Articulus 2

¶ Questio. PRimo ostendo quod liberum ar. in omnibus in quibus est sit equaliter. Ber. de libe. arbitrio: longe post principium libertas a necessitate eque et indifferenter deo vniuerseque tam male quam bone rationali conuenit creature.

¶ Item Ber. eodem libro longe ante medium: libertas arbitrii cunctis pariter ratione vtentibus conuenit non minor quantum in se est in malis quam in bonis: tam plena in hoc seculo quam in futuro: ergo saltem in omnibus creaturis est equaliter.

¶ Item liberum arbitrii vt inferius ostendetur nullo modo potest cogi: sed nullo modo posse cogi non recipit magis et minus: ergo oportet quod sit equaliter in omnibus in quibus est.

¶ Item quod sequitur omnia indiuidua vnius speciei per naturam forme que non recipit magis et minus est in omnibus illis equaliter: sed liberum arbitrium est in omnibus hominibus per naturam anime intellectiue que non recipit magis et minus: ergo saltem est in omnibus hominibus equaliter.

Contra quidam homines difficilius mouentur ad bonum quam alii: sed quanto in motu voluntatis plus est de difficultate tanto minus est ibi de libertate: ergo libertas arbitrii non est equaliter in omnibus hominibus.

¶ Item Ench. 63 cap. multo liberius erit arbitrium quod omnio non poterit seruire peccato: ergo liberius est in beatis quam in viatoribus.

¶ Item quicquid est in deo nobilius est quam in creatura: sed vt ostensum est liberum arbitrii est in deo: ergo non est equaliter in omnibus in quibus est.

Respondeo quod liberum ar. liberum est ab aliquo et ad aliquid. Primo modo secundum Ber. de libero arlonge post principium: triplex est liberi arbitrii libertas scilicet a necessitate cogente a culpa inclinante et a miseria impellente: quam etiam distinctionem ponit Magister in littera: et sicut dicit Ber. ibidem inter has tres libertates: libertas a necessitate cogente maxime conuenit libero arbtri et secundum ipsum ibidem libertatem a necessitate contulit nobis in conditione natura in libertatem a peccato restauramur a gratia libertas a miseria nobis reseruatur in patria. Dico quod libertas a peccato recipit magis et minus Hac enim libertate liberius estliberum arbiculi in iustis quam in peccatoribus: libertas est a miseria recipit magis et minus: hac enim libertate liberius est liberum arbicrio in beatis quam in viatoribus: libertas autem a necessitate cogentem non recipit magis et minus quia vt inferius ostendetur liberum ar. nullo modo cogi potest

¶ Siautm consideretur liberum ar. per comparationem ad illud ad quod est. Sic a Ber. de libero ar. quasi inter principium et medium. Distinguitur triplex liberi arb. libertas scilicet libertas arbitrii quae est ad faciendum id quod licet. Et libertas consilii que est ad faciendum id quod expedit. Et libertas complaciti que est ad faciendum id quod libet. Et quorumlibet istorum trium modorum liberum art. recipit magis et minus. Quia in quibusdam maior est facilitas ad faciendum id quod licm vel expedit vel libet. Tria prima argumeta ad partem primam procedunt de libertate a necessitate cogente.

¶ Ad quartum dicendum quod quamuis vna anima intellectiua in semet ipsa non recipiat magis et minus: tamen vna nobilior est alia a sua creatione in proprietatibus naturalibus: et est vna minus aggrauatur a suo corpore quam alia: et propter hoc minus homo facilius potest exire in actum eligendi id quod libet et expedit quam alius. Primum argumentum ad partem aliauam procedit de libero arbitrii per comparatione ad illud ad quod est.

¶ Secundum procedit de libertate a seruitute culpe.

¶ Tertium procedit de libero ario per comparationem ad illud ad quod est: secundum quam comparationem dicitur positiue: quia per comparationem ad illud a quo est liberum: est in eo libertas priuatiue vel negatiue. Certum est autem quod quantum ad omne illud quod positiuum est in libero ar. nobilius est in deo in infinitum quam in creatura.

¶ Alii est dicunt quod liberum arbo diuinum liberis est a cogibilitate quam liberum arbtri angelicum vel humanum: non quia in libero arbtri angelico vel humano sit aliquid de cogibilitate: quia in nullo libei arbitrio est aliquid de cogibilitate. Sed quia liberum ario diuinum magis est a cogibilitate elongatum quam liberum arbti angelicum vel humanum: quamuis nullum eorum possit cogi: pura enim negatio potest recipere magis et minus: vt ipsi dicunt: per maiorem vel minorem elongationem a re que negatur Et ponunt exciptum in ista propositione quatuor sunt quinque non plus est de veritate quam in ista quatuor sunt mille: quia vtraque est pure falsa: et tamen secundum sententiam phlosophi. 4. meta. et sui commentatoris ibidem non equaliter mentitus est: qui opinatus est quatuor esse quinque et qui opinatus est quatuor esse mille: ergo videtur quod velint dicere quod ista quatuor sunt mille est falsior quam ista quatuor sunt quin quod propter maiorem sui elongationem a veritate.

¶ Sed quo pura et totalis negatio alicuius rei recipiat magis et minus: non est mihi bene intelligibile.

Quaesio. II SEcundo quaeritur vtrum liberum arbi. in omnibus in quibus est sit in amissi biliter. Et videtur quod non. Augu. in Ench. cap. 18 libero arbitrio male vtens homo se perdidit et ipsum.

¶ Item Augustinus 14 de ciui. cap. xi. dicit quod liberum arbitrium amissum proprio vitio nisi a quo dari potuit reddi non potest: ergo videtur quod liberum arbitrium amitti potest.

¶ Item in malis angelis et animabus dannatis non est libertas ad bonum. Sed secundum Anselmus libo de libertate arbitrii prope principium nec libertas nec pars libertatis est potestas peccandi: ergo in damnatis nullo modo est liberum arbitrium.

¶ Item Ansel. eodem lib. qua si inter principium et medium libertas arbitrii est potestas seruandi rectitudinem voluntatis propter ipsam rectitudinem. Sed damnati hanc rectitudinem seruare non possunt: quia nec eam habent nec habere possunt: ergo videtur quod liberum arbitrium amiserunt.

¶ Item Apo stolus ad Rom. 7. Non enim quod volo bonum hoc facio: sed quod nolo malum: hoc ago: et parum postea dicit quod haec operatur inhabitans in se peccatum: ergo videtur quod libertas arbitrii amitti valeat per peccatum.

¶ Item secundum philosophum 3 ethicorum capitu. 5 voluntas est respectu finis electio autem eorum que sunt ad finem: ergo beati qui sunt sam coniuncti actum eligendi non habent. Cum ergo electio sit actum liberi artri videtur quod liberum arbitri amiserunt.

Contra quod sequitur naturam rei mamisibile est natura manente. Sed liberum arbitrium sequitur naturam rei in qua est. Unde dicit Ber. de libero arbitrio: longe post principium: quod libertatem a necessitate contulit nobis in conditione natura: ergo liberum arbitrium inamisibile est.

¶ Item Ber. eodem libro quasi in medio liberum arbitrium: ita vbique sequitur voluntatem: vt nisi illa penitus esse desinat isto non careat. Sed voluntas est vbicumque est inamisibiliter: ergo et ipsum liberum arbitrium

¶ Item parum postea dicit: quod nec liberum arbitrii destruere siue in se quantum est aliquate nus minuere potuit quecumque aduersitas vel necessitas.

Respondeo quod libertas arbitriuim a coactione absoluta est inamisibiliter vbicunque est: hoc enim libertas essentialis est libero arbitrio. Libertas vero accidentalis que est a seruitute peccati amissibilis est Libertas etiam a miseria que est accidentalis libero arbitrio amissa fuit per peccatum: quia et angeli et primi parentes a primi sua conditione erant ab omni miseria liberi: et primi parentes et angeli qui peccauerunt per pe: catum in seruitutem miserie inciderunt. Ruo prima argumentu ad partem primam procedunt de libertate a seruitute culpe et miserie.

¶ Ad tertium cum dicitur quod potestas peccandi non est liberias etc. Dico quod hoc intelligitur de liber tate per comparationem ad terminum ad quem: quia peccare est deficere: tamen potestas peccandi sub ratione qua nullo modo potest cogi libera est: et sic est in demonibus: quia sine omni coactione volunt malum

¶ Ad quartum cum dicitur quod libertas arbitrii est potestas seruandi rectitudinem etc. Dico quod hoc dicitur de libertate per comparationem ad terminum ad quem: bene est tamen libertas a coactione sine ista.

¶ Uel potest dici quod demones habent potestatem qua possent seruare rectitudinem si haberent

¶ Ad quintum dicendum quod Apostolus in illo verbo: in se exprimit duplicem appetitum scilicet appetitum libere voluntatis et appetitum sensualitatis recalcitrantem contra liberam voluntatem: que recalcitratio ortum habuit a peccato.

¶ Ad sextum dicendum quod et si in beatis non sit electio respectu eorum: que sunt ordinata ad finem inquantum sunt ducentia ad finem distantem: tamen eligunt perseuerare in illis bonis sine quibus non possent permanere coniuncti cum fine. Et etiam eligunt quosdam actus quos maxime conuenit habere illos qui sunt perfecte coniuncti cum sine: cuiusmodi actus sunt electorum salutem optare et pro eis orare.

¶ Argumenta ad partem aliam procedunt de libertate que est a coactione absoluta.