Articulus 2

Questio I PRimo ostendo quod caro christi on fuerit de sanguine virginis formata apostolus ad Rom. 1 dicit: de christo quod factus est ex semine dauid secundum carnem. Sed semen non est sanguis. ergo caro christi non fuit formata ex sanguine virginis.

¶ Item existentium in eadem specie materia est vnigenea: sed materia carnis humane in hominibus: communiter est semen. ergo caro christi fuit forme ta ex semine: non ergo ex sanguine.

¶ Item secundum philosophum secundo de generatione. In habentibus symbolum facilior est transitus: sed caro similior est carni quam sanguini: ergo magis decuit carnem christi formari ex virginis carne quam ex sanguine.

Contra. Dam. lib.o 3. c. 2 dicit: quod filius dei construxit fidi ipsi ex castis et purissimis sanguinibus carnem animatam anima rationali.

¶ Item secundum philosophum. 15 de animalibus. Materia de qua formatur corpus fetus: et quam maeter administrat sanguis est. Sed beata virgo in conceptione christi: materiam ministrauit: quam alie matres administrant aliter enim non fuisset vera mater: ergo materia de qua in vtero virginis caro christi fuit formata fuit sanguis.

Ad istam quaestionem dicunt aliqui quod caro christut fuit de sanguine verginis formata: non ex semine proprie loquendo de semine: sed marisvirgo ministrauit sanguinem subtilem et purum: quamuis mulie res que concipiunt per concubitum viri ministrent sanguinem memstruum qui est sanguis grossus: et impurus. Unde videtur philosophus velle. 1 de animalibus. Corpus pueri generari de sanguine menstruo mulie ris non ex semine.

¶ Aliis autem videtur contrarium: aliter enim generatiua virtus virginis marie nihil operata fuisset in materie carnis christi dispositione seu praeparatione: quia digestio nutrimenti in stomacho: et digestio eius in epate: in quo de nutrimento generatur sanguis cum aliis humoribus: et digestio eius in membris fuerit opere potentie nutritiue. Cum ergo ad hoc quod mulier vere sit pueri mater requiratur quod virtus eius generatiua cooperetur saltem in materie praeparatione seu dispositione: et illa dispositio sit per comuersionem sanguinis digesti in membris in semen videtur quod caro christi fuit: formata ex semine facto per virtutem generatiuam virginis ex purissimo sanguine eius in membris digesto.

¶ Mihi autem videtur quod caro christi fuit formata non immediate de sanguine: nec de semine. ita perfecte habente formam semis: sicut habet semen virile: quia in mulieribus residuum sanguinis in membris digesti non peruenit naturaliter ad completam seminis digestionem propter debilitatem vrtutis: et pre hoc philosophus in respectu semis virilis notat illud nomine menstrui: sed tamen virtus generatiua rauit: et disposuit ad hoc: vt esset conueniens materiale principium proximum de quo fienda erat caro christi opere spiritus sancti. Illud ergo tenuit quasi medium inter verum sanguinem in quo perfecte remanet forma sanguinis: et illud in quo est perfecte forma: seminis: nobilius tamen et purius fuit in virgine quam vnquanfuerit in aliqua muliere.

¶ Ex dictis faciliter potest respondi ad argumenta ad aliam partem.

Ad primum dicentur: quod caro tristi feoit formata ex se ribus: tanquam ex proximo materiali printia et ex purissimo sanguine: tanquam ex prinio remoto: quia illud semen ex purissimo sanguine factum fuit.

¶ Ad 2m dicendum: quod fuit formata: et ex semine eo modo quo est in mulieribus: et ex sanguine: sicut dictum est in solutione praecedentis argumnti.

¶ Ad 3m dicendum: quod quamuis caro similior sit carni: quam sanguis secundum similitudinem speciei: non est tamen ita conueniens generationis materiale principium: quia sanguis magis conuenit cum carne reliquis partibus corporis secundum proportionem potentie ad actum quam caro cum carne. Ille enim sanguis alteratus pergeneratiuam modo supradicto est in potentia passiua proxima ad totum: caro autem non est potentia ad totum: cum sit actu pars. d primum alterius partis dicendum: quod auctoritas Dam. intelligenda est ita quod caro christi fuerit formata de purissimo sanguine: sicut de printio materiali remoto: et loquitur in plurali ad significandum quod non tantum fuit formata de sanguine: sed etiam de aliis tribus humoribus: qui cum semine commiscentur.

¶ Ad 2m dicendum: quod philosophus illud principium proximum quod ministrant mulieres vocat menstruum: non quia secundum rei veritatem remaneat plene sub forma sanguinis menstrui: sed quia non attingit plene ad semis digestionem: et formam. Unde Auic. 15 de animalibus. c. de differentia in duobus spermatibus: et sanguine menstruo sic dicit. A muliere non descendit sperma secundum similitudinem viri generantis: et tu custodias: quoniam non dico quod non emittat sperma aliquo modo: sicut putat homo mali inteltilus: et illud principium multo nobilius ministratum fuit a virgine quam ministretur a quaecumque alia femina: quia in ea factum fuit non de sanguine grosso vel impuro: sed de sanguine subtili: et purissimo: et fait ministratum a virgine sine quaecumque deordinatione: et sine diminutione puritatis: et integritatis sue.

Quaestio II. Ecundo queritur vtrum in formatione carnis christi virgo fuerit cooperata. Et videtur quod sic. Dam. lib. 3. c. 2. dicit: quod post assensum seper virgis spiritus sanctus superuenit super ipsam: et paucis interpositis sequitur virtutem susceptiuum verbi dei tribuens simul et generatiuam. Cum ergo per virtutem susceptiuam intelligatur virtus passiua: videtur quod per generatiuam intelligatur actiua: per quam actiue fuerat informatione carnis christi cooperata.

¶ Item secundum Commen. super 2m de anima. Omnes potentie vegetati ue sunt actiue: sed generatiua est potentia vegetatiua. ergo est actiua. per illam ergo beata virgo fuit aliquid cooperata in christi carnis formatione.

¶ Item assimilatio est per virtutem actiuam in semine: sed filius aliquando assimilatur matri. ergo aliqua virtus actiua ad formationem corporis est in matris semine.

Contra. caro christi formata fuit in istanti: sed virtus creata non potest cooperari in formatione carnis quae sit in instanti: ergo virgo beata non fuit aliquid actiue cooperata in formatione carnis christi.

¶ Item philosophus. 15 de animalibus dicit: quod in generatione ex mare est principium motus: semina autem est sicut materia: sed materia non cooperatur in compositi formatione: ergo videtur quod virgo beata non fuit cooperata in carnis christi formatione.

Ad istam questionem dixerunt aliqui quod beta virgo: nec fuit cooperata in christi carnis formatione: nec in materia praeparatione: et tamen vera mater christi est: quia spiritus sanctus illam materiam de qua formauit illam carnem sumpsit in virgine.

¶ Sed contra hoc arguitur sic. Si enim ad rationem maternitatis sufficeret materiam fetus sumi de matre: tunc si vnus homo miraculose forma¬ retur de costa vnius mulieris: vere esset filius eius: quod falsum est. Pari enim ratione Eua fuisset filia Ade.

¶ Alii dicunt quod fuit cooperata: et in materie praeparatione: et in tota: carnis formatione aliter enim non fuisset vera mater: vt eis videtur

¶ Sed contra hoc arguitur sufficienter per primam rationem: ad secundam partem adductam.

¶ Alii dicunt quod quamuis non fuerit cooperata in tota carnis formatione: fuit tamen cooperata ad complementum ipsius carnis: quia complementum rei etiam per naturam fieri potest in instanti.

¶ Sed contra hoc etiam arguitur sic: nobi lius est complementum quam illud quod est citra complementum. Si ergo non fuit cooperata in formatione eius: quod fuit citra complementum: nec fuit cooperata in formationis complementi.

¶ Alii dicunt quod quamuis non fuerit cooperata in carni: christi formatione: tamen quia in materia ministrata a virgine erat potentia actiua per quam potuisset cooperari in formatione si fuisset facta in tempore: ideo fuerit vera matr.

¶ Sed contra. Aut enim illa potentia actiua fuisset ibi naturaliter: aut miraculose: non naturaliter: quia sicut dicit philosophus. 15 de animalibus. In rebus habentibus virtutes distinctas: et corpora distincta: et naturas diuersas necessario diuersatur virtus operantis et patientis: ita quod est vir sicut mouens et operans et femina sicut patiens et paucis interpositis subdit quod semper sperma femine est sicut materia: ergo in materiaque ministratur a matre non est naturaliter aliqua virtus actiua ad corporis prolis formationem. Nec etiam fuit ibi miraculose: quia si fuisset data ad cooperandum in carnis formatione: in qua cooperari non potuit: vt superius ostensum est: superflue fuisset data: sed in operibus miraculosis: nihil est superfluum: nec frustra: cum etiam natura nihil faciat frustra secundum philosophum. I. celi et mundi. et 3 de anima.

¶ Preterea propter potentiam cooperandi ad formationem fetus: nisi prodeat in actum: nullus potest dici pater et mater. Unde si ad rationem matris requereretur corporatioin formatione corporis prolis dato quod in materiam a virgine ministrata fuisset aliqua potentia actiua siue per naturam: siue per miraculum: per quam potuisset cooperari ad formationem corporis christi si fuisset formatum in tempore quo formatur corpora aliorum: nihilominus non fuisset vera mater: ex quo in illa formatione non fuit cooperata.

¶ Uidetur ergo mihi dicendum: quod in materia ministrata a virgine: non fuit aliqua virtus actiua: per quam fuerit spiritui sancto cooperata in carnis christi formatione: et tamen cum virgo sit vera mater christi: oportet concedere quod totum illud fecerit ad conceptionem corporis christi: quod requiritur ad rationem matris.

¶ Ad cuius intelligentiam consideranda sunt tria que fiunt antequam puer nascatur de vtero: que sunt materie praeparatio: et de materia praeparata corporis formatio: et illius animatio et pueri nutritio et conseruatio. In primo fuit cooperata virgo beata per virtutem generatiuam. per eam enim humorem sanguineum in membris digestum in semen conuertit eo modo quo semen est in mulieribus: et illud semen decidit sine quacumque deordinatione: et salua perfectissime mentis et carnis et appetitus sensitiui integritate et dignitate et sanctitate et addebitum locum conceptionis tramsmisit: quae tria comprehenduntur sub materie praeparatione et dispositione que sit per generatiuam matris: de illo autem semine sic praeparato spiritus sanctus excellenter supplens illud quod inconceptione prolis in aliis mulieribus fit per virtutem actiuam seminis patris in instanti formauit corpus christi: et anima intellectiua animauit: et corpus et animam simul coniuncta persone filii dei vniuit: et in hoc generatiua virginis non fuit cooperata: nec enim in aliis matribus est aliqua virtus actiua in earum semine per quam cooperetur ad prolis formationem. hoc enim non requiritur ad rationem matris.

¶ In tertio autem hoc est in conseruatione: et nutritione cooperata fuit multo perfectius et excellentius quam matres alie.

Ad primum in oppositum dicendum: quod in conceptione christi duplex fuit miraculum vnum quod semina concepit deum: aliud quod virgo conmcepit filium: quantum ad primum virgo se habebat in pura potentia passiua obedientie: quantum ad 2m erat in virgine potentia actiua ad materiam ministrandam. propter primundicit Dam. quod spiritus sanctus dedit virgini potentiam verbi dei susceptiuam: quia talis potentia communiter non dicitur dari quousque datur actus eo quod potentia minus remota: quantum autem ad 2m dicitur tribuisse generatiuam: non quia tunc primo spiritus sanctus ei dederit illam potentiam que dicitur generatiua: sed quioa illam materiam que fuit per generatiuam virginis ministrata: spiritus sanctus ad actum reduxit: ad quem per generatiuam virginis non potuisset reduci.

¶ Ad secundum dicendum: quod generatiua viri actiua est: et in seminis formatione: et decisione ad locum conceptionis tramsmissione: et in corporis prolis formatione: generatiua autem mulieris in tribus primis est actiua: non tamen perfecte in se minis formatione: quia non potest sanguinem conuertere in semenperfectum: vt superius visum est: sed in formatione corporis prolis de illo semmie: actiua non est: vt superius est ostensum.

¶ Ad tertium dicendum: quod assimilatio: qua filius assimilatur matrinon est per virtutem actiuam: que sit in semine matris: sed per illam que est in semine patris. Actus enim actiuorum naturalium sunt in patiente: et disposito. Quandoque autem contigit: quod semen mulieris est magis dispositum ad hoc: vt fetus de illo formandus: magis assimiletur matri: et quandoque cum hoc est virtus in semine patris: non ita fortis: quod sfetus possit assimilare patri in sexu: et quia natura facit melius: quod potest: format tunc setum feminei sexus: quandoque est ita fortis: quod potest assimilare patriin sexu: non tamen ita fortis: quod possit assimilare in figura corporis: et propter dispositione materie potest assimillare matriAd predicta autem coadiuuant fortis imaginatio viri respectu figure mulieris: et fortis imaginatio mulieris: et dispositio loci matricis: et alique alie cause accidentales que ad hoc possunt concurrere.

¶ Argumenta ad partem aliam non plus concludunt: nisi quod beata virgo non fuit cooperata actiue in corporis christi formatione. Sed ex hoc non sequitur: quin cooperata faerit in materiam praeparando: et disponendo: et informati pueri nutritione in vtero et conseruatione.

Quaestio III. Ertio queritur vtrum formatio corporis christi fuerit materialis: vel miraculosa. Et videtur quod naturalis. Aug. in libro de fide ad petrum: longe ante finem libri. Firmissime teneipsum qui essentialiter natus est de patre essentialiter conceptum: natumque de virgine ipsumque vnum esse: et vnius nature cum virgine: sed ex quo est eiusdem nature cum matre: est eius filius naturalis: sed naturalis filii formatio naturalis est.

¶ Item operatio miraculosa non est ab aliqua creatura. Sed vere dicitur quod virgo genuit christum. ergo illa genitura non fuit miraculosa.

¶ Item quamuis miraculose restituatur alicui visus: tamen conseqens operatio est naturalis. ergo similiter: quamuis miraculose per spiritum sanctum data fuerit virgini generandi potentia: videtur quod sequens operatio fuerit naturalis.

Contra. Anselmus in lio de conceptu virginali. c. 12 dicit: quod in virgine nec voluntas creature prolem se minauit: nec natura germinauit: sed spiritus sanctus: et virtus altissimi de virgine muliere virum mirabiliter propagauit.

¶ Item Diony. epiturla. 4. ad Gaium loquens de Iesu dicit: quod super hominem operatur que sunt hominis: et hoc declarat virgo supernaturaliter parturiens: naturaliter concipiens potest naturaliter parturire. ergo videtur quod virgo filium non concepit naturaliter.

Respondeo quod formatio corporis christi simpliter fuit miraculosa: et naturalis: tamen secundum quid: quod sic patet. Effectum enim fieri de materia quaedrupliciter potest intelligi: aut de materia effectui proportionata naturaliter: et per agens naturale: aut de materia effectui non proportionata naturaliter: nec per agens naturale: aut de materia effectui naturaliter proportionata: et non per agens naturale: aut de materia non proportionata: et per agens naturale.

¶ Primus modus producendi effectum de materia totaliter est naturalis: quia et ex parte agentis: et ex parte principii passiui.

¶ Secundus modus totaliter est miraculosus: quia et ex parte principii actiui: et principii passiui.

¶ Tertius modus est simpliciter miraculo sus: quia ex parte principii actiui: secundum quid tamen est naturalis scilicet propter naturalem proportionem passiui principii ad effectum.

¶ Quartus modus est impossibilis: agens enim naturale propter limitationem virtutis de materia effectui non proportionata: effectum producere non potest. Quapropter de agentibus naturalibus secundo de anima dicitur: quod actus eorum sunt in patiente et disposito. Formatio autem corporis christi de materia ministrata a virgine facta fuit. Tertio modo: quia virgo materiam dispositam ministrauit proportionatam ad formationem corporis humani: ita quod si affuisset semen virile: potuisset de illa materia corpus humanum naturaliter formasse: et quia non affuit naturale agens: sed supernaturalem scilicet spiritus sanctus: qui de materia ministrata a virgine corpus christi supernaturale formauit: ideo in illa formatione fuit naturalitas secundum quid scilicet ex parte dispositionis materie: et sppernaturalitas simpliciter. Unde concedendum quod formatio corporis christi simpliciter fuit miraculosa: et non naturalis. Ex dictis patet responsio ad primum argumentum in oppositum.

¶ Ad secundum dicendum: quod beata virgo non dicitur genuisse christum: quia corpus eius formauerit. Sed quia materiam dispositam ad illam formationem ministrauit. De materia autem disposita potest aliquid fieri miraculose. Sicut patet cum aliquis infirmus: qui naturaliter per longum tempus posset curari: subito curatur opere spiritus sancti.

¶ Ad tertium dicendum: quod non est simile de visu supernaturaliter reddito cecoret de possibilitate generandi data viergini: quia visus quomocumque datus natus est reduci in actum per ages naturale. Sed non fuit possibilitas data virgini que in actu potuisset reduci per agens naturale manente virginitate. Sed tantum per agens supernaturale.

Questio. IIII. QUarto queritur vtrum christi conceptio conuenienter fuerit per angelum praenunciata. Et videtur quod non: quia sufficienter prenunciata fuerat per prophetam: vt patet. Isa 7. Ubi dicitur: ecce virgo concipiet: et pariet filium et. 9. vbi dicitur. Paruulus natus est nobis etc. ergo superfluum fuit eam prenunciare per angelum.

¶ Item non est conueniens superiorem instrui per inferiorem. Unde secundum Diony. in libro de an gelica Hierar. c. 15. Superiores angeli non illuminantur ab inferioribus: sed beata virgo erat superior angelo: quia erat a deo magis dilecta: ergo non fuit conueniens eam instrui per angelum de incarnationis mysterio.

¶ Item non fuit conueniens per eundem nuncium praenunciare conceptionem serui et domini: sed conceptio beati Ioannis baptiste praenunciata fuit per Gabrielem: vt habetur Luc. 1. ergo conceptio christi qui dominus eius est: non debuit praenunciari per gabrielem.

¶ Item cum incarnatio fuerit maximum mysterium debuisset prenu ciari per summum angelum superioris Hierar. Sed secundum Dio. in lib. de angelica Hierar. c. 4. Gabriel fuit de inferiorihierarchia. ergo videtur quod per eum non debuit nunciari. Luc. 1. Missum est angelus gabriel a deo inn cuitatem galilee: cui nomen nazareth. et postea sequitur: dixit angelus ei: Ne timeas maria inuenisti gratiam apud deum. Ecce concipies et paries filium: et vocabis nomen eius Iesum. Hic erit magnus et filius altissimivocabitur. Ecce hinc patet virgiui praenunciatum fuisse incarnationis mysterium: et per angelum scilicet gabrielem sensibili voce virginem allocutum: et quod visibiliter apparuerit: patet per glo. super illud. Turbata est in sermone eius: dicentem: ex verecundia pauet: et alia glo. trepidare virginum est: et ad omnes viri ingressus pauere: omnes viri affatus vereri. quod christi conceptio conuenienter

Respondeo sart vireni prinunciata: vt fides de incarnationis mysterio argumentis pluribus muniretur: et virgo ex maiori deuotione ad conceptum afficeretur.

¶ Con ueniens etiam fuit illam prienunciationem virgini fieri per angelum: quia vita virginalis: inquantum est in carne: praeter carnis actus: vitam angelica imitatur. Unde a Hiero in sermone de assumptione betem virg. dicitur angelis cognata verginitas.

¶ Et quia etiam per incarnationis mysterium de scientis ruina angelica re paratur: inquantum assumentur ad ordines de quibus mali angeli ceciderunt.

¶ Conuenienter etiam facta est per angelum de Hierar. inferiori: vt ordo hierarchicus seruaretur: qui est: vt diuine illuminationes per angelos superioris hie rarchie descendant ad mediam hierarchiam: et inde ad inferiorem: et ab inferiori ad homines deriuantur.

¶ Conueniens etiam fuit illum esse de medio illius hierarchie: qui est ordo archangelorum: et in illo ordine summum: quia maximum mysterium nunciabat ad salutem humani generis ordinatum.

¶ Conueniens etiam fuit: vt praedictum mysterium nun ciando virgini in specie visibili appareret: vt vergo de mysterio sensibiliter et intellectualiter erudiretur: et consolaretur.

Ad primum in oppositum dicendum: quod quamuis perIsaiam prophetizatum fuisset christum de virgine nasciturum: tamen per illam prophetiam que esset illa virgo: quantum ad personam singularem expressum non demostrabatur: et praeterea: vt in quaestione dictum est conueniens fuit: vt fides pluribus argumentis muniretur.

¶ Ad secundum dicendum: quod et si beata virgo magis esset accepta deo: tamen angelas secundum aliquid erat superior: inquantum illa adhuc erat viatrix: et angelus comprehensor. Fuerunt tamen qui dixerunt quod in via ante filii dei conceptionem maria virgo non habuit tantum de gratia: quantum habet quicumque angelus beatus.

¶ Ad tertium cum dicitur: quod non fuit conueniens per eundem nuntium praenunciare conceptionem serui: et domini etc. Dico quod non est verum: quando ad hoc nascitur seruus: vt sit domini precursor: et vt testimonium perhibeat de ipso: sic autem fuit Ioannes respectu christi: fuit enim eius praecursor: vt scribitur Io. 1. Uenit vt testmonium perhiberet de lumine id est de christo.