Articulus 1

Quaestio PRimo ostendo quod anima christi non cognoscit clare verbum. Exomd. 33 Dicit deus non videbit me homo: et viuet: sed christus est homo viuens. Ergo inquantum homo deum non videt: ergo nec clare cognoscit.

¶ Item I ad Thim. vlti. dicitur de deo quod lumen habitat inaccessibilem: quam nullus videt: sed nec videre potest: ergo idem quod prius.

¶ Item res latens in tenebris clare cognosci non potest. Sed psal. dicit de deo quod posuit tenebras latibulum suum: ergo clare cognosci non potest

¶ Item ad claram cognitionem requiritur debita proportio inter virtutem cognoscentem et eius obiectum. Sed inter intelligentiam anime christi quum sit finitus: et ipsum deum cum sit infinitus non est debita proportio. ergo anima christi non cognoscit clare deum.

Contra 1 Io. 3. Uidebimus eum sicuti est: Sed anime christi non est negatum: quod nobis est promissum. ergo anima christi videt deum: sicuti est.

¶ Item secundum Aug. 9. de trini. c. 15. Christus nunquam discessit a beatitudine: sed omnis beatus clare cognoscit deum: ergo anima christi clare deum cognoscit.

Respondeo quoim christi clare cognoscit verbum. Unaquaeque enim creatura naturaliter appetit vltimatam perfectionem proprie operationis sue: quia in tali per fectione consistit vltimata perfectio creature: cuius appetitus vnicuique creature est inditus: sed propria operatio intellectum: est intelligere. ergo naturaliter appetit vltimatam perfectionem actus intelligendi. Ultimata aute perfectio in actu intelligendi: non est: nisi sit respectu nobilissimi intelligibilis: et nobilissimo modo: qui competere potest intellectui: secundum suam dispositionem. Nobilissimum autem intelligibile est ipsum verbum. Nobilissimus autem modus intelligendi: non est: nisi sit cum claritate cognitionis. Aima ergo christi naturaliter appetit clare cognoscere verbum. Cum ergo anima christi ab instanti sue creationis semper sit: et semper fuerit beatam: et beatitudo quietet totum beati appetitum. Dicit enim Aug. 13 de trinitate c. 5 quod beatus non est: nisi qui et habet omnia: quae vult: et nihil vult male.

¶ Sequitur quod anima christiclare cognoscit verbum.

¶ Preterea vnaqueque creature appetit coniungi suo principio quantum sibi possibile est. Unde quia principium generationis ignis est inconferentia: ideo quantum potest: tendit ad circumferentiam: et ratione simili terra ad centrum: et hoc est: quia in coniunctione perfecta rei cum suo principio est perfectio illius: ergo anima christi appetit coniungi cum suo principio: quod est verbum: quantum sibi possibile est: cum ergo preter illam cognitionem: quia coniuncta est cum verbo in vnitate persone: sit coniungibilis cum eo: in ratione obiecti per claram coniunctionem: sequitur: quod appetit clare verbum cognoscere: cum ergo sit beatam: et beatitudo quietet totum beati appetitum: vt dictum est: sequitur quod clare cognoscit verbum.

¶ Preterea secundum Aug. 14. de tri. ca. 8. eo ipso anima imago dei est: quo eius capax: et particeps esse potest: sed omnis res naturaliter appetit capere illam perfectionem: cuius capax est: cum ergo deus non perfecte capiatur: nisi clare cognoscatur: sequitur quod anima christi appetit claram dei cognitionem. ergo ipsum clare cognoscit: cum beatitudo ipsius includat totius sui appetitus quietationem.

Ad primum in oppositum dicendum: quod illa auctoritas in telligenda est de homine puro viuente vita mortali: et de communi lege: quia communis modus: quo deum immorta li vita cognoscimus: est cognoscere per speculum: et in enygmate secundum apistolum 1 ad Corinth. 13 et sic debet exponi glosaGreg. super illud verbum: non videbit me etc. dicens: quamdiu hic mortaliter viuitur: videri per quasdam imagines deus potest: sed per ipsam nature sue speciem non potest. Simili modo potest solui ad 2

¶ Ad 3 cum dicitur. Quod posuit tenebras latibulum suum etc. dico non esse sic intelligendum: quod deus sit in tenebris latens: quia sicut dicit Ioan. in prima can. sua. ca. 1. Deus lux est: et tenebre in eo non sunt vlle: sed hoc dictum est per comparationem ad nostram cognitionem naturalem: qua non possumus ipsum videre: sicut nec oculus corporalis in tenebris colorem: Inhoc tamen est dissimilitudo: quia naturaliter possumus habere aliquam cognitionem de deo: gnaturalem tamen: et debilem: sed oculus nullam potest habere de colore existente in puris tenebris cognitionem. Uel hoc dictum est: propter secretum maiestatis diuine: que nube carnis tegebatur: sicut dicit glosa super locum praedictum.

¶ Ad quartum dicendum: quod quamuis inter intellectum anime: et ipsum deum: non sit proportio: in participatione alicuius tertii: tamen est ibi proportio: que requiritur ad rationem cognoscentis: et cogniti. Ad quod sufficit: quod intellectus secundum aliquam participationem imalitatis sit assimulatus intelligibili.

Quaod. 2. SEcundo quaeritur vtrum im christi cognoscat verbum: per aliquod lumen creatum: et videtur quod non: quia ad cognitionem: sufficit vnio possibi lis cum potentia cognoscitiua: sed ipsumyerbum maxime vnitum est anime christi: ad hoc ergo vt ipsum cognoscat: non requiritur lumen creatum.

¶ Item ad hoc vt lumen corporale videatur: non requiritur lumen medium. ergo cum verbum sit lux vera. vt habetur Ioannis primo: ad hoc vt videatur ab intellectu anime christi: non requiritur aliud lumen.

¶ Item perfectius potest per sua naturalia exire in suam operationem potentia superior: quam inferior: sed potentia inferior scilicet sensitiua: per sua naturaia exire potest perfecte in suam operationem. ergo multo fortius potentia intellectiua: que est superior: per sua naturalia exire potest in perfectam operationem. Ad hoc ergo vt verbum perfecte cognoscat: non requiritur aliquod lumen creatum superadditum naturalibus suis.

¶ Item secundum Aug. 10. de trini. ca. 19. Aima non obaliud cognoscit se ipsam: quam eo quo sibi praesens est: sed verbum praesentissimum est anime christi. ergo non per aliud cognoscit ipsum: quam per illud primo sibi presens est.

Contra ad Ro. 6. Gratia dei vita eterna: sed in cognitione: qua anima christi cognoscit verbum: est vita eterna: ergo cognoscit ipsum per aliquod creatum lumen gratie.

¶ Item. I Ioan. 3 Cum apparuerit similes ei erimus sed illa assimilatio non potest esse nisi per aliquod creatum lumen ergo videtur quod ad hoc: quod ipsum verbum appareat intellectui cuicumque per claram cognitionem opetet ipsum intellectum esse aliquo creato lumen illustratum.

Respondeo quo christi cognoscit verbum: per aliquod lumen creatum suis naturalibus superadditum. Namlis enim modus cognoscendi correspondet naturali nostro essendi ipsius cognoscentis. Unde si naturalis modus essendi ipsius cognoscibilis excedit naturalem modum essendi potentie cognoscitiue: non potest ab illa naturaliter cognosci. vnde quia potentie sensitiue radicantur in forma perficiente sensibilem mariam: et sunt organis alligate: non possunt cognoscere nisi res sensibiles: et inquantu sunt sensibiles: et singulares. Intellectus autem noster: quia radicatur in forma perficiente materiam sensibilem: quamdiu corpori coniunctus est: non potest cognoscere nisi res existentes in materia sensibili: vel illud: quod ex ipsis concludere potest: quia tamen mediante organo non c ognoscit: ideo res existentes in materia sensibili potest considerare abstrahem do: non inquantum sunt in materia sensibili: quod patet cum intelligit aliquod vniuersale rerum sensibilium. Intellectus autem angelicus: quia est in essentia quae non est purum esse: sed composita est ex actuali: et possibili non potest naturaliter cognoscere illam rem: que est purum esse: sed ipsum verbum incarnatum: purum esse est: et ita excedit naturalem modum essendi cuiuslibet creature. Nulla enim creatura est purum esse. Restat ergo: quod a nullo intellectu creato: quicumque sit ille: siue sit intellectus anime christi: siue alius: cognosci potest immediate: et clare per sola naturalia illius intellectus. Cum ergo anima christi: ipsum verbum cognoscat immediate et clare: oportet concedere: quod hoc est per aliquod lumen super naturale: ex quo ad predictam cognitionem suum lumen naturale non sufficeret: vt ostensum est. Dicitur tamen ab aliquibus: non improbabiliter quod si non esset in ea: aliquis habitus luminis: tamen per hoc quod est vnita verbo in vnitate persone: videret eum: quamuis clarius videat ipsum per vnionem predictam: et habitum luminis glorie simul.

¶ Plus enim sublimatur ad verbum videndum per vnionem in persona: quam per hoc: quod est habitum luminis glorie in formata.

Ad primum in oppositum dicendum: quod non quecumque vnio intelligibilis cum intellectu: sufficit ad intelligendum: sed oportet quod intelligibile vniatur intellectui in ratione obiecti. Ad quam vnionem requiritur: quod sit proesenus intellectui per essentiam: vel persimilitudinem: et quod intellectus sufficienter illuminetur ad talis intelligibilis cognitionem.

¶ Ad secundum dicendum: quod non est simile de lumine corporali: per comparationem ad visum: et de luce increata: per comparationem ad intellectum creatum: quia lumen corporale et potentia visiua in generali modo essendi conueniunt: inquantum scilicet vtrumque esse habet in materia sensibili. Modus autem essendi lucis in create cum sit purus actus: exceditloem modum essendi cu¬ iuscumque creature: et ideo a nulla creatura naturaliter potest videri.

¶ Ad tertium dicendum: quod ex nobilitate est potentie superioris: quod ordinabilis est ad tam nobilem actum: qui per naturam suam non possit compleri: sicut videmus: quod quamuis generatiua hominis sit nobilior: quam generatiua equi: tamen non potest producere complementum sui geniti: equus autem potest

¶ Ad quartum dicendum: quod verbum non ita proportionatur nature intellectus creati: sicut natura anime sibi ipsi. et ideo non opetet: quod si praesentia sua sibi sufficit ad hoc: vt se ipsam clare cognoscat: quod praesentia ipsius verbi sufficiat intellectui creato ad hoc: vt per naturam suam ipsum clare cognoscat. Scias tamen quod anima nostra dum est perfectio corporis corruptibilis: quod eam aggrauat: de se: per sua naturalia claram cognitionem non habet: nec habere potest: de lege communi.

Quaestio 3 Tertio queritur vtrum nim christi mediante aliqua specie cognoscat verbum: et videtur quod non: quia nullum finitum sufficienter repraesentat infinitum: sed omnis species creata finita est: ergo nulla sufficienter representat deum: sed per similitudinem insufficienter representantem: non potest aliqua res clare cognosci. ergo anima christi: per nullam speciem verbum cognoscit.

¶ Item ad clare cognoscendum rem non requiritur species intellectu cognoscente: nisi propter absentiam rei cognite. Sed ipse deus est praesentissimus intellectui anime christi: ergo ad hoc: vt cognoscatur ab illo intellectu: nulla species in ipso intellectu requiritur.

¶ Item intelligere est pati vt habetur tertio de anima. ergo illud immediate cognoscit: a quo intellectus immediate patitur: sed cum intellectus cognoscit rem a iquam per speciem immediate patitur ab ea: ergo immediate cognoscit eam. Si ergo anima christi cognosceret verbum per aliquam speciem: immediate ipsum non cognosceret: quod falsum est.

¶ Item per similitudinem corporis non cognoscitur spiritus: sed quecumque species magis est infraverbum: quam similitudo corporis: infra spiritum creatum: ergo per nullam speciem cognosci potest ipsum verbum.

¶ Item perfectius exprimit se diuina essentia per seipsam quam exprimi posset per speciem aliquam. ergo anima christi perfectius cognoscit verbum per suam essentiam: quam ipsum posset cognoscere per aliquam speciem.

¶ Item secundum Aug. 12. super genesem ad litteram: inter principium: et medium. Intellectualia non videntur ab intellectu per aliquam similitudinem: que non sit idem cum ipsis: ergo cum verbum sit aliquid intellectuale: non videtur ab anima christi per aliquam speciem: que non sit idem cum ipso. Aug. 9. de trini. ca. 11. Cum deum nouimus: Contt quamuis meliores efficiamus: quam eram: antequamnosceremus: maxime cum eadem noticia etiam placita: digneque amata: verbum est. sitque aliqua dei similitudo illa notitia: tamen inferior: quia in inferiori natura est: ergo cum intellectus anime christi sit eiusdem nature: cum nostro intellectu: ipsum verbum cognoscit per aliquam similitudinem: vt videtur.

¶ Item intellectus possibis is non exit in actum 2usm: nisi prius reductus in actum primum. Illa autem reductio: est per aliquam speciem informantem ipsum: ergo anima christi per aliquam speciem cognoscit verbum.

¶ Item intellectus per speciem intelligibilem: que impartibilis est: quantitatem cognoscet: que partibilis est: et tamen talia non sunt proportionalia: ergo similiter: non constante: quod nulla similitudo creata deo proportionabilis est: tamen anima christi deum par aliquam similitudinem cognoscere potest.

¶ Item vt in praecedenti quaestione: habitum est anima christi cognoscit verbum per aliquod creatum lumen: suis naturalibus superadditum sed illud lumen: non videtur posse esse aliud: nisi quedam creata similitu do ipsius verbi: cum per ipsum lumen assimuletur ei: ergo paer aliquam creatam similitudinem verbum cognoscitur.

¶ Item maius est capere deum videndo: quam ipsum repraesentare intellectui: quia secundum ordinatur ad primum. Si ergo intellectus anime christi: non obstante sua finitate: potest videndo capere verbum: multo fortius aliqua species creata: non obstante sua finitate: potest intellectui anime christi repraesentare verbum.

¶ Item intellectus anime christi videndo verbum: non tantummodo est passiuus: sed etiam aliquo modo actiuus: non agendo in ipsum verbum: sed informando in se ipso visionem ipsam respectu verbi. Cum ergo omne agens determinatam actionem agat: eam per aliquam speciem ipsum informantem: que est in eo formale: et determinatum principium agendi: sequitur: quod intellectus anime christi ad visionem ipsam determinatur per aliquam formam ipsum informantem: hoc autem vocamus speciem.

Ad istam questionem dicunt aliqui: quod anima christi per aliquam speciem creatam videt verbum: quamuis enim nulla species creata possit repraesentare ipsum verbum: quantum ex parte sua repraesentabile est: tamen species intellectui anime christi ab ipso immediote impressa ipsum immediate representat finite tamen sicut et intellectus anime christi ipsum verbum videt finite. Uidetur ergo istis quod aliqua species creata: possit esse sufficiens ratio videndi ipsum verbum.

¶ Sed contra: si hoc esset verum: intellectus anime christi per illam speciem videret verbum: etiam dato per impossibile: quod verbum sibi non esset essentialiter proesens: quia ea: quorum species est sufficiens ratio cognoscendi: ea equaliter cognoscuntur absentia: sicut praesentia: duntumen species eorum presens sit apud intellectum.

¶ Preterea contra predictam portionem argui potest per praemam rationem: et quartam factas ad primam partem.

¶ Alii dicunt: quod intellectus anime christi per aliquam speciem creatam: et per ipsius verbi presentiam simul: videtur ipsum verbum: ita quod ipsa visio causatur ab intellectu anime christi per illam speciem inchoatiue: et incomplete: sed ab ipso verbo sub ratione: qua obiectum est: causatur completiue: ita quod anime christi sub ratione: qua passibilis: patitur ipsam visionem a seipso: inquantum est actiuus per aliquam speciem: et etiam immediate ab ipso obiecto: quod est verbum: nec ex hoc sequitur quod illa visio sit compositior: quia est in intellectu possibili a duplici agente: sed quod sit fortior in virtute: sicut si aliquis debiliter trahens nauem adiuuetur a fortiori trahente: non propter hoc erit motus compositior: sed fortior in virtute.

¶ Alii dicunt quod quamuis aliquid supernaturale lumen requiratur in intellectu anime christi ad videndum deum: non tamen requiritur: vt ipsum deum representans: neque vt intellectum ad visionem determinans: sed tantum ad confortandum intellectum: et eleuandum super suam naturalem facultatem: quantum ad cognoscendi modum. Dicunt eni quod quamuis ipsum verbum non possit esse ipsius intellectus forma inherens: tamen est forma assistens intellectui: et sibi intime praesens: ita quod per eam intellectus se determinat ad ipsum videndum. Sed contra si caliditas esset aliquid per se subsistens non informans sub stantiam ignis et esset ita intima igni sicut modo est: quamuis posset dici per aliquid intimum igni calefaceret non tamen vere posset dici quod ignis calefaceret per ipsam: quia tunc caliditas nihil esset ipsius ignis: quia neque pars: neque passio ergo a simili: quamuis ipsum verbum sit intimus: et praesentius intellectui anime christi: quam aliqua forma informans: inde quia non est ipsius intellectus: neque pars: neque passio: non potest dici: quod intellectus per ipsum: tanquam per aliquam formam assistentem: et intimam: eliciat actum videndi ipsum Et si dicas: quod intellectus agens mediante phantasmate: quo non informatur: mouet intellectum possibilem: hoc non valet: quia mouet mediante phantasmate: sicut instrumentali agente: deus aut non est talis forma: que esse possit instterum intellectus nostri in creando cognitionem intellectualem: quia instterum mouetur a principali agente: dum agens agit per ipsum: et ab ipso aliquam virtutem recipit. Diuina autem essentia mutari non potest

¶ Ideovidetur aliis dicendum: quod intellectus anime christi: et quicumque intellectus beatus in videndo verbum: pure passiuum est. Unde cum intellectus per lumen glorie sufficienter sit dispositus ad recipiendum in se istam passionem: que est visio verbi: que passio est perfectio: et salus ipsius intellectus: et ipsum verbum: cum sit presens: et intimun intellectui: potens sit per se ipsum immediate mouere ipsum intellectum: sicut obiectum mouet passiuam potentiam: non requiritur aliqua species creata: per quam: predicta motione intellectus moueatur: vel per quam predicta visio in ipso intellectu effi¬ ciatur: et secundum hanc opinionem: quamuis ipsa visio verbi sit in in tellectu anime christi: non tamen est ab ipso intellectu: sed tantum a verbo sicut a praesenti: et immediato obiecto: nec ex hac opinione sequitur: quod intellectus agens in videndo deum: sit ociosus: quia tantum illud: quod est in anima: possibile sed illud: quod est in ea actiuum respectu visionis diuine: est passiuum: quia il la passio nobilior est omni actione que per virtutem creatam possit effici. Qui vult tenere secundam opinionem potest dicere ad primum in oppsitum quod non plus concludit: nisi quod species creata per se non est sufficiens ratio videndi ipsum verbum: et hoc concessum est.

¶ Ad secundum dicendum quod non tantum requiritur species propter absentiam rei cognite: sed etiam vt intellectus per speciem possit actionem elicere: vel ad eliciendum coagere.

¶ Ad tertium dicendum: quod quamuis intelligere sit pati: non tamen propter hoc opertet: quod illud immediate intelligatur: a quo immediate insttraliter patitur intellectus. Sed illud a quo patitur principaliter: sicut videmus: quod quamuis videre sit pati: tamen illud: quod videtur: non est ipsa species coloris: a qua visus immediate patitur instraliter: sed ipse color a quo ipse visus patitur principaliter.

¶ Uel potest dici: quod intellectus possibilis non tantum patitur a se ipso: inquaetum est actiuus per speciem sed etiam immediate ab ipso obiecto: quod est verbum vt dictum est.

¶ Ad quartum dicendum: quod quamuis species impressa intellectui anime christi immediate a verbo: magis sit infra verbum: quam species corporis infra in tellectum creatum in essendo: non tamen hoc verum est: in representando.

¶ Ad quintum dicendum: quod quamuis ipsum verbum perfectius exprimat se intellectui per se ipsum: quam per speciem: hoc tamen non impedit quin vna expressio secu compatiatur aliam: et quin vna requiratur cum alia: sicut superius in opinione dictum est.

¶ Ad sextum dicendum: quod ilia sententia Aug. intelligenda est de identitate: quantum ad genus intelligentis: quia species intelligibilium: sunt intelligibiles. Species autem coloris in oculo: color non est: nec species corporum in imagine: corpora sunt.

¶ Uel potest dici: quod loqutur de rebus intelligibilibus: que ipsem animam per se ipsos informant. vnde exemplum ponit de dilectione.

¶ Uel potest dici: quod si intendit deum speciem non habere: que non sit illud: quod ipse hoc intelligi debet de specie sufficienter representante. Qui vult quartam opinionem tenere: que satis intelligibilis et probabilis aliquibus videtur: potest dicere ad primum in oppositum quod illa auctoritas Aug. intelligenda est de cognitione dei: que de ipso habetur in via¬

¶ Ad secundum dicendum: quod intellectus beatus sufficienter reductus est in actum primum per lumen glorie: in actualem autem passionem: que est visio verbi: reducitur sufficienter per presentiam immediatam obiecti quod est verbum.

¶ Ad tertium dicendum: quod impertibile creatum intelligibile magis potest esse proportionatum ad repraesentandum partibile creatum: quam quecumque creatura creatore: quia res impertibilis: que impertibilitatem habet: inquantum est res intelligibilis: minus est limitata: quam ipsa res pertibilis. Unde non est mirum: si ipsum repraesentare potest: sed quecumque species creata limitata est: et ipsum verbum nullo modo est limitatum.

¶ Ad quartum dicendum: quod illud lumen non est species determinans intellectum ad videndum verbum: sed est ad confortandum intellectum: et eleuandum supra suam facultatem naturalem: quantum ad cognoscendi modum: nec enim lumen corporale: quamuis requiratur ad videndum colorem: species est: per quam videtur color.

¶ Ad quintum cum dicitur: quod magis est capere deum videndo: quam ipsum repraesentare intellectui etc. dico quod non est verum: quia ipsum capere videndo: est pati ab ipso: ipsam passionem: que est visio. Aliquid autem potest pati ab aliquo: quod tamen representare non potest.

¶ Ad sextum soluendum est per interpretationem maioris. Ipse enim intellectus: et quantum ad suum possibile: et quantum ad suum actuale: passiuus est: respectu visionis verbi: propter enim nobilitatem visionis: et excellentiam rei vise: non potest elici ab intellectu: quacumque specie¬ mediante: et multum rationabile est: quod vltimata intellectus perfectio: immediate eliciatur ab ipso tantum: qui ipsum intellectum immediate creauit: nullo alio adiuuante: vt sicut nobilissima perfectio hominis inesse necesse est a deo immediate tantum: ita vltima perfectio creature rationalis inesse super naturali sit a deo immedia te tantum.

¶ Unde et secundum illam opinionem: complementum fruitionis in voluntate beata consistit in patiendo immediate a summo bono: vt ab obiecto: tamen voluntas elicit: respectu sunmi boni aliquem motum dilectionis perfectiorem: quem potest: sed in illo non consistit complete beatitudo voluntatis.

¶ Sed tunc occurrit eis hec difficultas scilicet quo modo hoc sit possibile: quod in voluntate respectu eiusdem obiecti: sint simul duo motus dilectionis: et etiam quomo do motts dilectionis possit causari in voluntate: cuius ipsa non sit causa actiua.

¶ Sed ad primam difficultatem dicunt: quod quamuis in voluntate non possint simul esse duo motus dilectionis respectu eiusdem domini: ab eodem efficiente: et eo dem modo: tamen possibile est hoc: quando sunt a diuersis efficientibus: et diuerso modo.

¶ Ad asm autem dicunt: quod actluum in voluntate creata: potest pati a summo eius obiecto.

Quaestio 4. QUarto queritur vtrum anima christi verbum cognoscendo comprehendat eum: et videtur quod sic: quia qui videt aliquam rem totam: et totaliter videt eam quantum ex parte sua visibilis est: sed intellectus anime christi videt verbum totum et totaliter: quia videt omnem modum: qui est in eo. ergo videt eum: quantum ex parte sua visibile est: quod est comprehendere videndo.

¶ Item ber. 5. libro de consideratione: non multum ante finem. Sancti comprehendunt: sed anima christi est sacta. ergo verbum videndo comprehendit.

¶ Item apostolus ad phils 3o. Sequor: si quomodo comprehendam: in quo comprehensus sum: sed ipse dicit. I1. Corinth. 9. Ego sic cum non quasi in incertum: ergo videtur: quod comprehendit illum: in quo comprehensus est id est deum: multo fortius: ergo anima christi

¶ Item Aug. in libo de videndo deo: circa mediu. Totum comprehenditur videndo: quod ita videtur: vt nihil eius lateat videntem: sed anima christi ita videt verbum: quod nihil ipsius verbi lateat eum: quia cum sit simpliciter: non potest videri: quin totum videatur. ergo anima christi videndo comprehendit ipsum.

Contra. omne quod comprehenditur ab aliquo: finitum est comprehendenti. ergo si verbum comprehenderetur ab anima christi: finitum esset ei: sed quod est finitum finiti: simpliciter est finitum: ergo verbum simpliciter esset finitum: quod falsum est.

¶ Item quod comprehendit aliquid: maius est eo: vel equale sibi: sed anima christi non est maior verbo: nec equalis ei: quia creatura creatori equari non potest. ergo anima christi cognoscendo verbum: non comprehendit.

Respondeo quod anima christi cognoscendo verbum: non ccmprehendit eum: quia secundum sententiam phili et de anima obiectum intellectus est ens: vel quod quid est. ergo quantum res habet de entitate: tantum habet de intelligibilitate: sed verbum eternum est infinite entita tis. ergo est infinite intelligentie. Unde quantum est ex parte sua: intelligibile est actu infinito intensiue: vel in vigore: anima autem christi: cum sit creatura: non potest. intelligere aliquod intelligibile intellectione infinita intensiue. Nulla enim creatura potest elicere actionem infinitam intensiue nec pati intensiue infinitam passionem. ergo anima christi non potest intelligere verbum: quantum ex parte sua: est intelligibile.

¶ Sed si ipsum comprehenderet cognoscendo: ipsum intelligeret quantum ex parte sua intelligibile est.

¶ Huic concordat Ieremias dicens 32 c. Fortissime magne potentie dominus exerciruum nomen tui magnus consilio: et incomprehensibilis cogitatu: et Damas. lib 1. c. 4. Dominus: quod infinitus est deus: et incomprehensibilis.

Ad primum in oppositum: cum dicitur: quod qui videt aliquam rem totam: et totaliter videt eam quantum ex parte sua visibilis est: etc. dico quod verum est: si hoc aduerbium: totaliter: dicat modum ex parte visionis: sed sic anima christi non videt verbum totaliter quia verbum: quantum est ex parte sua visibile est aliquo modo visionis: quo non videt ipsum anima christi: quia visibile est visione infinita intensiue: quo modo visionis videt se ipsum: sed hoc modo anima christi: non videt ipsum. Utrum autem videat omnes modos: quibus mutabile est de hoc inferius videbitur. non enim opetet hoc explicare ad argumenti predicti solutionem

¶ Ad secundum dicendum: quod Ber. ibi accipit comprehensionem large scilicet secundum quod se extendit ad fruitionem: que est per gratiam vie.

¶ Ad tertium dicendum: quod apostolus ibi accipit comprehensionem pro clara apprehensione: que est per lumen glorie.

¶ Ad quartum dicendum: secundum quosdam: quod quia verbum simplex est: et infinitum: ideo inquantum simpliciter est: totum videtur a quocumque videtur: et inquantum infinitum est: aliquid de eius profunditate latet omnem intellectum: qui non videt ipsum quantum ex parte sua visibile est. Si enim ponantur duo oculi vnus debilis: et alius fortis: quorum qui libet videat vnum colorem totum: aliquid de pulchritudine illius coloris: quod non latet oculum fortem: latet oculum debilem: sic aliqua profunditas thesauri diuine pulchritudinis manifesta est diuino intellectui: que latet quancumque creaturam.