Articulus 10

Questio II

PRimo ostendo quod scandalum non sit dictum vel factum minus rectum prebens alteri occasionem ruine. prima Pe. 2. dicitur de christo quod factus est lapis offensionis et petra scandali his que offendunt verbo: nec credunt inquo et positi sunt: et christus nihil fecit vel dixit minus rectum

¶ Item Matth. 16 dicit Saluator Petro. Scandalum mihi es: sed Petrus christo non prebuit occasionem ruine.

¶ Item homines quandoque scandalizantur ex bono. ergo scandalum non est semper dictum vel factum minus rectum.

¶ Item nullum dictum vel factum minus rectum est necessarium sed vt habetur Matth. 18 necesse est vt veniant scandala. ergo scandalum non est dictum vel factum minus rectum.

Contra glo. super illud Math. 1. Si manus tua rvel pes tuus scandalizat te. Scandalizat quod dicto vel facto minus recto occasionem: dat ruine.

¶ Item glo. super illud Numerorum 3 Ulciscere prius filios israel. Scandalum est vbi recte ambulanti deceptio ad peccandum subiicitur. Sed talis deceptio non potest esse nisi per factum vel verbum minus rectum.

Respondeo scandalum dicitur a scandalon grece: quod est offendiculum vel offensio vel ruina vel impactio pedum. translatum est autem a corporalibus ad spiritualia: et sicut in corporalibus accipitur. actiue scilicet pro appositione offendiculi in via ad hoc vt ambulans impingat vel ruat: et passiue scilicet pro impactione vel ruina impingentis vel ruentis: sic in via morum accipitur scandalum actiue: et passiue.

¶ Primo modo est sactadalizantis actio scilicet dictum vel factum minus rectum alteri prebens occasionem ruine. Secundo modo est scanda lizati passio: ipsa scilicet ruina occasionata ex dicto vel facto minus recto.

Ad primum in oppositum dicendum quod in verbo isto: christus non dicitur fuisse scandalum: sed petra quam scandalum est secutum: non a petra datum: sed a malis hominibus de quibus hic loquitur acceptum. vnde fuerunt scandalizati et scandalizantes: quia sibi ipsis occasionem ruine prebuerunt

¶ Ad 2m dicendum quod quamuis christus non ruerit: nec ruere possit: tamen Petrus quantum in se fuit: dedit sibi occasionem ruine inquantum sibi suadebat non subire passionem quam subire diuina voluntas imperabat.

¶ Ad 3m dicendum quod bonum opus nunquam prebet alii occasionem rui¬ ne: quamuis quandoque homines mali viso opere bono sibi ipsis prebeant occasionem ruine

¶ Ad 4m dicendum quod quamuis nullum dictum vel factum minus rectum sit necessarium necessitate absoluta in particulari: est tamen necessarium necessitate conditionata: et in vniversali: et sic scandalum necessarium est necessitate conditionata vnde glosa interlinearis super illud. Necesse est vt veniant scandala. dicit vt qui probati sunt meliores fiant. est est necessarium in vniversali: sicut peccatum veniale est necessarium in vniversali: non tamen in particulari: vt in 2 libero ostensum est. scandalum enim non semper est peccatum mortale: sed quandoque veniale: vnde et ruina posita in diffinitione scandali large accipitur scilicet pro ruina vel dispositione ad ruinam. vnde et in greco scandalum: non tantum significat ruinam: sed etiam impactionem pedum,. que ad ruinam est dispositio: quamuis non necessaria. non enim omnis qui impingit pedibus ruit: quia tamen principalius inuenitur ratio scam dali in scandalo quod est peccatum mortale. ideo glo. super illud. Matth. 18 Qui scandalizauerit vnum de his pusillis qui in me credunt expedit ei vt suspendatur mola asinaria in collo eius: et demergatur in profundum maris dicit. Multo melius est pro culpa breuem suscipere penam quam eternis set uari cruciatibus. quod de scandalo quod est veniale peccatum inteiligi non potest.

¶ Argumenta ad partem aliam procedunt de scandalo actiuo quamuis in eius descriptione exprimatur passiuum scandalum in obliquo.

Quaestio II.

SEcundo quaeritur vtrum aliqua bona sint propter scandalum vitandum omittenda. Et videtur quod nonm in moralibus bonum principalibus est quam verum: sed sicut dicit glo. super illud Matth. 18 Qui scandalizauerit etc. pro scandalo veritas relinqui non debet. et extra. de regulis iuris. Qui scandalizauerit. Utilius scandalum nasci permittitur quam veritas reliqua tur. ergo multo minus dimittendum est bonum propter vitandum scandalum.

¶ Item secundum apostouolidum ad Rom. 3. Non sunt facienda mala vt veniant bona. ergo ina simili non sunt omittenda bona vt veniant mala.

¶ Item si aliquod bonum deberet dimitti propter scandalum vitandum: hoc maxime esset temporale bonum: sed temporalia bona non sunt omittenda propter vitandum scandalum. vnde gloriosus martyr beatus Thomas non omisit repetere temporalia bona ad vitandum scandalum regis anglorum. ergo videtur quod nullum bonum sit omittendum propter vitandum incandalum.

Contra propter scandalum quandoque est omittendum quod de iure esset faciendum. decre. di. 5t. Aliquantos sed quod de iure saciendum est: bonum est. ergo aliquando est omittendum bonum propter scandalum vitandum.

¶ Item apostolus prima Cor. 8. Si esca scandalizat fratrem meum non manducabo carnenin eternum. ergo saltem bonum temporale omittendum est ad vitandum fcandalum.

Respondeo quod quasde rationabiliter intelligi non potest de scandalo actiuo: quia per omissionem boni non vitat homo in seipso verbum vel factum minus rectum: quia nec operatio boni est in operante occasio dicti vel facti minus recti. est ergo intelligenda de scandalo passiuo sub hoc sensu scilicet vtrum aliquis teneatur omittere bonum opus ne proximus scandalizetur.

¶ Ad cuius veritatis intelligentiam sciendum quod bonorum operum: quedam sunt necessaria ad salutem: vt opera preceptorum: quedam supererrogationis vt opera consiliorum: quedam sunt indifferentia ex genere: vt comedere carnes: bibere vinum: temporalia modo licito acquierere: acquisita custodire: debita repetere: et sic de aliis. Scandalum etiam proximi oriri potest in ipso ex sua malitia: vel infirmitate: vel ignorantia. Opera necessaria ad salutem non sunt omit tenda ad vitandum proximi scandalum ex quacunque radiceproueniat: quia nullus debet omittere salutem propriam ad vitandum proximi damnationem. quia magis tenetur quilibet diligere seipsum quam alterum secundum ordinem charitatis. Nullum etiam opus bonum omittendum est ad vitandum scandalum proximi proueniens ex malitia: ne per hoc volentibus mali¬ tiose impedire opera bona: et exercere mala daretur occasiomalignandi. Opera vero supererrogationis quamuis non sint simpliciter et ex toto omittenda propter quodcumque proximi scandalum: tamen quandoque ad tempus sunt intermittenda ad vitandum scanlum proueniens ex infirmitate vel ignorantia: quousque scilicet ad hibeatur sufficiens diligentia ad hoc vt ignorans instruatur: et infirmus aliquo modo confortetur: vt non de bono opere scandalum sibi sumat: nec hac de causa bonum supererogationis inter mittens ad tempus merito suo praeiudicat: quia sic opus superogationis intermittere meretur equale praemium praemio debito operi supererogationis quod omittit: vel maius: quia talis omissio nihil diminuit de perfectione eharitatis: sed magis disponit ad augumentum. Opera vero indatra ex genere: quorum omissio nulli alii praeiudicat nisi operanti: et est in temporalibus tantum: omittenda sunt ad vitandum scandalum proximi proueniens ex infirmitate vel ignorantia: quando probabiliter apparet quod nisi opus tale omittatur proximus scandalizabitur: et si probabile est quod scandalizetur mortaliter: tunc omissio illius operis est in praecepto. si autem probabile est quod non scandalizetur nisi venialiter tunc omissio illius operis est in consilio: postquam tamen proximo est ostensum quod ex tali opere scandalizari non debet: et debito modo suasum vt non scandalizetur non tenetur homo omittere illud opus propter proximi scandalum vitandum: quia si post talem instructionem et suasionem scandalizetur iam proprie illud scandalum non tam proueniret ex infirmitate vel ignorantia quam ex malitie: et sicut superius dictum est nullum opus ad vitandum scandalum proximi ex malitia proueniens est omittendum.

Ad primum ergo in oppositum dicendum quod procedit de verirtate: cuius locutio vel operatio nenecessaria est ad salutem

¶ Ad 2m dicendum quod non est simile: quia operatis mali culpe non potest esse bona: sed omissio boni super erogationis vel indifferentis in aliquo casu potest esse bona: vt in quaestione visum est.

¶ Ad 3m dicendum quod omissio repetitionis temporalium bonorum: que repetebat beatus Thomas non tantum fuisset in praeiudicium suum: sed etiam ecclie: cuius erat pastor: et cuius bonorum erat amministrator: scandalum etiam regis anglorum proueniebat ex malitia: quia sufficienter gloriosus martyr diligentiam apposuit ad edocendum illum regem: et suadendum ei: vt non deberet scandalizari.

Ad primum ad partem aliam dicendum quod aliquando aliquid de iure esset faciendum si non sequeretur scandalum: quod de iure est omittendum: si ad hoc scandalum sequi probabiliter praesumatur.

¶ Ad 2m dicendum: quod ibi apostolus loquitur de omissione cibi suspecti. vnde illud capitulum incipit de his que idolis imolantur. a comestione autem talis cibi: homo tenetur abstinere quando probabiliter presumit: quod proximus suus suspicatur quod illum cibum comedat ad venerationem idoli. alias etiam teneretur homo abstinere a cibo licito ad tempus propter scandalum proximi: sicut de bonis aliis indifferentibus in questione dictum est.

Questio. III.

TErtio queritur vtrum si aliquis horrens committere aliquod factu scandali magni quod nunquam intendit committere: voueat si illud committat se intrare religionem cistertiensium quam non vult: sed horet intrare: et postea supradictum factum committit: teneatur predictam religionem intrare. Et videtur quod non: quia magis obligatur vouens ad implendum votum: si consequatur illum finem propter quem vouit quam si eueniat turporis conditio sub qua vouit: et quam euenire nolebat cum vouit: sed ille qui votum supradictum fecit propter hunc finem scilicet vt non committeret illud scandalum quod horrebat: et turpem conditionem quam in suo voto posuit euenire nolebat cum ergo si illud scandalum non commisisset illam religionem non teneretur ingredi: multo minus tenetur ad hoc propter impletionem conditionis facte.

¶ Item vouens sub aliqua turpori conditione quam desiderat impleri extante illa conditione obligatur ad faciendum quod vouit. ergo per locum a contrariis vouens aliquid sub aliqua turperi comditione quam nollet euenire extante illa conditione non obligatur ad faciendum quod vouit.

¶ Item omne votum est respectu alicuius voliti ratione apposite conditionis: sed in predicto voto illud quod vouit non fuit volitum ratione sui: nec ratione conditionis apposite: quia conditio volita non fuit: cum vouens quando vouit nollet eam euenire. ergo predictum votum nullum fuit.

Contra. omne votum sub conditione factum tenet ex tante conditione: sed iste vouit intrare predictam religionem si predictum factum committeret. cum ergo quando illud scandalum commisit impleta fuerit conditio sub quae predictam religionem intrare promisit eam intrare tenetur.

Respondeo quod st impleatur conditio ille qui fecit votum supradictum praedictam religionem intrare tenetur: quia votum sub conditione factum de rebona: et propter bonum finem quem vouens intendit consequiper executionem illius boni quod vouit est obligatorium extante apposita conditione: et hoc siue illa conditio sit bona siue mala: siue vouens illam malam conditionem velit impleri: vt cum quis volens concumbere cum muliere vouet coram ea religionem intrare: si sibi consenserit in illo malo facto: siue nolit eam impleri vt in proposita quaestione: quamuis enim conditio non sit volita a vouente dum vouet: nec etiam velit absolute religionem intrare: immo horret: tamen potest vellevnum sub alterius conditione: non enim est inconueniens quod duorum: quorum neutrum est volitum absolute: vnum sit volitum in aliqua relatione ad aliud.

Ad primum in oppositum dicendum quod duplex est finis voti. vnus que intendit vouens assequi mediante executione sui voti: qui finis in voto proposito est expiatio peccatorum: quam vouens intendit consequiper executionem voti: que est religionem bona intentione ingredi. Alius finis est quem vouens intendit per suam obligationem immediate consequi: qui sinis in proposito votoest preseruatio a commissione facti scandali magni. de primo fine non potest intelligi maior argumenti: quia consecutio illius presupponit impletionem voti: sed loquendo de fine secundo: dico maiorem esse falsam: quandoque tamen ille finis est conditio apposita siue bona siue mala.

¶ Ad secundum dicendum quod non valet consequentie forma: sed sic debet argui. si aliquis vouet aliquid sub aliqua turpori conditione quam impleri non desiderat illa extante obligatur. ergo vouens aliquid sub turpi conditione quam impleri non desiderat si illa conditio non impletur non obligatur.

¶ Ad tertium dicendum quod quamuis vouens non voluerit absolute illud quod vouit: nec etiam ipsam conditionem: tamen voluit illud quod vouit sub conditione: et pro tanto potest dici quod illud voluit ratione conditionis: et hoc satis in corpore questionis declaratum est.