Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Pars 1
Pars 2
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Distinctio 49
Distinctio 50
Articulus 2
Quaestio 1
Questio. Rimo ostendo quod hec est vera: filius deiest predestinatus: quia omnis homo: aut est repropatus: aut praedestinatus: ergo cum filius dei sit homo: et non est reprobatus: sequitur quod sit praedestinatus.
¶ Item hoc conceditur tanquam vera: filius dei suit mortuus et respexit: quamuis hec sibi non conueniant nisi ratione humane nature: ergo similiter debet simpliciter concedi quod filius dei fuit praedestinatus: quamuis hoc sibi non conueniant nisi ratione humane nature.
¶ Item si aliquod praedicatum dicitur per se de aliquo subiecto cum aliqua reduplicatione: potest praedicari de illo per accidens sine illa reduplicatione: vnde quia hec est per se vera paries inquantum albus disgregat: hec est vera per accidens: paries disgregat: cum ergo hoc sit vera per se: vt inferius ostendetur: filius dei inquantum homo est predestinatus: hec est vera saltem per accidens filius dei est predestinatus.
Contra. Glo. super illud ad Rom. 8. Quos predestinauit: hos et vocauit dicit quod predestina uit non existentes: sed filius dei numquam fuit non existens: ergo non fuit predestinatus.
¶ Item qui predestinati sunt a tota trinitate predestinati sunt: cum ergo nullus a seipso praedestinetur filius dei cum sit vna pars in trinitate non fuit praedestinatus.
Respondeo quod hec non est recipienda filius deifuit predestinatus: quia de intellectu predestinationis sunt tria scilicet principale principatum: quod est dei prescientia practica. Et temporale connotatum scilicet finalis gratia et gloria. Et antecessio principalis significati ad connotatum. Qui ergo est predestinatus precognoscitur a deo practice habiturus finalem gratiam in presenti: et per eam gloriam in futuro. Sed certum est quod filius dei non fuit precognitus gloriam habiturus: quia gloriosus fuit ab eterno: vnde scientia glorie sue suam gloriam non precessit: nec duratione: nec ordine nature: gloriam etiam non habuit per gratiam: sed per naturam.
Ad primum in oppositum dicendum: quod differt dicete filium dei fuisse predestinatum non nominando eius humanitatem: et eius humanitatem nominando: quia primo modo non significat aliquid ratione cuius possit sibi conuenire gloria per gratiam: nec ratione cuius scientia dei practica ipsum potuerit precedere: nec duratione: nec ordine nature: sed secundo modo aliquid exprimitur ratione cuius habuit gloriam per gratiam: et quod scientia dei practica precessit. Unde quia christus est nomen persone in duabus naturis: hec recipitur: christus fuit predestinatus: quamuis non sit ita propria: sicut hic christus fuit predestinatus inquantum homo
¶ Ad 2m dicendum: quod non est simile de ista: filius dei suit mortuus: et filius dei fuit praedestinatus: quia res signata per hoc nomen mortuus pure est temporalis: ita quod immediate exprimit intellectu illud ratione cuius filius dei dicitur habuisse temporalem vitam: et ideo non exprimit aliquid repugnans intellectui maxime cooperante ad hoc vsu loquendi: quo hoc intelligimus dici de filio dei secundum humanam naturam. Sed principale signatum huius termini predestinatus quid eternum est: quia est diuinum prescire praticum passiue signatum. Predestinari enim aliquem est ipsum a deo practice sciri habiturum gloriam per gratiam: et aliquam connotat inceptionem circa predestinatum: importat ergo aliquid repugnans filio dei secundum diuinam naturam: nec tamen immediate reducit intellectum audientis ad apprehendendum hoc dictum secundum humanam naturam: nec ratione signati: nec ratione vsus loquendi. Uel potest dici quod sicut esse hominem non dicit aliquid repugnans filio dei: ita nec fuisse mortuum: nec surrexisse importare aliquid repugnans filio dei. Sed fuisse predestinatum cum importet aliquam inceptionem et innotationem circa predestinatum importat aliquid repugnans filio dei: cum sit eternus.
¶ Ad tertium dicendum: quod ista est per se vera: paries inquantum albus disgregat: et hoc per accidens vera: paries qui est albus disgregat: quia exprimitur parieti accidere illud quod per se disgregat: sed hoc est simplici¬ ter falsa: paries disgregat: quia nihil exprimitur in subiecto ratione cuius conueniat sibi predicatum: nec per se: nec per accidens.
Quaestio 2
Questio. II. SEcundo quaeritur vtrum filius dei praedestinatus fuit esse homo. Et videtur quod non: quia predestinatio est respectu gratie et glorie: et non respectu nature: sed homo naturam importat: ergo videtur quod de nullo potest dici quod fuerit predestinatus esse homo.
¶ Item predestinatus ad aliquod est predestinatus: vnde de illo qui predestinatur ad salutem simpliciter dici potest quod est predestinatus: ergo si vere posset dici: quod filius dei fuit predestinatus: est homo posset dici quod filius dei fuit predestinatus: quod falsum est: vt in precedenti quaestione visum est.
¶ Item esse praedestinatum includit s aliquid esse prius predestinato: quia notat inceptionem circa predestinatum: sed nihil est prius dei filio: ergo non fuit predestinatus esse homo.
¶ Item qui preordinatur ad aliquid dicitur praedestinari ad illud sed antequam filius dei esset homo fuit preordinatum: vt fieret homo: ergo fuit praedestinatus esse homo.
Respondeo quod cum hoc participium praedestinats non sit determinatio subiecti absolutem nihil enim esset dictu filius dei praedestinatus fuit esse homo: nec respectu praeti absolute: nihil enim esset dictu filius dei fuit esse homo praedestinatus. Nec est est determinatio compositionis cum non sit de dictionibus determinantibus compositionem: et sic est masculini generis: videtur quod de virtute locutionis non possit accipi: nisi inquantum est determina. ide subiecti in comparatione seu ordine ad praetum: et ita ex virtute locutionis non potest haberi primo nisi iste sensus quod filius dei fuit ordinatus: vel visus esse homo: antequam esset homo ad quem sequitur illius sensus: qui est quod praeordinatum fuit vt filius dei esset homo antequam esset homo: et ideo de virtute locutionis predicta propositio simpliciter concedenda videtur.
Ad primum in oppositum dicendum: quo praedestinatus dictum absolute connotat gratiam et gloriam futuram circa praedestinatum: cum autem aliquid sibi adiungitur: tunc non importat: nisi principale signatum: quod est praeordinari vel predideri: et hoc importat respectu rei significate per terminum qui sibi adiungitur.
¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis sequatur: iste est praedestinatus habere gratiam et gloriam: ergo est praedestinatus: non tamen sequitur filius dei praedestinatus est esse homo: ergo filius dei est praedestinatus: quia predestinatus per se dictum signt illum de quo dicitur esse preordinatum ad gloriam per gratiam quod dei filio non conuenit: homo autem non signatur cum dicitur praedestinatus esse homo: sed cum dicitur aliquis praedestinatus: idem importare: sicut cum dicitur aliquis praedestinatus esse ad gratiam et gloriam: quamuis quod in vna est implicitum in alia sit explicitum.
Quaestio 3
Quaestio III. TErtio queritur vtrum hec sit vera: homo praedestinatus suit esse filius dei. Et videtur quod non: quia non potest verificari pro homine qui non est filius dei: nec pro homine qui est filius dei: quia filius dei non est predestinatus esse filius dei.
¶ Item homo non potest accipi nisi pro supposito: vel pro natura: sed natura non est praedestinata esse filius dei: nec etiam suppositum praedestinatum fuit esse filius dei: cum ipsum suppositum sit filius dei: ergo homo non fuit praedestinatus esse filius dei
¶ Item praedestinatio praecedit illud ad quod aliquis est praedestinatus: sed nihil praecessit filium dei: ergo de nullo potest vere dici: quod fuerit praedestinatus esse filius dei.
¶ Item homo est filidei: et hoc fuit praeuisum antequam homo filius dei esset: ergo homofuit predestinatus filius dei esse.
Respondeo cum hoc participium praedestinat: in praesenti propositione non possit esse de virtute locutionis nisi determinatio subiecti in comparatione ad praedicatum quod antecessio per ipsum importata non importatur nec respectu praedicati absolute nec respectu subiecti absolute sed tantum respectu subiecti in comparatione ad predicatum sub hoc sensu: homo visus fuit esse vel fore filius dei antequam homo esset filius dei: et hoc verum est: quia homo non fuit dei filius: nisi ex tempore et tamen hoc ab eterno preuisum fuit: vnde propotio de virtute locutionis tanquam vere debet concedi.
Ad primum in oppositum dicendum: quod quamuis hec non sit concedenda: filius dei praedestinatus est esse filius dei: tamen hec est concedenda: homo qui est filius dei predestinatus fuit esse filius dei: quia in persona non potest importari antecessio: nec respectu subiecti: nec respectu praedicati: nec respectu totius copulati quin propotio sit falsa: non sic autem potest dici de secunda: quia quamuis filius dei ab eterno fuerit filius dei: tamen non est concedendum quod ratio qui est filius dei ab erernofuerit filius dei: propter falsam implicationem. implicat enim hec propotio hominem fuisse filium dei ab eterno: et econuerso.
¶ Ad secundum dicendum: quod in praedicta propositione iste terminus homosupponit non pro natura: nec pro supposito absolute: sed a supposito: vt est suppositum nature humane: et quamuis ipsum suppositum absolute dictum non fuerit praedestinatum esse filius dei: tamen filius dei incarnatus praedestinatus fuit esse filius dei: quia filius dei incarnatus visus fuit esse filius dei non antequam filius dei esset filius dei: sed antequam filius dei incarnatus esset filis dei: quia ista propotio filius dei incarnatus est filius dei: quia implicat incarnationem: que fuit in tempore non fuit vera ab eterno.
¶ Ad tertium cum dicitur: quod praedestinatio precedit illud ad quod aliquis est praedestinatus etc. Dico quod non opetet sed sufficit quod precedat praedestinatum in comparatione ad illud ad quod predestinatus est: et sic est in proposito: quia quamuis homo non fuerit praedestinatus esse filius dei antequam filius dei esset: tamen fuit praedestinatus sse filius dei antequam homo esset filius dei.
Quaestio 4
Quaestio IIII QUarto queritur vtrum hec sit vera filidei inquantum homo fuit praedestinatus. Et videtur quod non: quia quod conuenit alicui inquantum est homo omni homini conuenit sed esse predestinatum non conuenit omni homini: ergo filidei inquantum homo non fuit predestinatus.
¶ Item quod conuenit alicui per aliud verius conuenit illi per quod alii conuenit: vnde quia disgregare non conuenit parieti: nisi per albedinem verius conuenit albedini: si ergo predestinatum conueniret filio dei ratione humane nature: nature humane verius conueniret predestinari: quod est falsum.
¶ Item si ali. quod predicatum conuenit alicui subiecto determinato aliqua determinatione non diminuente: vere dicitur de illo subiecto sine illa determinatione. Sequitur enim homo albus orat: ergo homo orat. Sed esse hominem nihil diminuit de ratione filii dei: ergo sic esse predestinatum conueniret filio dei: inquantum homo: conueniret etiam filio dei absolute sine illa determinatione: quod falsum est.
Contra. Augu. I. libro de predestinatione sanctorum lo ge post medium dicit: quod ipsum dominum glorie inquantum homo factus est dei filius praedestinatum esse didicimus.
¶ Item filius dei inquantum homo minor est patre. Unde Io. 14. dicit. Pater maior me est: sed inquantum est minor patre: non repugnat sibi esse predestinatum: sed comuenit: ergo inquantum homo predestinatus fuit.
Respondeo quod hec est vera filius dei inquantum homo fuit predestinatus: quia in hac propositione non exprimitur sibi conuenire esse predestinatum nisi ratione humane nature: que secundum veritatem predestinata fuit ad gratiam et gloriam habendam speciali et excellentissimo modo per sui vnionem cum filio dei in vnitate persone.
Ad primum in oppositum dicendum: quod maior non est vera de eo: quod non conuenit alicui homini nisi supernaturaliter: sic autem conuenit homini praedestinari.
¶ Ad secundum dicendum: quod nature humane in christo conuenit esse praedestinatam: quia preuisa fuit habitura gratiam et gloriam per sui vnionem cum filio dei in vnitate persone: vt dictum est: quamuis hoc magis sit propria: filius dei inquantum homo praedestinatus fuit.
¶ Ad tertium dicendum quod maior falsa est: quia subiectum signt aliquid praedicato repugnans: sic autem est in hac propositione filii dei est praedestinatus: quia per subiectum signatur res que excludit inceptionem. Per praetum autem signatur res talis vel importatur que conuenire non potest nisi rei que incepit vel incipiet.