Articulus 6

Quaestio PRimo ostendo quod fides non est in intellectu: sicut in subiecto. Damas. libro 4. c. 3. Dicit quod fides est non inquisitus vel imperscrutatus consensus: sed assentire actus est voluntatis. ergo cum in eodem subiecto: sit habitus et eius actus videtur quod fides sicut in subiecto: est in affectu.

¶ Item secundum Ansel. monolis 76. c. Credere in deum est credendo in ipsum tendere: sed in ipsum tendere est per voluntatem. ergo habitus fidei a quo est talis actus est in voluntate.

¶ Item secundum philosophum. 2. Topi. Opposita nata fieri circa idem: sed infidelitas: cum sit peccatum in voluntate est. secundum enim Ansel. de concep. virgi. c. 4. Omne peccatum est in voluntate: vnde secundum ipsum ibidem: in hominibus nihil punitur: nisi voluntas. ergo sides que sibi opponitur est in voluntate.

¶ Item in potentia: que potest cogi non potest esse: sicut in subiecto: actus ad quem homo cogi non potest: sed intellectus cogipotest ad actum credendi: homo cogi non potest: quia secundum Aug. Homelis 26 super Io. super illud Io. 6. Nemo potest venire ad me nisi pater qui misit me traxerit eum: credere non potest: nisi volens: ergo actus credendi non est in intellectu: et ex consequenti: nec fides.

Contra Augu. 9. de trini. c. 1. Eerta fides: vtcumque incohat cognitionem: cognitio vero certa non perficietur: nisi post hanc vitam: cum videbimus facie ad faciem: sed in eodem subiecto: est cognitionis principium in quo est eius complementum. ergo fides est in intellectu: sicut in subiecto.

¶ Item secundum Bernar. in quodam sermone de vigilia natiuitatis domini. Credere est quoddam videre: sed videre spiritualiter est in intellectu ergo et credere: et ex consequenti fides.

Ad istam quaestionem dicunt aliqui quod fides non est in intellectu tantum sicut in subiecto: nec tantum in affectu: sed in vtroque: quod bene potest intelligi. Tredere n est voluntarie assentire prime veritati nondum vise. Unde Bernar. 5 de oonsidetione. ca. 6. Fides est voluntaria quedam: et certa prelibatio nondum propalate veritatis: et quod ideo dictum est: quia actus credendi: et ab intellectu elicitur: et ad voluntatem imparatur. Si ergo nomine fidei comprehendatur: non tantum habitus: quo determinatur intellectus ad actum credendi eliciendum: sed etiam habitus quo determinatur voluntas ad actum credendi imparandum: sic fides est in intellectu et voluntate sicut in subiecto: quod certum est de side formata: quoa charitas per quam determinatur voluntas ad imparandum actum credendi formatum in voluntate est sicut in subiecto. Et etiam secundum multos verum est de fide informi. Dicunt enim multi quod ad hoc quod intellectus elciat actum fidei informem: non tantum requiritur habitus existens in ipso: ipsum determinans ad actum credendi eliciendum: sed etiam aliquis habitus informis in voluntate: ipsam determinans ad predictum actum imparandum: quamuis autem ad actum credendi praeexigatur voluntatis actus: non tamen est de esse illius: et ex consequenti nec ille habitus: qui est in voluntate: est de essentia illius habitus: quo determinatur intellectus ad eliciendum actum credendi et ideo cum habitus fidei proprie loquendo: sit ille quo determinatur potentia ad eliciendum credendi actum: et ille habitus sit tantum in intellectu: sicut in subiecto. ideo melius videtur concedendum quod sides sit in intellectu: sicut in subiecto: inquantum tamen est mobilis a voluntate quam quod sit in intellectu et voluntate: sicut in subiecto.

Ad primum in oppositum dicendum quod ibi Damasce. accipit consensum pro assensum: qui est actus intellectus vel describit fidem: non per actum quem elicit: sed per actum: quo actus per eam elicitus: imparatur.

¶ Ad secundum dicendum quod Ansel ibi loquitur de actu fidei formate: qui comprehendit relationem actum credendi in vltimum finem: que relatio non est de essentia actus credendi nec est a fide: nisi tamquam a dirigente: sed elicitur a voluntate: que vult talem actum et propter talem finem

¶ Ad tertium dicendum quod infidelitas: non est in voluntate: sicut in subiecto: sed in intellectu inquantum est mobilis a voluntate: et ideo infidelitas est in voluntate: sicut in causa. Sicut enm nullus eredit nisi volens: ita nullus discredit nisi volens: et ideo quamuis discredere sit in intellectu ratio tamen culpabilitatis sue est in voluntate: et sic debet sententia Anselmi intelligi.

¶ Ad quartum dicendum quod quamuis per euidentiam veritatis in se intellectus cogi possit ad assentiendum modo: vt proprius loquarm de necessitate determinari: non tamen per veritatem non visam: et quia fides est respectu veritatis non vise: ideo non est in intellectu sub ratione: qua est de necessitate determinabilis sub ratione qua est libere mobilis a voluntate.

Quaestio II SEcundo queritur: vtrum sides sit in in quod sic obiectum speculatiui habitus est veritas tellectu speculatiuo: et videtur non dependens ex opere nostro hoc trabi potest ex sententia Auicenne d st metaphy. c. id st Ubi ponit differentiam inter scientias speculatiuas et practicas: sed obiectum fidei est veritas prima: que non dependet ex opere notro. ergo fides est habitus speculatiuus: et ex consequenti est in intellectu speculatiuo.

¶ Item ille intellectu est speculatiuus: qui nihil discernit de agendis vel non agendis secundum philosophum. 3. de anima. Sed fides nihil dictat quid agendum aut non agendum: sed quid credendum. ergo est in intellectu speculatiuo.

¶ Item secundum philosophum 2. poste. Habitus principiorum est intellectus: et 6 Ethi. c. 4. Numeratur inter intellectuales virtutes. ergo imiliter sides que est habitus principiorum supernaturalium: virtuo intellectualis est sed inter virtutes intellectuales: non inueniuntur nisi duein intellectu practico scilicet prudentia et ars. ergo sideo est in intellectu speculatius.

Contra habitus operatiuus est in intellectu practico: sed fides est habitus operatiuus. Opertur enim per charitatem: vt habetur Gal. 5. Ergo est in intellectu practico.

¶ Item secundum Augu. 22 de ciui. c. 6. Fides requiritur ne affectus in amando erret. ergo est in intellectu inquantum est dirigens affectum in amando: sed talis intellectus practicus est quia secundum philosophum. 3. de anima. Intellectus per sui extensionem ad affectum practicus est. ergo fides est in intellectu practico.

¶ Item Aug. in li. de predesti. sanctorum longe post principium. Fides incohat meritum: sed habitus incobans meritum est practicus. Meritum enim in operatione consistit: et habitus autem practicns est in intellectu practico. ergo fides est in intellectu practico.

Ad istam quaestionem dicunt aliqui quod fides est in intellectu practico: supraxi comprehendendo dilectionem. sicut enim scientia non iudicatur practica vel speculatiua principaliter ex parte obiecti sed ex parte proximi sinis. Quapropter philosophus. 2o metaphy. Speculatiuam distinguit a practica penes finem dicens quod theorice finis est veritas et practice opus: ita habitus intellectualis non debet iudicari speculatiuus vel practicus principaliter ex sui comparatione ad obiectum. Sed ex comparatione actus sui ad finem proximinon accidentalem quem constituit intentio considerantis: sed essentialem: quem principalius respicit habitus: quantum est ex parte sua: quamuis autem obiectum fidei sit verum sub ratione: qua verum: tamen finis proximus dile ctio est veritatis illius. Assentimus enim prime veritaticredendo: vt ipsam modo debito diligamus: et ideo habitus fidei principalius practicus est quam speculatiuus: sed habitus practicus est in intellectu practico: sicut in subiecto.

¶ Preterea cum ille habitus sit in intellectu: inquamtum est mobilis a voluntate: non tantum iudicatur actus credendi practicus ex sui comparatione ad motum voluntatis ad quem disponit seu inclinat: sed etiam ad actum voluntatis a quo imparatur: et ita aliquando habet rationem practicitatis ex parte principii quamuis principalius eam habeat ex parte proximi sinis. Alii autem dicunt quod sides principalius est in intellectu speculatiuo: et quia non ita debet iudicari habitus practicus per sui comparationem ad principium imperans actum: nec per comparationem actus sui ad sinem proximum: sicut ex sui comparatione ad formale obiectum: quod sic patet. habitus enim constituitur in specie ex sui comparatione ad formalem rationem sui obiecti. Per illud autem per quod habitus conslitui tur in specie conuenit ei esse speciem habitus speculatiuivel practici. Obiectum autem fidei est verum sub ratione qua verum non visum: in quo solo potest intellectus beatificari. Hoc autem obiectum est speculabile: non operabile. non enim dependet ex aliqua nostra actione. ergo sides principaliter est habitus speculatiuus: et ex consequenti sequitur quod sit tanquam in subiecto in intellectu speculatiuo. tenere primam opinionem: que magis Cui. vu nibi plact poatest dicrue.

¶ Ad prmum in oppositum quod penes obectum non dicitur habitus speculatiuus. nisi materialiter. penes autem finem proximum principaliter.

¶ Ad secundum dicendum quod quanuis obiectum fidei non sit aliquid operabile agendum vel fugiendum: tamen dirigit voluntatem in obligando que sunt obliganda: et respuendo que sunt respuenda. Et hoc sufficit ad hoc: vt habitus principaliter sit practicus sub ptaxi comprebendendo actum voluntatis interiorem.

¶ Ad tertium dicendum quod intellectus qui numeratur inter virtutes intellectuales est habitus principiorum speculabilium quorum cognitio est propter scire quia non est natus drigere voluntatem in diligendo. Fides autem non est babitus principiorum talium vt ex dictis satiorisum est

QuIII. I. Tertio queritur: vtrum fides sit in intellectu diabolico.

Respondeo quod sides tripiter potest considerari. Uno modo pro quadam credulitate extorta per euidentiam signorum testificantium illam veritatem quam credit sancta ecclesiaAlio modo pro habitu infuso determinante intellectum ad actum credendi non formatum. Tertio modo pro fideformata. Primo modo in intellectu diaboli est fides. Talia enim signa vident testisicantia veritatem: quam credit sancta ecclesia quod nolint intellectus eorum: credit esse verum: quod ecclesia credit: illam tamen veritatem non vident: et sic intelligitur illud verbum Iacobi. 2. Demones credunt et comtremiscunt: et glo. super illud. Ro. 1. Ex fide in fidem que dicit de fide informi: quod est de monum et nominetenus christiano rum. Secundo modo et tertio loquendo de fide dico quod in intellectu diaboli non est fides. sic enim loquendo de fide non habuerunt fidem ante lapsum: quia non infunditur sine gratia: quam illi nunquam habuerunt: nec post lapsum eis infusa est: quia digni non sunt.