Articulus 1

Questio II Rimo ostendo quod christus nihil vnquanmeruit. Nullus enim meretur quod suum est: quia meritum precedit praemium: sed omnia erant christi ipso dicente in euangelio secundum Io. ad patrem. c. 17. Omnia mea tua sunt: et tua mea sunt: ergo christus nihil vnquam meruit.

¶ Item comprehensores non sunt in statum merendi: sed christus fuit semper comprehensor: ergo nunquam fuit in statu merendi.

¶ Item omne meritum est ad supplendum aliquam indigentiam merentis: sed in christo nunquam fuit aliqua indigentia: cum semper fuerit beatus: et sicut dicit Aug. xiii. de tritate. c. v. Beatus non est nisi qui habet omnia que vult ergo christus nunquam aliquid meruit.

Contra glo. super illud pslamum. Conserua me domine: quoniam sperai in te dicit: ecce meritum quo seruari debet: sed illud ver bum pslamuom. dicitur in persona christi secundum glo. ibidem: ergo christus meruit conseruari.

¶ Item secundum Ansel. ii. libro. Cur deus homo. c. x. Quamuis christus non potuerit peccare: tamen laudandus fuit de iustitia sua: sed omnis existens viator de sua iustitia laudandus per suam iustitiam meretur: ergo cum christus non tantum fuerit comprehensor: sed etiam viator meruit per iustitiam suam.

Respondeo quod christus aliquid meruit et magnunfuit quod meruit. Christus enim non tantum fuit comprehensor sed etiam viator: vt superius dictum est. Fuit etiam per liberum arbitrium dominus sue actionis. Actio etiam sua propter perfectam charitatem agentis et rectam eius intentionem proportionata fuit praemio magno: ad merendum autem non requiruntur nisi tri a predicta: ergo christus meruit.

¶ Ad primum in oppositum cum dicitur: quod omnia erant christi etc. verum est inquantum deus est: et sic non merebatur: sed inquantum homo non omnia erant sua: et sic merebatur.

¶ Ad secundum cum dicitur pro comprehensores non sunt instatu merendi etc. dico quod verum est de illis qui sunt comprehensores tantum. Illi enim non sunt in statu merendi pro seipsis: christus autem simul fuit comprehensor et viator: et ideo mereri petuit pro se et pro aliis.

¶ Ad tertium cum dicitur quod in christo nunquam fuit aliqua indigentia: dico quod verum est sub ratione qua fuit beatus: et sub illa ratione nihil sibi meruit sed inquantum fuit viator in eo fuit indigentia: et inquantum huius meruit.

Quaestio II. Ecundo Queritur vtrum christus meruerit ab instanti sue conceptionis. Et videtur quod non. Omne initium est per actum deliberatiue voluntatis. Sed actus deliberatiue voluntatis non est instanti: quia importat motum ab vno in aliud: quod instanti fieri non potest: ergo christus non meruerit ab instanti sue conceptionis.

¶ Item ita cito potest creatura rationalis vel intellectualis de mereri sicut mereri: quia facilius est deficere quam proficere. Sed malus angelus non potuit demereri ab instanti sue creationis: vt in 2 lib.o ostensum est: ergo nec anima christi mereri potuit ab instanti sue creationis: sed in illo instati quo anima christi fuit creata: christus fuit conceptus: ergo non potuit mereri ab instanti sue conceptionis.

¶ Item si potentie mouentes propo. tionantur mensure in quibus mouent proportionantur: et hec propositio trahi potest ex doctrina philosoph¬ libro 7. physi. sed nostrum liberum arbitrium: et liberum arbitrium christi proportionantur cum vtrumque sit finitum et eiusdem speciei: ergo mensure in quibus possunt mouere proportinantur: sed instans non proportionatur tempori: ergo cum nostrum liberum arbitrium non possit se mouere nisi in tempore: quia secundum philosophum in lib. de memoria et reminisentia nostrum intelligere est cum continuo et tempore libero arbitrio christi non potuit se mouere in instanti sue conceptionis.

Contra magister in littera: non plus meruit sibi per crucis patibulum quam a conceptione meruit per gratiam virtutum.

¶ Item ab instanti sue conceptionis fuit beatus sed beatitudo consistit in actu: ergo ab instanti sue conceptionis habuit actum glorie: ergo a simili et actum gratie: sed in actu gratie consistit meritum: ergo meruit ab instanti conceptionis sue.

Ad istam questionem dicunt quidam quod christus ab instanti sue conceptionis non habuit meriti vsum: sed habitum per quem dignus erat gloria. Usus enim meriti non est sine actu deliberatiue volutatis qui quidem actus in quadam successione consistit. Unde et si ab instanti sue conceptionis inceperit hebere vsum meriti: non tamen in illo instanti habuit vsum meriti: et si enim successiua incipiunt tamen in instanti: in instanti esse non possunt.

¶ Alii dicunt quod christus ab instanti sue conceptionis non tantum habuit meriti habitum: sed etiam meriti vsum. Si enim aliqua potentia in eodem instanti in quo est primo non habet actione suam hoc contingit: autem quia in illo instanti non habet totam perfectionem suam que requiritur ad illam actionem aut quia est aliquid impediens: aut quia de ratione illius actionis est successio quod esse non posset in instanti. Christus autem ab instanti sue conceptionis habuit potentiam merendi per fectam perfectione nature et gratie: nec fuit aliquid motum illius potentie impediens in ipso: non enim fuerunt impedimenta que sunt in organis aliorum paruulorum. De ratio ne etiam actus merendi non est successio: quia actus merendi consistit in actu libere voluntatis ad deum ordinato: et charitate informato. Ad talem autem actum non requiritur successio nisi per accidens: motus enim de cuius ratione est successio cum attingit illud respectu cuius est desinit esse: motus autem voluntatis cum attingit ad volitum: non propter hoc desinit esse: est ergo indiuisibilis actus: talis autem actus esse potest in instanti: christus ergo ab instanti conceptionis sue potuit habere meriti vsum. Sed planum est quod habuit meriti vsum quam citius habere potuit: ab instanti ergo sue conceptionis ipsum habuit. Qui vult tenere hanc secundam opinionem que magis videtur honorare ipsum potest dicere.

Ad primum in oppositum quod actus deliberatiue volutatis: bene potest esse in instanti cum de ratione eius non sit successio nisi per accidens sicut forte est in nobis: vel propter aggrauationem corporis corruptibilis impedientis animam in sua actione: vel propter debilitatem intellectus: accidentia in christo non fuerunt quia quamuis habuit corpus corruptibile: non tamen corruptibilitate aggrauante intellectum vel voluntatem in sua actione: habuit etiam semper intellectum fortissimum et fortitudine que est per naturam: et fortitudine que est per gratiam et gloriam. Unde voluntas eius nullum habuit retardatiuum in sua actione.

¶ Ad secundum dicendum quod non est simile de merito et merito: quia actus merendi non est contra naturalem motum voluntatis: sed magis complet ipsum. Actus autem demerendi derogat naturali motui ipsius voluntatis: quia est ad terminum oppositum: Unde aliquid diminuit de perfectione illius. Non est autem possibile quod in eodem instanti diminuatur aliquid de perfectione habita: quia aliter contradictoria simul essent vera in eodem instanti. Cum ergo motus naturalis: precedat omnes alios motus in voluntate: non potuit aliqua creatura habere aliquem malum voluntatis actum ab instanti creationis sue vt plenus ostensum est in libro. 2. Di. 3.

¶ Ad tertium dicendum quod quan¬ uis nostrum liberum arbitrium et libero arbitrio christi proportionentur secundum essentias: non tamen quantum ad actuales existentias: quia nostrum libero arbitri actualiter existit in supposito creato et liberum arbitrium christi in supposito increato. Perfectio autem et fortitudo operationis est per essentiam in comperatione ad suam actualem existentiam. Unde liberum arbitrium christi perfectiorem habet actum quam si natura humanaeius non esset vnita verbo: vt natura supposito.

¶ Preterea liberum arbitrium in nobis retardatur in actu suo bono ex aggrauatione corporis: non sic autem fuit in christo. Preterea sue gratie non proportionatur gratia nostra: et ideo potuit elicere motum cui non proportionatur nostri arbitrii liberi motus.

Questio. III Ertio Queritur vtrum christus merue rit in sua conuersatione. Et videtur quod non: quia quicunque meretur proficit in gratia vel se disponit ad illum profectum. Sed christus in sua conuersatione proficit in gratia: nec se disposuit ad talem profectum: quia ab instanti sue conceptionis habuit de gratia quantum capere potuit: ergo in sua conuersatione non meruit.

¶ Item philosophus eodem modo se habet: quo ad animam nunc sicut ante suam passionem. Sed meritum est ex parte anime. Cum ergo christus nihil modo mereatur: videtur etiam quod ante suam passionem in sua conuersatione nihit merebatur.

¶ Item quicumque meretur facit aliquid de non debito sibi debitum sibi. Sed christus per suam conuersationem non fecit aliquid de non debito sibi: debitum sibi: quia ab instanti sue conceptionis omne bonum sibi debebatur: ergo christus in conuersatione non meruit.

Contra primo libro de articulis fidei prope principium. Mereri apud deum dicitur qui nulla necessitate compulsus libenter deo facit quod facere tenetur: sed christus in sua conuersatione nulla necessitate compulsus libenter fecit deo quod facere tenebatur: ergo meruit in sua conuersatione.

¶ Item glo. super illud ad philip. 2. propter quod et deus exaltauit illum: humilitas claritatis est meritum. Claritas humilitatis est premium: sed christus humiliauit se in sua conuersatione: ergo per suam conuersationem meruit claritatem.

Respondeo quod loquendo de merito proprie dicto quod hic intendimus christus in sua conuersatione meruit et sibi et nobis: sed non meruit sibi faciendo per suam conuersationem aliquid bonum sibi debitum quod ante non debebatur: vt faciendo sibi magis debitum quam ante deberetur: quia omne bonum: cuius erat capax ab instanti sue conceptionis sibi fuit debitum: et inta perfecte quod perfectius sibi deberi non potuit: sed sibi meruit in conuersatione faciendo de sibi debito vno modo sibi debitum alio modo: vel de debito sibi per vnum actum faciendo sibi debitum per alios actus. Tribus autem predictis modis inuenit nobis: vt in vltima questione huius di. ostendetur.

¶ Ad primum in oppositum dicendum quod qui cumque sibi meretur faciendo de non debito sibi debitum: vel debito magis debitum proficit in gratia: vel se disponit ad illum profectum: sed sic christus in sua conuersatione non meruit: vt ostensum est.

¶ Ad secundum cum dicitur quod christus eo modo se habet quo ad animam nunc sicut ante suam passionem etc. Dico quod verum est per comparationem ad deum: non autem per comparationem ad corpus: quia tunc ex sui comparatione ad corpus habebat passibilitate: et erat in statu viatoris.

¶ Ad tertium patet solutio ex iam dictis.

Questio IIII Uarto Queritur vtrum christus merum it in passione. Et videtur quod non secundum auctorem sex principiorum. Passio est effectus illatioque actionis. Effectus aut conformatur cause: cum ergo causa inferens passionem christo que fuit ipsa actio iudeorum fuerit mala et non meritoria: videtur quod ipsa passio christi mala fuerit et non meritoria.

¶ Item secundum philosophum. 3. ethi. c. 4. Uoluntarium est: cuius principium est in ipso sciente singularia in quibus est operatio. Principium autem passionis christi non fuit in christo sed exterius: ergo per comparationem ad christum non fuit voluntaria: sed nihil est. meritorium nisi sit voluntarium: ergo christus non meruit in sua passione.

¶ Item secundum philosophum. 3. physi. et Anselmus libro de veritate. c. 8. Actio et passio sunt vnius motus: ergo mala actio iudeorum passionem christo inferentium: et passiochristi fuerunt vnus motus: sed contraria non sunt simul in eodem: ergo cum ipsa actio iudeorum fuerit mala ipsa christi passio non potuit esse bona: et ex consequenti nec meritoria.

Contra Augu. 4 de tri. c. 2. Merito quippe mors peccatoris veniens ex damnationis necessitate soluta est per mortem iusli venientem ex misericordie voluntate: sed per illum iustum intelligit christum: ergo christus per passionem nobis meruit.

¶ Item qui patitur: aut patimeruit: aut per passionem mereretur: aliter enim pateretur sine causa: sed christus non meruit pati: ergo meruit per passionem.

Respondeo quod christus meruit in passione. Ad cuius intelligentiam sciendum quod passionem christi possumus considerare vel per comparationem ad voluntatem iniquorum qui ipsum crucifixerunt: vel per comparationem ad christi voluntatem qua passionem pro generis humani redemptione desiderauit: et presentem patienter sustinuit et eam acceptauit. Primo modo passio christi non fuit christo nec meritoria nec demeritoria: quia sic principium illius passionis in christo non fuit: sed sic fuit demeritoria crucifigentibus eum inquantum ipsum inferendo grauisseme peccauerunt. Secundo modo dicendum quod sicut homoper actum exteriorem imperatum a voluntate charitate formata meretur: ita tamen quod in actu voluntatis imperantis est meritum formaliter. In actu autem exteriori materialiter: sic dico quod christus in sustinendo passionem patienter: et eam acceptando meruit: ita tamen quod meritum formaliter fuit in actu voluntatis. In passione autem formaliter inquantum ipsa fuit voluntati materia merendi. In hoc tamen positum exemplum est dissimile: quia passio christi non fuit causata a christi voluntate: sicut actus exterior a voluntate imperatus: causatur a voluntate.

Ad primum in oppositum dicendum quod actio iudeo rum non fuit causa passionis christi inquantum pertinuit ad genus moris: et ideo non oportuit quod esset mala mortaliter: sed bene fuit mala malitia nature: inquantum fuit lesiua nature patientis. Ipsa tamen actio iudeorum mortaliter fuit pessima.

¶ Ad secundum dicendum quod non plus concludit nisi quod christus non meruit in passione inquantum comperabatur ad suam causam efficientem: sed exhoc non sequitur quin mereretur in ea inquantum comparabatur ad christi voluntatem eam ex maxima charitate patienter sustinentem et acceptantem.

¶ Ad tertium dicendum quod quamuis in vno motu absolute considerato non possint simul esse contrarie conditiones: non tamen sic dicendum est de motu considerato in comperatione: vnde sicut vnus motus inquantum est a mouente est actio: et inquantum immobili est passio: ita potest esse quod habeat malitiam moralem inquantum est ab agente et bonitatem moralem per comparationem ad passum: his concordat Ansel. libro de veritate c. 8. dicens multis modis eadem res suscipit diuersis confiderationibus contraria: et ponit exemplum de motione considerata per comperationem ad agens et patiens.