Articulus 7

amare debet: ergo cum per charitatem diligimus proximum: vt debemus ipsum per charitatem diligimus: aut quia iustus est: aut vt iustus sit: sed sic diligendo eum diligimus deum: quia sic eius honorem nolumus: ergo quocumque actu charitatis diligimus proximum illo eodem diligimus deum.

¶ Item Aug. 4. li. confes. parum vltra medium. Iniuste amatur deserto deo: quicquid ab illo est: sed actu charitatis pro ximum iniuste non diligimus: ergo omni actu charitatis: quo proximum diligimus deum diligimus: quia aliter diligendo proximum deum desereremus.

Respondeo quod nullo actu charitatis diligitur proximus: quo non diligatur deus implicite vel explicite. Nullus enim actus elicitur ab habitu: nisi in virtute sui principalis et formalis obiecti: quia sicut secunda mouentia non mouent nisi in virtute primi mouentis: ita secunda ria obiecta non mouent nisi in virtute obiectorum primorum et formalium. Primum et formale obiectum eharitatis est deus sub ratione qua summum bonum: in quo solo plene potest beatificari voluntas: et ideo quicquid volutas diligit ex charitate diligit in virtute summi boni: non tantum mouentis per modum cause efficientis: sed est finis et obiecti explicite cum actu de ipso cogitamus explicite: vel implicite cum ex charitate diligendo proximum: non nisi implicite de deo cogitamus. cogitando cilicet de aliquo honesto bono: propter quod ad diligendum proximum ex charitate mouemur: vt aut superius ostensum est libro 2. distin. 38 q. vlti. cum voluntas mouetur in id quod est ad finem: propter finem vno actu mouetur in vtrumque: ergo quocunque actu charitatis disigitur proximus illo eodem diligitur implicite deus vel explicite. vt enim iam dictum est: non potest ex charitate proximus diligi: nisi in ordine ad deum implicite vel explicite. Unde Glo. super illud ad Ro. 13. Qui diligit proximum legem im pleuit: proximus sine deo diligi non potest et ita. Qui sancte acspiritualiter diligit proximum quid in eo diligit: nisi deum.

Ad primum in oppositum dicendum: quod quandocum que proximum actu ex charitate diligimus actu de deo implicite: vel explicite cogitamus: quia cogitando de bono honesto: propter quod proximum ex charitate diligimus de deo implicite cogitamus.

¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis deus et proximus sint bona distincta: tantum bonum quod est proximus: non est ex charitate diligibile: nisi propter bonum quod est deus. Deus autem diligibilis est: propter se ipsum: et ideo quamuis aliquo actu charitatis possit diligi deus quo non diligitur proximus: quamuis eodem habitu charitatis diligatur vterque: tamen nullo actu charitatis potest diligiproximus quo non diligatur deus.

¶ Ad tertium cum dicitur quod charitas non est: nisi amor boni etc. Dico quod hoc intelligendum est de summo bono: vel de bono relato ad summum bonum. Unde diligere bonum creatum: non in relatione ad summum bonum: nec explicite: nec implicite: non est actus charitatis nson

Questio. II. Ecundo quaeritur. Utrum principalior actus charitatis sit diligere amore amicitie quam amore concupiscentie. Et videur quod non. Cum enim ex charitate volo deum mihi: disigo me amore amicitie: et deum amore concupiscentie. Sed certum est: quod iste actus est principalior: inquantum fertur in deum quam inquantum reflectitur in me ipsum: ergo principalior actus charitatis est diligere amore concupiscentie: quam amore amicitie.

¶ Item ille actus charitatis quo magis vnitur amatum amati est principalior: quia dicit Augu. 8. de triniati. versus finem: quod amor est vita quedam duo aliqua copulans vel copulare appetens: amantem scilicet et quod amatur. Sed illud quod amamus amore concupiscentie magis appetimus nobis vniri: quia illud nobis appetimus: quam illud quod amamus amore amicitie tantum: ergo principalior actus charitatis est ille quam iste.

¶ Item ille actus quo deus diligitur: vt btitudinis obiectu est actus principalissimus charitatis: quia sub tali ratione est charitatis obiectum. Sed sic diligere deum: 7 est velle ipsum hebere: quod est ipsum amare amore concupiscentie: ergo hoc amor est actus principalissimus charitatis.

Contra quanto amorem minus reflexus tanto magis conuenit charitati: quia vt dicit Apostolus I cor. 13. Charitas non quaerit que sua sunt: sed amor quo disigimus bonum amore concupiscentie reflectitur ad nos: non autem amor quo diligimus amore amicitie. sicut enim dicit philosophus. 3. topi. Amicos iustos esse per se eligimus: et si nihil nobis debeat ab eis fieri: ergo amor amicitie est principalior actus charitatis: quam actus concupiscentie.

¶ Item amore amicitie videtur se trahere amans ad amatum amore concupiscentie: conatur amans trahere amatum ad se: sed amor est transiormatio amantis in amatum non econuerso: ergo principalior actus amoris est amor amicitie quam concupiscentie.

Respondeo quod amor amicitie et amor concupiscentie possunt comparari inter se: inquantum sunt respectu diuersorum amatorum: vel respectu eiusdem amati. Primo modo possunt esse amor concupiscentie et amicitie: idem actus secundum rem: vt cum volo deum mihi deum amo amore concupiscentie: et me amore amicitie: et tamen idem actus est. Possunt est esse actus differentes secundum rem. Et sic comparando vnum amorem ad alium possibile est amorem concupiscentie esse nobiliorem: quam amorem amicitie: propter maiore nobilitatem amati: et sic procedit primum argumentum ad partem primam. Si autem considerentur respectu eiusdem amati: sic dico quod amor amicitie nobilior est: quam amor concupiscentie ceteris paribus. Sicut enim nobilior ratio naturalis entitatis est existere in se quam existere in alio: vt patet in subslantia et accidente sic nobilior ratio essendi bonum est esse secundum se quam esse alterius bonum. Bonum autem quod amatur amore amicitie amatur: aut quia bonum secundum se: aut vt sit bonum secundum se: quia tali amore amans vult amato vel bonum quod iam habet: vel quod ad hoc nondum habet. Amore autem concupiscentie amatur bonum: ad hoc vt sit bonum ipesius amantis: vel alterius cui illud bonum amans concupiscit: et sic patet quod illud quod amatur amore amicitie: amatur simpliciter et per se: amore autem concupiscentie amatur secundum quid et per accidens.

¶ Preterea respectu nobilissimi amati: quod est deus. Amor concupiscentie ordinatur: si cut ad finem ad amorem amicitie. Qui enim ex charitate vult frui deo: quod est ipsum amare amore concupiscentie: hoc ideo vult: vt deus honoretur et glorificetur in se: quod est ipsum amare: amore amicitie. Sic enim vult amans deo principaliter glatiam et honorem. Simpliciter ergo amor amicitie nobilior est: ex quo concluditur quod est charitatis principalior actus.

Ad primum in oppositum dicendum: patet solutio ex dictis.

¶ Ad secundum dicendum: quod per amorem amicitie magis vnitur amans: amato quam per amorem concupiscentie: quia sic vnitur amato propter ipsum amatum reputans eum quasi alterum se. Sed amore concupiscentie amans tendit ad vnionem cum amato: non propter ipsum amatum: sed propter se. Non enim opto vinum vnirimihi propter vinum: sed propter me.

¶ Ad tertium dicendum: quod de. um diligere vt beatitudinis obiectum: dupliciter pot in telligi: vno modo ita quod diligens ipsum diligat propter hoc: vt per ipsum consequatur suam perfectionem. Et sic diligere deu non est principalissimus actus charitatis: nec sub ista ratione est principale charitatis obiectum.

¶ Alio modo ita quod diligatur: quia in ipso sunt omnes perfectiones simpliciter: quod requiritur ad hoc: vt aliquid sit perfecte beatitudinis obiectum: et sic diligere deum est principalissimus actus charitatis: et est dilectio amicitie: quia sic diligens perfectius seu principalius vult deum hebere omnes perfectiones quas habet quam velit aliquid aliud.

Questio. III. Ertio queritur vtrum fortior actus sit diligere: quam gaudere de re dilecta. Et videtur quod non: quia fortius allicit appetitum bonum sub ratione qua presens: quam bonum ab solute. Presentia enim delectabilis fortificat volun¬ tatis actum: sed actus disigendi est respectu boni absolute: actus gaudendi est respectu boni sub ratione qua presens est: ergo gaudere de bono est actus fortior quam diligere illud bonum.

¶ Item ille actus est fortior qui fortiorem potes causare in corpore transmutationem: sed fortius transmutat corpus gaudium quam dilectio: quia vt superi us visum est excessiuum gaudium: potest causare mortem: quod non potest dilectio. Fortior ergo actus charitatis est gaudere de bono quam diligere bonum.

¶ Item actus diligendi non videtur posse dici sortior actus quam actus gaudendi: nisi quia est eo prior. Sed hec ratio non valet: quia tunc actus desiderandi esset etiam fortior quam actus gaudendi: cum sit eo prior: sed actus gaudendi fortior est: quam actus de siderandi: quia fortius mouet bonum presens quam absens: ergo actus diligendi: non est fortior actus charitatis quam actus gaudendi.

¶ Item duorum actuum quorum vnus est alterius finis: ille qui est finis est fortior. Sed actus gaudemdi de bono finis est actus diligendi illud bonum: quia sicut dicit philosophus 10 ethi. c. 4. Perficit operationem delectatio: vt superueniens quidam finis: ergo fortior est actus gaudendi de bono: quam actus diligendi illud bonum.

Contra Causa fortior est effectu sed diligere bonum ex charitate causa est gaudendi de illo bono cum est presens: ergo fortior est actus charitatis: diligere bonum quam gaudere de illo.

¶ Item Canati. 8. fortis est vt mors dilectio: ergo videtur quod actus diligendi est inter omnes actus anime fortior.

Ad istam questionem dixerunt qui dam quod dilectiorei praesentis et gaudere de illa re sunt idem actus secundum rem. Et quod amor non distinguitur a desiderio et gaudio: sicut nec genus contra species. Amor enim si sit respectu boni futuri est desiderium: et si respectu boni presentis est gaudium allegantes pro se Augu. dicentem 14 de ci. c. 7. quod amor imhians habere quod amatur: cupiditas est illud autem habens eoque fruen letitia.

¶ Preterea bonum absolute est quid genera le ad bonum futurum et bonum praesens non distinctum contra illa: ergo amor qui est respectu boni absolute non videtur distingui a desiderio quod e respectu boni absentis: nec a gaudio quod est respectu boni presentis. Sed videtur esse aliquid generale ad ilia Sed hec opinio salsa est: et contra communem doctorum opinionem: et etiam contra philosophum qui in multis locis distineuit passionem delectationis a passione amoris.

¶ Preterea sicut non est idem actus tendentie in leui respectu ioci sursum: et ipsa motio sursum et ques eius in loco. sursum. Sed sunt res distincte per ordinem se habentes: ita complacentia in bono quod est amor et motus in ipsum: cum est absens et gaude re de ipso cum est proesenus: sunt actus distincti per ordinem sese habentes. Dicendum ergo ad questionem: quod actus diligendi bonum est fortior actus charitatis quam gaudere de illo bono amato: non quia actus diligendi est motus prior: quia non semper motus prior est fortior. motus enim intelligendi ordine nature praecedit actum volendi: et tamen actus volendi est fortior: eadem tamen est causa: quare actus diligendi est fortior et prior quam actus gaudendi. Illud enim fortius et per prius conuenit rei quod sibi conuenit ratione sui tantum: quamratione sui cum realia que est extra rationem eius: sed esse amabile conuenit bono sub ratione que bonum tantum. Sed ipsum esse obiectum gaudii non conuenit sibi sub ratione qua bonum tantum: sed sub ratione qua bonum praesens. Ratio autem praesentialitatis non est de ratione bonitatis: fortius ergo mouet appetitum bonum sub ratione qua est obiectum actus diligendi cum sit obiectum eius sub ratione qua bonum tantum: quam sub ratione qua est obiectum actus gaudendi: et ex conscquenti scquitur quod sortior est actus diligendi bonum ex charitate: quam ex charitate gaudere de illo eodem bono.

Ad primum in oppositum dicendum: quod non plus concludit: nisi quod bonum proesens fortius dilgitur ceteris paribus quam absens. Sed ex hoc non sequitur quod actus gaudendi sit fortior quam actus dil gendi: quia quamuis vterque actus possit esse respectu boni presentis: tamen dilectio respicit bonum praesens: sub ratione fortiori quam gaudium: sicut in corpore questionis dictum est.

¶ Ad secundum dicendum quod minor est falsa. Amor enim fortissimas tramsmutationes potest facere in corpore: quod patet: si reducantur ad memoriam ea que superius dicta sunt de passione amoris. Unde gaudium principalius corpus trans mutat in virtute amoris: quam in virtute sua.

¶ Ad tertium dicendum: quod ratio quare actus diligendi est fortior quam actus gaudendi non est quia sit prior: sed illud quod in corpore que stionis dictum est. Utrum tamen gaudium sit motus fortio: quam desiderium vel non: dubium est.

¶ Ad quartum dicendum: quod minor est falsa. Gaudium enim magis est propter di lectionem boni de quo est gaudium quam econuerso. non enim effectus est finis cause: sed causa sinis est effectus. Amor antem causa est gaudendi. bonum enim praesens causat gaudium: per hoc quod est amatum. Unde dicendum quod philosophuin auctoritate preallegata: non loquitur de fine propter quem sit operatio: sed vocat finem quodcunque bonum superueniens: vt patet per exemplum quod ponit de pulchritudine in iuuenibus.