Articulus 2

¶ Questio. I. PRimo ostendo quod in christo non est aliqua gratia per quam sit caput ecclesie. Caput recipit influentiam ab aliis membris corporis: maxime a corde. Sed christus non recipit influentiam ab aliquo membro ecclesie: ergo christus non est ec clesie caput.

¶ Item secundum Auicena 3 libro de animalibus. ca. 1. A corde procedunt omnes virtutes corporis: et est primum membrum in vita. Cum ergo a christo procedant virtutes in ecclesiam: et est primus in spirituali vita: non debet dici ecclesie caput: sed cor.

¶ Item caput est vnum de membris corporis sed christus non est vnum de membris ecclesie: quia cum totum sit nobilius parte sua concedendum esset ecclesiam esse nobiliorem christo: quod tamen non conceditur: ergo christus non est caput ecclesie.

Contra. ad Eph. 1. Ipsum dedit caput super omnem ecclesiam: que est corpus ipsius.

¶ Item ad Eph. 5. Uir caput est mulieris: sicut christus est caput ecclesie: ipse saluator corporis eius.

¶ Item sponsus est caput sponse quia vt dicitur I ad Cor. xi. Coput mulieris vir: sed ececlesia est sponsa christi secundum Aug. super Ioan. Homelis 13 super illud verbum Ioannis. 3. Qui habet sponsam sponsus est: ergo christus est caput ecclesie.

Respondeo quod christus est caput ecclesie. Ad cuius intelligentiam: primo declarandum est quod ecclesia non dicitur corpus ad similitudinem corporis naturalis homogenei.

¶ Secundo quod dicitur corpus ad similitudinem corporis naturalis heterogenei maxime humani.

¶ Tertio quomodo christus caput sit istius corporis.

¶ Quantum ad primum sciendum quod cum ecclesia sit collectiofidelium: vt habetur de consecra. di. 1. Ecclesia non potest dici corpus ad similitudinem corporis hongenei: quia partis quantitatiue illius corporis vniformis sunt et recipiunt nomen totius. Quelibet enim pars aque dicitur aqua: nec viuificatur corpus illud aliquo spiritu. Mabembra autem corporis ecclesie siue partes difformitatem habent. Fideles enim ecclesie diuersarum sunt conditionum et diuersi status in ecclesia sunt. Unus est fidelis per se non potest dici ecclesia secundum quod ecclesia accipitur pro corpore christi mystico. Omnia etiam membra ecclesia viuificante vno spiritu scilicet spiritu sacto.

¶ Quantum ad secundum articulum sciendum quod corpus humanum constitutum est ex pluribus membris diuersis conditiones habentibus: et sibiinuicem subministrantibus naturaliter iunctis: vt vnum corpus harmonice constituentibus: et per vnum spiritum id est animam viuentibus: sic ecclesia ex pluribus fidelibus est constituta: tamquam pluribus membris habentibus conditiones diuersas. Unde Apostolus I ad Cor. 12. Uos estis corpus christi et membra de membro: et quosdam quidem posuit deus in ecclesia. Primum prophetas. Secundo apitulos Tertio doctores etc. persone ecclesiastice sibi subministrent adinuicem. Unde apostolus de corpore mystico loquens ad similitudinem corporis naturalis dicit primo ad Cori. 12. Non potest dicere oculus manui opera tua non indigeo: aut caput pedibus non estis mihi necessarii: et aliquibus interpositis subiungitur quod pro inuicem sollicita sunt membra: sunt etiam membra ecclesie sibi adinuicem iuncta per fidem charitate formatam. Unde apostolus ad Ephsoph. 4. dicit quod totum corpus compactum: et connexum est: vbi Glo. Totum corpus id est ecclesia. Comparatum per fidem et connexum per vinculum charitatis. Ex praedictis est membris vna ecclesia tamquam vnum corpus christi mysticum harmonice constitutum est. Unde Aug. 17. de ci. dei. cap. 16 de ecclesia loquens sup nomine ciuitatis dei. dicit quod diuersorum sonorum rationalis moderatusque concentus concordi varietate compacta. Unde ordinate ciuitatis insinuat vni tatem: omnia eti membra ecclesie vnico spiritu viuisicantur: et diuersis donis perficiuntur. Unde apostolous I ad Corinth. 12 loquens de donis dei que dantur membris ecclesie dicit: hoc omnia opera vnus atque idem spiritus diuidens singulis prout vult.

¶ Quantum ad tertium articulum sciendum quod christus dicitur caput ecclesie que est corpus mysticum ad similitudinem capitis naturalis respectu sui corporis. Caput enim preeminet corpori in situ. In capite etiam sunt nobiliores vires sensitiue scilicet imaginatio memoria etc. In capite etiam sunt omnes sensus: ab eo etiam deriuatur et sensus et motus in alia membra: et alia membra dirigit in actibus suis: et cum eis conforme est in natura: sibi est corpus coniunctum est: ita dico per quandam similitudinem quod christus preeminet corpori ecclesie in altitudine dignitatis: in eo etiam sunt virtutes cognitiue perfectiores quam in aliis. Omnes etiam sensus id est omnes nobiles modi cognitionis in ipso sunt: ab eo etiam in membra ecclesiederiuatur sensus recte cognitionis per fidem et recte affectionis per charitatem: per ipsum etiam membra ecclesie insuis actibus diriguntur. Conformis est etiam in natura menbris ecclesie inquantum homo. Membra etiam ecclesie sibi sunt per charitatem vnita. Unde super illud Glo 1. ad Corith. 12. Membra corporis cum sint multa vnum corpus sunt: ita et christus dicit. Caput et corpus dicitur christus propter ineffabilem vnitatem corporis et membrorum.

Ad primum dicendum: quod quamuis caput recipiat intuentiam ab aliis membris: non tamen ab eis recipit sensum et motum: quia quamuis prima origo spirituum sit a corde: tamen non fiunt sensitiui quousque tramsmittuntur ad cerebrum: et tunc primo possunt fieri instrumentum virtutis motiue: per quam mouetur aliud de loco ad locum Christus autem caput est membrorum ecclesie: inquantum eis influit spiritualem sensum et motum.

¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis cor sit principium virium vitalium totius corporis: et sit primum omnium membrorum: quantum ad esse nature vt superius allegatum est: et vult etiam philosophus. 16 de animalibus: tamen caput principium est virium que pertinent ad sensum et motum: et quia christo attribuimus rationem capitis secundum quod influit membris ecclesie spiritualem sensum et motum per fidem et charitatem: et ideo magis dicitur caput ecclesie quam cor.

¶ Ad tertium cum dicitur quod caput est vnum de membris corporis etc. Potest dici quod non opetet quod similitudo inter caput ecclesie et suum corpus: et inter caput naturale et suum corpus in omnibus reperiatur. Uel potest dici secundum alios quod secundum quod christus est caput ecclesie secundum naturam diuinam ipse potest dici membrum ecclesie secundum humanam naturam: inquantum enim ipse est homo recipit a seipso: inquantum est deus spiritualem sensum cognitionis: et motum sancte dilectionis. Unde quedam Glo. super illud 1 ad Corinth. 12 Membra de membro dicit: membra predicta de membro: idest de christo capite: et cum membro nostro: nec videtur istis inconueniens dicere quod tota ecclesia sit nobilior christo: inquantum est homo: inquatum ipse in membris ecclesie comprehenditur. Christus enim inquantum homo et omnia alia membra ecclesiesimul aliquid nobilius sunt quam solus christus inquantum homo.

Quaestio II. SEcundo queritur vtrum christus sit caput cuiuslibet partis ecclesie. Et videtur quod non. quia caput non influit antequam sit: sed multi sancti patres fuerunt antequam filius dei de virgine nasceretur: ergo christus non influit in sanctos patres qui eius natiuitatem precesserut: ergo nec fuit caput ecclesie: quantum ad illam partem que natiuitatem eius precessit.

¶ Item est quedam ecclesia malignantium: de qua dicit psal. Odiuiecclesiam malignantium. Sed christus illius ecclesie non est caput. Secundum enim Aug. 3. de doc. christia. vltima regula ciconii. Ipse diabolus caput est impiorum: qui sunt eius quodammodo corpus: sicut christus caput est ecclesie: quod est corpeius: non est ergo christus cuiuslibet partis ecclesie caput.

¶ Item Aug. eodem libro regula. 2. ciconii. Non enim reuera corpus domini est quod cum illo non erit in eternum: sed ali¬ qui modo sunt iusti: qui cum christo non erunt in eternum: quia non perseuerabunt: ergo christus non est caput ecclesie omnium iustorum.

Contra. ad Colu. 2 de christo dicitur. Quo est caput omnis principatus et potestatis: sed in qualibet ec clesia est principatus et potestas: ergo christus est caput omnis ecclesie.

Respondeo quod cum ecclesia sit corpus christ: vt habetur. I. q. 1. In ecclesia et vnius capitis non sint plura corpora: sicut nec vnius corporis pluracapita. ex omnibus personis pertinentibus ad corpus christi mysticum constituta est vna ecclesia: cuius tamen partes nomine ecclesie nominantur frequenter: vnde dicitur ccclesia triumphantium et ecclesia militantium: et in ecclesia militantium quandoque plures congregationes fidelium plures ecclesie dicuntur: vnde Apostolus ad Ro. vltimo. Salutant vos omnes ecclesie christi. Sciendum tamen quod omnium partium ecclesie christus est caput: sed inquantum deus equaliter est caput angelorum et hominum: non autem inquantum homo: quia inquantum huiusmodi conformis est hominibus in natura: non autem angelis: et quo ad istam conditionem magis proprie dicitur caput hominum quam angelorum: inter autem homines quidam sunt iusti: quidam peccatores fideles primi simpliciter pertinent ad corpus christi mysticum: quia inter eos est nature conformitas: et colligatio per fidei iuncturas et sacramentorum et communicantia per charitatem: et omnes viuificantur vno spiritu scilicet spiritu sancto: et ideo istorum christus est caput simpliciter. Peccatores autem fideles non pertinent ad corpus christi mysticum: nisi secundum quid: quia quamuis habeant conformitatem in natura et aliquo modo sint colligati per iuncturas fidei et sacramentorum: non tamen inter se habent communicantiam per charitatem neque viuificantur vita spirituati per spiritum sanctum: et ideo istorum christus non est caput nisi secundum quid: nihilominus autem caput est infidelium qui vltra conformitatem in natura actu non habent aliquid quod pertinet ad corpus christi mysticum: et ideo non est caput eorum: nisi in potentia: et sic patet quomodo christus est caput cuiuslibet partis ecclsie.

Ad primum in oppositum dicendum: quod quamuis christus non fuerit tempore patruum testamenti veteris incarnatus: tamen preuisus erat imcarnari: et ab omnibus sanctis qui precesserunt christi aduentum: ipsa incarnatio fuit credita per fidem implicitam vel explicitam: et ideo ad corpus christi pertinebant: quamuis in illo statu tantam efficacem influentiam sensus et mots non reciperent quantam sancti post christi aduentum.

¶ Ad secundum patet solutio ex dictis in questione.

¶ Ad tertium dicendum: quod illa auctoritas Aug. sic intelligenda est quod illi non pertinent simpliciter ad corpus christi qui non habent: vnde cum christo possint in eternum manere: et habent hoc omnes iusti: non tantum illi qui saluabuntur: sed etiam illi qui damnabuntur. Unde vtrique pertinent ad corpus christi mysticum: quamuis enim precidi manus possint a corpore: et sic potest fieri non membrum: tamen quamdiu est corpori coniuncta est corporis membrum.

Quaestio III TErtio queritur vtrum christus sit caput ratione diuine nature vel humane vel vtriusque. Et ostendo quod ratione diuine nature: quia caput influit in membris sensum et motum. Sed christus inquantum homo non influit mempris ecclesie fidem et charitatem per quas fideles habent sensum recte cognitionis: et motum recte affectionis: quia ille virtutes sunt in membris ecclesie per creationem: ergo est caput ecclesie ratione diuine nature.

¶ Item ratione eiusdem nature non fuit christus mediator et caput. Caput enim non mediat inter se: et membra sua: sed membra sibi vniuntur aliquo alio mediante. Sed Augu. primo de trinita. cap. 7. Christus in forma serui: fuit mediator dei et hominum: ergo non est caput ecclesie ratione humanenature: sed ratione diuine. Quod autem sit caput ratione humane nature ostendo sic. Aug. I. de tri. ca. 17. de christo loquens dicit quod secundum formam serui ipse est caput corumis ecclesie. Quod etiam sit caput ratione vtriusque nature simul probo sic: quia ratione diuine nature ipse influit membris ecclesie spiritualem sensum et motum ratione humane nature conformis est membris in natura. Sed hec duo simul requiruntur ad plenam capitis rationem: ergo ratione vtriusque nature simul caput corporis ecclesie.

Respondeo quod christus est caput ecclesie ratione diuine nature: quantum ad aliquid: et ratione humane nature quantum ad aliud. Sed plena ratio capitis sibi conuenit ratione vtriusque nature simul: ratione enim diuine nature influit effectiue: et principaliter menbris ecclesie sensum recte cognitionis et motu recte affectionis: ratione autem humane nature non influit ista nisi meritorie et dispositiue: et ideo magis est caput ecclesie ratione diune nature quam humane: sed quantum ad conformita tem in natura non est caput ecclesie nisi ratione humane nature. Cum ergo ad plenam rationem capitis requiratur influentia sensus et motus in ipsa membra et conformitas in natura: sequitur quod est maxime caput ecclesie ratione vtriusque nature simul: et per hoc patet solutio ad obiecta.