Articulus 2

Sed quia prima quaestio mota est et determinata. lib. 2. Di. 27. Ideohic eam non replico: vt prolixitas inutilis euitetur.

Quaestio II. SEcundo ergo ostendo quod nullus habitus intellectus speculatiui sit virtus philosophus 2 Ethi. c. 3. Uirtus est circa volupta tes et tristitias optimorum operatiua: sed hoc nullihabitui intellectus speculatiui conuenit: ergo nullus habitus intellectus speculatiui est virtus.

¶ Item eodem libro c. 4. Ad virtutes scire parum: aut nihil prodest: sed actus qui non prodest ad virtutem non est actus virtutis: quia actus cuiuslibet virtutis prodest ad aliam: quo scire non est actus virtutis scientia ergo non est virtus: ergo a simili: nec alii habitus speculatiui.

¶ Item eodem li. c. 5. Uirtus habentem perficit et opus eius bonu reddit: ergo cuiuslibet virtutis obiectum est aliquid sub ratione qua bonum: sed nullius speculatiui habitus est aliquid obiectum sub ratione qua bonum: sed sub ratione qua ens vel verum: ergo nullus habitus intellectus speculatiui est virtus.

¶ Item eodem libro 6. c. Uirtus est habitus electiuus in medietate existens quo ad nos deteminata ratione vt vtique sapiens determinabit: sed nullus habitus intellectus speculatiui consistit in medio: quia cum determinetur medium virtuti per intellectualem habitum vt satis habetur ex auctoritate praeallegata: si sibi determinaretur medium determinaretur per alium habitum: et sic esset processus in infinitum: ergo nullus habitus intellectus speculatiui est virtus.

¶ Item qua ratione vnus habitus speculatiuus esset virtus pari ratio ne quailibet alius: sed habitus opinionis aggeneratus persylilim topicum non est virtus: ergo nec aliquis alius intellectualis habitus. Contra philosophus. It Ethi. c. 17. Felicitas est operatio secundum virtutem perfectam: sed secundum eundem 10 Ethi. c. 8. Felicitas consistit in operatione intellectus: ergo bonus habeitus intellectus speculatiui est virtus.

¶ Item philosophus. I. Ethi c. vlti. Determinatur virtus secundum differentiam hanc. Dici. mus enim harum has quidem intellectuales: has autem morales: sapientiam et intellectum et prudentiam intellectuales.

Respondeo quod virtus potest accipi pro habitum de terminante potentiam ad actum bonum. Uel pro habitum determinante potentiam ad actum bonum et ad bonum vsum illius actus.

¶ Primo modo aliquis habitus intellectus speculatiui virtutes sunt. Determinant enim speculatiuum intellectum ad bonum actum: qui est considerare rem vel de ea iudicare: sicut est qui bonus actus est inquantum mensure sue que est existentia rei conformatur. Sicut enim dicit philosophus. 10 metaph. Scientia nostra mensuratur a re.

¶ Secundo modo accipiendo virtutem: nullus habitus intellectus speculatiui virtus est: quia intellectus speculatiuus actu suo non vtitur proprie accipiendo vti secundum quod est libere intendere applicationem alicuius rei ad debitum finem.

¶ Sola enim voluntas libere intendit applicationem actus sui et actus aliarum potentiarum ad finem debitum: et ideo proprie loquendo sola voluntas vtitur actu suo: et actibus aliarum potentiarum. Unde Ansel. in libro de concordia praescienti: et liberi arbitri longe ante finem. Uoluntas instterm vuet omnia alia insttera quibus sponte vtimur: et parum post ipsa se suis affectionibus mouet: vnde potest dici instrumentum se. ipsum mouens.

Ad primum in oppositum dicendum quod illa aueotas intelligitur de morali virtute.

¶ Ad secundum dicendum quod ibi est loquitur philosophus de morali virtute: ad quamparum prodest speculatiuum scire aliquid tamen prodest quamuis parum in respectu huius: quod est firmiter operari.

¶ Ad tertium dicendum quod ens sub ratione qua verum: et si non sit bonum viversaliter: tamen est bonum ipsius intellectus inquantum eius perficit actum.

¶ Ad quartum dicendum quod quamuis illud verbum dici videatur de morali virtute: tamen potest dici cum hoc quod aliqui habitus intellectus speculatiui consistunt in medio inquantum conformantur sue regule vel mensure: quam contingit excedere: et ab ea deficere que mensura est res: vt in quaestione dictum est: quam regulam excedit intellectus quando affirmat esse: quod non est et ab ea deficit: quando negat esse quod est: et medium tet cum se rei conformat illam intelligendo vel de illa iudicando: sicut est. Et sic vides quod alio modo accipitur medium in virtute intellectuali et morali: quia in vno accipitur per comparationem ad rem: et est ad rationem inquantum recta ratio iudicat quod in iudicando de re debet de ea iudicare: sicut est. In moralibus autem que sunt circa passiones accipitur medium per comparationem ad rationem.

¶ Ad quintum dicendum quod bonum intellectus est verum et malum eius est falsum: et quia virtus ita inclinat et habilitat ad bonum: quod non est ad malum: ideo illi soli habitus intellectuales sunt virtutes: quibus numquam dicitur nisi verum. Per habitus autem opinio.¬ nis potest habilitari homo non tantum ad dicendum verum: sed ad dicendum falsum: quia opinio aggeneratur ex probabilibus: et secundum philosophum 8. Topi. Nihil prohibet quedam falsa esse probabiliora quibusdam veris: et ideo habitus opinionis proprie loquendo virtus non est.

Quaestio III Tertio queritur: vtrum virtutes morales intellectuales et theologice realiter distinguantur: et videtur quod non. Prudentia virtus moralis est: est enim de quatuor cardinalibus vna sed a philosopho. 6. Ethi. c. 10. Numeratur inter virtutes intellectuales: ergo eadem virtus est intellectualis et moralis.

¶ Item habitus distinguuntur secundum obiecta: sed obiectum virtutum intellectualium est ens vel verum obiectum moralium est bonum: sed verum et bonum non distinguuntur secundum rem: ergo nec virtutes intellectuales et morales realiter distinguuntur

¶ Item omnis bonitas actus vltra bonitatem essentialem est moralis: sed actus virtutum intellectualium vltra bonitatem essentialem aliquam bonitatem habent: quia plus habent de bonitate. quam actus vitiorum: qui tamen aliquam essentialem bonitatem habent: ergo actus virtutum intellectualium sunt moraliter boni: quod non esset verum nisi virtutes intellectuales essent morales.

¶ Item secundum Augu. 15 de ci. c. 6. Uirtutes sunt artes agende iute: sed secundum philosophum 6 Ethi. c. 4. Ars est virtus intellectualis. ergo omnes virtutes sunt intellectuales.

Contra diuersorum perfectibilium diuerse sunt perfectiones. Sed virtutes intellectuales sunt perfectiones intellectus: morales autem sunt perfectiones appetitus. ergo morales distinguuntur ab intellectualibus.

¶ Quod autem theologice distinguantur ab vtrisque. Probo sic: non inueniuntur numerate nec inter morales: nec inter intellectuales: et tamen non est probabile: quin numerarentur inter eas nisi essent ab eis disticte: cum inter alitius virtutes sint nobiliores. ergo sunt ab eis distincte.

Respondeo quod virtutes intellectuales morales et theologice realiter distinguuntur. Intellectuales enim a moralibus distinguuntur penes subiectum: quia ille sunt perfectiones intellectus: morales vero sunt per fectiones appetitus. Distinguuntur est penes obiectum: quia in tellectualium obiectum est ens sub ratione qua ens: vel verum obiectum vero moralium est ens sub ratione qua bonum: et quia formalis differentia et specifica attenditur in virtute penes sui comparationem ad formalem rationem sui obiecti. Ideo oportet dice re quod formalius sint bone virtutes morales quam intellectuales. Theologice autem distinguuntur ab vtrisque non penes subiectum: quia quelibet aut est in intellectu: aut in voluntate: sed quia theologice nostram animam rationalem perficiunt: et determinant ad actus: quorum obiectum est vltimus finis sub aliqua ratione qua ad ipsum pertingere non possumus per nostram naturalem facultatem: vt inferius ostendetur. hoc autem modo non perficitur anima nostra ab aliqua virtute intellectuali seu morali: quia aut finem vltimum non habent pro obiecto: aut si alique habent non respiciunt ipsum: nisi sub illa ratione ad quam attingere possumus per nostram naturalem facultatem presupposita communi dei influentia que toti adest humane nature.

Ad primum in oppostum dicendum quod prudentia peressentiam virtus intellectualis est: et materialiter moralis est inquantum materiam habet moralem. Deter. minat enim medium cuilibet virtuti morali: et quia vnumquodque magis est id quod est essentialiter et formaliter quam illud quod est participatiue et materialiter. Ideo prudentia magis est virtus intellectualis quam moralis: vnde et philosophus eam numerat inter intellectuales.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis illud idem secundum rem: quod est bonum sit verum: et econuerso tamen ratio veritatis non est ratio bonitatis: nec econuerso quamuis ratio sit bona inquantum habet quod habere debet: et ratio bonitatis sit vera inquantum suo exemplari conformis est. Distinctio autem habituum attenditur penes distinctionem formalium rationum obiecti.

¶ Ad tertium dicendum quod si vocas bonitatem essentialem que debetur rei inquantum essentia quedam est: sic maior falsa est: naturalis enim actus inquantum conformatur nature regulanti: et actus cognitionis inquantum rei mensuranti: plus habent de bonitate quam actus oppositi: nec tamen propter hoc sequitur quod formaliter habeant bonitatem moralem.

¶ Ad quartum dicendum quod ibi Augu. accipit artem pro recta ratione agibilium quod prudentie conuenit essentialiter: et virtutibus moralibus per participationem inquantum per prudentiam determinatur medium eis.