Articulus 1

QuestioI PRimo ostendo quod malum set aliqua essentia. August. lib. 83. questionum questione. 66 non multum ante finem dicit: quod prudentia carnis ipsius anime affectio est: affectio autem est aliqua essentia: sed aliquod malum est prudentia carnis. Sicut enim dicit apostolus Ro. 8. prudentia carnis mors est: ergo aliquod malum essentia est.

¶ Item Aug. Ench. cap. 6. vocat bonum et malum contraria: vnde dicit: quod in illis contrariis deficit regula dialecticorum: qua dicunt nulli rei simul inesse contraria: sed quodlibet contrariorum est aliqua essentia: ergo malum est aliqua essentia.

¶ Item secundum philosophum in predicamentis. bonum et malum sunt genera aliorum. sed genus nominat aliquam essentiam: ergo malum est aliquaessentia.

¶ Item Boetius in libro de duabus naturis: et vna persona christi. Non multum post principium natura est earum rerum que cum sint: quoquo modo intellectu capi possunt. Sed malum quoquo. mo¬ do intellectu capi potest: ergo malum aliqua natura est.

¶ Item Boetius in eodem libro parumpost. natura est: quod potest facere vel pati: sed malum potest facere: quia bonum corrumpit secundum Augu. in Ench. 5. cap. ergo malum aliqua natura est.

¶ Item Boe. in eodem libro parum post auctoritates preallegatas: natura est vnamquamque rem informans specifica differentia. Sed malum est specifica differentia in moralibus: differt enim specie malus habitus a bono: ergo malum est aliqua natura.

Contra. Damas. lib. secundo capi. 4. ihil enim aliud est malum nisi boni priuatio. Sed priuatio non est essentia aliqua. Unde Anselmus de concep. virginali: longe post principium libri: iniustitia omnino nihil est sicut cecitas: ergo malum non est aliqua essentia.

¶ Item Ansel. in eadem. parum post malum non est aliud quam absentia debiti boni: sed absentia debiti boni non est essentia aliqua: ergo nec malum.

Respondeo quod sicut album potest accipi pro eo quod est album: sicut est corpus aliquod: vel pro ipsa albedine. Sic dico quod in malo concretiue dicto: potest considerari illud quod formaliter signiftcat quod est ipsa malitia: et illud quod est subiectum ipsi malitie: vtpote aliqua substantia vel actio: illud autem quod est subiectum malitie: aliqua essentia est et res bona est secundum se: quia sicut ostendetur postea: malitia semper est in aliquo bono sicut in subiecto. Ipsa autem malitia non est aliqua essentia: sed est carentia debiti boni. Unde Auguus. xi. de ciuitate. ca. 10. mali nulla natura est: sed amissio boni mali nomen accepit: et in eodem libro cap. 21. dicit quod nulla natura est malum: et quod hoc non est nisi priuationis boni. Et hoc rationabile est quia si aliqua natura vel essentia esset sequeretur quod bona esset: eo quod omnis essentia aliquod bonum est: et quod esset a prima essentia que deus est.

Ad primum in oppositum dicendum quod prudentia carnis ratione malitie quae est in ea non est affectio aliqua: sed ratione actus vel habitus substrati illi malitie.

¶ Ad secundum dicendum: quod contrarietas ibi accipitur pro oppositione: que est inter habitum et priuationem: et philosophus quandoque sic loquitur de contrarietate. Unde primo physicorum dicit quod principia nature sunt contraria: et tamen exponit quod illa contraria sunt forma: et priuatio. Dicuntur autem habitus eri priuatio contraria: propter hoc quod aliquo modo semper vnum contrarium participat aliquid de priuatione: cum semper vnum contrarium respectu alterius sit imperfectum: vt nigrum respectu albitrii.

¶ Ad tertium dicendum: quod forte ibi loquitur philosophus secundum opinionem Pythagoricorum: qui malum existimabant esse naturam aliquam: et ideo bonum et malum ponebant genera: quandoque enim philosophus: maxime in libris logicalibus ponit que probabilia erant tempore suo secundum opinionem aliorum philosophorum.

¶ Uel dicendum quod non intendebat quod essent genera proprie loquendo de genere: quia sicut ens non est genus omnium. Aliter enim predicaretur genus de differentia: quod est falsum secundum philosophum 6. Topic. Ita nec bonum genus est omnium bonorum: sed intendebat dicere: quod sicut omnis forma habet ratipnem boni: ita omnis priuatio inquantum buiusmodi habet rationem mali. Unde Auicen. 4. metaphyfice. capi. secundo. dicit quod res non est mala: nisi inquantum in ipsa est priuatio perfectionis.

¶ Ad quartum dicendum: quod illa propositio intelligenda est de his que per se: et per propriam speciem vel essentiam capi possunt ab intellectu. Malitia enim non est huiusmodi: non enim cognoscitur nisi er cognitionem boni cuius est priuatio: Unde philosophuprimo de anima. recte enim et ipsum et obliquum cognoscimus indest habitum per priuationem.

¶ Ad quintum dicendum: quod malum nihil potest facere nisi in virtute boni: cui adiungitur secundum quod facere proprie accipitur: quia secundum quod forma dicitur facere subiectum tale: sicut dicimus quod albedo facit album et cecitas facit hominem cecum: sic dici mus bene quod malitia corrumpit bonum: quia est ipsa boni corruptio.

¶ Ad sextum dicendum quod malum secundum quod est differentia constitutiua in moralibus includit in se quoddam bonum coniunctum priuationi boni: sicut intemperantia non constituitur per hoc quod est carere bono rationis tantum. Sed per hoc quod est carere bono rationis in sequendo delectationem secundum gustum vel tactum. Malum ergo inquantum malum non est differentia constituti ua: nisi cum ratione boni adiuncti.

¶ Uel dic quod verbum Boetii intelligendum est de specifica differentia boni. Malum autem non est specifica differentia alicuius sub ratione qua bonum est.

¶ Uel potest dici quod malum sub ratione qua malum non est specifica differentia: nisi per reductionem: quia priuatio non est in genere nec in specie nisi per reductionem.

Questio. II. Ecundo queritur vtrum in rebus sit malum. Et videtur quod non. Diony. 4. cap. de diuinis nominibus. dicit quod neque in existentibus est malum.

¶ Item Gen. primo vidit deus cuncta que fecerat et erant valde bona: sed res non est valde bona in qua est malum: ergo nulla res a deo facta est mala: sed omne quod est a deo factum est: ergo in nulla re est malum.

¶ Item malitia non est aliqua essentia: vt in questione precedenti declaratum est: sed esse est actus essentie: ergo malitia non est. Ex quo sequitur quod in rebus non est malum.

Contra Eccl. 6. quia non profertur cito contra malos sententia filii hominum absque vllo terrore perpetrant mala: ergo malum est et in hominibus: et in hominum operibus.

¶ Item philosopus 6 metaphy sice. non est falsum et verum in rebus: vt quod quid bonum verum: quod autem falsum malum: sed in mente: ex ista propositione patet quod bonum et malum sunt in rebus.

Respondeo quod malum est in rebus: cum enim malitia sit carentia boni debiti: et hoc carentia: non tantum modo est in aliquibus actionibus: sed etiam in aliquibus substantiis. Sequitur quod malum est et in aliquibus rebus que sunt accidentia: et in aliquibus rebus que sunt substantie.

Ad primum in oppositum dicendum quod malum non est in existentibus quantum est ex prima institutione nature: quia non est malitia carentia cuiuscumque boni: sed boni debiti: et quecumque creatura a prima sui institutione a deo accepit quod debebat habere pro illo tempore.

¶ Uel potest dici quod Diony. intellexit malum non esse in existentibus sub ratione qua sunt existentia: quia res sub ratione qua mala est deficit ab en titate aliqua: quia cum malitia sit carentia alicuius boni tatis: sequitur quod sit carentia alicuius entitatis.

¶ Ad secundum dicendum quod illa auctoritas intelligenda est pro statu sue institutionis: tunc enim quelibet res erat in se bona: et propter earum decentem proportionem adinuicem omnes simul dicte sunt valde bone

¶ Ad tertium dicendum: quod loquendo de esse extra animam proprie loquendo dici non potest quod malitia sit in aliquo: sicut nec proprie dici potest quod non entitas debiti boni est in aliquo: quia tamen secundum rei veritatem in aliquibus rebus non est bonitas: que debet inesse: ideo secundum rei veritatem alique res male sunt: quia nihil aliud est rem esse malam quam ipsam non habere bonitatem quam debet habere. Loquendo autem de esse secundum rationem cum priuationes sint res rationis inquantum sunt apprehensibiles a ratione: sic ista propositio vera est malitia est: et malitia in aliquo est.

¶ Questio. III. Tertio queritur vtrum subiectumali sit bonum. Et videtur quod non. Diony. 4. capitu. de diuinis nominibus. dicit quod malum non erit in bono: quia neque in igne frigus est: quod in translatione abbatis plenius dicitur his verbis in bono esse non potest malum: sicut nec in igne frigidum.

¶ Item vnum contrariorum non est subiectum alterius. Sed secundum Augusti. in Enchiriud 6 capitu. bonum et malum sunt contraria: ergo bonum non est subiectum mali.

¶ Item sicut omne illud in quo est albedo est album: ita omne illud in quo est malitia est malum: ergo si malitia est in bono: sicut in subiecto sequitur quod malum est bonum: quod inconueniens videtur.

¶ Item subiectum non est causa destructiua suorum accidentium. Sed bonum est causa destructiua mali: ergo bonum non est mali subiectum.

Contra Augusti. 14 de ciuitate dei. xi. capitum. Mala nisi in bonis esse non possunt: quia nature in quibus sunt: inquantum nature sunt vtique bone sunt.

¶ Item Magister in littera qui recte acuteque sapit non nisi in bono malum esse intelligit id est in natura bona.

Respondeo quod malum est in aliquo bono: sicut in subiecto. Malum enim non est pura negatio: que dici potest de non ente: sed est priuatio. Est enim carentia boni non cuiuscunque: quia tunc posset dici equus malus: quia non habet bonitatem hominis. Sed est carentia boni debiti haberi ab illa re: que eo caret pro illo tempore quo illo caret. Priuatio autem non est nisi in ente: quia quod de non ente potest dici pura negatio est: omne autem ens in uantum ens est bonum. Unde de Augusti. de vera religione: longe post principium: quicquid est inquantum est bonum est. Ex quibus sequitur quod malum nisi in bono esse non potest.

Ad primum in oppositum dicendum quod dionysius intellexit malum non esfein ente: sicut partem vel naturalem proprietatem alicuius entis.

¶ Uel potest dici quod intelligitur illa auctoritas de illo bono: cuius malitia priuatio est. Malitia autem priuatio non est boni in quo est: sed alicuius boni: quod in illo bono esse deberet

¶ Ad secundum dicendum quod malum non opponitur bono in quo est in speciali: sed iolum in generali. Malum enim generaliter dictum bono opponitur generaliter dicto. Sed bono cuius est priuatio in speciali opponitur: nec est in eo sicut in subiecto. Ratio autem quare inter bonum et malum est considerare oppositionem in generali et in speciali: secundum quod dicim hoc bonum speciale esse oppositum illi malo speciali. Inaliis autem contrariis non inuenitur nisi secundum speciem est: alia: quia alia contraria sunt in generibus determinatis: vt album et nigrum in genere coloris. Bonum autem et malum circuunt omne genus.

¶ Ad tertium dicendum quod ens malum inquantum ens bonum est: inquantum in ipso est priuatio alicuius debite entitatis malum est: et ita subiectum mali bonum est secundum aliquid: et malum est secundum aliud: nec est hoc inconueniens.

¶ Ad quartum dicendum quod bonum quod est subiectum mali: non est eius destructiua causa. Sed bonum quod sibi opponitur in speciali.

¶ Questio. IIII. Uarto queritur vtrum sit vel esse possit aliquod malum purum. Et videtur quod sic. philosophus secundo celi et mundi. Si vnum contrariorum fuerit in rerum natura et reliquum. Sed in rerum natura est aliquod pure bonum: scilicet deus. Sed pure bono est purum malum contrarium: ergo in rerum natura est aliquid pure malum.

¶ Item in omnibus que intenduntur et remittuntur est intensio per accessum ad terminum: sed malum intenditur: ergo est in malis reperire terminum: sed in termino nihil admixtum est de comtrario: sicut in ipso termino albedinis nihil est de nigredine. ergo est aliquod malum carens omni bono.

¶ Item si non esset aliquod bonum per essentiam non essent bona per participationem: ergo a simili si non esset aliquod malum per essentiam nulla essent mala per participationem. Sed multa sunt mala per participationem: ergo aliquod est malum per essentiam: sed bonum per essentiam est purum bonum: ergo malum per essentiam est purum malum.

¶ Item Augusti. 19. de ciuitate capitu. primo. dicit quod fines ist sunt summum bonum et summum malum: sed non est summum malum vbi est aliquid de bono ergo est aliquid pure malum.

Contra Augusti. 83. questionum questione 6 sum ¬t mum malum nullum modum habet: caret enim omni bono: non est igitur: quia nulla specie continetur.

¶ Item Augusti. 12 de ciuitate. capitu. 3. sola bona alicubi esse possunt: sola mala nusquam.

Respondeo quod non est aliquid pure malum nec esse potest: sicut enim dicit Augu. lib. 83. questionum questione. 22sa: que sunt inquantum sunt: intantum bona sunt: quantum ergo res habet de entitate tantum habet de bonitate. Ponere ergo aliquid pure malum esse includit contradictionem: quia inquantum ponitur pure malum ponitur quod non habet aliquam bonitatem: inquantum ponitur esse includitur quod habe at aliquam bonitatem.

¶ Preterea vt superius probatum est: malum sub ratione qua malum priuatio est: ergo ponere aliquid esse pure malum: est ponere puram priuationem: quod omnino impossibile est. Unde philosophu4. ethic. capitu. 12. Malum et se ipsum destruit: et si integrum sit importabile sit. Predictis concordat Auicena 4 metaphysice. capi. secundo. dicens: quod impossibile est quod sit aliqua res per se ipsam mala: et omni modo: si enim habuit esse profecto inquantum est mala non est.

Ad primum in oppositum dicendum: quod illa propositio philosophi intelligenda est de illis contrariis que sunt contraria sub ratione speciali tantum: eo quod sunt in determinato genere: et sit summo bono non opponitur aliquod malum. Sed sic opponitur illi bono: cutus est priuatio quod iesse deberet in subiecto vbi malum est.

¶ Ad secundum dicendum: quod aliter intenduntur habitus aliter priuationes: naturam habitus intenduntur per accessum ad terminum: priuationes autem per recessum a termine. Cum ergo malitia sit priuatio non intenditur per accestum ad terminum: sed per recessum a termino: dicitur enim malitia maior vel minor: secundum quod est priuatio maioris vel minoris boni: secundum hoc enim malum plus vel minus recedit a summo bono.

¶ Ad tertium dicendum: quod proprie malum non dicitur malum per aliquam participationem. Sed per priuationem participationis ipsius boni: vnde non oportet fieri reductionem ad aliquid quod sit per essentiam malum.

¶ Ad quartum dicendum quod August. ibi non vocat summe malum: malum sequestratum ab omni bono: Sed malum quod omnibus aliis peius est: et quod principalius est fugiendum.