Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Pars 1
Pars 2
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Distinctio 49
Distinctio 50
Articulus 1
Quaestio 1
Quaestio Rimo ostendo quod natura humana inte gre non fuerit assumpta: filius dei per diuinam naturam viuit: intelligit et vult: ergo cum non fuerit oportunum assumi animam nisi propter vitam: et intelligere et velle: videtur quod anima non fuerit assumpta. Cum ergo anima sit de integritate humane nature: natura humana non fuit integre assumpta.
¶ Item Damas. lib. 3. cap. 3. dicit quod in domino Iesu christo non est communemspeciem suscipere: sed in natura humana integra est forma speciei: in qua omnia indiuidua nature humane communicant ergo videtur quod humana natura non fuerit integre assumpta.
¶ Item si humana natura fuisse integre assumpta: dici debuisset. Io. i. Uerbum homo factum est. Cum ergo hoc non dicatur: sed verbum caro factum est: videtur quod natura humana integre non fuit assumpta.
Contra. Damas. lib. 3. cap. 6 dicit de filio dei quod omnia assumpsit corpus: animam intellectualem: rationalem: et horum idiomata: quod enim vnus horum inparticeps non animal homo: totum enim totus assumpsit me: et tots toti virtus est: vt toti mihi salutem gratificet.
¶ Item Ioan. 19. dicitur de christo in hora mortis quod inclinato capite tradidit spiritum: sed hoc non potest intelligi: nisi de anima intellectiua: quie erat carni vnita. Sed caro et anima simul coniuncta integrant naturam humanam: ergo videtur quod natura humana integre a dei filio fuit assumpta.
Ad istam questionem dicunt qanichei quod christus non habuit verum corpus: sed phantasticum. Arriani dixerunt quod habuit corpus celeste: et quod filius dei carnem assumpsit sine anima opinantes diuinitatem carnem christi sine anima viuisicare: in quo atiam consensit herasimus. Alii dixerunt animam corporis christi. carere seusu et intellectu: et iste fuit error Apollinaris. Et omnes isti errores includunt naturam humanam integre non fuis se assumptam: et negant in christo veritatem humane nature.
¶ Unde sunt errores pestiferi fidei catholice contrarum: et sacre scripture contradicentes expresse in diuersis locis. Sienim non habuisset corpus nisi phantasticum: falsitas et simulatio in illo fuisset: qui de se ipso dicit Ioan. 14. Ego sumvia veritas et vita. Si etiam corpus celeste habuisset passibi le non fuisset: et ita nec penetrabile. Contra illud Io. 19. Unusm militum lancea latus eius aperuit. Si etiam carnem sine anima assumpsisset: vel animam sensu et intellectu carentem secundum reiveritatem non fuisset homo. Et tamen impiissimi iudei negantes ipsum esse deum: ipsum esse hominem confitebantur. Unde dicebant vt habetur Ioan. 10. De bono opere non lapida mus te: sed de blasphemia: quia tu homo cum sis facis te ipsum deum.
¶ Preterea vt habetur Luc. 13. Clamans voce magna hic ait. Pater in manus tuas commendo spiritum meum. Et hoc dicens expirauit. Hoc autem de spiritu diuino non potest intelligi: nihil enim esset dictu: recommendare deum in manibus dei: nec de spiritu carente sensu et intellectu: quia talis spiritus non est separabilis: et multa sunt in sacra scriptutaloca alia: per que predicti errores expresse refelluntur.
¶ Dicendum ergo ad quaestionem: quod natura humana integrea filio dei fuit assumpta: carnem enim assumpsit et animam intellectiuam simul vnita. Ex eorum autem vnione integratur humana natura. Nec sunt audiendi dicentes quod assumpserit carnem et animam: ita tamen quod anima non fuerit carnivnita: quia ad illam opinionem sequeretur filium dei non esse hominem: nec ipsum in morte expirasse: cum expirasse sit spiritum separari a corpore: non autem dicuntur de nouo se parari nisi que ante fuerunt vnita.
Ad primum in oppositum quum dicitur quod filius dei per diuinam naturam viuit et intelligit et vuilt etc. Dico quod verum est inquantum deus: non autem homo conueniunt sibi ista formaliter per diuinam naturam inquantum sed per animam. Diuina enim natura propter summam eius actualitatem forma carnis esse non potest
¶ Ad secundum dicendum: quod illud verbum Damas. sic intelligendum est: quod nature diuine et humane: in domino iesu christo non est aliqua communis species: quia ex illis duabus naturis: non constituitur vna natura: sicut Cutitianiposuerunt: quia illa natura non esset diuina nec humana: sicut non potest vere dici quod humana natura sit anima: nec quod sit corpus: ex quo sequeretur quod christus non vere diceretur deus: nec vere diceretur homo: sicut vere dici non potest: quod Ioannes sit anima: nec quod sit corpus inquantum corpus est pars integralis hominis: non intendebat autem negare quin exvnione anime iesu christi cum eius corpore esset constituta humana natura. per quam illud indiuiduum nature humane: est in eadem specie: cum aliis indiuiduis nature humane.
¶ Ad tertium dicendum: quod aliquando per synecdochen accipitur anima pro homine: vt Gen. 43. Ubi dicitur. Cuncte anime que ingresse sunt cum Iacob in egyptum: et egresse sunt defemore illius absque vxoribus filiorum sexagintasex. Aliquando caro pro homine: vt cum dicitur. Uerbum caro factum est: vt in hoc detur intelligi: quod ex quo inferiorem partem humane nature: filius dei assumpsit nihil dimisit de essentia nature humane: quod non assumpserit.
Quaestio 2
QuestioI SEcundo queritur vtrum natura humana fuerit assumpta in vno indiuiduo tantum. Et videtur quod non. Damas. libro 3. cap. 6. Quod inassumptum est: non est curabile: sed filius dei naturam humanam assumpsit ad curandum inquantum in se erat quodlibet indiuiduum humane nature: ergo videtur quod assumpserit naturam humanam in quolibet indiuiduo illius.
¶ Item cum peccatum originale per prius sit peccatum humane nature quam eius indiuidui secundum Ansel. in lib. de conceptu virg. inter medium et finem. Filius dei per prius venit ad curandam naturam humanam quam aliquod eius indiuiduum: ergo et prius assumpsit eam quam aliquod indiuiduum illius. Sed in natura humana omnia eius indiuiduacommunicant: ergo assumendo naturam humanam assumpsit quodlibet indiuiduum illius.
¶ Item ad illum pertinet satisfacere qui peccauit: sed Adam commisit peccatum pro cuius satisfactione filius dei naturam humanam assumpsit: ergo videtur quod dei filius cum indiuiduo nature humane: quod assumpsit de virgine assumpsit naturam humanam in indiuiduo ipsius Ade.
Contra ad Ro. 8. dicitur de filio dei secundum naturam humanam quod debuit esse praimogenitus in multis fratribus: sed si assumpsisset plura indiuidua humanenature non fuisset primogenitus in multis fratribus: quia primogenitura in multis fratribus non potest conuenire nisi vni: ergo non assumpsit nisi vnum indiuiduum humane nature.
Respondeo quod humana natura fuit assumpta in vno indiuiduo tantum. Filius enim dei inquantum deus principium est salutis humani generis effectiue: inquantum vero homo meritorie. Cum ergo principium principale effectiuum salutis generis humani non sit nisi vnum scilicet deus: principium etiam meritorium non debuit esse nisi vnum quod verum non esset si dei filius plura indiuidua hu¬ mane nature assumpsisset.
¶ Preterea inter partes non debent constitui plures mediatores nisi quilibet illorum per se secundum aliquid sit insufficiens ad mediandum. Cum ergo filius dei ratione humane nature sit mediator dei et hominum secundum apisitolidum ad Heb. 4. et secundum Aug. lib. 1. de triniae. cap. 7. ita quod ratione vnius indiuidui nature humane assumpti perfectiffimus sit ad mediandum non debuit assumere indiuiduum humane nature: nisi vnum tantum. Predictis concordat Augustinus. 9. de ci. cap. 15. dicens: quod ad hoc vt perduceremur ad vnum beneficium bonum non multis: sed vno mediatore opus erat.
Ad primum in oppositum dicendum: quum dicitur quod illud quod in assumptum est: incurabile est etc. Dico quod illud verbum non est intelligendum de indiuiduis humane nature: sed de partibus naturam humanam integrantibus cuiusmodi sunt corpus et anima. Unde voluit dicere quod naturam humanam filius dei assumpsit integram: quamuis in vno indiuiduo tantum.
¶ Ad secundum dicendum quod quamuis filius dei assumpserit indiuiduum humane nature principaliter: propter ipsam naturam: et in natura omnia indiuidua communicent: ex hoc tamen non sequitur: quod omnia indiuidua humane nature assumpserit: quia quamuis commune sit omnibus indiuiduis humane nature illud quod vni indiuiduo ratione humane nature conuenit per naturam: non tamen hoc verum est de hoc quod indiuiduo mediante humana natura: vt in ipso est: conuenit per gratiam: sed ex hoc sequitur quod indiuiduum humane nature assumpserit: vt quantum in se est: cum raret alia indiuidua: que in illa natura communicant.
¶ Ad tertium dicendum: quod Adam peccando infecit personam suam et naturam humanam: et ideo ad reparandum ipsam naturam sufficiebat quod ille qui satisfaceret pro illo peccato esset similis Ade in natura. Unde naturam in indiuiduo ipsius Ade assumere non oportuit: nec etiam decuit: quod naturam humanam assumeret in indiuiduo peccatore: secundum illud ad Heb. 7. Decebat vt nobis esset potestifex sanctus innocens impollutus segregatus a peccatoribus.
Quaestio 3
Questio. III TEertio queritur vtrum magis assumptibilis fueritde congruo) natura huma na quam angelica. Et videtur quod non. quia non tantum peccauit homo: sed etiam angelus: ergo sicut fuit congruum naturam humanam assumi ad satisfaciendum pro peccato hominis: ita fuit congruum assumere naturam angelicam ad sarisaciendum pro peccato angeli: et tanto magis congruunvt videtur: quanto noblioris nature est angelus quam homo.
¶ Item quanto natura est nobilior: tanto magis est congruaad hoc: vt cum diuina persona vniatur: sed vt in secundo libro ostensum est: natura angelica nobilior est quam humana: ergo magis congrua fuit ad vnionem quam humana.
¶ Item ille quod est de genere illius qui fecit iniuriam: non est ita aptus de comgruo ad reconciliandum eum illi cui facta est iniuria: sicut ille qui non est de genere: sed indiuiduum humane nature: quod filius dei assumpsit: fuit de genere Ade: qui iniuriam fecit: ergo videtur quod ad reconcitiandum genus humanum deo magis fuisset congruum assumere aliquod indiuiduum nature angelice: que non est de genere Ade: quam aliquod indiuiduum nature humane.
Contra apostolus ad Heb. 2. mumquam angelos apprehendit: sed semen abrahe. Sed si magis fuisset congruum assumi naturam angelicam quam humanam iam filius dei assumpsisset: cum ergo humanam assumpsit non angelicam magis congruum fuit istam assumi quam illam.
¶ Item filius dei naturam creatam assumpsit ad satisfaciendum pro peccato primorum parentum: sed secundum Ansel. 2 lib. Cur deus homo non multu post principium illam satisfactionem non debuit facere nisi homo: ergo magis congruum fuit assumi naturam humanam quam angelicam.
Respondeo quod magis assumptibilis fuit de congruo natura humana quam angelica Peccatum enim angeli est irremediabile. Unde ad satisfa¬ ciendum pro peccato angeli non fuit congruum assumi naturam angelicam: nec ad satisfaciendum pro peccato hominis. Magis enim congruum fuit: vt pro hominis satisfaceret homoquam angelus: cum ergo filius dei naturam creatam assumpserit ad satisfaciendum pro peccato hominis: magis congruum fuit assumi naturam humanam quam angelicam.
Ad primum in oppositum dicendum: quod quamuis angelus peccauit: tamen peccatum suum irremediabile est: et etiam quia in angelo peccante tota natura angelica non ruit: ideo non fuit ita opus vt redimeretur angelus: sicut homo.
¶ Ad secundum cum dicitur: quod quanto natura est nobilior tanto magis est congrua ad hoc: vt cum diuina persona vniatur etc. Dico quod verum est ceteris paribus. Sed hic non sunt cetera paria: quia in hoc quod in humana nama vnum indiuiduum originatur ab alio: et omnia ab vno magis exprimit diuinam naturam quam natura angelica non absolute: sed inquantum in diuina natura vna persona originatur ab alia et omnes ab vna scilicet a patre.
¶ Preterea inquantum anima est in qualibet parte sui corporis essentialiter praesentialiter: et potentialiter magis repraesentat deum natura humana inquantum est gubernator vniuersi quam angelica natura.
¶ Item inquantum natura humana habet aliquid commune cum qualibet creatura sicut dicit Greg. in quadam homelis super illud verbum Mar. vlt. Predicate euangelium omni creature magis representat deum inquantum est exemplar omnium quam angelica creatura si sibi non essent rerum similitudines concreate.
¶ Ad tertium dicendum: quod maior est intelligenda de reconciliatione que est per viam supplicationis tantum: non autem de illa que est per viam emende: quamuis autem christus vtroque modo nos reconciliauerit: tamen nos principalius reconciliauit per viam emende: et ideo fuit congruum quod esset de genere ade: ratione nature quam assumpsit. Unde Ansel. 2. lib. Cur deus homo longe post principium. Si nouum hominem fecisset non ex Ade genere non pertinebit ad humanum genus: quod natum est de Adam: quare non debebit satisfacere pro eo: quia non erit de illo: sicut enim rectum est vt pro cul pa hominis homo satifaciat: ita necesse est vt satisfaciens idem sit qui peccator aut generis eiusdem.
Quaestio 4
Quaestio IIII Uarto queritur vtrum assuptibilis fuerit irrationalis natura. Et v idetur quod sic. Ansel. 2 libro Cur deus homo longe vltra medium lib. dicit quod omnis necessitas et possibilitas dei subiacent voluntati. Illius autem voluntas nulli subditur necessitati autem impossibilitati: ergo nihil est impossibile apud deum. Potuit ergo de potentia absoluta assumere irrationalem naturam.
¶ Item Aug. in secunda eplura ad Uolusianum ante medium dicit quod in miraculis tota ratio facti est potentia facientis: sed assumi naturam creatam ad vnitatem diuine persone: opus est mirabile: ergo cum eque sit deus potens super naturam irrationabilem: sicut super rationalem assumere potuit vtramque.
¶ Item duorum distantium ab aliquo in infinitum vnum non distat ab alio magis alio: quia infinitum infinito non est minus: sed quelibet creatura a diuina persona distat in infinitum: ergo non magis distat vna quam alia: que autem equaliter distant de potentia dei absoluta equaliter assumi possunt.
Contra natura que non est capax pesonalitatis non fassumptibilis ad vnitate persone: sed creatura irrationalis non est capax personalitatis: quia sicut dicit Boe. in lib. de duabus naturis: et vna persona christi: luoge post principium. Persona est nature rationalis indiuidua substantia: ergo irrationalis natura non est assumptibilis: vt videtur.
¶ Item actus potentie respondet actuali existentie ipsis nature: ergo illa sola natura assumptibilis est: que per suam potentiam consungibilis est deo per operationem: sicut coniungibilis est sibi in existendo per vnionem. Cum ergo potentia creature irrationalis non possit deo coniungi per suam ope¬ rationem: videtur quod non possit sibi coniungi in existendo per vnionem.
¶ Item pari ratione posset assumere vnum accidens sine substantia quod falsum videtur: quia tunc accidens esset in deo immediate: quod est impossibile.
Ad istam questionem dicunt aliqui quod itra tionalis natura non fuit assumptibilis. Nihil enim potest deus facere de potentia etiam absoluta nisi quod potest disponere et velle. Sed non potest disponere nec velle illud quod includit in se aliquid repugnans sapientie sue: sed deum fiert asinum: vel lapidem: et sic de aliis includit in se aliquid repugnans diuine sapientie: ergo deus hoc non potest velle: et ex consequenti non potest facere quod non esset verum: si naturam irrationalem posset assumere.
¶ Preterea natura inferior non est capax illius maximi doni: cuius capax est superior. Sed maximum donum quod humana natura potuit capere fuit assumi ad vnitatem diuine persone: ergo cum natura irrationalis sit ea inferior non fuit capax nec est talis assumptionis.
¶ Preterea Aug. 13. de triniae. ca. 9 Sinatura dei filius propter filios hominis misericordia factus est hominis filius: quanto credibilius est natura filios hominis gratia fieri dei filios: et habitare in deo: in quo solo et de quo solo esse possint beati participes immortalitatis eius effecti: propter quod suadendum dei filius particeps nostre mortalitatis effectus est. Hic videtur expresse Aug. velle maius esse assumi ad diuinitatem diuine persone quam sibi coniungi per gratiam: et gloriam: cum ergo natura irrationalis deo per gratiam non possit coniungi ad vnitatem persone non potest assumi.
¶ Alii dicunt quod irrationalis natura fuit assumptibilis. Natura enim humana non fuit assumptibilis per aliquam eius potentiam actiuam: nec per aliquam eius potentiam passiuam naturaliter dispositam: nec supernaturaliter: sed tantum per potentiam passiuam obeditiue: qua quelibet creatura est in potentia ad hoc vt de ea fiat per potentiam diuinam quicquid non includit comtradictionem. Sed non videtur istis quod naturam irrationalem assumi ad vnitatem diuine persone aliquam includat contradi ctionem: quia hoc non includit naturam assumptam esse personam: sed substantificari in persona: vt in supposito: ergo videtur quod filius dei de potentia absoluta naturam potuerit aisumere irrationalem.
¶ Preterea vt inferius ostendetur separata anima a corpore in morte christi vtrumque remansit vnitum persone filii dei. Corpus autem inainatum creatura est non rationalis. Si autem dicas quod ideo corpus remansit vnitum: quia ordinatum erat: vt iterum perficeretur ab anima. Uidetur hoc non sufficere: quia quamuis supernaturaliter resurrexerit non praecedente sui re solutione ad maerim primam: tamen naturaliter non poterat iterum disponi ad anime susceptionem nisi primo facta resolutione vsquem ad materiam primam. Unde secundum philosophum. 8. meta. Si ex mortuo naturaliter fiat viuum opetet primo redire ad materiam. Cum ergo materia creature irrationalis facta resolutione vsque ad eam disponi posset ad hoc: vt animaretur anima intellectiua. Uide tur quod non obstante praedicta instantia filius dei de potentia absoluta assumere potuisset naturam irrationalem.
¶ Preterea qua ratione potuit persona filii dei manere vnita corporiinanimato per modicum tempus eadem ratione potuisset sibi manere vnita de potentia absoluta in perpetuum absque hoc quod dispositio illi corpori redderetur: que requiritur in materia ad anime susceptionem. Quamuis autem de potentia absoluta silius dei naturam irrationalem assumere potuisset: tamen non erat congruum vt fieret: sicut videri potest si respiciatur ad finem: quare filius dei voluit incarnari: qui fuit redemptio huma ni generis ad diuine potentie sapientie et bonitatis honorem ad quod nihil profuisset assumere naturam irrationalem. Qui vult tenere opinionem primam potest dicere ad primu in oppositum quod nihil est impossibile apud deum quod habeat rationem possibilis quantum est ex parte sua: eius est omne illud quod non includit contradictionem. Naturam autem irrationalem assumi ad vnitatem diuine persone: videtur includere contradictionem: eo quod illa natura capax non est tante sublimationis cum non sit deo coniungibilis per visionem et per fruitionem.
¶ Ad secundum dicendum: quod illa auctoritas loqutur de miraculis factibilibus: sed naturam irrationalem assumi ad vnitatem diuine persone non est miraculum factibile propter rationem positam in precedentis argumenti solutione.
¶ Ad tertium cum dicitur quod quelibet creatura a diuina persona distat in infinitum etc. Potest dici quod quamuis illa distantia ex parte dei sit infinita: eo quod deus non habet terminum: nec essentie: nec durationis tamen ex parte creature finita est: que terminum habet sue essentie: et ex illa parte distantia vnius creature ad deum potest esse maior quam alia: cui videtur concordare. 24o propositio de causis: que est hoc. Causa prima existit in rebus omnibus secundum vnam dispositionem: sed res omnes non existunt in causa prima secundum dispositionem vnam. Alii dicunt ad argumentum quod creatu ra dicitur distare a deo in infinitum per recessum ab equa litate: et participatione tertie nature: quia nihil vniuocum potest esse commune creature et creatori: nec in aliquo creatura creatori equiparari potest. Loquendo autem de distantia que opponitur conuenientie secundum rationem ordinis et mutationis sic non est verum quod quelibet creatura distet a deo in infinitum. Rationalis enim creatura immediate in deum ordinatur. Qui vult tenere secundam opinionem potest dicere ad primum in oppositum quod naturam irrationalem non esse capacem personalitatis dupliciter potest intelligi. Uno modo ita quod non possit esse persona: et sic verum est. Alio modo ita quod non possit substantificari in persona increata: et sic falsum est. Naturam autem assumi a diuina persona non est ipsam fieri personam: sed ipsam substantificari in persona.
¶ Ad secundum cum dicitur quod actus potentie respondet actuali essentie ipsius naturs etc. Dico quod verum est loquendo de nature actuali existentia naturali. De supernaturali autem non opetet. Supernaturaliter enim natura et potentia mediante natura habere possunt modum existendi nobiliorem quam habeat potentia quantum ad suam operationem: non enim oportet operationem potentie: responderetotaliter existentie supernaturali ipsius essentie. In sacramento enim altaris accidentia supernaturaliter existunt: et tamen naturaliter sensum immutant. Concedo tamen quod si aliqua diuina persona substantiam irrationalem assumeret substantificando eam in se: vt naturam in supposito aliquas actiones haberet sub limiores quam essent ille quas habet in se ipsa naturaliter existens.
¶ Ad tertium dicendum: quod non valet: quia nature accidentis sunt incompossibilia ipsam esse in aliquo: vt in supposito: et in illo non esse vt in subiecto: quamuis autem diuina persona alicuius nature create possit esse suppositum: tamen nullius potest esse subiectum: in eo enim quod alterius potest esse subiectum: est aliqua possibilitas: quelibet autem diuina persona purus actus est.
¶ Ad rationes autem que pro contraria opinione adducebantur in corpore questionis dici potest quod maior propositio prime rationis secundum aliquos falsa est. Dicunt enim quod potentia dei aliqua posset exequi si illa vellet: que tamen velle non potest. Uidemus enim quod angelus bonus per suam potentiam aliquid posset exequi: quod tamen velle non potest propter rectitudinem voluntatis: cui videtur concordare ansilmnus. secundo lib. Cur deus homo quasi eque distantem inter principium et medium dicens possumus dicere de christo: quia potuit mentiri si vellet: et quando mentiri non potuit volens non potuit velle mentiri: non minus dici potest nequiuisse mentiri.
¶ Alio modo concedendo maiorem dici potest quod deum fieri asinum vel lapidem per assumptionem nature asinine vel lapidis: eo modo quo dicimus ipsum factum hominem cum per assumptionem nature humane non includit in se aliquid repugnans diuine sapientie secundum ordinem quem deus instituere potuisset.
¶ Ad secundam rationem dicendum: quod assumiad vnitatem persone diuine non est maximum donum: si sepa¬ raretur a coniunctione que est cum deo: per cognitionem et amorem. Si autem concedatur esse maximum donum interimenda est rationis maior: aliter enim cum natura angelica que nobilior est quam humana assumi potuisset: natura humana assumi non potuisset.
¶ Ad auctoritatem Augu. dicendum: quod ibi prefert Augu. vnionem nature humane per assumptionem ad vnitatem persone: illi vnioni que est cum deo per gratiam inquantum prima vnio concomitantem habet secundam Utraque enim vnione vnitur deo natura humana iesu christi quia si prima vnio separaretur a secunda melius esset nature humane deo vniri vnione secunda quam prima: quamuis enim exinde diuine persone nobilitates infinite: tamen id quod participat natura assumpta de illa actuali existentia non est infinitum. Habitudo enim assumpte nature ad actualem exristentiam persone: infinita non est: nec est quid ita nobile: sicut illud quod de diuina bonitate participat humana natura per gratiam.
¶ Et si queras vtrum natura humana potuisset esse vnita diuine persone: vt nature supposito ab hoc quod illa natura per illam vnionem esset sufficiens disposita ad videndum clare et immediate diuinam essentiam et perfecte fruendum ea.
¶ Respondent quidam valde probabiliter quod non: quia nunquam per habitum glorie quantuncumque magnum posset anima ita excellenter disponi et sublimari ad actus predictos: sicut per esse vnitam diuine persone: vt naturam supposito: quamuis per vtrumque simul perfectius dispositionatur et sublimetur ad actus predictos: quam per alterum tantum. Utroque autem modo natura humana iesu christi sublimata est.