Articulus 1

Questio. I PRimo ostendo quod non fuit congruum humanam naturam reparari. Nam angelicam lapsam non fuit congruum reparari: sed natura angelica aptior erat ad reparationem: quam humana: quia humana per peccatum fuit in suis naturalibus peiorata: vt in 2 libro ostensum est: sed natura angelica post lapsum remansit in suis naturalibus integra secundum Diony. 4. c. de diui. no. ergo multo minus fuit congruum humanam naturam reparari.

¶ Item sicut se habet diuina bonitas ad releuandum lapsum vt resurgat: ita se habet ad manutenendum stantem ne cadat: sed non fuit congruum diuinam bonitatem prohibere naturam humanam a lapsu: ergo nec fuit congruum quod eam releuaret de suo casu.

¶ Item quod conuenit nature humane conuenit omnibus indiuiduis illius: quia conueniunt in ea: sed no fuit conueniens omnia indiuidua nature humane reparari: quia damnati non fuit reparati: ergo nec fuit congruum naturam humanam reparari.

Contra Damasce. li. 3. c. 1. conuenientium reparationis nature humane ostendit per rationem sumptam a parte diuine bonitatis: et per rationem sumptam a parte diuine sapientie: et per rationem sumptam a parte diuine iustitie: et per rationem sumptam a parte diuine potentie.

¶ Item Augu. I li. de doctri. christia. c. 5. ostendens conuenientiam reparationis nature humane: dicit quia per superbiam homo lapsus est deus humilitatem exhibuit ad sanandum serpentis sapientia decepti sumus dei stultitia per quam vera intelligitur sapientia liberamur. Nos immortalitate male vsi sumus vt moreremur christus mortalitate bene vsus est: vt viueremus. Corrupto animo femine ingressus est morbus integro corpore femine processit salus.

Respondeo quod congruum fuit naturam humanam repatari et ex parte dei et ex parte hominis Ex parte dei: quia in reparatione humane nature manifestata est dei potentia: quia per hoc patet ipsum omnem defectum nostrum per suam potentiam vicisse. Manifestata est est dei sapientia: quia per hoc claruit ipsum nullam creaturam frustra fecisse. Manifestata est est eius misericordia: quia per hoc patet ipsum proprii plasmatis infirmitatem non despexisse.

¶ Ex parte est hominis fuit congruitas: et propter dignitatem hominis conditi: et propter modum labendi: et statum lapsi. Tanta enim est hominis dignitas vt propter ipsum facta sint omnia. Ita ipsum si homo perpetuo suo fine caruisset suo fine proximo fuissent defraudata omnia ordinata ad ipsum. Modus est quo lapsus est homo fuit per alterius scilicet diaboli suggestionem: et ideo congruum fuit ipsum par alium releuari. In statum etiam hominis lapsis. Simul erat poenitentia cum miseria: quorum primum fuit aliqua dispositio congrua et remota ad placandum aliquo modo diuinam iustitiam: ipsa autem miseria prouocabat diuinam misericor diam.

¶ Ad ostendendum etiam predicte reparationis conuenientam valerent ea que sunt in opponendo. ad hanc partem allegata.

Ad primum in oppositum dicendum quod non est simile de lapsu nature angelice et humane. Nam enim angelica in suo lapsu in malitia obstinata est: non sic autem natura humana.

¶ Preterea natura est angelica non est lapsa secundum se totam humana autem natura lapsa fuit secundum se totam: et ideo maior fuit congruitas ad reparandum naturam humanam quam angelicam: et hanc vltimam rationem tangit Augu. in enchi. 17. c. Quod autem dicebatur in argumento quod magis esset peiorata natura humana quam angelica: dico quod non est verum ex parte anime. Plus enim in natura angelica lapsa corruptum est de naturali habilitate ad bonum: quam in natura humana. Unde cum Diony. dicit quod in eis naturalia remanserunt integra referendum est ad principia essentie: et potentias.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis congruum non fuerit diuinam bonitatem manutenere hominem ne laberetur: quia ipse voluntarie lapsus est: et non fuit congruum ipsum manutene ri imuitum: fuit congruum tamen reparare lapsum: quia de siderabat resurgere: et per se non poterat et ideo congruunfuit vt deus sibi porrigeret manum misericorditer releuantem.

¶ Ad tertium dicendum quod in hoc quod deus reparauit humanam naturam reparauit omnia indiuidua nature humane: quantum ad sufficientiam: quamuis non quamtum ad efficientiam: quia multi sunt qui non disponuntur ad recipiendum reparationis effectum. Uidemus enim in naturalibus quod aliquid quod naturam humanam consequitur: verbi gratia: sicut est visus aliquando in aliquo in diuiduo hominis: non est propter aliquem particularem defectum accidentem in semine: vel propter aliquam materie indispositionem.

Questio. SEcundo queritur vtrum necessarium fuerit naturam humanam reparari: et videtur quod sic secundum quod habetur tertio de anima. Natura nihil facit frustra: et si hoc est verum de natura naturata multo fortius est de natura naturante. Sed si humana natura reparata non fuisset tota fine suo fuisset frustrata cum secundum se totam lapsa esset: et sic fuisset facta frustra: ergo necessarium fuit eam reparari.

¶ Item Ansel I li. cur deus homo. c. 10. sicut in deo quodlibet paruu inconueniens sequitur impossibilitas: ita quamlibet paruam rationem: si maiori non vincitur concomitatur necessitas: sed ostensum esta in quaestione precedenti: quod conueniens fuit deum humanam reparare naturam: ergo fuit necessarium.

Contra nullus effectus procedens ab aliquo per voluntatem procedit de necessitate: sed reparatio nature humane suit a deo per voluntatem: ergo non fuit facta de necessitate.

Respondeo quantum ad praesens sufficit: potest distingui duplex necessita scilicet absoluta et conditionata.

¶ Primo modo non fuit necessarium naturam humanam reparari: nec ex parte dei: nec ex parte humane nature: quia deus nihil producit extra se tali necessitate: nec reparatio tali necessitate humane debebatur nature.

¶ Secundo modo loquendo de necessitate necessarium fuit naturam humanam reparari: et ex parte dei: et ex parte nature humane: quia ex presuppositione diuine ordinationis qua deus ordinauerat naturam humanam reparare necessarium fuit non necessitate coactionis: sed immutabilitatis quod eam repararet. Si est natura humana peruentura erat ad suum finem scilicet ad claram dei visionem necessarium fuit causa reparari: quia aliter ad illam visionem pertingere nullatenus potuisset.

Ad primum in oppositum dicendum quod et si natura humana non fuisset reparata non tamen fuisset frustra: quia adhuc fuisset ad diuine iustitie manifestationem et ostensionem bonitatis: inquantum in ea esset aliqua participatio bonitatis diuine: inquantum fuisset ens viuens et intelligens.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis secundum ordinem: quem deus instituerat conueniens fuerit et necessarium necessitate conditionata humanam naturam reparari: tamen talem ordinem deuminstituere potuisset secundum quem eam reparari conueniens non fuisset: et sic patet quod necessitate absoluta non fuit necessa rium eam reparari.

¶ Argumentum ad partem aliam procedit de necessitate absoluta.

Questio. III Tertio queritur vtrum per satisfactionem conueniens fuit naturam humanam reparari: et videtur quod non: quia in omni opere dei maxime debet relucere dei miserico: dia: et plusquam aliqua dei nobilitas: quia vt dicitur in psalmis. Ipse est multum misericors et miserationes eius super omnia opera eius: sed magis fuisset manifestata eius misericordia: si reparasset humanam naturam absque satisfactione: quam in reparando per satisfactionem: ergo non fuit conueniens eam per satisfactionem reparari.

¶ Item que iesus docuit opere impleuit: vnde Actuum. I Cepit iesus facere et docere: sed christus docuit nos offensam remittere absque omni satisfactione. Unde Math. 5. Diligite inimicos vestros: benefacite eis qui oderunt vos et orate pro persequentibus et calumniantibus vos: ergo conueniens fuit deum reparare humanam naturam sine satisfactione.

¶ Item non est conueniens innocentem tradere morti pro liberatione nocentis: sed christus fuit innocens: natura humana in omnibus aliis suis indiuiduis fuit nocens: ergo saltem natura humana repaerari non debuit per satisfactionem factam per mortem christi.

Contra Anscl. I ib. Cur deus homo. c. 12 liberior esset iniustitia quam iustitia: si sola misericordia dimitteretur: quod valde inconueniens videtur: sed si natura humana fuisset reparata: sine omni satisfactione sola misericor dia fuisset dimissa in iustitia: ergo fuit conueniens eam per satisfactionem reparari.

¶ Item Ansel. sic arguit in. c. supradicto: dimittere peccatum sine satisfactione non est aliud quam non punire: et si non punitur inordinatum dimittitur: sed non decet deum aliquid inordinatum in suo regno dimittere: ergo non decet deum peccatum impunitum dimittere.

Respondeo: quod conueniens fuit naturam humanam per satisfactionem reparari: et ex parte dei: et ex parte nostra: ex parte dei pro tanto: quia inomni opere dei: debet manifestari misericordia et iustitia: secundum illud psalmi. Uniuerse vie domini misericordia et veritas I.t iustitia: sed si natura humana reparasset absque satisfactione fuisset manifestata misericordia sine iustitia in reparatione per satisfactionem suit vtraque manifestata: quia iustitia in satisfactione misericordia in reparatione et modo reparandi: quia cum purus homo per se non posset satisfacere vt inferius patebit: deus pater filium suum dedit: vt pro nobis satisfaceret et filius hoc voluit: in quo materifestata fuit: tanta misericordia quod maior excogitari non potuit: secundum quod patet per auctoritatem Ansel. 2 libro Cur deus homo. c. 20. allegatam in fine primi libro

¶ Ex parte est nostra fuit conueniens: quia sicut genus humanum cum lapsum est deum imhonorauit per culpam: sic cum releuatum fuit decuit vt deum honoraret sustinendo penam.

¶ Preterea sicut gloriosius est ceteris paribus habere vitam eternam per merita quam sine meritis: sic honorabilius fuit nobis per satisfactionem: quam sine sacrifactione deo reconciliari: et quia nullus poterat satisfacere sufficienter: nisi ille qui deus esset et homo: vt in sequenti quaestione patebit. Ideo dicitur ad hebreos secundo: quod decebat enim propter quem omnia et per quem omnia: qui multos filios in gloriam adduxerat auctorem salutis eorum per passionem consumare.

Ad primum in oppositum dicendum: quod sicut in stitia sine misericordia degenerat in crudelitatem: sic misericordia sine iustitia degenerat in remissionem: et ideo reparando naturam humanam conueniens fuit misericordiam a iustitia non separari: quia sicut dicit Ansel. I. lib. Cur deus homo. c. 13. Nihil minus tolerandum in rerum ordine: quam vt creatura creatori debitum honorem auferat: et non soluat: quod aufert.

¶ Ad secundum dicendum quod Ansel. I. li. Cur deus homo. c. 12 hoc argumentum tangit et soluit dicens deus hoc nobis praecipit: vt non praesumamus quod soliuo dei est: sed ad nullum pertinet vindictam facere: nisi ad illum qui dominus est omnium. Nam cum terrene potestates hoc recte faciant: ipse facit a quo ad hoc: ipsum ordinate sunt: et ideo quamuis nos docuerit remittere offensam absque hoc quod sumamus: non tamen possumus ita dimittere quin iusta vindicta sibi reseruetur.

¶ Ad tertium cum dicitur quod non est conueniens innocentem tradere morti pro liberatione nocentis etc. dico quod non est verum quando innocenti placet et ordinatur ad exaltationem eius: et ad commune bonum et ad meliorationem nocentis: et ad manifestationem diuine bonitatis: christo autem placuit pati: et illa passio fuit ad eius exaltationem secundum modum qui supradictus est et ad commune bonum superne ciuitatis: et ad meliorationem generis humani: et diuine bonitatis manifestationem.

Questio. IIII. QUarto queritur vtrum natura humana par alium modum quam per mortem christi potuit reparari: et videtur quod non. Ansel 2 libr. Cur de us homo. c. 20. de redemptore loquens sic ait. Uideo plane illum hominem quem querimus: talem esse oportere qui nec ex necessitate moriatur: quia omnipotens erit: nec ex debi to: quia nunquam peccator erit: et mori possit ex libera volunta te: quia necessarium erit: necessarium ergo fuit christum mori ad hoc: vt humana natura repararetur.

¶ Item Ansel. eodem libro propter sinem: hoc non potuit reconciliari: nisi per hominem: deum qui mori posset: sed suum posse mori non fuisset necessarium ad reconciliationem: nisi illam possibilitatem moriendi fuisset subsecuta mors: ergo homo non potuit reconciliari: nisi per mortem christi qui est deus: et homo.

¶ Item glo. super illud ad hebtr 2 auctorem salutis eorum per passionem consumare: dicit quod nisi christus moreretur homo non redimeretur.

¶ Item deus non potuit reparare naturam humanam: nisi per modum iustum sed nullus modus alius fuisset iustus. Unde Augu. 13 de trini. c. 13. Placuit deo vt propter eruendum hominem de diaboli potestate: non potentia diabolus: sed iustitia vinceretur: ergo per modum alium non potuit reparari.

Contra secundum Augu. 13 de tri. c. 10. Alius modus liberandi genus humanum deo fuit possibilis: cuius potestati equaliter cuncta subiacent.

¶ Item secundum magistrum in littera iure equissimo vinceretur diabolus: si tantum potentia christus cum illo agere valuisset.

¶ Item Hugo libro 1 de sacramentis parte 8 c. 10. Ueraciter profitemur quod redemptionem generis humani alio modo deus perficere potuisset si voluisset.

Respondeo quod si reparatio accipiatur pro liberatione deus par alium modum quam per mortem christi naturam humanam potuit liberare. sicut enim nullis praecedentibus meritis: per mera liberalitatem humanam naturam ita exaltauit quod eam sibi vniuit in vnitate persone: ita absque omni satisfactione naturam humanam potuisset reparare si voluisset. Sed noluit quia nullus alius modus: ita conueniens fuit. Per nullum enim modum alium: ita aperte vim sue dilectionis ad nos demonstrasset: nec spem nostram: ita firmiter erexisset. Et his concordat Augu. 13 de trinitate. c. 10.

¶ Quod est nullus alius modus fuisset: ita conueniens testatur Hugo: et declarat. I libro de sacramentis parte 8 c. 10.

¶ Si autem accipiatur reparatio pro liberatione per satisfactionem condignam: sic dico quod per alium modum naura humana non potuisset reparari: quam per emendam factam ab illo qui esset deus: et homo: quia satisfactio condignafieri non potuit per hominem qui deus esset: quia peccatum hominis fuit contra bonitatem infinitam que deus est et naturam humanam. priuauit bono infinito: rem est corrupit infinitam in potentia: quia si deo placeret indiuidua nature humane multiplicari possent sine fine: et ideo peccatum hominis ex triplici causa aliquo modo fuit iniuria infinita.

¶ Ad hoc autem quod sit satisfactio condigna oportet quod secundum quantitatem culpe sit quantitas emende: quia vt dicit Ansel. I li. Cur deus homo. c. 20. secundum mensuram peccati oportet satisfactionem esse: et de vtero. 52. Pro mensura peccati erit et plagarum modus. Purus autem homo non potuisset infinitam emendam facere: quia vita cuiusque puri hominis bomtatis finite est et ideo sicut probat Ansel 2 libr. Cur deus homo. c. 6. Illam emendam facere non potuit: nisi ille qui esset deus et homo. Sed vtrum christus aliter quam moriendo potuit pronobis satisfacere de condigno. De hoc sunt opiniones diuerse.

¶ Quidam enim dicunt quod cum sit bonitatis infinite que libet pena quam pro nobis sustinuit sufficiens satisfactio fuisset. Si deus paer aliam penam christi citra mortem satisfactionem fieri ordinasset. Sed deus ordinauerat genus humanum non redimendum par aliam penam quam per christi mortem.

¶ Alii autem dicunt: quod cum multas penas pro nobis sustinuerit: ante mortem: si per illas satisfecisset de condigno anime sanctorum patrum nihil habentes purgabile deum clare vidissent: ante christi mortem: quia tunc nullum impedimentum fuisset illam impediens visionem: et tamen constat quod illam visionem non habuerunt vsque post christi mortem: sed hec ratio videtur soluta per aliqua dicta in opinione prima.

¶ Alii autem dicunt quod simpliciter christus non potuisset satisfacere pro nobis de condigno aliter quam per sui mortem: quia totum genus humanum per peccatum erat obligatum morti duplici scilicet nature et damnationis eterne: ergo videtur quod proillo peccato non potuit esse condigna satisfactio: nisi per mortem. Unde Augu. 4 de tri. c. 2. Merito mors peccatoris veniens ex damnationis necessitate soluta est per mortem iustivenientem ex misericordie voluntate.

¶ Preterea oportebat ad satisfactionem condignam quod satisfaciens deo offerret illud quod alias non debebat: sed christus tota vitam suam debebat obsequio dei: quia sicut dicit Augu. libro 83. quaestionum. q. 68 versus finem. Nulla est nam que non debeat deo id quod est: ergo oportuit ad satisfactionem condignam: quod mortem subiret cuius debitor non erat: quia nunquam peccatum habuerat: et huic concordat. Augu. 13 libro de trinitate. c. 14. dicens quod quia diabolus in christonihil dignum morte inuenit: et tamen eum occidit: iustum est vt debitoris quos tenebat liberi dimittantur in eumcredentes quem sine vllo occidit debito. Sed hec ratio non multum videtur concludere contra primam opinionem: quia sicut christus non erat debitor mortis: sic non erat debitor alicuius pene: quia non tantum pena mortis debetur illi: cui debetur propter peccatum: sed etiam alie pene.

Ad primum in oppositum dicendum quod quando dicit Ansel. quod christus non fuit mortuus de necessitate loquitur: de necessitate absoluta: et quando postea dicit: quod necessarium fuit ipsum mori libera voluntate intelligit de necessitate conditionata que ex suppositione diuine preordinationis.

¶ Ad secundum dicendum quod ibi loquitur de reconciliatione per viam satisfactionis condigne.

¶ Ad tertium dicendum quod redemptio plus importat quam simplex reparatio: quia redemptio dicit reparationem sactam per solutionem condigni pretii.

¶ Ad quartum cum dicitur quod nullus alius modus fuisset iuitus etc. dico quod secundum Anselie pro soluis 10 c. iustitia dupliciter potest accipi: vnomodo pro exigentia meritorum: alio modo pro condecentia diuine bonitatis.

¶ Primo modo loquendo de iustitia dicit ansel. in capitulo preallegato ad deum loquens. Cum punis malos iustum est: quia illorum meritis conuenit.

¶ Secundo modo loquendo de iustitia ait. Cum parcis malis iustum est: non quia illorum meritis: sed quia bonitati tue condecens est. Similiter dico quod per alium modum: quam per mortem christi deus potuisset iuste naturam humanam reparare: secundum quod iustitia sumitur pro condecentia bonitatis diuine.

¶ Ad rationem autem illorum qui dixerunt christum satisfecisse de condigno pro peccatis: per penas quas sustinuit ante mortem. Potest dici quod quanuis satisfecisset quantum est ex radice vel conditione satisfacientis persone non tamen quantum est ex genere pene: pensata diuina ordinatione: quia ex diuina ordinatio ne mors debebatur ad mortis debitum relaxandum.

QUinto queritur vtrum persona alicuius hominis per seipsum potuit reparari: et videtur quod sic: quia homo ad sui ipsius reparationem potest facere: quod in se est: sed deus ad reparationem hominis non requirit ab eo vltra illud quod potest: ergo homo ad sui reparationem potuit facere aliquid: quod deo susi fecisset: et sic seipsum poterat reparare.

¶ Item per maiorem dilectionem quam homo posset habere: potest personam suam reparare: quia charitas reparat animam: sed vt habetur Ioan. 15. maiorem hac dilectionem nemo habet: vt animam suam ponat quis pro amicis suis: ergo videtur quod quilibet homo sustinendo mortem pro deo animam suam per seipsum potuit reparare.

¶ Item non tantum remittuntur peccata per penitentiam: que est sacramentum: sed per penitentiam que est virtus. Uirtutem vero penitentie quilibet homo habere potuit: ergo quilibet homo per seipsum potuit reparare.

Contra Ansel. i ib. Cur deus homo. c. 233 eccator peccatorem nequit iustificare: sed si homoseipsum reparasset: peccator peccatorem iustificasset: ergo nullus homo seipsum potuit reparare.

¶ Item eodem libro c. 24. dicit dimissionem peccatorum non fieri: nisi debito reddito quod debetur pro peccato secundum magnitudinem peccati: sed peccatum cuiuslibet hominis habet rationem in finite iniurie inquantum est contra bonum infinitum et hominem priuat bono infinito. Sed pro iniuria infinitanullus purus homo potuit reddere debitum: ergo nullus homo potuit reparare seipsum.

Respondeo quod nullus homo per se seipsum potuit reparare. aliter enim non fuisset necessaria mors christi: quia ex quo omnia indiuidua nature humane se reparare potuissent: et natura non est extra sua indiuidua non fuisset necessarium aliud remedium ad humane nature reparationem: quam illud remedium: quod quilibet homo potuisset facere per seipsum.

¶ Preterea non potuisset homo se reparare: nisi reddendo debitum pro peccato: sed quilibet homo totam vitam suam debet deo: quia totum bonum: quod habet: habet ab ipso. Unde Augu. I libro retracta. c. 5. Hoc debet quilibet quod accepit: sed sicut dicit Ansel. I. lib. Cur deus homo. c. 20. Cum reddis aliquid: quod debes deo: etiam si non peccasti non hoc computare pro debito: quod debes pro peccato: ergo secundum eundem in eo dem. c. Nihil habet homo lapsus: quod pro peccato reddat: huic conclusioni concordat Ansel. eodem li. c. 21. Dicens si ponimus christum non esse: nullo modo potest inueniri hominis salus. aut enim per christum: aut aliquo alio: aut nullo modo poterit homo saluus esse. Qua propter si salsum est: quia nullo: aut aliquo alio modo potest hoc esse necesse est fieri per christum.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod de ab homine non requirit vltra id quod potest etc. dico quod verum est vltra id quod potest per se: vel per amicum: qui nunquam deficit amico: quamuis autem homo lapsus non possit per se reddere debitum pro peccato potest tamen in virtute meriti amici sui: qui christus est: et ideo nullus homo potuit reparari: nisi in virtute amicitie christi.

¶ Ad secundum dicendum quod per maiorem dilectionem: quam homo posset habere in virtute propria nunquam posset reparari: quia per virtutem propriam tantum non posset habere charitatiuam dilectionem: sed ad illam attingit per virtutem meriti christi dum sibi quantum potest conatur coniungi per fidem et dilectionem.

¶ Ad tertium dicendum quod penitentiam formatam nullus vnquam habere potuit: nisi in virtute meriti christi crediti: vel exhibiti et crediti. Ad voc autem quod homo per penitentiam reparatur: requiritur quot per charitatem sit formata: nec aliter sibi conuenit plenaria ratio tinais.

Questio. III.

TErtio queritur vtrum pater filium tradidit dit aliquem morti eo operatur illius interfectioni: sed passioni et videtur quod non: quia qui trapater non fuit cooperatus interfectioni christi: quia non cooperatur rei iniuste: ergo pater non tradidit christum morti.

¶ Item non tradidit christum morti interficiendo ipsum: nec madando crucifixoribus: vt crucifigerent eum: nec precipiendo christus vt mortem subiret: quia tunc christus mortuus fuisset ex debi to: cum quilibet diuino praecepto debeatur obedire. Cum ergo christus ex mera gratia pro nobis mortem subierit: videtur quod pater eum non tradidit morti.

¶ Item non tantum malum consilium est deuenire in finem malum per medium malum: vel in finem malum per medium bonum: sed est deuenire in finem bonum per medium malusecundum philosophum 6 ethi. c. 10. sed occidere christum fuit malum: si ergo pater tradidisset christum morti: ad reparandum genus humanum: malo dei consilio fuisset genus humanum reperatum: quod falsum est

Contra apostolus ad Ro. 8. dicit de patre quod proprio filiosuo non pepercit: sed pro nobis omnibus tradidit illum.

¶ Item Ansel 2 libro Cur deus homo: versus finem: sic ait: deus pater dicit. Accipe vnigenitum meum: et da pro te: ergo mandauit vt christus morti traderetur: sed qui mandat vt aliquis morti tradatur: ipsum tradit morti.

Respondeo quod quatuor modis pater christum tradidit morti. Non enim christus potuisset mori: nisi naturam habuisset passibilem. In hoc ergo quod pater filium in naturam passibilem misit aliquo modo ipsum mori tradidit: christus est mori iuste non potuisset: nisi voluisset: quia non erat debitor mortis. In hoc ergo quod pater sibi inspirauit voluntatem moriendi: ipsum aliquo modo tradidit morti: christus etim mortuus non fuisset: nisi pro reparatione generis humani. Unde in hoc quod patr ab eterno genus humanum ordinauit per viam illam esse redimendum: ipsum aliquo modo tradidit morti: quamuis etiam pater iudeis occidendi christum: non respirauit voluntatem dedit tamen eis potestatem: sine qua hoc facere non potuissent. Unde Io. 19. dicit saluator pilato. Non heberes potestatem aduersus mevllam: nisi datum esset tibi desuper: et in hoc est aliquo modo tradidit ipsum morti. Sic ergo patet quod non tradidit ipsum mortieum occidendo: nec voluntatem occisoribus inspirando: nec ipsum vt moreretur cogendo: sed ipsum in carnem passibilem mittendo: et sibi voluntatemmoriendi inspirando: et illam mortem ad nostram reparationem praeordinando et iudeis potestatem qua ipsum occiderunt tribuedo. Ex quibus patet quid dici denat ad argumena. ad secundam partem.

Ad primum ad partem primam dicendum quod maior veraem: cum aliquis aliquem tradit morti praecipiendo: vt occidatur vel voluntate occidentium ad hoc in citando: vel dando eis adiutoria propter hunc finem: quamuis autem pateriudeis dederit potestatem: per quam christum occidere potuerunt: non tamen dedit eis propter hunc sinem: sicut nec ille: qui dat amieo cultellum ad panem scindendum: de quo postea perpetrat homicidium non enim dedit ei ad illum homicidium perpetrandum.

¶ Ad secundum dicendum quod voluntaria obedientia non excludit gratiam: cum sit voluntarium debitum non coactum.

¶ Ad tertium dicendum quod mali consiliatoris est deuenire in finem bonum per nullum medium: quod ipse facit: sed non per malum medium: quod alii saciunt. Illud autem quod malitie fuit in occisione christi: deus non fecit.