corpora celestia: et anime corporahumana: quia angeli non sunt forme corporum celestium nec ipsa mouent naturaliter: sed voluntarie tantum. Anime vero forme sunt corporum humanorum: et in eis faciunt motus naturales et voluntarios: vnde propter comnaturalitatem animarum ad sua corpora: que non est angelorum ad corpora celestia non sic debuerunt creari ante factionem suorum corporum: sicut angeli ante factionem corporum celestium que mouentur ab eis.