Articulus 1

¶ Questio Rimo ostendo quod in christo non fit aliqua creata gratia: quia per gratiam efficitur homo filius dei adoptiuus: sed christus vt superius ostensum esta: non est dei filius adoptiuus: ergo in eo non est aliqua gratia.

¶ Item vbi est lux solis non indigetur lumine candele: ergo a simili vbi est lux increata: non indigetur lumine creato: sed persona filii dei que est lux increata: intima est anime christi: ergo non indiget creato lumine: quod est gratia.

¶ Item deus non potest peccare: nec non esse beatus: sed christus est deus: ergo non indiget gratia creata ad hoc vt non peccet: neque ad hoc vt sit beatus: superflua ergo esset sibi gratia creata.

Contra sicut anima est perfectio corporis: ita gratia est perfectio anime: sed filius dei assumpsit corpus perfectum anima: ergo assumpsit animam perfectam gratia.

¶ Item omne meritum est per gratiam: sed christus sibi et nobis meruit: vt inferius ostendetur: ergo anima eius perfecta est creata gratia.

Respondeo quod in christo est aliqua creata gratia Anima enim eius perfecta est in esse spirituali: per quam perfectionem deo assimilata est. Perfecta etiam est in comparatione ad opus. Sed illud per quod anima perficitur in esse spirituali: et per quod formaliter assimi latur deo non est gratia increata: quia nullius potest esse forma. Illud etiam per quod perficitur in comparatione ad opus est aliquis gratuitus habitus: per quem deo placent illius opera: et ideo concedendum est quod anima christi perfecta est formaliter creata gratia. Unde psal. ad christum. Diffusa est gratia in labiis tuis. Et alibi. Unxit te deus tuus oleo letitie pre consortibus tuis. Illa autem vnctio per gratiam est.

Ad primum in oppositum cum dicitur: quod per gratiam efficitur homo filius dei adoptiuus etc. Dico quod verum est de homine qui non est dei filius natura lis. Christus autem est filius dei naturalis.

¶ Ad secundum dicendum quod tam lux solis quam lux candele effectiue res illuminant corporales: inquantum causant lumen quo corpora formaliter illuminantur: et ideo quia lux solis sufficienter efficit lumen cum luce solis luce candele non indigetur: lux autem increata illuminat effectiue a qua procedit lumen quo anima illuminatur formaliter: et ideo sicut cum luce solis requiritur lumen ab ea procedens ad hoc quod corpora illuminentur: sic cum essentiali presentia lucis increate requiritur lumen gratie ab ea procedens ad hoc: vt anima illuminetur.

¶ Ad tertium dicunt quidam quod natura humana non fuisset assumptibilis a filio dei nisi fuisset gratia informata: et secundum hanc opinionem esset solutum argumentum. Sed quia tenetur a multis et magnis quod naturam humanam filius dei sine gratia saltem precedente duratione vel ordine nature assumptionem assumere potuisset: et est quod prius ordine nature fuerit assumpta quam fuerit subiectum habitus gratie: ideo dicunt aliqui ad argumentum quod sifilius dei sic eam assumpsisset anima christi: deum clara visione non vidisset: et sic existens peccare potuisset: sed cum peccasset: fuisset soluta vnio: quia nullo modo fuisset possibile vt peccatrix remaneret vnita. Aliter tamen mihi videtur dicendum: si enim filius dei naturam humanam assumpsisset: sine aliquo habitu gratie: propter tam excellentem participationem increati esse: fuisset confirmata in rectitudine: sed deunm clare non vidisset: vt dicunt aliqui: aut non ita clare: sicut modo: nec opera eius: ita meritoria essent: sicut cum habitu gratie: non est ergo habitus gratie in anima christisuperfluus.

Questio I SEcundo queritur vtrum gratia anime christi sit finita. Et videtur quod non. quia quodlibet finitum mensurari potest aliquo finito aliquotiens replicato: quando illa finitasunt eiusdem speciei. Sed gratia christi non potest mensurari per aliquem alium habitum gratie quotienscumque replicatum. Sicut enim dicitur Ioan. 3. de christo. Non ad mensuram dat deus spiritum scilicet christo ergo gratia christi non est finita.

¶ Item omni finito potest deus facere aliquid maius: sed Magi ster dicit in littera. Christum secundum hominem tantam a conceptione accepisse sapientie et gratie plenitudinem: vt deus ei plenius conferre non potuerit: ergo videtur quod gratia christi non sit finita.

¶ Item christus nobis meruit per gratiam: et fuit eius meritum infinitum: quia fuit sufficiens ad redemptio nem totius generis humani: etiam si illius generis essent indiuidua infinita: sed a causa finita: non potest procedere infinitus effectus: ergo gratia christi non est finita.

Contra. omne creatum est finitum: sed gratia anime christi est creata: ergo est finita.

¶ Item infinito non est aliquid maius: ergo si christus secundum quod homohaberet gratiam infinitam: pater non esset maior eo secundum quod homo: quod falsum est: ipse enim dicit Ioannis. 14 de seipso: quod pater maior me est. Sequitur ergo quod gratia christi non est infinita.

Respondeo quod gratia anime christi creata de qua intelligitur questio finita est simpliciter: quia est finita secundum essentiam. Est enim finita versus superius: inquantum a creatore suam habet actualitatem differentem ab actualitate creatoris: et versus inferius scilicet per illud in quo recepta est quod habet finitam capacitatem: et est secundum aliquos finita est intrinsecus: vel quia natura illius forme est: vt habeat terminum vel quia ex pluribus gradibus actualitatis composita est quorum vnus est terminabilis per alium: nec talis compositio in creatura pertinet ad ignobilitatem: sed ad dignitatem: quia talis compositio in re composita diminuit possibilitatem: vt videri potest ex his que dicta sunt primo lib. 17. dist. est tamen predicta gratia infintta secundum quid scilicet inquantum actus eliciti per eam. Actus sunt hominis qui est deus: deus autem infinitus est: et inquatum omnes nobilitates quarum capax est forma gratie: in gratia christi conueniunt: non sic autem in gratia alicuius alterius hominis. Unde et gratie aliorum hominum: christi gratie improportionabiles sunt. Est etiam aliquo modo infinitaquantum ad effectum: inquantum meritum christi per eam procedens sufficiens fuit ad redemptionem hominium infinitorum si tot essent.

Ad primum in oppositum dicendum: quod maior intelligenda est de finitis habentib proportionem adinuicem: aliter non oportet: linea enim non potest mensurari per punctum quotienscumque replicatum: nec angulus contingentie quotienscumque replicatus potest mensurare angulum rectilineum: sicut certa demonstratione probatur. Gratia autem anime christi non est eiusdem speciei cum gratia alicuius alterius hominis: vt aliqui dicunt: et ideo quamuis sit finite essentie: non tamen oportet quod gratia alicuius alterius hominis sibi possit proportionari: sed quamuis gratia christi: secundum quod accipitur pro gratuita vnione nature humane eius diuine persone: vt nature supposito: nec sit eiusdem speciei cum gratia cuiuslibet alterius hominis: nec sibi proportionata: quia tali vnione nullius alterius hominis natura est diuine persone vnita: tamen difficile est videre quomodo habitus gratie gratum facientis informantis animam christi non sit eiusdem speciei cum habitibus gratie gratum facientis in aliis hominibus: cum vt habitum est lib. 2. gratia et charitas realiter idem sint. et habitus charitatis informans animam christi non deum habet pro obiecto sub illa ratione formali: sub qua est obiectum charitatis hominum aliorum: et etiam angelorum. Unde aliqui aliter respondent ad argumentum dicendum quod perfectio operis et capacitas habitus habilitantis ad illam operationem respondent nature per comparationem ad perfectionem sue actualis existentie. Cum ergo actualis existentia humane nature christi: qua existit in verbo dei vt natura in supposito improportionabi liter excedat existentiam actualem angeli cuiuscumque capax est tanti habitus gratie quod in ea non posset esse tantus: si non esset vnita: nec in quocumque angelo: nisi deus illum vniret sibi in vnitate persone: sicut humana natura christi est vnita.

¶ Ad secundum cum dicitur quod omni finito potest deus facere aliquid maius etc. Dico quod hoc non est verum: in eadem specie. Non enim posse facere nobiliorem creaturam in specieanime quam anima christi: nec maiorem capacitatem in creatura quam quod sit capax vnibilitatis cum creatore. Dico ergo quod quamuis deus non potuerit christo dare maiorem plenitudinem gratie: ex hoc tamen non sequitur quod sit infinita: quia capacitas anime: que illa gratia est impleta finita est.

¶ Ad 3m dicendum: quod meritum christi: non tamen ponderatur secundum nobilitatem gratie create que finita est: sed etiam secundum nobilitatem persone agentis que infinita est. Illa enim actio non tantum fuit actio hominis: sed etiam actio dei.

Quaestio III. TErtio queritur vtrum in christo sit gratia plena. Et videtur quod non. quia plenus gratie non potest proficere in gratia. Sed vt habetur Luc. 2. Iesus proficiebat gratia apud deum: ergo non erat plenus gratia.

¶ Item plenitudo gratie includit plenitudinem omnium virtutum: sed in christo non fuerunt omnes virtutes. Non enim in ipso fuit fides: vt patebit in erius: nec penitentia: secundum etiam philosophum 10 ethi. cap. 10. virtutes morales non sunt in deo: ergo in christo non fuit plenitudo gratie.

¶ Item quia species intelligibiles in intellectu non se coangustant: ideo potest species intelligibiles recipere sine fine: sed gradus actualitatis ipsius gratie in anima non se coangustant: ergo anima potest recipere gradus actualitatis sine sine: sed quamdiu anima potest recipere gratiam non est plenagratia: ergo in christo non fuit plenitudo gratie.

Contra. Ioan. 1 de christo dicitur. Uidimus gloriam eius gloriam quasi vnigeniti a patre plenum gratiae et veritatis.

¶ Item Luc. I. dixit angelus beate virgini. Aue gratia plena. De Stephano est dicitur Act. vio quod erat plenus gratia: ergo multo fortius christus fuit plenus gratia.

Respondeo quod in christo est gratia plena: quod sic patet. In christo fuit tripliciter gratia scilicet gratia singularis sanctitatis quo ad se: que dicitur gratia persone sin gularis et gratia vnionis: et gratia influentie quo ad alios quaie appellatur gratia capitis: et quelibet istarum fuit in christo plena. Prima enim gratia in christo plena fuit: non tantum plenitudine sufficiente: que non compatitur secum aliquod mortale peccatum: que plenitudo fuit in Stephano: et in aliis iustis: nec tantum plenitudine specialis prerogatiue: que ab anima excludit omne mortale et veniale peccatum: et per quam sit vt omnes actus anime ordinentur in deum que plenitudo fuit in bea ta virgine. Sed etiam plena fuit quantum ad plenitudinem perfectionis omnimode scilicet quantum ad omnia que perfectionis sunt in qualibet virtute: et quolibet actu virtutis: et quantum ad omnes effectus gratiae gratis date: et quantum ad prohibitionem seu exclusionem omnis actualis peccati: tam mortalis quam venialis: et peccati originalis et potentie peccandi. Secunda etiam fuit gratia in eo plena: quia natura humana christi non tantum fuit vnita deo: in ratione obiecti per fruitionem: sed etiam vnita est persone filii dei in ratione suppositi: et sic patet quod illa gratia in christo plenissime consecuta est suum finem. Tertia est in christo gratia fuit plena: quia per illam in omnes sanctos influit: et in infinitos si tot essent influere sufficit: et facit vt aliqui non tantum in se luceant: sed in alios ministerialiter influant: et omnis illuminatio ab ipso est: sicut sol dicitur habere plenitudinem lucis corporalis: quia non tantum in se lucet: sed omnia corpora illumi nat: et facit: vt quedam corpora alia illuminent: quia stelle ab eo lumen recipiunt per quod inferiora aliquo modo illuminant: et omnis deriuatio corporalis luminis est a sole.

Ad primum in oppositum patet solutio per illud quod dictum est superius. dist. 3. in solutione vltimi argumenti vltime quaestionis.

¶ Ad secundum cum dicitur quod non fuerunt omnes virtutes etc. Dico quod in christo fuit quicquid perfectionis est in qualibet virtute. Alique autem virtutes aliquam imperfectionem includunt vel presupponunt que imperfectio non fuit in christo: actus est virtutum moralium quos habebunt in prima plenissime sunt et fuerunt in christo et illud perfectionis: quod est in actibus earum in via. Philosophus autem negat in deo esse morales virtutes: quantum ad actus earum imperfectionem includentes vel presupponentes et hoc plenus in sequentibus ostendetur.

¶ Ad tertium dicendum: quod sicut spatium corporale posset capere: quantum est ex parte sua infinitum numerum indiuisibilium: vtpote punctorum non tamen quantitatem continuam infinitam: ita capacitas anime: quamuis sit finita potest capere quantum est ex parte sua species intelligibiles sine sine: quia indiuisibiles sunt: non tamen potest capere vnum habitum secundum maiorem et maiorem perfectionem sine fine Uel potest dici secundum alios: quod quia maior virtus requiritur in intellectu ad retinendum plures species intelligibiles simul quam paucas: ideo negandum est posse in intellectu recipispecies intelligibiles plus et plus sine fine illis speciebus remanentibus: que primo fuerunt recepte.