Articulus 1

Questio. PRimo ostendo quod charitas semel habita non possit amitti: quia habens charitatem non posset eam amittere: nisi pponeret creaturam creatori: sed hoc facere non potest: quia per charitatem deum propter se et super omnia diligit: ergo charitas semel habita: non potest amitti.

¶ Item si habens charitatem posset eam amittere: hoc non posset esse: nisi per peccatum: sed peccatum non potest corrumpere charitatem: quia cum charitate: nec ad momentum simul esse potest: et si ipsam non attingit eam non corrumpit: quare secundum philosophum. 16 de animalibus. Quod non tangit non agit: nec sequitur alteratio: ergo charitas semel habita non potest amitti.

¶ Item facilius est per charitatem resiste re peccato aduenienti quam destruere peccatum iam existens. Sed peccatum iam existens non potest charitati resistere: quia per aduentum charitatis omne peccatum mortale destruitur: ergo multo fortius charitas iam existens resistit omni peccato aduenienti.

¶ Item secundum philosophum 10 metaphy. corruptibile et incorruptibile plus differunt: quam secundum genus: nec tantum: er¬ go cum charitas patrie non potest amitti: charitas vtenon potest amitti.

Contra Apoc. 2. Habeo aduersum te pauca: quod charitatem tuam primam reliquisti.

¶ Item magister in littera reprobat opinionem illorum: qui dicebant charitatem non posse amitti.

¶ Item quamdiu homo est in viapotest mortaliter peccare: sed per peccatum mortale homo est inimicus dei: homo vero quamdiu habet charitatem est amicns dei. Sed vnus homo non potest simul esse amicus dei et inimicus: ergo quandiu homo est in via potest suam charitatem amittere.

Respondeo quod abiecto pernitioso errore illorum: quod dicebant charitatem semel habitam: non posse amitti: quem errorem magister in littera recitat et reprobat. Dicendum charitatem semel habitam posse amitti quandiu homo est in via: si non fuerit confirmatus. Non enim dubitam dum est: quin in paruulis in baptismate infundatur charitatis habitus: quorum multi postea mortaliter peccant: et sic amit tunt charitatem: quam in baptismate receperant.

¶ Ad videmdum autem: per quem modu possit amitti: dicunt quidam quod de natura forme est: quod si non replet totam capacitatem sue materie: vt possit corrumpi: sed forma replens totam capacita tem sue materie corrumpi non potest: vnde quia forme elementorum: non replent totam capacitatem sue materie: ideo corrumpipossunt: quia earum materia est in potentia ad aliam formam. Forma autem celi: quia totam capacitatem sue materie replet: ideo corrum pi non potest: nec materia eius est in potentia ad aliam formam: quia ergo charitas vie: non replet totam capacitatem voluntatis: quia per illam voluntas ex toto conatu suo non fertur continuein deum: charitas autem patrie replet totam capacitatem voluntatis: ideo corruptibilis est charitas vie: non patrie: sed quamuis hic modus dicendi sit pulcher et subtilis: non videtur tamen aliquibus multum cogere: quia in prima alique anime: que nobiliorem habent naturam: minorem habent charitatem et gltiam: aliquibus aliis habentibus minus nobilem naturam: eo quod alie non tantum meruerunt quantum iste: nec sic se disposuerunt: ergo in patria sunt alique anime: quarum naturalis capacitas voluntatis non est absolute: et simpliciter repleta: sed secundum exigentiam sue dispositionis: et tamen nullius anime beatem charitas corrupi potest. Ideo videtur aliis dicendum: quod accidens quinque modis potest corrumpi scilicet aut per subtractionem praesentie influentis seu conseruantis: et sic destruitur lumen in aere: aut per corruptionem subiecti: et sic sicut dicit philosophus in libo de morte et vita: corruptis animalibus: corrumpitur sanitas que in eis est. Aut per actionem contrarii: et sic corrumpitur frigidum a calido: aut per subtra ctionem termini: seu obiecti: quando est tale accidens: quod dependet ex subiecto: et termino seu obiecto: et sic corrupitur paternitas in patre: per corruptionem filii: et audire in aure: per corruptionem soni: aut per corruptionem dispositionis subiecti necessarie ad existentiam illius accidentis in illo subiecto: et sic imago solis in speculo refulgentis quamdiu facies eius est ad ipsum conuersa corrumpitur: quan facies speculi ad partem oppositam conuertitur.

¶ Primo modo charitas nunquam corrumpitur: quia deus est indeficiens causa qui semper quantum est ex parte sua ex sui liberalitate charitatem paratus est in fluere: et influentiam conseruare: nec est secundo modo. Subiectum mim charitatis est incorruptibile. Nec est tertio modo: quia peccatum ratione sue deformitatis: ratione cuius charitati opponitur priuatio est: priuatio autem non agit in habitum. Nec etiam quarto modo: quia bonum eternum quod est eius obiectum corrumpi non potest: et vbique est. Sed ad similitudinem quinti modi charitas corrumpitur. Uoluntas enim non est charitatis subiectum: nisi sub ratione qua volutas disposita: dispositione in ea facta per sui conuersionem ad creatorem in habentibus vsum liberi arbitrii: vel per baptisma aque: vel sanguinis susceptionem in non habenti bus vsum liberi arbitrii: et quia hanc dispositionem voluntas in se corrumpit: cum se auertit a creatore: ideo ex cone charitatem corrumpit.

¶ Alii dicunt: quod ad hoc vt voluntas sit charitatis subiectum non requiritur dispositio aliqua habitualis in ea: sed sufficit carentia repugnantis dispositionis: quam dispositionem voluntas in se causat per hoc: quod seauertit quam dispositionem ipsa voluntas corrumpere non potest: sed ab illa purgari potest per solius dei virtutem.

¶ Alii autem modo grosso: sed potentiori modum amissibilitatis assignant dicentes: quod deus decreuit non conseruare charitatem: in voluntate se auertente ab eo: per transgressionem alicuius sui precepti: et quia charitas manere non potest: nisi quamdiu a deo conseruatur: ideo quando voluntas per transgressionem alicuius diuini precepti a deo auertitur charitas in ea corrumpitur.

Ad primum in oppositum dicendum: quod si homo habens charitatem semper esset in actu charitatis bene procederet argumentum. quamdiu enim voluntas actu diligit deum propter se et super omnia: ab ipso auerti non potest: sed homo in via habens charitatem: non semper est in actu charitatis: et ideo potest moueri ex libertate sua defectibili motu: qui charitati repugnat.

¶ Ad secundum dicendum: quod illud argumentum procedit: ac si peccatum corrumperet charitatem eo modo: quo frigidum corrumpitur a calido: quod non est verum: sed ipsa met voluntas per hoc quod se a deo auertit peccando eam corrumpit: quia propter hoc deus eam desinit conseruare: vel quia per hoc est in ea dispositio contraria charitati: ita quod in eodem instanti est charitatis corruptis: et complementum illius conuersionis.

¶ Ad tertium dicendum: quod ipsa charitas quantum est de se resistere potest: sed subiectum cum sit voluntarium se potest subtrahere charitati: et se suppone re peccato superuenienti.

¶ Ad quartum cum dicitur: quod corruptibile et incorruptibile plus differunt: quam secundum genus etc. Dico quod verum est de corruptibili et incorruptibili per naturam: non autem de corruptibili per naturam: et incorruptibili per gloriam. Charitas autem patrie incorruptibilis est propter gloriam sui subiecti. quia enim voluntas nipil potest respuere: nisi sub ratione mali: et beati deum videntes in ipso nihil possunt apprehendere sub ratione mali: et quicquid in creatura posset desiderari in eo excellentius et perfectius conspiciunt: quamuis non secundum rationem eandem vniuocam. Ideo nihil possunt diligere: nisi ipsum: vel propter ipsum.

Questio. II. SEcundo quaeritur vtrum homo: qui cecidit a charitate possit resurgere in charitate equali. Et videtur quod non glo. super illud Amos. 5. Non adiiciet: vt resurgat virgo israel: non negat quin possit resurgere: sed ne possit resurgere virgo: quia ouis aberrans: et si reportetur humeris pii pastoris: non habet tantam gloriam quantam quae nunquam errauit: ergo nec tantam charitatem.

¶ Item charitas que amittitur: aut fuit proficiens: aut perfecta: quia in statu inceptionis sue corrumpi non potuit: charitas autem resurgentis incipiens est. Cum ergo charitas incipiens non possit esse tanta: sicut proficiens vel perfecta: resurgens non potest resurgere de charitate equali illi quam amisit.

¶ Item non potest tantum disponi voluntas ad charitatis susceptionem per gratiam gratis datam: sicut per gratum facientem. Sed homini habenti gratiam gratum facientem per bonum motum ex illa elicitum: non superadditur charitas equalis in existenti charitati: ergo multo minus disponenti se per gratiam gratis datam tantum datur charitas equalis illi charitati a qua cecidit.

Contra Malachie. 3. Placebit domino sacrificium in da: ibi dicit glo. quomodo a principio placuerunt: ergo ita potest homo resurgere placens deo: sicut erat ante quam caderet: quod non esset verum: nisi resurgere posset in charitate equali.

¶ Item glo. super illud ad Ro. 8. Diligenti bus deum omnia cooperantur in bonum. dicit vt siqui eorum deuiant et exorbitant: hoc ipsum eis saciat proficere in bonum: quia humiliores redeunt atque doctiores: quod verum non esset: nisi possent resurgere in charitate equali.

Respondeo quod cum deus de lege communi dex charitatem hominibus: secundum plus vel minus secundum quod magis vel minus se disponunt: et homo qui cecidit a charitate possit cum adiutorio dei se equaliter dispone re: sicut erat dispositus in receptione charitatis amisse: vel magis vel minus potest resurgere quandoque in charitate equali: quandoque in minori: et quandoque in maiori.

Ad primum in oppositum dicendum: quod illa glo. non loquitur de gloria essentiali: sed accidentali seu aureole: que debetur virgini: siue cuiusdam delectationis que debetur anime innocenti: eo quod deum grauiter non offendit.

¶ Ad secundum cum dicit: quod charitas incipiens: non potest esse tanta sicut proficiens etc. dico quod verum est de eadem charitate in numero: sed in diuersis charitatibus numero: non oportet quod sit verum.

¶ Ad tertium dicendum: quod homini existenti in gratia per bonum motum ex illa licitum: quandoque superadditur maior portio charitatis: quam fuerit prima: quandoque equalis: quandoque minor secundum efficaciam illius motus maiorem: vel minorem: quantuncumque tamen parum superaddatur ex illo quod inerat et superaddito: efficitur aliquid maius quam ante.

Questio. III. TErtio queritur vtrum homo per quantulam cunque charitatem: possit resistere cquantecumque temptationi. Et videtur quod non. Quantulacumque charitas non potest operari: quatuncumque bonum: ergo a simili nec resistere quantocumque malo.

¶ Item quantulacumque charitas non potest resistere quantecunque temptationi venialium: quia de lege communi non possumus sine venialibus ducere hac vitam: sed maior est temptatio peccati mortalis quam venialis: ergo multominus potest quantulancunque charitas resistere quantecumque temptationi peccatorum mortalium.

¶ Item ex quantulacumque charitate: non potest homo sustinere mart yrium: quia est opus charitatis perfecte: dicente saluatore Ioan. 15 Maiorem hac dilectionem nemo habet: quam vt animam suam ponat quis: pro amicis suis: ergo ex quantulacumque charitate non potest homo resiste re temptationi violente mortis.

Contra maius est expelere quatuncumque peccatum: quam resistere quantecunque temptationi inclinanti ad ipsam. Sed per quantulancunque charitatem expellitur quantucunque peccatum: ergo per quantulancunque charitatem potest homo resistere quantecunque temptationi.

¶ Item potentior est quantulacunque charitas ad resistendum temptationi: quam natura etiam integra. Sed homoin statu nature integre: per sola naturalia potuisset resistere temptationi quantecunque secundum magistrum libro 2. distin. 24. ibi expresse dicit: quod per sua naturalia poterat manere si vellet: ergo multo fortius hoc potest homo per quantulancumque charitatem.

Respondeo quod homo per quantulancunque charitatem resistere quantecunque septationi: dupliciter potest intelligi scilicet aut de resistentia necessaria ad vitandum mortale peccatum: ad quod illa temptatio quamtum erat ex parte sua impellebat: vel vt proprius loquar. inclinabat: aut de resistentia perfecta: per quam homo temptatus non solum non inducitur in consensum peccati: sed etiam non emollitur: sed robustior efficitur: quam esset ante temptationem. Primo modo per libertatem arbitrii ad vitam per quantulancumquem charitatem potest resistere quantecumque temptationi: quia per quantulancunque charitatem deum omni bono creato pponit. sicut enim dicit Augu. in quadam glo. super illud pslamum. Bonum mihi lex oris tui. Amplius diligit charitas legem dei quam cupiditas mala auri et argenti: hec de qualibet charitate sine distinctione dictum est. Sed temptatio quelibet ad peccatum quantum est ex parte sua ad hoc ordinatur: vt creator propter creaturam deseratur. Secundo modo non potest homo ex quantulacumque charitate resistere quantecunque temptationi: nisi in sustinendo illam temptationem illa charitas crescat: ita quod que erat in principio temptationis parua ante finem temptationis efficiatur magna.

Ad primum in oppositum dicendum: quod opariquantucumque bonum: quantum est ex parte operis difficilius est: quam resistere quantecunque temptationi. Et ideo non oportet: quod si per quantulancunque charitatem homo non possit vnum quod non possit aliud.

¶ Ad secundum dicendum: quod homo per quantulancunque charitatem potest resistere temptationi inclinanti ad veniale peccatum loquen do in singulari de quolibet per se: sed non potest omnibus in communi quamuis vtroque modo possit resistere per quantulam cunque charitatem quantecumque temptationi respectu peccati mortalis: quod non contingit propter maiorem temptationis venialium grauitatem: sed propter eorum maiorem numerositatem et impreuisionem. Et quia ad committendum peccatum veniale non requiritur ita plenius consensus sicut ad committendum peccatum mortale.

¶ Ad tertium dicendum: quod sufficientia martyrii in aliquo casu cadit sub consilio tantum scilicet quando non imminet necessitas: sed homo vltro offert se propter motionem diuine legis. Alio modo cadit sub precepto scilicet quando imminet necessitas aut deum deserendi: aut mortem sub eundi. Primo modo non potest homo ex quantulacumque charitate subire martyrium: quia hoc est opus charitatis perfecte. Et sic intelligitur illud verbum saluatoris in argumento allegatum. Secundo modo potest homo ex quantulacumque charitate sustinere martyrium etiam si non augeretur: semper tamen in sustinentia martyrii augetur charitas: quia per hoc quod homo ex charitate in actu difficillimo facit totum posse suum pro dei honore et amore: meretur vt sibi charitas augeatur.

¶ Argumenta ad partem aliam gratia conclusionis possunt concedi.